Thomæ Bradwardini Archiepiscopi olim Cantuariensis, De causa Dei, contra Pelagium, et De virtute causarum, ad suos Mertonenses, libri tres: iussu reverendiss. Georgii Abbot Cantuariensis Archiepiscopi; opera et studio Dr. Henrici Savilii, Colegij Mertonensis in Academia Oxoniensi custodis, ex scriptis codicibus nunc primum editi

CAP. XXXIII. Quòd respectu cuiuscun{que} est Dei permissio, est & eius volutio actualis.

HIs autem non impertinenter coniungendum existimo, quòd respectu cuiuscunque est Dei permissio, est & eius volutio actualis: Hoc siqui∣dem ex capitulo proximo sequitur euidenter. Item per vicesimum se∣cundum huius; Deus habet aliquem actum voluntatis respectu cuius∣cunque permissi, & non actum nolutionis, quia, per decimū, tunc non fieret, quare nec esset permissum. Hoc idem & probant autoritates ca∣pitulo [unspec D] proximo allegatae, ad hoc quod nihil est iniustum simpliciter, quia à Deo permissum; si tamen illa permissio nullum actum volunta∣tis haberet, non redderet quicquam iustum, sicut superius est argutum. Item dicit Augustinus Enchir. 75. Non fit aliquid nisi Omnipotens fieri velit, vel sinendo vt fiat, vel ipse faciendo. Et sequitur cap. 76. Nec dubitandum est Deum facere benè, etiam sinendo fieri quae cunque fiunt malè; Non enim oisi iusto iudicio sinit, & profectò bonum est omne quod iustum est. Quam∣uis ergo ea quae mala sunt in quantum mala sunt, nō sunt bona; tamen vt non solùm bona, sed etiam vt sint mala bonum est. Nam nisi esset hoc bonum vt essent mala, nullo modo esse sine∣rentur ab omnipotente bono, cui sine dubio semper quàm facile est quod vult facere, tam fa∣cile est quod non vult esse, non sinere. Ex quo videtur, quòd Deus habet actum positiuum vo∣luntatis, volendi actualiter vel nolendi circa quodcunque. Probat enim quod bonum est mala [unspec E] esse per hoc, quòd aliàs non permitterentur ab omnipotente bono; quod etiam probat per hoc, quòd quàm facile est ipsum facere quod vult, tam facile est non sinere esse quod non vult, innuendo quòd quidlibet vult esse, vel non vult illud esse. Vel ergo intelligit ibi, non vult positiuè, vt importat actum positiuum contrarium huius verbi, vult, vel purè negatiuè. Si po∣sitiuè, habetur propositum, scilicet quòd ipse supponit istam disiunctiuam in Deo circa quod∣cunque, Deus vult hoc, vel non vult hoc positiuè: si purè negatiuè, tunc per hoc non probat, quia nisi bonum esset mala esse, mala non essent, nec sinerentur esse, quod tamen intendit, cùm dicit; Tam facile est quod non vult esse non sinere, innuendo quòd si mala esse, non esset bonū, sed malum, Deus hoc nollet, & sic non sineret illa esse, quare nec ipsa essent. Si tamen intelli∣gat, non vult, purè negatiuè, sic posset esse medium in Deo inter vult & non vult actualiter

positiuè, sicut est in lapide, & homine dormiente; & sic non sequitur, non vult hoc, ergo [unspec A] hoc non fit, sicut non sequitur de homine qui potest impedire aliquod factibile, vel etiam pro∣mouere, non vult hoc, purè negatiuè loquendo, ergo hoc non fit, nec ‖ sinit hoc esse; imò potest fieri ab alio, licet ipse non velit, dum tamen actualiter positiuè non nolit, quia tunc non impediet alium facientem. Item sicut per hoc, quod dicit, quam facile est ipsum quod vult facere, intelligit aliquem actum; sic videtur, quod per hoc quod dicit, tam facile est ipsum quod non vult esse non sinere, intelligat aliquem actum aequè facilem, & aequaliter efficacem, nolle videlicet positiuè. Constat insuper quod ille sinit atque permittit, qui posset prohibere nec facit; quare & ille non sinit, qui potest prohibere & facit. Cùm ergo dicit Augustinus, Quàm facile est Deo quod non vult esse non sinere, per non sinere, intelligit prohibere, quod aliquem actum inportat; sed quem actum nisi nolle positiuè, quod per 10^am. tam efficax est ad impediendum seu prohibendum, sicut velle ad faciendum quodcunque? Quod etiam in modo loquendi Augustini, non vult, importet aliquem actum positiuum contrarium volutio∣ni, [unspec B] patet per eum infra, eodem, 80. sic dicentem; Quantum ad Angelicam & humanam crea∣turam peccantes attinet, quod Deus noluit, fecerunt; quantum verò ad omnipotentiam Dei nullo modo id efficere valuerunt. Si tamen hoc verbum, Noluit, solam negationem impor∣taret, videtur quod Angelus & homo potuit facere quod Deus noluit, nec hoc eius omnipo∣tentiae in aliquo derogaret. Item 1. cap. 80. infra, sic dicit, Miro & ineffabili modo non fit prae∣ter voluntatem Dei, quod etiam contra voluntatem eius fit, quia non fieret, si non sineret; nec vtique nolens sinit, sed volens; nec sineret bonis fieri malè, nisi omnipotens, & de malo facere posset bene. Idem 22. de Ciuit. Dei 4. Multa fiunt à malis contra voluntatē Dei: sed tantae est ille sapientiae, tantae{que} virtutis, vt in eos exitus siue fines, quos bonos & iustos ipse praesciuit, tendant omnia, quae voluntati eius videntur aduersa. Item 26. contra Faustum, illud sane sci∣mus factum quod Dei voluntas habet; quod autem Dei voluntas non habet, fieri de quoquam omnino non posse: Ergo Deus nedum permittit, sed actualiter vult fieri omne factum. Idem [unspec C] super illud Psal. 61. Semel locutus est Deus, Deus suo consilio permisit filium suum occidi ab iniustis; Et infra, eodem, Deus non permisisset, nisi iustum esset; Iudicio permittit; mensura, nu∣mero, & pondere permittit. Permissio ergo Dei habet secum consilium, iudicium, mensuram, numerum & pondus, ergo & actum aliquem voluntatis. Idem de bono perseuerantiae 56. alle∣gat S. Gregorium sic dicentem; Vnius diuinitatis quaeso vos confitemini trinitatem; si verò ali∣ter vultis, dicite vnius essentiae; & Deus vocem dari vobis à Sancto Spiritu deprecabitur, id est, rogabitur Deus, vt permittat vobis dari vocem, qua quod creditis, confiteri possitis. Illa tamen vox permissa vobis dari esset veraciter & propriè donum Dei: Ad hoc enim adducit ibi Gre∣gorium, vt testetur, credere in Deum, &, quod credimus, confiteri, do nū Dei esse. Item B. Greg. 6. Moral. 11. super illud Iob 5. Qui comprehendit sapientes in astutia eorum, &c. ita dicit: Se∣pè enim nōnulli humana sapientia inflati, dum desiderijs suis diuina iudicia contraire conspi∣ciunt, astutis eius reluctari machinationibus conantur, & quo ad votum suum vim supernae [unspec D] dispensationis intorqueant, callidis cogitationibus insistunt, subtiliora consilia exquirunt; sed inde voluntatem Dei peragunt, vnde hanc immutare contendunt, at{que} omnipotentis Dei con∣silio dum resistere nituntur, obsequuntur, quia sepè & hoc eius dispositioni aptè militat, quod ei per humanum studium friuolè ‖ resultat. Sapientes ergo Dominus in ipsa eorum astutia com∣prehendit, quando eius consilijs humana facta etiam tunc congruè seruiunt, cùm resistunt. Et infra 12. Iustus nam{que} & misericors mortaliū acta disponens, alia concedit propitius, alia per∣mittit iratus, at{que} ea quae permittit, sic tolerat, vt haec in sui consilij vsum conuertat. Vnde mi∣ro modo fit, vt & quod sine voluntate Dei agitur, voluntati Dei contrarium non sit; quia dum in bonum vsum mala facta vertuntur, eius consilio militant etiam quae eius consilio re∣pugnant. Hinc enim per Psalmistam dicitur, Magna opera Domini exquisita in omnes voluntates eius. Sic quippe eius opera magna sunt, vt per omne, quod ab hominibus agitur, eius voluntas exquiratur. Hinc rursum dicit, Omnia quaecunque voluit, Do∣minus [unspec E] fecit, in Coelo & in terra. Hinc Salomon ait: Non est sapientia, non est pruden∣tia, non est consilium contra Dominum. Restat ergo, vt in cunctis quae agimus, vim super∣nae voluntatis inquiramus, cui videlicet cognitae debet nostra actio deuotè famulari, & quasi ducem sui itineris persequi, ne ei etiam nolens seruiat, si hanc superbiens declinat. Vi∣tari enim vis superni consilij nequaquam potest, sed magna sibi virtute hanc temperat, qui se sub eius nutibus refraenat, eiusque sibi pondera leuigat, qui hanc subiecto cordis humero volens portat. Ex quibus ostenditur evidenter, quod respectu cuiuscunque est diuina permis∣sio, est & diuina volutio actualis, quod & plenè testatur eius Autoritas 2. Moral. 11. capitulo proximo recitata. Sed contra istud militare videntur multa dicta Sanctorum, distinguentium

[unspec A] permissionem contra voluntatem diuinam, & dicentium eum multa permittere quae non vult, nec amat. Vnde & Hosae. 8. Ipsi regnauerunt, & non ex me, Principes extiterunt, & non cognoui: & Ierem. 14. Falsò prophetae vaticinantur in nomine meo, & non misi eos, & non praecep•• eis, neque locutus sum ad eos. Et infra 23. non mittebam Prophetas, & ipsi curre∣bant; non loquebar ad eos, & ipsi prophetabant. Item tunc quicunque qualitercun{que} intraret in ouile, in Ecclesiam, intraret per ostium, quoniam per Deum & Christum, nec aliquis ascenderet aliunde, quod est contra illum bonum pastorem, Iohan. 10. Item tunc non esset nemesandum, & indignè ferendum, quòd indigni in magnis dignitatibus praeferuntur, quod est contra communem consuetudinem & doctrinam Sanctorum. Vnde & Ecclesiastis 10. Est malum quod vidi suh Sole, quasi per errorem egrediens à facie Principis, positum stultum in dignitate sublimi, & diuites sedere deorsum: Vidi seruos in equis, & Principes ambulantes quasi seruos super terram. Item tunc nullus deberet de aliqua dignitate, vel aliquo statu quo∣cun{que} [unspec B] deponi, Deus enim posuit eum ibi: Nec aliquis deberet scribere, Talis permissione di∣uina, talis, vel talis, sed prouidentia, vel voluntate, seu electione diuina. Ne{que} esset resistendum in aliquo cuilibet quidlibet facienti, quia illud ex voluntate & ordinatione Dei facit. Vnde & Roboam cum domo Iuda & Beniamin, volentibus pugnare contra Ieroboam & suos, vt rein∣tegraret regnum diuisum, dixit ad eos Dominus per Semeiam Prophetam: Non ascendetis, neque pugnabitis contra fratres vestros; reuertatur vnusquisque in domum suam, quia hoc mea gestum est voluntate. 2. Paral. 11. & 3. Reg. 12. Quibus consentit Apostolus ad Rom. 13. ita monens, Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas nisi à Deo; quae autem sunt, à Deo ordinata sunt: Itaque qui resistit potestati, Dei ordinationi resi∣stit; qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunt. Item tunc esset obediendum prae∣cepto cuilibet cuiuscunque, & cuilibet suggestioni, & appetitui cuicunque; omnia enim ista ne∣dum ex permissione, verùm & ex volutione Dei procedunt. Pro istis autem faciliùs dissoluen∣dis, [unspec C] sciendum secundum Philos. 3. Eth. 1. quòd velle dupliciter dicitur, scilicet simpliciter, & se∣cundum quid, sicut Mercator in periculo naufragij simpliciter vult salutem, sed quia fortassis hanc habere non potest nisi merces eij ciat, vult eijcere merces suas; non autem vult hoc sim∣pliciter, sed propter salutem. Vnde & Parab. 13. vult & non vult piger. August. quoque de spi∣ritu & litera 26. ita dicit; Neque dici solet quispiā voluntate fecisse si quid fecit inuitus, quan∣quam si subtiliùs aduertamus, etiam quod quisque inuitus facere cogitur, si facit, voluntate fa∣cit: sed quia mallet aliud, ideo inuitus, id est, nolens facere dicitur. Malo quippe ‖ aliquo quis facere compellitur, quod volens euitare, facit quod cogitur; ac per hoc si facit, non quidem plena & libera voluntate, sed tamen non facit nisi voluntate. Dicunt etiam iura, quòd coacta voluntas est voluntas: Tales autem operationes secundum Philos. vbi priùs, sunt mixtae ex voluntario & inuoluntario, & ideo quandoque denominantur ab vno illorum & dicuntur vo∣luntariae, quando{que} ab alio & dicuntur inuoluntariae, vel non voluntariae, ita quòd secundum [unspec D] August. nunc allegatum, talis inuitus & nolens facere dicitur. Quare dicit Philos. 2. Topic. quòd desiderium respectu alicuius desiderati potest esse triplex; aut vt finis, vt ‖ sanitas; aut vt eorum quae sunt ad finem, vt consuere, vel conficere; aut vt eorum quae sunt secundū accidens, velut in vino ad mixtum dulce. Non enim quoniam vinum, sed quoniam dulce; nam per se, dulce desiderat, vinum autem per accidens. Si ‖ enim austerum sit, iam non desiderat; per ac∣cidens ergo desiderat. Et 7. Ethic. 9. Si quis hoc propter hoc eligit aut persequitur, secundum seipsum quidem hoc eligit & persequitur, secundum accidens autem quod prius; simpliciter autem dicimus quod secundum scipsum. Et secundum eundum 6. Metaph. 4. Accidens vi∣detur propinquum non enti; & ideo Plato non malè posuit sophisticam circa non ens, quia circa ens per accidens; quare & nulla est speculatio circa illud; nec vlla scientia actiua, sacti∣ua, vel Theologica studiosa est de eo. Et 1. Phys. 74. sic dicit, Quoniam maximè propriè dicimus Medicum aliquid facere, aut pati, aut fieri ex medico, si secundum quod Medicus, [unspec E] hoc patiatur aut faciat, manifestum quod ex eo quod non est, aliquid fieri, & hoc significat in quantum non est. Ideoque Autores, & Doctores Philosophici & Theologici, loquentes fre∣quenter, vt decet, propriè, & in propositionibus non per accidens, sed simpliciter & per se veris, dicunt volentem aliquid tantùm per accidens dicto modo, non velle illud vel nolle. Quare & Philosophus 8. Ethic. 3. dicit, quòd amicitiae propter vtile & propter delectabile sunt amicitiae secundum accidens. Et infra 9.1. propter haec inquit, videlicet vtile & dele∣ctabile, amicitia existente dissolutio fit, cùm non fiant, quorum ‖ gratia amabant. Non e∣nim ipsos amabant, sed existentia: Et quid est amare, nisi velle bonum amato, dicente Phi∣losopho 8. Ethic. 3. Amantes autem ad inuicem volunt bona ad inuicem; Cui & concor∣danter Anselmus de Casu diaboli 13. Qui vult aliquid propter beatitudinem, non aliud

vult quàm beatitudinem, cum multis alijs Autoritatibus 26. huius ad hoc idem adductis. Sic [unspec A] & Deus simpliciter vult Electos saluari, & aeterna beatitudine praemiari; sed quia decet, quòd merita eorum praecedant, ordinauit eis tyrannos rebelles & multiplices inimicos, sicut Sena∣cherib, Nabuchodonosor & alios, tanquam virgas furori sui, vt sic visitaret in virga iniquita∣tes eorum, & in verberibus peccata eorum, sicque eos misericorditer castigaret, vel innocen∣tas à peccatis taliter praeseruaret, vel etiam virtutes eorum vtiliter exerceret. Quid enim me∣reretur patientia humilium & iustorum, nisi cam tribularet & pungeret iniuria malignorum, quae omnia ex superioribus satis patent? quare & tales persecutores iustorum non vult Deus simpliciter esse vel persequi, sed tantum secundum quid & per accidens propter Electus; ideo∣que dicitur frequenter Deum nolle illos, nec operas eorum, sed tantum permittere, sicut in∣firmus, qui vt curetur, debet secari, vel vri, non dicit, volo, sed dicit, si sic oportet, per∣mittam. Non dicit, volo, quia non vult simpliciter, vult tamen secundum quid & per accidens, scilicet gratia sanitatis, qui etiam modus loquendi habetur in sacra Scriptura ex∣presse [unspec B] Gen. 47. dicente Ioseph Aegyptijs, Accipite & serite agros vt fruges habere possitis, quintam partem Regi dabitis, & quatuor reliquas permitto vobis in sementem & cibos, liberis & familijs vestris. Dixit, permitto: nec dubium quin voluit eos habere quatuor reliquas par∣tes pro se & suis, sed principaliter magis voluit habere quintam partem ad vsus Regis, cuius negorijs specialiter intendebat. Et Tobiae 2. loquens Scriptura de excaecatione Tobiae, sic di∣cit: Hanc autem tentationem ideo permisit Dominus euenire illi, vt posteris daretur exem∣plum patientiae ipsius, sicut & sancti Iob; Ecce dicit, quòd Dominus permisit, & tamen voluit illam tentationem, quia suit bona, & nullo modo mala per culpam, quod patet testante Ra∣phaele infra, eodem 12. Quia inquit, acceptus eras Deo, necesse erat vt tentatio te probaret, & hoc non fuit nisi ex voluntate diuina. Deus ergo hanc voluit non tamē simpliciter & prop∣ter se, sed secūdum quid & per accidens, in quantum scilicet fuit occasio patientiae in Tobia, & posteris boni exempli. Patet ergo quomodò respectu eiusdē diuina permissio & eius actu∣alis [unspec C] volutio non repugnant. Per hoc patet ad primum de Hosea, quòd Regnauerunt & non ex me, scilicet volente simpliciter, licet secūdum quid & per accidens, vt est dictum; vel aliter, Regnarunt, & non ex me, quantum scilicet in eis fuit, quia fortè contra conscientiam pro∣priam, & contra iustitiam humanam & legalem, licet non contra iustitiam simpliciter quae est diuina, sicut capitulum proximum ostendebat probando, quòd nihil est iniustum simplici∣ter. Ad alia verò de Ieremia & Iohanne patet per idem quòd Indigni praelati non sunt indigne ferendi, sed dignè quoad diuinam iustitiam, quae sic disponit; possunt tamen indignè ferri quantum ad iustitiam propriam; si ascenderint minus iuste, nobis tamen subditis tutum repu∣to & salubre, nè murmuremur faciliter contra qualescunque praelatos, sed ipsos supportemus humiliter propter Deum, qui praeposuit eos nobis: Si enim sint muti vel mali, hoc forsitan est in poenam peccatorum nostrorum, qui tales meremur habere. Vndè Iob 34. Regnare facit hominem hypocritam propter peccata populi: Super quod dicit beatus Gregorius 25. Mo∣ral. [unspec D] 15. Nullus, qui talem rectorem patitur, eum accuset, qui nimirum sui fuit meriti peruersi rectoris subiacere ditioni. Culpam ergo proprij magis accuset operis, quàm iniustitiam gu∣bernantis. Et infra, eodem 16. Sic ergo secundum merita subditorum tribuuntur personae re∣gentium: Quandoque verò subditi propter peccata sua nedum malum praelatum suscipiunt, sed quod est magis mirabile, is quem bonum susceperant, permutatur in malum. Quare dicit Gregorius inferius vbi prius: sic pro qualitatibus subditorum disponuntur acta regentium, vt saepè pro merito gregis etiam verè boni derelinquat vita Pastoris. Ille, Deo attestante, lau∣datus Dauid Propheta, tumore repentinae elationis inflatus, populum numerando peccauit, & tamen vindictam populus, Dauido peccante, suscepit. Cur hoc? quia videlicet secundum merita plebium disponuntur corda Rectorum: Iustus verò Iudex peccantis vitium ex ipso∣rum animaduersione corripuit, ex quorum causa peccauit; sed quia ipse, sua scilicet volun∣tate superbiens à culpa alienus non fuit, vindictam culpae etiam ipse suscepit. Nam ira saeui∣ens [unspec E] quae corporaliter populum perculit, Rectorem quoque populi intimo cordis dolore pro∣strauit. Praelatus etiam bonus admissus & permanens bonus continuè, propter subditorum peccata, quandoque à praedicationis & correptionis officio redditur obmutescens. Vndè Do∣minus Ezechieli sic dixit, Linguam tuam adhae rere faciam palato tuo, & eris mutus, nec quasi vir obiurgans, quia domus exasperans est. Vbi Glossa super verbum exasperans, quasi dice∣ret, Tantae amaritudinis sunt, & contra Deum contentionis, vt non obiurgationem tantum mereantur audire. Ex quo patet, vbi multitudo fuerit peccatorum, indignos peccantes esse, qui à Domino corrigantur. Corrigant ergo prius subditi vitam suam, & contra Praelatos suos non murmurentur; sed deuotè pro eis Dominum deprecentur, in cuius manibus corda sunt

[unspec A] Regum, & omnium Praelatorum. Neque procedit quod arguitur consequenter, quia sicut Deus posuit Praelatum in alto, ita, si deponatur, eum deponit. Ipse enim est, qui deposuit po∣tentes de sede, nec posuit eum ibi pro suo perpetuo, sed ad tempus, sicut dedit regnum Na∣buchodonosor, & semini eius post eum, non pro semper, sed donec veniret tempus terrae e∣ius, & ipsius, sicut ex Ieremiae vicesimo septimo, prius fuerat allegatum; non intelligendo per tempus terrae eius & ipsius, tempus durationis regni in aliqua magna, maiori, seu maxi∣ma coniunctione necessariò praetaxatum, quae innouat sectas & regna, (sicuti mentiuntur A∣strologi mentientes, qui nedum tempora magnorum regnorum praefinire conantur, sed etiam tempus fidei Christianae, Albumazar de coniunctionibus attestante) sed tempus a Domino praestitutum. Ipse enim mutat tempora & aetates, transfert regna, atque constituit, Dan. 2. & regnum à gente in gentem transfertur propter iniustitias, Ecclesiast. 10. Et sicut à gente in gentem, ita de tribu in tribum, de persona in personam, cuius testes sunt Saul & Dauid, sicut superius tangebatur. Et sicut transfert regna, ita & minores quaslibet dignitates. Quia igi∣tur [unspec B] aliqui minus digni, quandoque occupant dignitates, & hoc quantum ad eos attinet, sci∣licet secundum humanam & inferiorem iustitiam minus iustè, quamuis quantum ad diuinam & superiorem iustitiam aliquo modo iustè, benè possunt isti Iudices, secundum humanam & inferiorem iustitiam iudicantes, eo quòd circa futura ignorant diuinam & superiorem iusti∣tiam, scilicet Dei iustissimam voluntatem, velle eos deponi, licet forsan non penitus abso∣lutè, sed cum ista conditione expressa vel tacita; Si placitum fuerit coram Deo, & sic vlte∣rius agere ad depositionem talium Praelatorum; & si contingat sic agi eosque deponi, hoc totum fit secundum diuinam & superiorem iustitiam, vt est dictum. Hoc autem totum con∣firmare videtur autoritas Augustini ad Simplicianum praescripta vicesimo quinto huius. Quintum argumentum potest in caput arguentis similiter retorqueri. Si enim quia aliqui scri∣bunt; Talis permissione diuina talis vel talis, ideo pura permissione non voluntate Dei est talis vel talis: Simili ratione, quia aliquibus semper scribitur; Tali diuina prouidentia vel e∣lectione [unspec C] diuina, vel Dei gratia summo Pontifici, Episcopo, siue Regi, omnes tales diuina prouidentia & gratia praeferuntur, & nullus eorum pura permissione diuina, cum tamen aliqui eorum sint, aut esse possunt mali, sicut & in minoribus dignitatibus constituti. I∣tem si quia Aliquis scribit, Permissione diuina talis, propterea pura permissione Dei est talis, cum omnes in caeteris paruis dignitatibus constituti semper sic scribant, omnes semper pura Dei permissione sunt tales, & nullus eius volutione seu electione, aut pro∣uidencia actuali, quod ratio non permittit, cum inter eos sint multi sancti & boni, ac Deus ita curet pusillum gregem vt magnum, sicut praecedentiadocuerunt. Quià tamen Dei per∣missio minor videtur quam eius gratia, prouidentia, electio, seu voluntas, ideò Minores humilitatis causa sic scribunt. Ad sextum verò de non resistendo cuilibet facienti, dicendum sicut ad quartum de depositione Praesidentium erat dictum: quoniam sicut Deus vult ali∣quem quodlibet facere, ita vult sibi resisti, si sibi ab aliquo resistatur &c, sicut ibi. Et si tu ar∣guas, [unspec D] ergo frustra ordinauit primam actionem, quam ordinauit similiter destrui per secun∣dam; vnus enim aedificans, vnus destruens, quid prodest illis nisi labor? Ecclesiastici tricesi∣mo quarto. Respondeo, quod sic posset probari, quod non ignis & aqua nec vlla contra∣ria deberent esse in Mundo: Nam vnum contrariorum impedit & destruit alterius actio∣nem; imò, quod est magis mirabile, boni Angeli quandoque mutuo sibi resistunt, & inui∣cem praeliantur; vnde Dan. decimo Princeps Regni Persarum restitit mihi viginti & vno diebus: Et infra eodem, Et nunc reuertar vt praelier aduersus Principem Persarum, qui am∣bo Angeli boni fuerunt, vt patet per Gregorium, & recitat ibi Glossa. Et aliqua est bona voluntas et iusta, contraria tamen quodam modò voluntati diuinae; vt patet de bono filio, qui patrem suum vult viuere, quem Deus vult mori, vt patet per Augustinum Enchirid. 70. & recitat Lumbardus primo Sententiarum distinct. 48.1. & 22. de Ciuitat. Dei 2. dist. duplici [unspec E] voluntate Dei, vna essentiali & aeterna, qua vult Deus, alia temporali qua alios facit velle, de hac secunda sic dicit; Secundum hanc voluntatèm qua Deum velle dicimus, quod alios efficit velle, à quibus futura nesciuntur, multa vult, nec facit. Multa enim volunt fieri Sancti eius ab illo inspirata sancta voluntate, nec fiunt, sicut cum orant pro quibusdam sancte pieque quod orant non facit, cum ipse in eis hanc orandi voluntatem sancto Spiritu suo fecerit. Quod & Dominus testabatur expresse cum dixit Dauidi; Quòd cogitasti in corde tuo aedificare do∣mum nomini meo, bene fecisti, hoc ipsum mente tractans. 3. Reg. 8. Illa ergò voluntas seu co∣gitatio placuit Deo, & tamen opus in quod tendebat, finaliter non placebat. Statim enim sub∣iunxit, veruntamen non aedificabis mihi domum. Vbi dicit & Glossa, argumentū, quod volun∣tas actus placet, & si non actus. Ex omnibus istis patet, quod licet Deus aliquid ordinet, non

oportet quod velit nihil sibi resistere, nec illud destruere; imò ipse omnia agentia & resistentia, [unspec A] generantia & co••rūpentia, & vniuersaliter omnia contraria ordinauit, eis{que} tam agendo quam resistendo, generando & corrumpendo & generaliter faciendo, & non faciendo proprios con∣stituit terminos quos nullatenus praeteribunt. Ad vltimum patet [per] idem: Praecepta nam{que} tyrannorum, suggestiones diaboli, & appetitus carnis vult Deus fieri, non vt eis obediatur ab omnibus, sed ad punitionem peccatorum, vel ad humiliationē & ad praecauendum peccata, vel etiā ad exercitationē virtutum, & cumulum meritorum. Nec mirum; Ipse enim Deus, aliquan∣do praecipit aliquid, & prohibuit aliquid, nec tamen voluit hoc fieri, nec illud non fieri, vt patet Genes. 22. de Abraham, cui praecepit filium immolare, nec tamen eum voluit im∣molari: sed ad probandum fidem Abrahae sic praecepit. Et Matthaei nono de duobus cae∣cis illuminatis, quibus dixit, Videte ne quis sciat; illi autem excuntes diffamauerunt eum in totam terram illam, nec tamen in hoc secundum Patrum sententiam peccauerunt. Et hoc est quod docet Lumbardus 1. sententia distinctione 45. & 47. manifestè. His tamen [unspec B] nequaquam obstantibus, inficiari non potest, quin ratio permissionis & volutionis propriae, scilicet actualiter positiuae in Deo & hominibus sit diuersa, non tamen contraria. Homines namque volunt aliqua fieri, quae & fieri permittunt, non tamen volunt quicquid permit∣tunt, neque permittunt quicquid volunt: Nullus enim propriè permittere dicitur semetip∣sum quippiam operari, sed alium quem posset impedire si vellet. Quare & simili ratione vi∣detur, quod Deus non quicquid vult, permittit; imò quicquid permittit fieri à quocunque, vult illud fieri ab eodem: Ipse namque voluntariè efficit illud, idem sicut 8^um. huius; & 9^um. perspi∣cuè manifestant.

Notes

• Augustinus.
• ‖

  siuit
• ‖

  reluctat
• Psalmista.
• Salomon.
• Hosae. 8.
• Ierem. 14.
• id est,
• Eccles. 10.
• 2. Paral. 11.
• Apostolus.
• Parab. Augustinus.
• ‖

  alio
• ‖

  sanitatis;
• ‖

  autem
• Philosophus.
• ‖

  ratione
• dicit
• hoc idem patet ex multis a∣lijs &c.
• Iob. 34. Gregorius.
• Dan. 10.
• Gregorius. Glossa. Augustinus.
• Gen. 22.