Floures for Latine spekynge selected and gathered oute of Terence, and the same translated in to Englysshe, together with the exposition and settynge forthe as welle of suche latyne wordes, as were thought nedefull to be annoted, as also of dyuers grammatical rules, very profytable [and] necessarye for the expedite knowledge in the latine tongue: compiled by Nicolas Vdall

¶Nicolaus Vdallus suauissimo discipu∣lorum suorum grēgi salutem plu∣rimam dicit.

QVANQVAM initio quidem, ut in∣genuè fatear, non mea uoluntate ad hanc docendi pro∣uinciam capessendā inductus, sed partim assiduis, eisdèmque importunissimis ami∣corum quorundā solicitationihus efflagita∣tionihùs que compulsus, partim nescio quo meo fato protrusus uideri poteram, nunc tamen, postquam egregia quorundam ue∣strum indoles luculentam sanè minimè que duhitatam spem ostendit, fore aliquando, ut ad insignem aliquam eruditionem euada∣tis, tantum abest, ut me instituti, coeptíque poeniteat, ut nihil profectò hodie prius ha∣beam, aut antiquius. Quapropter quam

sorte nactus sum spartam, ornare, prout Graecorum prouerbiū admonet, mihi pro∣posui, planéque constitutum habeo, superis bene iuuantibus, in hanc gnauiter curam incumbere, insignitérque in eo elaborare, ut uos ex immanissimis barbariei faucibus quamprimum eripiam, atque ex tenebrosa obstrusáque inscitiae caligine uindicem, ad politioris literaturae puritatem, lucem, cla∣ritudinē. Nec dici me herculè potest, quā∣to desyderio flagrem, quantáque quûm o∣mnium qui literis sunt dediti, tûm uestris, duntaxat honestis et rectis, studijs profici∣endi cupiditate ardeam. Iam inde enim ab eo tempore, quo in meam uos scholam, et disciplinam recaepi, parentis erga uos ani∣mum induisse me fateor, sempérque existi∣masse in eorundem me locum succedere, a quibus traditi mihi ad instituendum estis. Quod cum ita sit, ut est, quàm mihi rem gratam, et iucundam, quàm porrò laetabi∣lem, et gloriosam putatis fore, si uos ali∣quando

ad eas in disciplina uires accrescere, et peruenire uidero, ut exuperatis euictis∣{que} istis grammaticarum praeceptionum, et rudimentorum difficultatibus, ac uelut salebris, ad iucundissimam, eādémque mul∣tò uberrimi fructus latinorum authorum lectionem studium transferre ualeatis. Ad hanc autem maturitatem cum animaduer∣terem non alia demum ratione perueniri posse, nisi si quis in promptu iam ante, et ad manum habeat bonam, atque adeò diui∣tem latini sermonis supellectilem, sedulò e∣quidem mihi faciundum putaui, ne uobis deesset unde ea potissimè facultas parari possit, et latini sermonis copia, puritas ni∣tor, elegantia, nullo, aut certe quammini∣mo negotio perdisci. Scripsi itaque uobis suauissimi tyrunculi quasdam latiné loquē∣di formulas, ad cotidiani sermonis usum et copiam sanè quamaccommodatissimas. Eas uerô ex Publii Terentij potissimùm comoe∣dijs delegimus, quod is scriptor ad infor∣mandam,

instruendàm que linguam pueri∣lem maximè omniū idoneus, citràque con∣trouersiam facilè princeps uideatur, utpote per quem ipsum Tullium Ciceronem, sum∣mum aliòqui latinitatis magistrum, ad tantū eloquentiae fastigium profecisse constet, id quod quûm ipsemet de se fatetur alicubi, imò potiùs gloriatur, tùm scripta eius ubi∣que tantum non clamant. Porrò latina ipse anglicè interpretatus sum, quò uos quoque latina uernaculè, aut e contrario latinè uer∣nacula absque molestia uel negotio, et cum aliqua ratione ac gratia, nec interim inep∣tis prorsus atque absurdis, quod plaeri{que} fa∣ciunt, sed appositis et accommodatis uer∣bis reddere addiscatis. Neque uerò pute∣tis uelim nullum esse operae precium, si quis latina aptè in maternum uertere sermonem calleat. Nam si Cicero quaedam ex Graecis tàm poetis, quàm oratoribus, ac philoso∣phis, latinè interpretādo, quae in suos refer∣ret libros operae precium existimare se fe∣cisse

non nusquam gloriatur, si Terentius plus sibi laudis statuit, maiorèmque glori∣am posuit in uertendis Graecorum antiquis fabulis, quàm inueniendis suis nouis, si idē Terentius rem nihilo minus ingeniosam arbitratus est ex bonis graecis bona latina facere, quàm si ipse de suo noua excogitas∣set, quae scriberet, et posteris legenda tra∣deret, si denique ingenij argumentum, et non postremae laudis opus existimatur, bo∣na uernacula sic uerbis latinis mutare, ut interim seruetur utriusque linguae idiotis∣mus, et gratia, quî minus id quoque e di∣uerso maximae laudi dari par sit, et uel sum∣mi artificis opus haberi conueniat, ex bo∣nis latinis scilicet reddere bona uernacula? Verum, ut redeam quî coepi tendere, nec iusto diutius in hijs haeream, imò consilij uobis factîque mei rationem compendio expediam, addidi, sicubi opus id esse uide∣batur quaedam uelut scholia, quibus tum sensus poetae explicetur, tum uerba ipsa

non paulo declarentur apertius. Si qua in∣signis aut elegans incidit metaphora, indi∣caui. Si qua figura occurrit, admonui. Si qua fabula interuenit, non sum grauatus altiuscule repetitam narrare. Si quid quod ad latinitatem egregiè faceret, sese obtu∣lit, non commisi, ut praeteriretur silentio. Si quid ad rationem grammaticam pertinere uisum est, non piguit enucleare. Si quid prouerbij interspersum est, exposui. Si quod uocabulū obscurius iudicatū est, illustraui. Si qua formula a communi, uulgaríque, et usitata latinè loquēdi ratione paulo alienior apparuit, rationem, reddidi, citatis, ubi res posceret, atque adhibitis ex optimis qui∣busque et probatissimis authorihus exem∣plis ac testimonijs. Deníque ut finem tan∣dem faciam, quicquid usquam obiectum est, quod puerile ingenium iudiciúmue retar∣dare in legendo posse uidererur, quantum∣uis id humile foret aut leue, sedulò adno∣taui, uestris scilicet studijs quamoptime

consultum cupiens, omnibús{que} omnium ue∣strum commodis nusquam non libentissimè deseruiens. Pròinde haec quidem, quae com∣memoraui, omnia, pingui, quod dicitur, crassáque ac rudi Minerua tradidi, et uere∣or, ne quorundam opinione, iudicio, senten∣tiáque, nimis etiamnū anxiè, nimis scru∣pulosè, nimis denique, ut it a loquar, frustu∣latim persecutus sim, utique dum singula ad iudicij uestri immaturitatem, et captus teneritudinem attempero. Sed nimisquàm mihi, in hocduntaxat negotio, placuit il∣lud, quod dici solet, indoctius modo aper∣tius, praesertim, cum scirem quàm maxime opus esset, nil nisi uelut praemansum uobis in os inseri. Porro ipsum opusculū FLO∣RES TERENTII libuit inscribere, quoniam hae formulae, quas uobis iam nun∣cupamus, ex eius poetae lepidissimis iuxtà atque elegantissimis comoedijs, quasi horto quodam fragrantissimo, et ad miraculum uario, amoenòque topiario, ordine omnes

selectae sunt, et excerptae. Hiis igitur labo∣rum nostrorum quasi primitijs fruimini, tā∣quam arrabone, ac pignore tûm nostri erga uos summi amoris, tûm officij ac fidei. Quòdsi prodesse haec conducerèque ue∣stris studijs intellexerimus, alia, fauente Christo, dabimus propediem altiora, at que maiora. Vestrae autem partes erunt suauis∣simi tyrones, omni, quod aiunt, pede stare, omnibus ingenij neruis contendere, ac mo¦dis omnibus curare, ne nostros sudores la∣borèsque frustremini, nè ue nostrum hoc tantum oleum et operam eludatis, sed po∣tius, ut conceptae de uobis tûm spei, tûm expectationi possitis per omnia responde∣re. Valete.

LONDINI EX Coenobio Mo∣nachorum ordinis Diui Augusti∣ni pridie calendas Martias, Anno post natum Chri∣stum. 1534.