Tractatus de legibus et consuetudinibus regni Anglie, tempore Regis Henrici secundi compositus, Iusticie gubernacula tenente illustri viro Ranulpho de Glanuilla iuris regni & antiquarum consuetudinu[m] eo tempore peritissimo. Et illas solu[m] leges continet et consuetudines secundum quas placitatur in Curia Regis ad scaccarium et coram Iusticiis vbicunque fuerint. Huic adiectæ sunt a quodam legum studioso adnotationes aliquot marginales non inutiles

¶HIC INCIPIT LI∣ber decimus tercius de pla∣cius per assisas et recognitiones et de diuersis disseisinis.

Capitulo. 1.

GEneralia que circa premissa placita de recto frequen∣tius in curia con∣tingunt, hactenus in parte sunt ex∣pedita. Nunc vero ea que super seisi∣nis solummodo vsitata sunt, restant prosequenda. Que quia ex beneficio constitutionis regni que assisa no∣minatur in maiori parte transigi solent, per recognitionem de diuersis recognitionibus restat tractandum.

Cap. 2.

Est autem quedam recognitio quevoca∣tur de morte antecessoris. Quedam autem de vltimis presentationibus personarum in ecclesiis. Quedam vtrum aliquod tenementū

sit feodum ecclesiasticum vel laycum feodū. Quedam vtrum aliquis fuerit seisitus de ali∣quo libero tenemento die qua obiit vt de fe∣odo vel vt de vadio. Quedam vtrum aliquis sit infra etatem vel plenam habuerit etatem. Quedam vtrum aliquis obierit seisitus de ali∣quo libero tenemento vt de feodo vel vt de ••varda Quedam vtrum aliquis presentauerit vltimam personā ad ecclesiā aliquam occasi∣one feodi sui quod in dominico suo habue∣rit, vel occasione alicuius vvarde. Et si que sū•• similia que in curia frequēter emergunt, pre∣sentibus partibus tune ex consensu ipsarum partium tum etiam de consilio curie conside∣ratur ad aliquam controuersiam terminandā. Quedā autē recognitio est quedicitur de no∣ua disseisina. Cū quis itaque moritur seisitus de aliquo libero tenemēto, ita quod inde fue∣rit seisitus in dominico suo sicut de feodo fu∣o, heres eandem seisinā antecessoris sui recte petere potest, et si maior fuerit habebit tale breue.

Cap. 3.

Rex vic̄ salutē. Si G. filius T, fecerit te secuiū de clamore suo prosequē do tūc sūmone per bonos sūmonitores doudecim liberos et le∣gales

homines de visineto de illa villa {quod} sint corā me vel Iusti••̄ meis eo die parati sacramē∣to recognoscere si T. pater predicti G fuit sei∣situs in dominico suo sicut de feodo suo de v∣na virgata terre ī illa villa die qua obiit. Si ob∣iit post primam coronationē meā, et si ille G. propinquior heres e••••s est, et interim terrā il∣lā videāt, et nomina eorū imbreuiarifacias, & sūmone per bonos sūmonitores R. qui terrā illam tenet, {quod} tūc sic ibi auditurus illā recog∣nitionē. Et habeas ibi sūmonitores &c T. &c. Sivero antecessor ipse predicto modo seisitus iter a••ripuerit eundi in aliquam peregrina∣tionem tunc erit breue tale.

Cap. 4.

Rex vic̄ salutē. Si G filius T. fecerit te securū de clamore suo prosequēdo tūc sūmone per bo∣nos sūmonitores duodecim liberos et legales homines de visineto de illa villa {quod} sīt corā me vel Iusti••̄ meis eo die parati sacramēto recog∣nosceresi T. pater predicti G, fuit seisitus in dominico suo sicut de feodo suo de vna virga∣ta terre in illa villa, die qua iter arripuit versus Hierusalem, vel versus Sanctum Iacobum in quo itinere obiit. Et si iter ipsum arripu∣crit post prim••m coronationem meam

ce si predictus G. propinquior eius heres sit. Et interim. &c vt prius. Si vero infra etatem fue∣rit heres ipse tunc breue tale erit.

Cap 5.

Rex vic̄ salutem. Summone per bonos sū∣monitores. &c. omni•• vt supra excepto hoc quod in hoc breui remittitur illa clausula in principio scilicet. Si G. filius T. fecerit te secu∣rum de clamore suo prosequendo. Item in medio omittitur illa clausula si T. pater pre∣dic••i G. obiit post primā coronationem meā. Si vero habitum religionis assumpserit tunc breue secundum hoc variabitur hoc modo.

Cap. 6.

Rex vic̄ salutem. Si G. filius T. fecerit te se∣curum. &c. omnia vt pr••us excepto hoc quod in hoc breui ponitur in medio parati sacra∣mento recognoscere si T. pater predicti G fu∣it seisitus in dominico suo vt de feodo suo de tanta terra in illa villa die qua habitum re∣ligionis assumpsit et si habitum illum as∣sumpsit post primam coronationem meam. Et si predietus G propinquior heres eius sit et interim terram illam videant. &c vt supra.

Cap, 7.

Accepto itaque breui, de morte antecesso∣••is ab ipso vicecomite, et in comitatu data se∣curitate ab ipso petente de clamore suo pro∣sequendo tunc hoc ordine peruenitur ad as∣sisam. Ab initio eligendi sunt duodecim li∣beri et legales homines de visinero secundū formam in breui expressam. Presentibus par∣tibus scilicet tam petente quam tenente, vel absente etiam ipso tenente. dummodo sum∣monitus fuerit saltem semel quod interes∣set electioni illi. Quia semel inde summonen∣dus est vt presens sit et audiat qui eligendi sūt ad illam recognitionem faciendam, et quos∣dam etiam ex rationabili causa si voluerit re∣cuset, vt ab ipsa recognitione excludantur. Si vero ad primam summonitionem in curia recte testatam non venerit, vlterius non ex∣pectabitur, imo etiam absente ipso eligantur ipsi duodecim iuratotes et deinde ex trans∣missione vicecomitis facient visū terrae vel alterius tenement•• cuius seisina petitur vnicā tamen super hoc habebit summonitionem ille qui tenet. Nomina etiam illorum duode∣cim electorum faciet vicecomes ipse imbre∣uiari. Deinde summonere faciet ipse viceco∣mes

ipsū tenentē {quod} die statuta per breue re∣gis vel eius Iustic̄ sit corā rege vel eius Iustiē auditurus illam recognitionem. Die autē pri∣ma et secunda se essoniare poterit is quitenet si maior suerit is qui petit. Tertia vero die nō poterit imo ad tertiū terminū capietur recog∣nitio siue veniat siue nō is qui tenet. Quia in nulla recognitione super seisina tantū prodita, currūt nisi duo essonia. In recognitione vero de noua disseisina nullum locū essonium ha∣bet, Tertio ita que die siue venerit tenens siue nō, capietur vt dictum est assisa, Et si iuratores ipsi dixerint pro petente, adiudicabirur ei in∣de seisina, et precipietur vicecomiti {quod} ei seisi∣nā illā habere faciat per hoc breue.

Ca. 8.

Rex vic̄ salutem. Scias quod N. dira cio∣nauit in Curia mea, seisinam tante terre in ••lla villa per recognitionem de morte illius antecessoris sui versus R. Et ideo tibi precipio quod seisinam illam ei sine dilatione habere f••cias. T. &c.

Cap 9.

Cum seisina autem illa recuperabit etiam is seisinam omnium catallorum et omnium re∣rum que in feodo illo tempore faciēde scisine

inuente fuerint, post seisinam vero plene re∣cuperatam, poterit is qui seisinam amiserit su∣per recto placitare per breue de recto, sed post quantum temporis post restitutionem plene factam.

Cap. 10.

Sin autem pro tenente absente iuratum suerit, ei deinde seisina sine recuperatione quam aduersarius eius possit inde habere re∣manebit, Placitum tamen de recto, seisina illa nō adimit, sicut nec placitum de recto super aliquo tenemento recognitionem de peten∣da seisina alicuius antecessoris de eodem te∣nemento extinguit, antequā duellū sit inde∣vadiatū. Sed qualiter tunc punietur in eo cō∣temptus curie.

Cap. 11,

Vtroque vero presente in curia queri solet ab ipso tenente vtrum velit aliquid dicere quare inde assisa remanere debeat. Vnde sciendum est quod maior quandoque contra minorem petit huiusmodi recognitionem Quādoque minor cōtra maiorē. Quādoque minor cōtra minorem quandoque maior contra maio∣rem. Tunc generaliter remanebit assisa, siis qui tenet confiteatur in Curia illum ante∣cessorem cuius seisina petitur fuisse inde

seisitum die qua obiit in dominico suo sicut de feodo suo, cum ceteris articulis in breui il∣lo expressis. Si vero seisina ipsi solummo∣do concedatur, aliis articulis non admissis, tūc super articulo vel articulis non admiss is pro∣cedat assisa. Remanere autem solet issisa hu∣iusmodi pluribus ex causis verbi gratia. Si a tenente ipso dicatur ipsum petentem inde fu∣isse seisitum post mortem patris vel alicuius antecessoris sui, siue ille antecessor suus fuerit inde seisitus siue nō die qua obiit & dum in ta∣li seisina fuit, tantum inde versus eum fecisse quare de cetero assisa inde esse non debet. Veluti si tenementum ipsum ei vendiderit, vel donauerit, vel quietum clamauerit, vel a∣lio legittimo modo alienauerit, et tunc inde poterit inter eos perueniri ad duellum. vel ad aliam vsitatam probationem, que in curia super recto alicuius rei recipi solet. Item si dicatur ab aduersario ipsum petentem alia vice ei inde mouisse litem, et tunc finem inter eos factum in Curia domini Regis. Vel per hoc tenementum ipsum remansisse ipsi te∣nenti per finem duelli, in quacunque etiam curia vel per iudiciū vel per quietā clamātiā.

Item villenaginm in Curia obiectum et probatum versus ipsum petentem, assisam adimit. Idem quoque facit exceptio bastar∣die, Carta quoque Regia qua specialiter ex∣pressum fuerit vel confirmatur, ipsi tenenti tenementum cuius seisina petitur per assi∣sam. Plurium item heredum coniunctio, mulierum scilicet in feodo militari, vel mas∣culorum vel faeminarum in libero socagio. Item si concedatur antecessorem illum cu∣ius seisina petitur habuisse inde qualemcun∣que seisinam, scilicet per ipsum tenentem vel per aliquem antecessorem eius, veluti in va∣dium, vel ex commodato, vel alia huiusmodi causa, eo ipso remaneat recognitio illa, et alio modo placitum inde procedet. Item consan∣guinitas assisam ipsam adimit. Scilicet si is qui petit et is qui tenet fuerint de illo stipi∣te vnde hereditas descenderit cuius seisina petitur. Ita dico si hoc fuerit in curia obiec∣tum et probatum. Item in casu illo supra in tract••tu de maritagio, vbi primogenitus fra∣ter postn••to fr••tri donauit quand••m partem terre sue, qui obiit sine herede de corpore suo, vbi quidem sicut et in similibus casibus

temanet assisa huiusinodi. Hac ratione quia non potest aliquis simul esse heres alicuius tenementi et dominus Item si conuictus fu∣crit vel confessus •• qui petit quod aliquando fuit in Gvverra versus dominum Regem, eo ipso remanet assisi quam versus al••um ita pe∣tit in curia. It••m ratione burgagu cessareso∣let assisa, per aliam assisam ex causa maioris vtilitatis in regno constitutam, Non obiecta autem aliqua exceptione in Curia quare as∣sisa ipsa remanere debet, procedet quidem recognitio. Presente vtraque parte per iura∣mentum duodecim iurantium etsecundum corum veredictum iudicabitur vni vel alii s••∣isina sub forma prescripta in hoc libro.

Cap. 12.

¶Cum vero minor contra maiorer•• petit huiusmodi seisinam, tunc quidem lo∣cum non habe•• essonium maioris versus mi∣norem, quia prima die procedet inde recog∣nitio siue veniat is quitenet siue non, et hac generaliratione. Quia quotienseunque te∣nen•• ipse nil dicere possit si presens esset in Curit quare assisa talis remanere debeat, de iure quidem procedet recognitio, non ex∣pectata

presentia partis aduerse. Sed si pre∣fe••s is fuerit versus quem petit, nil dicere pos∣sit (vt dictum est) ipsum minorem inde feci∣se quare assisa remanere deberet. Et ideo pre∣cise procedet inde recognitio, siue presente renente maiore, siue absente, iuxta formam prescriptam. Et sic restitutione inde facta ipsi minoriper recognitionem, etas ipsius mino∣ris expectahitur super placito de recto, Cum minor vero contra minorem petit, eo modo sine aliqua variatione procedat recognitio, vt inter minorem et maiorem procedere solet.

Cap. 13.

¶Cum vero maior contra minorem p••ti••, poterit quidem minor contra maiorem soli∣to modo se es••onaire. Qui cum venerit occa∣sione etaus dilationem inde p••tere potest, ve inde non capiatur recognitio donec plenani habūerit etatem. Et ita ratione etatis, rema∣••iere solet recognitio de motte antecesso∣rum. Sciendum tamen quod oportet ad hoc vt remaneat assisa tali••, ratione etatis, quod dicat minor se esse in seis na tenementi, vnde pet••tur seisina, et ideo non debere recognitionem illam precedere an••equan••

ctatem habeat. Et etiam quia pater eius vel a∣lius antecessor suus inde fuerit seisitus die qua obiit. Occasione enim seisine alicuius te∣nementi quam aliquis infra etatem constitu∣tus per uirit et iure suo tantum retinet, non remanet versus eum recognitio vel etiam placitum super proprietate. Si vero replice∣tur contra ipsum minorem, antecessorem su∣um obiisse seisitum de tenemento vnde pe∣titu seisina pernecognitionem, non tamen v•• de feodo sed vt de vvarda tunt quidem li∣cet principalis recognitio ratione etatis mi∣noris remanere deberet, tamen, super hoc procedat ista recognitio, scilicet vtrum ante∣cessor eius qui infra etatem est, fuerit inde se∣••situs vt de feodo vel vt de vvarda die qua o∣b••t. Et summonebitur inde assisa per ho•• breue.

Cap. 14.

¶Rex vicecomiti s••l••tem. Summone per bonos summonitores duodecim liberos et leg••les, homines de visineto de illa villa, quod sint coram me vel Iustic••is meis ad il∣lum terminum parati sacramento recog∣noscere si R. pater N. qui infra etarem est se∣••situ, fiut in dominico suo de vna carucata

terre in illa villa vnde M filius et heres T pe∣tit recognitionem de morte ipsius T patris sui versus ipsum N vt de feodo suo die qua obiit vel vt de vvarda. Et interim terram il∣lam videant. Et nomma eorum imbreuiari fac••••s. Et summone pet bonos summonito∣res predictum N qui terram illam renet, quod tunc sit ibi auditurus illam recogni∣tionem. Et habeas. &c.

Cap 15.

¶Notandum tamen quod si dies ad hoc datus fuerit vtrique existeti in curia, tunc non oportet tenentem inde summoneri, pro∣cedet siquidem super hoc recognitio per sa∣cramentum duod••ceim i••ratorum, et iuxta e∣orum veredictum declarabitur qualem sei∣sinam habuit antecessor eius qui infra eta∣tem est die qua obiit, de illo tenemento vn∣de contra eum petitur rec••gnitio. Et si pro∣betur ita antecessorem ipsius manori nul∣lam inde habuisse seisinam die qua obiit nisi vt de vvarda, tunc is qui contra minorem petit seisinam, versus ipsum minorem recu∣perabit.

Sed n••nquid hoc s. lum sufficiet el ad seisinam ipsam recuperandam: quod non videtur, quia non per hoc constet antecesso∣rem ipsi••s qui petit inde fuisse seisitum in do∣minico suo vt de feodo suo die qua obiit, necetiam ipsum petentem esse propinquio∣rem eius heredem, contra vero dicitur quod hoc ipso probato nullum ius habeat inde minor ipse seisinam ipsam de cetero retinen∣di, Sed si hoc est, cui restituenda est Nun quid ergo ad principalem recognitionem supe•• hoc erit recurrendum? Sin autem per sacra∣mentum duodecim iuratorum probatum fuerit antecessorem ipsius qui infra etatem est inde fuisse seisitum die qua obiit vt de feo∣do, tunc seisina ipsi minori remanebit in pace donec plenam habuerit etatem. Sed nunquid alio tempor•• de cetero i•• tali ca∣su audiendus est aduersarius eius vel here∣des sui••saltem super proprietate ipsius tene∣menti versus ipsum minorem postquam ha∣buerit etatem vel eius heredes. Pretere••, contra minorem procedat recognitio in illo ••nico easu qui supra notatus est in tractatu qui est de heredibus qui infra etatem sunt.

Procedente vero assisa que est contra mi∣norem, s••ei per assisam ipsam seisina reman∣serit, super proprietate non respondebit do∣nec plenam habuerit etatem. Generaliter enim verum est quia de nullo placito tene∣tur respondere is qui infra etatem est, per quod possit exheredati, vel per quod amitte∣re possit vitam vel membrum, donec ple∣nam habuerit etatem de aliis tamen quibus∣dam tenetur. Vt de debitis paternis, vel pro∣priis, et de nouis disse••sinis. Sin autem peten∣ti contra minorem a diudicetur seisina: saci∣enda erit ei restitutio sub forma prescripta. Nec ipsi minori super recto respondebit do∣nec plenam habuerit etatem, sicut necille sibi, et hac generali ratione quia illa que cum illis fiunt in huiusmodi placitis qui etatem non habent stabilia et firma esse non opor∣tet. Si vero minori etatis priuilegium alle∣ganti in curi•• obi••ciatur eum plenam habe∣te etatem, solet hoc per recognitionem octo liberorum et legalium hominum declarari qui ad hoc per tale breue sum monendi sunt.

Cap 16.

¶Rex vicecomiti salutem. Summone per̄ bonos summonitores octo liberos et legales homines de visineto de illa villa vbi petitum tenementum est, quod sint coram me vel Iu∣sticiis meis eo die parati sacramento recog∣nosce••e vttum N qui clamat vnam hidam terre in illa villa per breue ••eum versus R sit talis etatis quod inde placitare possit et debeat, et interim terram illam videant et nomina eorum imbreuiari facias et summo∣ne per bonos summonitores illum qui rer∣ram illam tenet quod sit tune ibi auditurus illam recognitionem. Et habeas. &c. T. &c.

Cap 17.

¶Si itaque probetur per talem recogni∣tionem etas illius de cuius etate queritur, cum eo de cetero agetur, sicut cum etatem habente quantum ad principalem recogni∣tionem. Sed nunquid generaliter etiam quantum ad al••orum impetitionem maioris censebitur ille etatis occasione huius recog∣nitionis ita quod de cetero non possit ver∣sus alios se etatis priuilegio tueri? Si vero per recognitionem ipsam iudicetur minoris eta∣tis, minor gaudebit priuilegio quantum ad

principalem illam recognitionem, sed nun∣quid ad alios et aliorum impeticiones?

Cap. 18.

Sequitur de recognitione de vltimis pre∣sentationibus personarum. Contingente ita∣que aliquam ecclesiam vacare, si fuerit con∣trouersia super presentatione poterit contro∣uersia illa per recognitionem de vltima pre∣sentatione decidi alterutro litigantium id in Curia postulante super quo tale breue im∣petrabit.

Cap. 19.

Rex vicecomiti salutem. Summone per bonos summonitores duodecim liberos et legales homines de visineto de villa illa, quod sint coram me vel Iusticiis meis eo die parati sacramento recognoscere, quis aduo∣catus presentauit vlt mam personam que ob∣••it, ad ecclesiam de illa villa que vacans est vt dicitur. Et vnde N clamat aduocationem et nomina eorum imbreuiari facias. et sum∣mone per bonos summonitores R qui pre∣sentationem ipsam deforciat, quod tunc sit ibi auditurus illam recognitionem et habe∣as &c T. &c.

Cap. 20.

De essoniis autem in hac recognitione,

patet ex predictis procedente siquidē recog∣nitione siue vtroque presente siue alte••o ab∣sente, is cui seisina sui vel alicuius antecesso∣rum suorum adiudicabitur vl ima presenta∣tio, eo ipso seisinam ipsius aduocationis intel∣ligetur diracionasse Ita quod ad presentatio∣nem ipsius prima persona in ea ipsa ecclesia vacante, per Episcopum foci iustituetur. Dū∣modo persona idonea fuerit, que ecclesiana per cius presentationē ad••ptam, tota vita sua obtinebit quicquid de iure aduocationis cō∣tingat. Poteritis contra quem iudicatum est, de vltima presentatione per recognitionem versus alium vel suo•• heredes super iure ad∣uocationis placitare, quod qualiter fieri de∣beat in superioribus expeditū est. Queri au∣tem potest, ab initio vtrum aliquid dici pos∣sit quare assisa ista remanere debeat. et po∣test quidem ad hoc dici scilicet tenente ip∣sum concedere antecessorem petentis vlti∣mam inde fecisse presentationem sicut ve∣rum dominum et primogenitum heredem: sed postea feodum illud ex quo pendet ad∣uocatio, eivel antecessoribus suis contulisse aliquo vero titulo. et ita eo ipso remanet

assisa er placitum super exceptione ipsa in∣teripsos litigantes deinde es••e poterit. Su∣per hacautem exceptione, recognitionem desiderare potest alteruter litigantium. et eam habere poterit, Preterea concedi potest ab alterutro litigantium. eliquum, vel ali∣quem eius antecessorem vltimam fecisse presentationem. Sed non vt de feodo, sed vt ••e vvarda, et super hoc petere potest recog∣nitionem etinde obtinebit, et summonebi∣••••r recognitio per hoc breue.

Cap. 21.

¶Rex vicecomiti salutem. Summone ••e•• bonos summonitores duodecim liberos et legales homines de visineto de illa villa quod sint coram me vel Iustic••••s meis ad il∣lum terminum, parati sacramento recognos score si R qui presentauit vltimam persos nam que mortua est ad ecclesiam illam oc∣casione tenementi quod tenuit in illa villa secerit illam presentationem vt de feodo vel vt de vvarda: Et interim tenemen∣tum illud videant, et, nomina eorum im∣breuiari

facias. Et summone per bonos summonitores illum, qui presentationem il∣lam lam deforciat, quod tunc sit ibi. &c.

Cap. 22.

Et sic per recognitionem hoc declarato si vt devvarda facta fuerit vltima presentatio ipsius vltimi presentationis, exspirat presenta∣tionis aduocatio et ad alterum spectabit ip∣sa presentatio. Sin autem vt de feodo ei re∣manebit ipsa presentatio.

Cap. 23.

Sequitur de illa recognitione, qua de∣claratur de aliquo tenem nto vtrum illud sit laicum an ecclesiasticum desiderante ita∣que alterutra partium inde recognitionem, per tale breue inde summonebitur recog∣nitio.

Cap. 24.

Rex vicecomiti salutem. Summone per bonos summonitores duodecim liberos et legales homines de visincto de illa villa quod sint coram me vol Iusticiis meis eo die parati sacramento recognoscere, vtrum vna hida terre quam N. persona ecclesie de illa villa clamat ad liberam Elemosinam ipsius ecclesie sue versus R in illa villa sit laycum

feodum ipsius R an feodum ecclesiasticum. Et interim terram illam videant et nomina corum imbreuiari facias. Et summone per bonos summonitores predictum R qui ter∣ram illam tenet quod tunc sit ibi auditurus illam recognitionē. Et habeas ibi. &c. T. &c.

Cap 25.

¶In hac recognitione, sicut nec in ••∣lia qualibet preter recognitionem de mag∣na assisa, locum non habent nisi duo essonia quia munquam admittitur tertium nisi v∣bi potest iudicari de infirmitate vtrum sit languor an non. Quod cum in recognitioni∣bus fieri non soleat: merito tertio essonio ca∣rent ipse recognitiones•• Procedit autem ista recognitio sub forma superscripta de aliis re∣cognitionibus Sciendum tamen quod si per recognitionem ipsam probetur tenemen∣tum ipsum esse de feodo ecclesiastico, de ce∣tero trahi non potest ad laicum feodum li∣cet peti possit ab aduersa parte teneri de ec∣clesia per debitum seruitium.

Cap. 26.

Sequens est post predicta, de illa recogniti∣one tractare, que fieri solet vtrum scilicet ali∣quis obierit seisitus de aliquo tenemento li∣bero, vt de feodo, an vt de vadio. Cum qui∣petit aliquod tenementum sibi restitui tan∣quam vadium suum, quod vel ipse vel aliqui•• antecessorum eius inuadiauerit, si is qui te∣net non recognoscat tenementum ipsum ad vadium sed dicit in curia se inde seisitum vt de feodo, sic inde ad recognitionē solet per∣ueniri, et per hoc breue summonebitur inde recognitio.

Cap. 27,

Rex vic̄ salutem. Summone per bonos sū∣monitores duodecim liberos et legales ho∣mines de visineto de illa villa, quod sint co∣ram me vel Iustiē meis eo die parati sacra∣mento recognoscere vtrū N teneat vnam ca∣rucatam terre in illa villa •• R clamat versus eum per breue meum in feodo an in vadio, inua hatam ei ab ipso R vel ab Hantecesso∣re eius, vel sic vtrum illa carucata terre quam R clamat versus N in illa villa per breue me∣um, s••t feodum vel hereditas ipsius N an in vadio inuadiata ei ab ipso R vel ab ipso H. antecessore eius. Et interim terrā illam vide∣ant

et nomina eorū imbreuiarifacias. Et sū∣mone per bonos summonitores prefatum N qui terram illam tenet, quod tunc ••it ibi au∣di••urus illam recognitionem. Et habeas ibi &c.

Cap 28.

Verum quandoque contingit aliquem te∣nere aliquod tenementum in vadio, ita quod inde moritur seisitus vt de vadio. heres quo∣que eiu•• occasione talis feisinc querit breue de morte antecessoris, versus verū heredē qui ad eptus est hinusmodi tenementi seisinam. Et tunc quidem si recognoscatur ab ipso te∣nente antecessorem ipsius petentis obus∣se scisitum, sed vt de vadio et non vt de feo∣do tunc quidem et hac de causa perueritur ad predictam recognitionem et per hoc bre∣ue summonebitur recognitio.

Cap. 29.

¶ Rex vicecomiti salutem. Summone per bonos summonitores duodecim &c. quod sint &c. parati sacramento recognosce∣re, vtrum N pater R fuerit seisitus in domini∣co suo vr de feodo an vt de vadio de vna ca∣rucata terre in illa villa die qua obiit. Et inte∣rim•• &c.

Cap. 30.

¶Probato autem per recognitionem ipsam quod sit vadiū, tunc is qui tenet et feo∣dum esse dixit tenementum ipsum amittet, Ita etiam quod ad debitum ipsum non recu∣perabit occasione illius vadii. Sin autem re∣cognoscatur ad feodum ipsius qui tenet, tunc is qui petit de cetero nullum habebit inde recuperare nisi per breue de recto. Queri au∣tem potest vtrum in hac recognitione siue in alia qualibet, expectandus sit vvarrantus alicuius. Qualiscunque sit vvarrantus vel qua∣licunque de causa vvarrantus inde esse de∣beat, presertim si post duo essonia vocentu•• super hoc in Curia vvarrantus.

Cap. 31.

¶Alie autem recognitiones que re∣stant partim in predictis recognitionibus•• exposite sunt. Partim vero per iudicium in curia ex verbis vtriusque partis redditum pos∣sunt explicari. Ecce enim de illa recognitio∣ne vtrum quis sit infra etatem an non men∣tio aliqua et notitia habetur supra, libro quarto in fine. Cap. 15 & 16. & 17. Similiter et

de illa recognitione vtrū quis suit seisitus de aliquo libero tenemento die quo obiit vt de feodo an vt de vvarda supra libro. 4. cap 13. 14. &. 15. Similiter et de illa recognitione vtrū scilicet quis presentauerit vltimam personam occasione feodi sui an vvarde supra libro. 4. ca. 20. & 21 &. 22. He recognitiones alias sequun∣tur predictas in essoniis et quibusdam ratio∣nibus procedūt vel remanēt sicut ille.

Ca. 32.

Postremo de illa recognitione que appellatur de noua disseisina restat dicendum. Cum quis itaque infra assisam domini regis id est infra tempus a domino rege de consilio procerum ad hoc constitutum, quod quandoque maius quandoque minus censetur, aliū iniuste et sine iudicio disseisiuerit, de libero tenemento suo disseis••to huius constitutionis beneficio sub∣uenitur et tale breue habebit.

Cap. 33.

Rex vic̄ salutem. Questus est mihi N. {quod} R. in∣iuste et sine iudicio dis••eisiuit eum de libero tenemento suo in illa villa, post vltimam trās∣fretationem meam in Normaniam. Et ideo ti∣bi precipio quod si prefatus N. fecerit te secu∣rum de clamore suo prosequendo, tunc facias tenementum illud reseisiri de catallis que in

eo capta fuerunt, et ipsum tenementum cum catallis esse facias in pace vsque ad clausum pasche, et interim facias duodecim liberos et legales homines de vismeto videre terram il∣lam et nomina eorum imbreuiari facias et summone illos per bonos summonitores {quod} tunc sint coram me vel Iusti••̄ meis parati in∣de facete recognitionem Et ponc per vadium et saluos plegios predictum R. vel balliuum suum si ipse non fuerit inuentus, quod tunc sit ibi auditurus illam recognitionem. Et ha∣beas ibi &c. T. &c.

Cap. 34.

Breuia autem de noua disseisina diuersi∣modis vari••ntur secundum diuersitatem te∣nementorum in quibus fuerint disseisine. Si autem aut leuetur foslatum aliquod, vel pros∣ternetur, aut si exaltetur stagnum alicuius molendini, infra assisam domini Regis ad no∣cumentū liberi tenementi alicuius secundum hec breuia variantur in hunc modū.

Ca 35.

Rex vic̄ salutē. Questus est mihi N {quod} R inius∣te et sine iudicio leuauit quod dam fossatun•• vel prostrauit, in illa villa ad nocumentum li∣beritenementi sui in eadem villa post vltimā transfretationem meam in Normaniam. Et

ideo tibi precipio {quod} si prefatus N. fecerit te se∣curū de clamore suo prosequēdo, tunc facias duodecim liberos. &c videre fossatū illud et tenemētū et nomina eorū imbreuiarifacias. Et sūmone per bones summonitores. &c vt prius.

Cap 36.

Rex vic̄ salutē Questus esi mihi N. {quod} R. inius∣te et sine iudicio exaltauit stagnum molēd••ni sui in illa villa ad nocumentū liberi tenemēti sui in eadem villa vel in alia villa post vltimā transfretationē meam in Normaniā. Et ideo precipio tibi {quod} si prefatus N. fecerit te securū de clamore suo prosequē do, tūc facias duode∣cī liberos. &c, videre stagnū illud et tenemē••ū &c. vt prius preterea si facta fuerit disseisina in cōmunia pasture tūc breue tale erit.

Cap, 37.

Rex vic̄ salutē. Questus est mihi N. {quod} R. in∣iuste et sine iudicio disseisuit eū de communi pastura sua in illa villa, que pertinet ad liberū tenemētū suū in eadē villa vel in illa alia villa post vltimā transfretationē meā in Norma∣niā. Et ideo tibi precipio {quod} si prefatus N. fe∣cerit te securū de clamore suo prosequēdo tūc facias duodecim liberos. &c. videre pasturā il∣lam et tenementum et nomina corum. &c.

Cap. 38.

In hac autem recognitione nullum essoniū admittitur. Prima enim die siue venerit siue nō is qui disseisinā fecit, procedat recognitio, quia hic nemini parcitur nec maiori, neque minori nec etiā vvarrātus expectabitur. Si quis disseisinā talē in curia recognouerit, sed vvar∣tanaū inde vocant, eo ipso remanebit recog∣nitio et ille qui hoc recognouerit in miseri∣cordia domini Regis incidet, et postea sum∣monebitur vvarrantus et erit placitum inter eū et aliū qui eū super hoc nominauit vvarrā∣tum. Illud autem sciendum quod semper vic∣tus, siue fuerit appellans siue appellatus in mi∣sericordia domi••i Regis remanet propter violentam disseisinam. Preterea si appellans diem suū non fuerit prosequntus tunc quo∣que plegii in misericordiā domini Regis in∣cident. Simile quoque accidet circa personam alterius si se absentauerit ad diem statutum. Pena autem huiusinodi constitutionis est mi∣sericordia domini Regis tantū. In recogniti∣one autem ista potest cum effectu desiderare is qui nouam disseisinam probauit, vt precipi∣atur viē quod catalla et fructus per preceptū

domini Regis vel eius Iusti••̄ interim arestatos faciat habere illi qui disseisinam probauit. In nulla autem recognitione alia mentio solet fieri per iudiciū curie de catallis vel de fructi∣bus. Et nisi vicecomes de fructibus et de ca∣tallis ei satisfacere proui••erit, tunc tale breue impetrabit is qui inde queritur

Cap. 39.

Rex vic̄ salutem. Precipio tibi quod iusticios N. {quod} iuste et sine dilatione reddat R. catalla sua, vnde queritur quod •••• cepit iniuste et sine iudicio in libero tenemento suo in illa villa infra disseisinam quam ei inde fecit infra assisam meam, vnde ipse recuperauit seisinā corā Iustiē meis per recogū de noua disseisina, sicut rationabili∣ter mōstrare poterit {quod} ea habere debet ne amplius. &c. T. &c.