The pilgrimage of the life of man, English by John Lydgate, A. D. 1426, from the French of Guillaume de Deguileville, A. D. 1330, 1335. The text ed. by F. J. Furnivall ... With introduction, notes, glossary and indexes by Katharine B. Locock ...

p ater, creator omnium, Line 1 Origo et principium A quo causantur omnia, Ad te, tuarum ouium, Tuorum grex fidelium, Line 5 Alta mittit suspiria, In fletu et miseria, Captiuati per deuia, Non habemus remedium, Line 9 Nisi tua clemencia, Tua paterna gracia Nobis ferat auxilium. [folio 110a] Line 12

Noster voluisti esse, Line 13 Ne nobis esset neccesse, Extra te quicquam querere Non poteras plus prodesse, Neque de maiori messe Line 17 Nobis vnquam tribuere; Solus debes sufficere, Quia solus reficere Potes mentes plebis fesse, Line 21 Aliud quam te temere; Auernus nam deficere Restat, si velis abesse. Line 24

Qvies Fuisti, et eris; Line 25 Pater, succurre miseris, Qui non manemus in idem, Idem ipse tu diceris, Qui nunquam permutaberis, Line 29 Manens semper in ibidem, Sicut hoc credimus quidem, Fac, pater, per istam fidem, Vt noxas nostri sceleris, Line 33 Dimittas nobis totidem, Quotiens promisit pridem, Redemptor nostri generis. Line 36

In celis sursum habitas, Line 37 Qui in terris nos visitas, Dominus exercituum, Si non feris aut excitas, Nos remissos non suscitas Line 41 Ad ullum opus strenuum, Ad volandum in arduum, Et altam messem fructuum, Alas habens irritas, Line 45 Laboramus in vacuum, Nec habemus irriguum, Nisi tua det bonitas. Line 48

Sanctificetur, dicimus, Line 49 Nomen tuum, quod colimus Et quod est ammirabile, Sine quo recognoscimus, Et audacter proferimus Line 53 Nil sanctum, nil valibile, Sed cum non sit hoc facile Laudare, nec possibile Eo-que non sufficimus. Line 57 Tamen, prout optabile Cordibus est, & habile, Ad laudandum assurgimus. Line 60

Nomen tibi alpha & O, Line 61 Significans, in secreto, Finem atque principium, Tali decet alphabeto, Nos studere corde leto, Line 65 Leccio est credencium, Theologos hoc studium Nos facit et ad solium De mundi arundineto Line 69 Transfert, mutans in gaudium, Miserrimum naufragium Quod patimur in hoc ffreto. Line 72

Tuum pater est proprium, Line 73 Non annexum per alium, Misereri et parcere De te, suum tentorium Et suum diuersorium, Line 77 Debent filij facere Mortem non vis, sed viuere, Vis omnes qui conuertere Se volunt per suspirium. Line 81 Nunquam uis tuos perdere, Nec pullos milus tradere, Quorum tu es refugium. Line 84

Adueniat ergo deus, Line 85 Aliquando iubileus, Nobis datis exilio, Si quisquam nostrum est reus, Nec est ibi Machabeus, Line 89 Qui fortis sit in prelio, Non propter hoc intencio Tua sit ut nos gladio, Vastet, Golyath, Getheus, Line 93 Semper enim in vinio Nobis nocet & inuio, Factus seon amorreus. Line 96

Regnum tuum, vt dicitur, Line 97 Rex eterne, vim patitur, Violenti hoc rapiunt, Virtutibus concutitur, Penitencia pellitur, Line 101 Preces illud effodiunt. Si ista non sufficiunt, Machinas multi faciunt; Quibus super ascenditur, Line 105 Nam quidam se subiciunt, Votis quibus obediunt, Ars ista nunquam fallitur. Line 108

Fiat ergo per gratiam, Line 109 Quia talem violenciam Permíttís illuc intremus, Et murorum custodiam, Non des ad resistenciam Line 113 Quia nichil tunc possemus, Artem nec vires habemus, Vt per horam solam stemus, Nisi tu des constanciam, Line 117 Retrocedere solemus, Quando adire debemus Illud regnum et patríam. Line 120

Line 120

Voluntas tua saluare Line 121 Est homines, et iuuare In tribulacionibus; A mari usque ad mare, Vnire et congregare Line 125 Cunctos de nacionibus, Debiles cum pauperibus, Preparatis iam omnibus Ad cenam tuam vocare, Line 129 Pusillis cum maioribus, In oportunitatibus Auxilium ministrare. Line 132

Sicut, pater, hoc credimus, Line 133 Sicut de hoc confidimus, Sic nobis auxiliaris, Aliunde non querimus Auxilium, nec petimus, Line 137 Quia solus tu mederis, Si non aliquando feris Pro nostris culpis et teris. Non propter hoc diffidimus, Line 141 Scimus enim quia geris Curam nostri, et nos queris Quando a te recedimus. Line 144

In celo, supra spericam Line 145 Rotantis mundi fabricam, Immobilis dominaris, Sedem tenens teatricam, Aciem tuam bellicam, Line 149 De excelso contemplaris; Nos eccitas, nos hortaris, Vt sit toga militaris, Prius tincta per rubricam, Line 153 Quam hostis familiaris Nobis tollat tuis caris Innocencie tunicam. Line 156

Et quia, sine viribus Line 157 Et armis spiritalibus, Accessimus ad duellum, Quia, nullis verberibus Domatum, uel calcaribus, Line 161 Sentimus carnis asellum. Ideo, sanctum scabellum, Quo stas, ad videndum bellum, Adoramus cum fletibus, Et ipsummet domicellum Per ydoneum flagellum, Line 167 Subicias supplicibus. [folio 111a]

In terra, nos te colonum, Line 169 Et in celo te patronum Animarum cognoscimus, Et te deum ulcionum Esse, et punicionum Line 173 In inferno metuimus. Et ideo requirimus, Et devote assistimus Line 176 Ante tuum sanctum thronum; Vt nobis, qui peccauimus, Sis, vt de te presumimus, Memor miseracionum. Line 180

Panem nostrum In sudore Line 181 Vescendum, et in labore, Dedisti a principio, Vsque modo tali more Ipso mixto cum merore, Line 185 Nostra fuit refectio; Sed, ne esset fastidio, Prouidisti de alio, Longe satis meliore; Line 189 Hoc est, de tuo filio, In quem panis conuersio Fit, ipso institutore. Line 192

Quotidianum petimus Line 193 Hunc panem, et requirimus, Cotidie indigentes, Primum exactor proximus Secundum petit animus; Line 197 Sine ipso morientes, Primo uiuunt omnes gentes, Sed secundo penitentes Quia panis est azimus, Line 201 Ideo, accipientes Omni fermento carentes, Debent esse, vt credimus. Line 204

Da panem istum, domine, Line 205 Vtrumque qui pro homine, Vtroque fuit pensatus, Sustentet moderamine, Vnus vnum, sed minime Line 209 Fiet alter saciatus, Si in nobis sit reatus, Per quem nobis sis iratus. Non propter hoc in turbine, Line 213 Vindicte sis recordatus; Sed memor sis, quod nos natus Tuus redemit sanguine. Line 216

Line 216

Nobis tuis pauperibus Line 217 In lacum descendentibus, Succurrere non renuit. Nam mactatus verberibus, Et perfossus vulneribus, Line 221 Pro nobis mori voluit, Et proprijs se exuit, Et soluit quod non rapuit, Obses pro peccatoribus, Line 225 Mors sua nostram diluit, Set penitere debuit Pro tam caris operibus. Line 228

Hodie et cotidie, Line 229 Simili vena Venie, Egeremus hunc minui, Nisi sue tam nimie Riui misericordie Line 233 Nostro cederent vsui Per ipsos enim ablui, Credimus qui assidui Sumus culpis nequicie, Line 237 Supposito-que fletui, Debito que gemitui, Nos demus voluntarie. Line 240

Et quia digne lugere Line 241 Non possumus, neque flere, Si exigunt demerita, Nec habemus quo supplere Nisi solum miserere, Line 245 Quia non valent merita, Nostra quoque sunt irrita Anima nostra perdita; Ideo clamamus vere, Line 249 Respice nos, et visita, Et erige & suscita, Non nos sinens plus iacere. Line 252

Dimitte nobis, & quita Line 253 Peccata, pater, oblita; Et dele de libro tuo Illa autem que sunt scita. Lamentari nos fac ita Line 257 Ne scribantur perpetuo. Non sunt vnum, non sunt duo, Nec numeranda biduo; Sed sunt quasi infinita, Line 261 Non habita ex mutuo, Neque facta in triduo, Sed in tota nostra vita. Line 264

Debita ipsa nouimus, Line 265 Nam pro peccatis tradimus Animas in obsidium. Penes nos non habuimus, Nec in domo inuenimus Line 269 Vllum carius vadium. Deus, nostrum refugium, Tu, nosti vsurarium, Cui nos obligauimus, Line 273 Nisi feras auxilium, Vel eum cogas nimium, Totum nostrum amisimus. Line 276

Nostra esse hec debita Line 277 Propter que sic est subdita Anima vsurario, Non negamus, ne irrita, Et tibi ingratuita Line 281 Esset illa negacio. Talis tamen confessio Nunquam dicit sufficio, Neque tibi sit placita Line 285 Nisi feruens deuocio Et amara contricio [folio 111:4] Dicat fleo deperdita. Line 288

Sicut ergo debitores Line 289 Et miseri peccatores, Egemus indulgencia; Sic quoque condonatores Rancoris, et quittatores, Line 293 Volumus vti venia; In tua namque curia, Rancor et iracundia Non sunt boni petitores. Line 297 Nam vindicte pro gracia Et pro misericordia Noscuntur reportatores. Line 300

Et Ideo indulgemus Line 301 Iniurias, vt vellemus Eas nobis indulgeri. Nil rancoris retinemus In cordibus, nec habemus Line 305 Quod non sit amoris veri. Si fuimus nimis feri, Et ad indulgendum seri, Et vltores si possemus, Line 309 Nostri velis misereri, Et cordibus sic mederi, Vt in charitate stemus. Line 312

Line 312

Nos scimus quod non aliter Nostre preces vtiliter Ascendunt ad te, domine. Credimus quoque firmiter Quod ascendunt velociter Line 317 Si sint sine rubigine, Si lacrimarum flumine, Corda cum penitudine Lauentur efficaciter, Line 321 Et munda mens a crimine, Vt vis valet in homine, Te requirat humiliter. Line 324

Dimittimus, si corditus Line 325 Cunctis dicamus penitus, Hoc totum ualet supplere, Si spiritus paraclitus, Dextere tue digitus, Line 329 Ad hoc velit nos docere. Sine ipso, nunquam vere Iniurias indulgere Potest arrogans spiritus; Line 333 Nam nimis credens valere, Admodum cornute fere, Monstrat quod sit indomitus.

Debitoribus ideo, Line 337 Quandoque nimis ferreo Corde, dat indulgenciam, Dicens, satis indulgeo, Et satis supersedeo, Line 341 Vsque in horam aliam; Sed tu hanc fraudulentiam Deus nunquam ad veniam Conuertis vel das pro eo. Line 345 Immo, ad iracundiam, Te, per equipollenciam, Prouocatum, reddis reo. Line 348

Nostris igitur mentibus, Line 349 Induratis et rudibus, Tria sunt necessaria, De commissis reatibus, Atque iniquitatibus Line 353 Crebra reminiscencia; Frequenter pati tristia, Cum pena et angaria Et cum infirmitatibus, Line 357 Sancti spiritus gracia, De cella vnguentaria Fundens amorem cordibus. Line 360

Et ideo, te et illum Line 361 Qui rubricatum vexillum Gerit, et arma rubea, Qui mare facit tranquillum, Et nostrum portat sigillum Line 365 Exaratum a lancea, Qui veste rectus lutea Strauit in sua area Infernalem cocodrillum Line 369 Petimus, vt sic ferrea Corda franguntur per ea Que sunt pretacta paxillum,

Ne nos inducas eciam Line 373 In festinam sentenciam Quia cito periremus, Expecta nos per graciam, Et per tuam clemenciam Line 377 Et differ, vt emendemus; In mundo nihil habemus Nisi vt nosmet aptemus Ad intrandum in gloriam; Line 381 Sed caro, in qua manemus, Nos ducit vt deuiemus Per uiam nimis inuiam. Line 384

In temptacionem ruit, Line 385 Et labitur atque fluit, Licet longe sit temptator. Nunquam facit quod congruit, Sed bonum omne destruit Line 389 Quod construit habitator. Deus, omnium creator, Tu, pro nobis, sis pugnator, Sicut nostra spes arguit; Line 393 Et carnis sis sic domator, Vt eius sit triumphator Spiritus qui succubuit. Line 396

Sed vnum adhuc petere Line 397 Volumus, et requirere, Vt ille, hoste domato, Spiritus se extollere Nequet vel erigere Line 401 Quasi a se subiugato. Nam habemus pro probato Quod, quisquid dixerit plato, Nil a se potest facere. Immo, abs te increato, Et a flamine et nato, Totum habet procedere. Line 408

Line 408

Libera nos, ergo, deus, Line 409 Tu ac tuus Nazareus, Cum proprio spiramine. Vnus estis, sed iudeus Non credit quod galileus Line 413 Conceptus sine semine Sit, seu natus de virgine, Siue passus pro homine: Et in hoc sit ipse reus. Line 417 Plus credit in velamine, Littereque in lumine Factus ciuis tartareus. Line 420

A malo hoc et alijs Line 421 Tuis deus subsidijs, Conserua nos, & deffende, Extrahe nos de vicijs, Releuans de miserijs; Line 425 Et benignum te ostende, Cuique nostrum dic 'ascende; Veni mecum pro habende Vite eterne gaudijs.' Line 429 Tales tue sunt prebende, Nullatenus concedende Nisi tuis famulijs. Line 432

Amen, pater, concludimus, Line 433 Quia finem de nouimus De via reuertencium. Locum ad quem nos tendimus, Et in quo nos quiescimus Line 437 Post laboris stipendium, Tu nobis sis solacium, Et corona et premium, Quia in te sperauimus, Line 441 Confirmans vaticinium Dauid per priuilegium, In domum suam ibimus. Line 444

Notes

• Another short hymn has the same title:

  18. DE SANCTA TRINITATE.

  Pater, creator omnium,donans cuncta per filium,accepta nostros genitusper dona sancti spiritusLine 4

  O unitatis trinitaset trinitatis unitas!pro tuo sancto nomine,emunda nos a crimine!Line 8

  Mundatos a criminibus,dona virtutum floribus,et in polorum sedibusfac jungi cum fidelibus.Line 12

  Sit laus patri per sæcula,agnoque sine macula,atque sancto spiritui,quo mereamur perfrui. Amen!

  Mone, Lateinische Hymnen des Mittelalters, i. 25 (1853).
• A Gap for the first word of every stanza was left blank for the Rubricator to fill in; but he hasnt fild it. I therefore insert the words from the old printed book, ab. 1500.
• id idem.
• admirabile, Pr. [folio 110:2]
• laudabile, Pr.
• pro vt est habile, Pr.
• Cordibus et optabile, Pr.
• tuum, Pr.
• [folio 110:3]
• Etheus, Pr.
• viuio, Pr.
• in, Pr.
• Et violenti, Pr.
• sufficiunt, Pr.
• Et . . . solum, Pr.
• hominis, Pr.
• [folio 110:4]
• nostri nosque, Pr.
• A te quando, Pr.
• thearicam, Pr.
• flacibus, C.
• [? MS.]
• te, Pr., om. C.
• tali more, Pr.
• Esse debent, Pr.
• [111/2]
• [? MS.]
• confossus, Pr.
• Et ex, Pr.
• Sed, Pr.
• [111/3]
• [? MS.]
• [? MS.]
• fac nos, Pr.
• triduo, Pr.
• vita nostra, Pr.
• dedimus, Pr.
• taliter, Pr.
• [folio 112a]
• [? MS.]
• hanc tu, Pr.
• angustia, Pr.
• [folio 112:2]
• [? MS.]
• pauxillum, Pr.
• Differa, Pr.
• spes nostra, Pr.
• Se spiritus, Pr.
• A se quasi, Pr.
• [folio 112:3]
• [? MS.]
• [? MS.]
• ? MS. vnum.
• [?]
• atque, Pr.
• Et extrahe, Pr.
• Nos releuans, Pr.
• Cui, Pr.
• optimis famulis, Pr.
• amen, Pr.
• [?]
• dispendium, Pr.
• [112/4]
• Pr. adds 'Amen.'