Testament Newydd ein arglwydd Jesu Christ. Gwedy ei dynnu, yd y gadei yr ancyfiaith, 'air yn ei gylydd or Groec a'r Llatin, gan newidio ffurf llythyreu y gairiae-dodi. Eb law hyny y mae pop gair a dybiwyt y vot yn andeallus, ai o ran llediaith y 'wlat, ai o ancynefinder y devnydd, wedy ei noti ai eglurhau ar 'ledemyl y tu dalen gydrychiol.

❧Pen. xix

Roddy yr Yspryt glan trwy ddwylaw Paul. Yr Iuddaeon yn caply y ddysceidaeth ef, yr hwn a gadarnhawyt trwy wyr∣thiae. Chwidreð a' chystwyad y consurwyr, a'r ffrwyth a ddaeth ywrth hyny. Demetrius yn peri tervysc o ‡ blait

Diana. A' Dew eisoes yn ymwared yr ei yddaw ef, ac yn heddychy trwy yscoleic y dinas.

AC e ddarvu, tra ytoedd Apollos yn Corinthus, bot i Paul vynet trwy y parthae goruchelion, a dyvot i Ephesus, a' chahel ryw ddiscipu∣lon, a' dywedyt wrthwynt, A dder∣byniesoch yr Yspryt glā er pan gre desoch? Ac wytheu a ddywedesont wrthaw, Ny wnaetham ni cymeint a chlywet a oes Yspryt glan. Ac ef a ddyvot wrthwynt, Er∣vvydd pa beth gan hyny eich batyðiwyt? Ac wynt∣vvy a dywedesont, Ervvydd batyð Ioan. Yno y dy∣vot Paul, Ioan yn ddiau a vatyddioð a batydd e∣diveirwch, can ddywedyt wrth y popul, bot ydd∣wynt credy yn hwn a ddelei ar y ol ef, ys ef yw hyny, yn y Christ Iesu. Ac wedy yddwynt glywet hyny, wy vatyddiwyt yn Enw yr Arglwydd Ie∣su. Ac wedy gesot o Paul ei ddwylaw arnaddynt yd aeth yr Yspryt glan arnynt, ac yr ymadrodde∣sont davodae, ac y prophwytesant. A'r oll wyr y∣toedd ‡ yn-cylch dauddec.

Yno ydd aeth ef y mewn ir Synagog, ac yr yma droddawdd yn eon dros dri-mis, gan ddisputo ac annoc ir hynn a perthyn i deyrnas Dew. Eithyr pan ytoeð yr ei wedy ei caledy ei calonae, ac ny ‡ chre dent, gan ddrwcddywedyt am ffordd yr Arglvvydd, ger bron y lliosogrwydd, e dynnawdd ymaith y wrthwynt, ac ef a ddidolodd y discipulon, gan ðis∣puto beunydd yn yscol nebvn Tyrannus. A hynn

a wnaethpwyt yspait dwy ‡ vlynedd, y n y bu y bawp oedd yn trigiaw yn Asia, glywed ymadroð yr Arglwyð Iesu, yr ys Iuðeon hvvy a'r Groeceit. Ac Dew a weithredawdd ‡ wyrthiae nid byche∣digion trwy ddwylaw Paul, yd pan ðugit y wrth y gorph ef ir cleifion, ‡ gwrsie nai napcynae, ac ymady or clefydae ywrthwynt, a' mynet yr yspry∣tion drwc allan o hanwynt. Yno bot i rei or Iu∣ddaeon crwydrait, confurwyr gymeryd arnwynt enwi vch pen yr ei oedd yn perchenogion y spryti∣on drwc, Enw yr Arglwydd Iesu, gan ddywedyt, Ydd ym ich consurio ‡ trvvy yr Iesu, yr hwn a pre∣cetha Paul. (Ac ydd oedd ‡ nep meibon Sceua Iuddew, yr Archoffeiriat, yn cylch saith oedd yr ei a wnaent hynn.) A'r yspryt drwc a atepawdd, ac a ddyvot Yr Iesu a gydnabyddaf, ac Paul a ad∣waenaf: anid pwy yty-chwi? A'r dyn ydd oeddyr yspryt drwc ynthaw, a gyrchawdd arnwynt, ac ei ‡ gorchvygawdd, ac a orthorechodd yn y herbyn wy, yn y ‡ chiliesont allan or tuy, yn noethion ac yn glwyfedic. A' hynn vu hynot gan yr oll Iu∣ddaeon a'r Groecwyr hefyt, a'r oedd yn preswili∣aw yn Ephesus, ac e ddygwyddawð ofn ar bawp o hanwynt, ac Enw yr Arglwydd Iesu a vawr∣hawyt. Ac llawer o'r ei oedd yn credy, a ddaethant ac gyffesasont, gan ddangos ei gweithredoedd. Llawer hefyt o'r ei oedd yn arver o gelfyddodae manolwaith, a dducesont ei llyfrae, ac ei llosge∣sont yn-gwyð yr oll popul, ac wrth gyfrif ei gwe∣rth,‡ ei cahad yn gyvverthydd pemp myrð o vathae ari∣ant. Velly mor gadarn y tyfawdd gair Dew, ac yr

ymgryfaodd.

Yn awr wedy cyflawny hynn yma, y propasoð Paul trwy 'r yspryt teithiaw trwy Macedonia ac Achaia, a' mynet i Caerusalem, can ddywedyt, Gwedy bwyf ynaw, rhait i mi hefyt welet Ruuain Yno yd anvones ef i Macedonia ddau o'r ei oedd yn ei weini, sef Timotheus ac Erastus, ac ef e a aroses yn Asia dros amser. Ac yn y cyfamser hyny y cyfodes cythrwbyl nyd bychan o bleit y fforð ho∣no. Can ys ‡ neb gwr ai enw. Demetrius, gof ariant, yr hwn a wnai demplae ariant Diana, yr hvvn oedd yn peri elw nyd bychan ir crefftwyr: Yr ei wedy iddo ei galw ir vn-lle, y gyd a gweithwyr yr cyfryw bethae, a' ddyvot, Ha-wyr, ys gwyddoch may wrth y gwaith hwnn y perir caffaeliat y ni. Pellach chvvi welwch ac a glywch, pan yw nad yn vnic yn Ephesus, anid can mwyaf trwy'r oll Asia yr annohes, ac y traws droses y Paul hwnn lawer o popul, gan ddywedyt, Nad ynt wy dde∣wiae 'rei wnelir a dwylaw. Yd nad yw yn vnic bot y rhann hyn yn periclus y nyni, rrac argyhoeddy y cymeriat, eithyr hefyt rac bot am dempl y vawr dde∣wies Diana ei ðiystyry, a' rac dyvot hefyt destryw ar vawrhydi hon,‡ y mae'r oll Asia a'r byt yn hi addoli. A' phan glywsant wy hynn, yr oeddent yn llawn digofeint, gan ddolefain, a' ddywedyt, ‡ Ys mawr Diana yr Ephesiait. A'r oll ddinas a gyf lawnwyt o wradwydd, a' rhuthraw a wnaethant ir orseddfa o gytundab, a' dalha Gaius, ac Ari∣starchus, Macedonieit, a' chyd-ymddeithion Paul. A' phan ytoedd Paul yn ewyllysio mynet y

mewn ymysc y popul, ny's gadawdd y discipulon yddaw. A'r ei hefyt o pendevigion Asia a'r oeðent yn gereint iddo, a ddanvonesont ataw, gan ðei∣syfy arnaw na'd ‡ ymddangosei yn yr 'orseðfa. Yr ei wrth hyny a lefent vn-peth, ar ei peth arall. Can ys y gynulleidfa oedd eb drefn, a' rhan vwyaf ny wyddent o bleit pa beth yd aethent yn-cyt. A'r ei o'r tyrfa a luscesont canthwynt Alexander, a'r Iuddaeon yn ei wthiaw racddaw. Yno Alexan∣der a amneidiodd a llaw, ac a vynesei escusodi y peth wrth y popul.‡ Eithyr pan wybuont may Iuddew oedd ef, cody a wnaeth ‡ ymleflefdros yspait dwy awr hayachen, gan bawp yn llefain, Ys mawr Diana yr Ephesieit. Yno yscoleic-y dina•• gwedy iddo lonyddy 'r popul, a ddyvot, Ha-wyr yr Ephesieit, pa ddyn 'sydd ny wyr bot dinas yr E∣phesieit yn a ddolydd y vawr ddewies Diana, a'r ddelvv, a ðescenawdd y wrth ‡ Iupiter? A' chan na ddygon nep ddywedyt yn erbyn y pethae hynn, iawn i chwy ‡ ymlonyddy, ac na wneloch ddim yn wylltpwyll. Can ys dugesoch yma y gwyr hynn, yr ei nid ynt na themplherwyr nac yn caply eich dewies. Erwydd paam ad oes gan Demetrius na 'r creffrwyr y'sy gyd ac ef vn hawl yn erbyn neb, y mae cyfraith yw chael, ac may Raglawyeit: ym∣cyhuddant y gylydd. Eithyr ad ywch yn ymofyn dim am bethae ereill, ei tervenir mewn cymyn∣fa gyfreithlawn. Can ys in peryclir rac ein ‡ ar∣gyhoedddy am y derbysc heddyw, erwydd nad oes vn achos y galwn roi rreswm am y cynnired hyn o'r popul. Ac wedy iddo ymadrod velly, y ‡ ma∣ddeuawdd

ef y gymunfa ymaith.

Notes

• phoene∣digaeth
• ‡

  escus, liw
• ir
• ‡

  meis, am∣gylch
• resymy, ymddadle
• ‡

  vfyddahēt
• ‡

  vlwydd
• gair
• ‡

  viraclae
• bachain
• ‡

  volede
• 'alw
• ‡

  can
• y mae. &c.
• ‡

  rryw
• yw
• ‡

  meistroloð
• 'orvu
• ‡

  ffoesont
• vriwedic, archolledic
• goaml
• ‡

  dec mil a daugain
• grymiodd, 'orvu
• ‡

  ryw wr
• ced
• ‡

  llid
• ‡

  Mawr yw
• gymynfa
• garedigiō
• ‡

  ymroddei
• eilaw
• ‡

  decay
• ‡

  gawri, bloeddio
• yr yscrive∣nydd
• ‡

  Iou
• ‡

  ynvoddlo∣ny, chwari∣any
• difenwy
• cynnull∣eidfa
• ‡

  cuhuddo
• cynniweir
• ‡

  gellyngoð