Pharmaceutice rationalis. Sive Diatriba de medicamentorum operationibus in humano corpore. Authore Tho. Willis M.D. in Univ. Oxon. Prof. Sedleiano, nec non Coll. Med. Lond. & Societ. Reg. Socio

CAP. III.

Opiatarum species, praeparationes, & formulae.

POst pharmaciam Narcoticam in genere nunc traditam, ejusque ratio∣nes, & operandi modos satis fuse explicatos, proxime incumbit me∣dicamenta ••ali virtute praedita tum simplicia, tum composita recensere, & particulati•• expendere, adeoque Opiologiam quandam instituere.

II. Itaque imprimis, juxta methodum à plerisque Authoribus obser∣vatam, remedia pro Anodynis habita, in binas hic classes, viz. prout fortiora aut debiliora existunt, distinguere visum est. Enimvero quaedam ex illis plane narcotica non modo somnum praeternaturalem cogunt, sed, cum occasio requirit, indolentiam, & stuporem; atque indebite exhi∣bita, non raro lethum accersunt; attamen alia hujus generis medicamenta perhibentur, quatenus spiritus excandescentes, non perimendo, aut stupefaciendo, sed tantum leniendo, & demulcendo in quietem allectant, & blande componunt.

I. Ad priorem ex his (quae proprie tantum Opiata sive Narcotica dicun∣tur) classem referri solent, Papaver tum album, tum erraticum, Hyo∣scyamus, Cynoglossus, Mandragora, Solanum, & quaedam alia vene∣nosa magis, adeoque nunquam medice praescribenda. Quorundum vero ex iis, non adeo insalubrium, radices, folia, flores, femina, & succi in∣spissati, crebro sunt in usu, & maximo saepe cum fructu (prout supra o∣stensum est) sumuntur. At vero, quandoquidem singula haec quid∣quam toxici admixtum habent, idcirco non, prout in alia pharmaceutice, licebit modo haec, modo ista indifferenter praescribere; sed tantum, quae maxime tuta, & longa experientia comprobata sunt, experiri. Hinc de∣mum mos obtinuit (à quo sine vitae humanae periculo recedere non licebit) ut papaver, ejusque praeparata fere totius pharmaceutices Opiaticae basis, aut complementum sint. Semina Hyoscyami, atque radices, aut succus Cynoglossi, hypnoticorum quorundum compositiones ingrediuntur: at∣tamen, quoties somnum efficaciter, simulque tuto provocare studemus, tota medicinae vis in Opio, aut Diacodio collocatur. Non opus erit Pa∣paver album, ex quo haec conficiuntur, hic describere, neque succi O∣piatici extractionem, aut syrupi istius compositionem tradere; siquidem haec omnia tum in veterum, tum recentiorum libris Botanicis, atque An∣tidotariis satis fuse declarant••r. Quod itaque superest, atque maxime ad propositum nostrum facit, Opii partes elementares exponere, indeque tum illius, tum Diacodii virtutes, & intoxicandi rationes eruere ni∣temur.

III. Opii corpus integrum, & illibatum melius, quam spagvrice reso∣lutum, quoad partes ejus constitutivas examinari, & dignosci potest: quip∣pe si per ignem destilletur, propter sulphuris impuri copiam, empyreu∣ma horrendum contrahit, simulque foetorem valde nocivum diffundit. Attamen sensui obvium est, particulas sulphureas in hoc concreto abundare; quod etiam odor ejus teterrimus, & inflammabilitas manifesto declarant; & quam vis aeque certum est, sulphuri huic particulas salinas adjungi, adeoque concretum hoc, his duobus una cum terra aliquanta potissimum constare, attamen cujus indolis, & in quo statu sal iste fuerit, definite non licet; tantummodo autem ab effectis statuere possumus, concretio∣nem hanc sulphureo-salinam spirituum Animalium texturae, quae spirituosa,

& salino-volatilis est, omnino contrariam, & destructivam existere. Et quidem pluribus instantiis colligere datur, vim narcoticam in sulphure cum sale aculeato, (unde foetorem adeo tetrum acquirit) latere; hujus enim naturae sunt Papaver album, Mandragora, Hyoscyamus, Nicotiana, & caetera Opiata, quae omnia graveolentiam fere similem, & inter olfa∣ciendum spiritibus nostris valde ingratam, habent. Porro juxta quod spiritus Animales in variis corporibus texturae nonnihil diversae fuerint, idcirco Opiata fortius, & virulentius in aliquibus quam in aliis operantur. Turcae ac Aegyptii, quibus ex adusto sanguine spiritus fixiores, aut minus volatiles procreantur, Opium impune, aut saltem absque vitae periculo comedunt; non adeo Europaei, qui spiritus magis subtiles, & puriores obtinent. Canes Opium in quantitate magna, absque sopore ••llo, aut le∣tho devorant. Dosis ejus perexigua felem è vestig••o perimit; ed nimirum, quod hujus spiritus, admodum salino-volatiles, sulphur narcoticu•• non omnino sufferre possunt. Atque hinc est, quod gt. unica olei Nicotianae, hujus Animalis linguae imposita, mox spasmos, & stuporem excitat; qui∣bus illico mors succedit. Olim cani gregario Opii panis offae involuti Drach. ij. exhibitas vidi: brevi postea valde aegrotans ille torpidus se•• potius stupidus fiebat, atque difficulter, & laboriose suspirans plane mori∣bundus videbatur; deinde vero intra semihorulam, alvum cum foetore teterrimo, & maxime omnium quae unquam sensi molesto, copiose de∣jecit, & derepente ••anus, ac vegetus evasit. Quod autem tanta Opii quan∣titas Animali huic minus nocuerit, in causa forsan ex parte fuit ventriculi ejus fermentum insigniter acidum, à quo particulae sulphuris narcotici refringi, & aliquantulum subigi potuerint; adeoque propter hoc sul∣phur, à stomachi menstruo acido plurimum dissoluto, alvi dejectio sum∣mopere foetida processit. Quippe de aliis corporibus observare est, dum acidum in sulphureum agit, foetorem ingratum excitari: Ita namque fieri solet, cum aqua stygia, aut spiritus vitrioli limaturae ferri affunditur. Pa∣riter item, cum spiritus aceti, lixivio Antimoniali committitur. Possim & multa alia hujus generis notare. At vero haud negandum est, Opii particulas in spiritus caninos operari, qui tamen fortius, quam aut homi∣nis, aut aliorum quadrupedum spiritus, veneno narcotico resistunt; pro∣ut ab historia modo citata liquet; quatenus nempe cum torpor, & respi∣ratio difficilis ac impedita, propter spiritus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 hospites narcosi affectos, oriri coeperunt; symptomata istaec, quamprimum fomes narco∣ticus per catharsin subducebatur, mox evanuerunt. Porro hujus sententiae veritatem experimento Anatomico amplius confirmatam novi. Ante mul∣tos annos Opii tincturae, in vino Canarino ad saturitatem factae, circiter tres uncias in venam jugularem canis vivi transfusam vidimus; vase composito canis solito more discurrebat, parum aut nihil affici aut immu∣tari visus; post quartam horae partem parum obstupescere, caput nutare, & tandem somno obrui coepit; cui tamen ne indulgeret, eum verberan∣dō, terrefaciendo, & in cursum urgendo cum aliquamdiu impediremus, demum affectione soporosa ita prorsus abacta satis sanus, & vegetus eva∣sit: hinc ut constet virus Opiaticum adeo vel intra coctionis viscera, à fermentis eorum subigi, vel ab ipsis spiritibus animalibus resisti, ut non semper nec pariter in omnibus, aut hypnoticum, aut exitiale fuerit.

IV. Quod spectat ad Papaveris albi capita, cum seminibus, è quibus Diacodium, item decocta, emulsiones, aliaeque confectiones hypnoticae parantur; facile constat, haec longe minus, quam concretum Opii succum sulphure narcotico praedita esse; quodque hujus illis inest, multo pu∣rius atque innocentius existere. Quapropter remedia ex his composita saepius, & secure magis exhibemus. Neque enim ad Laudanum fas sit ascendere, nisi quando prae symptomatum vehementia Diacodiata minus

efficiunt. Porro cum haec minus virulentiae in se continent, non multa praeparatione egent, quin simplice aut decoctione, aut infusione, aut ex∣pressione facta, in usum medicum adhibeantur: Opium vero, raro ad∣modum simplex, & per se praescribitur, sed vario, & diversimodo ap∣paratu corrigi, & componi solet, quo Anodynon sat is tutum evadat.

V. Opii praeparatio, aut simplex est, aut cum dissolventibus, & corri∣gentibus adjunctis. Prioris ratio fere tantum in hoc consistit, ut massa ejus in taleolas discissa, calori ignis, aut solis tamdiu exponatur, donec, sulphure narcotico ex parte evaporato, reliquum friabile, & minus gra∣veolens fiat: cujusmodi praeparatio ejus, plerisque aliis praemitti solet. Nam sive Opii tincturam, extractum, aut confectionem molimur, prius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 hac praevia exsiccatur, & in pulverem redigitur. Porro huc referri debet fumigatio ejus cum sulphure, endem sc. ritu quo Scammo∣nium cicuramus: quippe vapor acidus à sulphure communi, dum effla∣grat, ascendens, sulphuris utriusque alterius tum narcotici, tum cathartici virulentiam subigit, aut multum infringit.

VI. Opii praeparationes cum adjunctis, seu potius compositiones ejus, plures ac diversimodae existunt; quarum aliae apud Antiquos, aliae inter recentiores usitatae magis ac celebres fuere. Veterum Opiata maxime in∣fignia sunt pilulae de Cynoglosso, Requies Nicolai, & Philonium, cujus ultimi quatuor habentur, sc. Romanum & Persicum (quorum u∣sus etiam aliquatenus retinetur) atque Philonium Galeni, & Me∣suae.

VII. Horum omnium descriptiones, in plerisque Antidotariis satis vulgo prostant, ut non opus sit eas hic repetere. Compositionum istarum maxime Anodyn 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ratio, etsi fundamento erroneo innixa, quoad alium respectum satis recta deprehenditur. Quippe ex supposito falso, Opium in quarto gradu frigidum esse, Philoniis, quae plurimum ejus recipiunt, mul∣ta in eodem gradu calida, sc. Pyrethrum, Euphorbium, Piper album, & similia adduntur: quae quidem Opii correctiva haud impropria existunt. Attamen non quatenus horum caliditas, illius frigiditati contravenit, (quippe revera non frigidum, sed calidum potius existit) verum acria istaec, sale volatili referta, Opii sulphur narcoticum perdomant, & viru∣lentiam ejus infringunt.

VIII. Neotericorum Opiata, propter talis pharmaci laudabilitatem vulgo Laudana dicuntur; quibus insuper à nonnullis, quia dolores tol∣lunt, Nepenthes nomen imponitur. Quo tempore haec primo innotuere Renodaeus perquam ingeniose queritur, Pseudo medicorum cohortem coortam esse, qui, pro pilulis de Cynoglosso us••••atissimis, confectionem Opiatam, Laudanum illis dictam, exhibent, qua non tantum somnum conciliare, sed morbos quosvis 〈…〉〈…〉igere pollicentur. Hujus (inquit) pharmaci nunc apud circulatores adeo 〈…〉〈…〉valuit Encomium, ut nullus sit Empiricus, nullus tam hebes Medicaster, nullus vel plebeius Tonsor, qui se Laudamstam non prositetur. Proculdubio hic mos, ut ut pessimus, ac in vitam humanam valde perniciosus, nondum exole∣vit. Quippe etiamnum apud nostrates pseudochymicorum, & Agyrtarum non coliors, sed potius examen est: quorum unusquisque peculiare suum Laudanum jactat, quod in unoquoque morbo, ejusque statu temerarie ex∣hibent, &, si forte contigerit aegrotantem dormire, & rursus evigilare, protenus ••o canunt, & sibi gallum deberi clamitant; cum saepe furcam potius mereantur, in quantum pulsu, & respiratione propter Opiatam intempestive exhibitam dejectis, non raro crisees, & curationis spes omnis frustratur: quare à Laudanistis illis imperitis ut sedulo caveatur, quibuscunque vita in pretio est, admoneri oporter.

IX. Nec tantum Oplatarum usus, led multo magis earundem invention & praeparatio empiricis, & Agyrtis interdicantur: enimvero Medici pru∣dentis, & docti opus est, toxica ita temperare, ut non in venenum, sed Antidotum cedant. Quapropter Laudana, non, nisi à peritis in∣venta & diu experta, in praxin admittantur; cujusmodi satis multa jamjam publice recepta, & probata extant, ut nihil opus sit nova quotidie procudi. Laudana Antiquiora à Paracelso, Crollio, Quercetano, Hartmanno, aliisque Chymicis celebrioribus tradita, in plerisque item pharmacopoeis descripta, tantummodo sub forma Extracti componuntur; in quibus omnibus pro base est Opii tinctura cum menstruo idoneo proli∣cita; cui tincturae aliae, sc. Croci, Castorei (quod Guianerus Opii Be∣zoar appella) specierum Diambrae & similium adduntur; adeoque omnes simul confusae destillantur in balneo, ut menstruo avocato, resi∣duum ad mellis consistentiam redigatur; in cujus denique complemen∣tum, Magisteria, pulveres pretiosi, olea chymica, aliaque pro Cardiacis habita adjiciuntur: Pharmacum ita confectum in forma pilulari fere tan∣tum exhibetur.

X. Quamvis hujusmodi Laudana satis efficacia, & eleganter composita videantur, Neorerici tamen, formam nonnihil variantes, consistentiam eorum (quo melius possint in liquore quolibet assumi) liquidam fecere; cui accedit, quod cum Pilula Opiatica (haud minus propter nocumeu∣tum, quam commoda insignis) quibusdam terrori fuerit, dosis Landani liquidi (si forsan patiente reluctante necessaria videatur) melius obscu∣rari possit, atque alteri liquori affusa pro cardiaco potius, quam hypnoti∣co cedat. Et quidem circa Opiatarum usus, aegroti interdum nimis, aequo ac minus cauti existunt; adeoque sicut in uno casu admonendi sunt, ita in altero traduci ac falli debent. Pro Laudano liquido pariter ac solido con∣ficiendo, pari fere ritu, Opii, & adjunctorum tincturae seorsim extrahan∣tur; quibus dein confusis, & menstruis ad medietatem avocatis, manebit pharmacum splendide rubescens: cujus dosis à Scrup. ss. ad Scrup. j. esse solet.

XI. Circa haec utriusque generis Laudana, maxime interest cum quo menstruo Opii tinctura extrahitur; adeo, ut haec res inter quosdam haud minoris notae chymicos in magnam contentionem venerit; dum quidam illud frigidum supponentes, spiritu vini utuntur, aliique è contra ad re∣fraenandum Opii calorem, ipsum in spiritu aceti, aut succo citri dissolvunt: profecto utrumque menstruum satis, & sere ex aequo convenit, dummodo in extractum redigatur: attamen si in forma liquida, nullum praestantius Opii solutivum occurrit, quam spiritus vini, sale Tartari volatilisato im∣praegnatus. Hic namque massam ejus promtissime dissolvit, tincturam in∣star rubini splendescentem recipit; porro sulphur narcoticum nonnihil subigit, ejusque graveolentiam tollit: revera sal Tartari Opii correctivum optimum, seu potius antidoton, existit. Hinc Empirici cujusdam pilula Opiatica, in qua Opii dissolvens est sal Tartari, oleo Terebinthinae imbu∣tus, usus non contemnendi habetur: compositioni isti additur pulvis Hellebori albi; verum ideo tantum, ut opinor, quia Paradoxi quidam asserunt, venena cicurata in medicamina praestantissima evadere.

XII. A nuperis annis increbuit usus Laudani cujusdam liquidi, cujus Author, Helmontius vulgo perhibetur: pro menstruo recipit, succum Cy∣doniorum in fermentationem per flores cervisiae concitum; cum hoc si∣mul Opii, & Croci tinctura saturata extrahitur, quae colata, & aromatisa∣ta, ad medietatem in balneo avocatur; dein residui pars usui servatur, estque Laudanum hoc liquidum: cujus dosis à gt. 15. ad 20. Pars altera destillatione ulteriori in formam pilularem redigitur, & à gr. j. ad ij. exhibetur. Opiatum istud liquidum, in affectibus dysentericis, saepius

cum felici successu exhibui: Laudanum vero nostrum liquidum, (quo sc. frequentius utimur pro menstruo habet tincturam salis Tartari, ad summam rubedinem longa digestione evectam; cumque Opii tinctura per hanc extracta medicamenti basis sit, pro complemento addimus Cro∣cum, Castoreum, Caryophyl, & lignum Aloes: dosis à gt. 15. ad 25.

2 Post papaver album, ejusque praeparata Opiatica, dicendum sequi∣tur, de silvestri sive erratico, quod certe virtutem quandam hypnoticam, sed longe mitiorem & benigniorem, quam illud alterum obtinet; quare in quibusdam casibus eximie convenit, & circa usum ejus securiores esse licebit. Ex hoc syrupus, & aqua destillata parata in pharmacopoliis pro∣stant, quae in febribus plerisque continuis saepe cum fructu exhibentur, inque pleuritide, vi quadam specifica juvare creduntur; quia nempe do∣lores tollunt, a••que pulsum nonnihil sufflaminan••o, sanguinis aestuatio∣nem febrilem deprimunt. Porro ex floribus hujus, in spiritu vini infulis, tinctura paratur, quae apud Empiricos, & mulieres beneficas, celebre me∣dicamen est, & contra crapulam valere perhibetur. Cujus juvaminis ra∣tio videtur esse, quod spiritus vini stomachi contenta à putrefactione vindicet, atque florum virtus narcotica febrem ingruentem praeca∣veat.

3. Exacta Meconologia, in narcoticorum classe succedunt Mandragora, Hyoscyamus, Cynoglossus, Nicotiana. De binis prioribus, quia in usum medicum vix omnino (exceptis Hyoscyami seminibus) recipiuntur, non est, ut verba faciamus; Cynoglostus vero odorem plane soporiferum spi∣rans, indolem suam narcoticam aperte prositetur, & formae pulcritudine ad seipsum assumendum nos ultro quasi invitat: est enim planta perele∣gans, solia habens mollia, & grate virentia; sloribus puniceis, & amoenis∣sime purpurascentibus coronatur, Pulvis radicum ejus ingreditur ac de∣nominat antiquum & celebre istud Opiatum, dictum pilulae de Gynoglosso: succus ex tota planta, circa initium veris collecta, expressus, & digestione clausa & calida depuratus, & à faecibus decantatus, liquorem exhibet clarum, & instar rubini splendide rubescentem. Hic usurpari potest vel pro menstruo ad componendas alias confectiones narcoricas; vel syrupus hypnoticus ex eo paratur; vel denique blande evaporatus in extractum redigitur, ex quo, sicut ex Opio, cum idoneis menstruis tincturae, & ex∣tracta consiciuntur.

XII. Narcoticorum agmen claudit, & inter ea jure locum vindicat Ni∣cotiana; quamvis enim eorum compositiones minime ingrediatur, attamen fumus ejus per tubulum haustus eundem saepenumero, quem illa, effectum producit: quinimo, quod magis mirandum est, non modo ipsum somnum, sed quandoque contrarium ejus, nempe vigiliam accersit. Non est ut in∣stituti hujas originem, aut morem, communissime notum, utpote ab ho∣minibus cujusque sexus, aetatis, & conditionis usitatum, describere fa∣cessam: profecto quod Opiatis illud accenseam ideo est, quoniam fere idem apud nostrates, quod Opium apud Turcas, praestat: utraque nimirum spiritus animales motu quodam inassueto afficiendo, & vel∣ut attonitos reddendo, absque magno molestiae aut lassitudinis sensu, ad quodvis agendum aut patiendum disponit. Quapropter Nicotianae fumo, juxta morem vulgarem ore suscepto, virtutes & effectus non solum multiplices, sed diversimodi, immo (sicut jam diximus) contrarii, & sibimet invicem repugnantes ascribuntur. Quippe vulgo dicitur nos in∣frigidatos sive algentes calfacere, atque aestuantibus refrigerium praebere; somnum inducere, aut abigere; pariterque famem atque sitim restingue∣re, aut excitare: quorum omnium ratio in eo consistit, quod spiritus Ani∣males ab enthymiamate hoc blande agitati, & velut in choreas quasdam conciti, ad molesta cujusvis appulsus plane obsurdescunt; immo quic∣quid

difficile ab iis agendum, aut patiendum incumbit, insensiles fere ac imperturbati obeunt: quapropter militibus, & nautis Tabaci usus (ubi congruet) non modo utilis, sed paene necessarius videtur; in quantum sc. utrosque illos, ad pericula quaevis intrepidos, atque famis, frigoris, & laboris patientes reddat. At vero fumum hunc valde narcoticum, & spi∣ritibus (priusquam crebra assuetudine iis familiaris evasit) valde infe∣stum esse, inde constat; quoniam à primo ejus tentamine, & usu, nullus fere est, qui non maximas in cerebro, & genere nervoso perturbationes patitur. Si quando enim ad potationem hanc siccam quispiam initiatur, mox quasi ebrius, vertigine & scotomia afficitur; dein vomitio immanis, & non raro purgatio succedit; vacillant pedes, tremunt manus, lingua balbutit, aut delira loquitur. Non raro item sudor frigidus, & lipothymiae terribiles sequuntur; quorum omnium causa est, quod spiritus Animales à sulphure narcotico velut intoxicati, in toto regimine suo, distrahuntur plurimum, inque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 adiguntur; nec tantum prima aut secunda vice, verum ab initio saepissime perquam diu est, priusquam Tabaci fu∣mus, sine magna spirituum confusione hauriri potest. Quamprimum ve∣ro mos iste cuipiam fit assuetus & familiaris, etiam gratissimus evadit; & cum tanto lenocinio spiritus Animales captat, ut nonnulli cibo, aut potu citius, quam usu ejus interdici mallent. Cujus ratio est, quod fumi-suctio ista, spiritus Animales uspiam segnes, & desides, blande exsuscitans, & quasi titillans, in motus lenes, & expansivos, quibus mire tanquam à vini potu recreantur, ciet.

XIV. Haec de Narcoticis praecipuis, eorumque praeparatis, ac utendi modis, quorum omnium census ad vegetabilium genus spectat: attamen ut putetur mineralia nihil non efficere posse, etiam ex durioribus hisce concretis quidam Opiata praestantissima, prorsus sine Opio, se parasse venditant. Quercetanus ex vitrioli sulphure narcotico, atque oleo solis, & lunae, cumque tinctura Coralliorum, aliorumque cordialium insignium, Nepenthen quoddam, ad dolores, & languores omnes tollendos adprime efficax, conficiendum praescribit: cujus medicamenti tantum abest me virtutes admirari, ut potius existimem, sulphur ac olea ista metallica aut revera non esse, aut parum vel nihil posse: itaque his posthabitis ad nar∣cotica genuina & realia reversi; demum coronidis loco, eorum select as quasdam formulas subjiciemus: quas insuper in classes quasdam digere∣mus, juxta quod Opiata pro basi sua vel Papaveris erratici syrupum aut a∣quam destillatam, vel Diacodium, vel Laudanum extractum, aut liquidum, vel pilulas de Styrace, vel de Cynoglosso, vel denique Philonium habeant.

Rec. Aq. Papaveris erratici, Paralyseos, ana Unc. vj. syrupi Papaveris rhoead. Unc. ij. Salis prunellae Drach. ss. misce, f. Julap. Dosis Vnc. iij. vel iv. ter in die, in pleuritide, doloribus, ac vigiliis sine febre, aut causa ma∣nifesta.

Rec. Aq. Papaveris Vnc. iv. ad vj. sumatur interdum per se bis aut ter in die propter easdem intentiones.

Rec. Diacodii Unc. ss. ad Vnc. j. Aq. Paralyseos Vnc. iij. Aq. The∣riacalis Drach. iij. f. potio.

Rec. Aq. Cardui Unc. iij. Diacodii Unc. ss. sp. C. Cervi Scrup. ss. ad Scrup. j. f. haustus ad somnum, & sudores provocandos.

Rec. Diascordii Drach. ss. pul. Gascon. Scrup. j. Diacodii Drach. ij. misce, sumat. è cochleari.

Rec. Diacodii Vnc, iij. Aq. Limacum Unc. j. misce. Convenit in tussi, & phthisi: Dosis cochl. j. hora somni, & si opus fuerit, repetatur post me∣diam noctem.

Rec. Laudani Londinensis gr. j. pul. è Chelis compos. Scrup. ss. ad

〈◊〉〈◊〉. j. cu•• 〈◊〉〈◊〉. s. syrupi Caryophyl. f. pil. iij. sumendae hora somni.

Rec. Laudani gr. j. pil. ita••ach. cum gummi Drach. s. f. pil. iv. su∣••••••••. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, in Colica.

Rec. Laudani gr. j. ad iss. Diasoordii Scrup. j. f. bolus, loco Diascordii add. confect. Alchermes, vel de Hyacint.

Rec. Laud. gr. j. dissol. in cochi. j. Aq. Theriacalis, adde aq. Paraly∣s•••••• 〈◊〉〈◊〉. ij. f. hauctus.

Rec. Laud. ••ost. liquidi Tartarisati, gt. 20. detur in cochl. j. Aq. Mirab. ••el Cinnam 〈◊〉〈◊〉 cujus••is alterius idoneae: Convenit in doloribus colicis, nephri∣ticis, 〈◊〉〈◊〉 arthriticis.

Rec. Specier. hiera Drach. ss. Laudani ejusdem gt. 20. f. 〈◊〉〈◊〉. iv. su∣〈…〉〈…〉 〈◊〉〈◊〉 somni ad purgand. simulque dolores sedand. in Colica.

Rec. Laud. liquidi Cydoniati gt. 15. ad 20. detur in cochl. j. Aq. Cin∣〈…〉〈…〉. teu••is, ad affectus dysentericos.

Rec. Cons. Rosar. rub. Unc. j. Theriacae Audrom. confect. de Hyacintho, ana Drach. ij. pul. Pannonice rub. Drach. j. Laud. Cydoniati Drach. ij. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Coralliis q. s. f. confect. Dosis Drach. j. quarta vel quinta quaque ••ara in Dysenteria valde cruenta, cum torminibus.

Rec. Pil. de Styrace gr. v. ad vj. lactis Sulphuris Scrup. ss. olei Anisi 〈◊〉〈◊〉. j. Balsami Peru. q. s. f. pil. iij. in tussi, Asthmate, &c. sumeud.

Rec. Pil. de Cynoglosso gr. vj. ad viij. f. pil. ij. devorand. hora somni, propter easdem intentiones.

Rec. Philonii Romani Scrup. j. ad Scrup. ij. conser. Caryophyl. Drach. ss. 〈◊〉〈◊〉, f. bolus sumendus horae somni. Convenit ad Colicam, in temperamento frigido.

XV. Post remedia narcotica modo satis fuse explicata, proxime dicen∣dum esset, de medicamentis mere Anodynis: quae viz. spiritus Anima∣les quovis modo perturbatos, aut excandescentes, non profligando, aut stupefaciendo, sed tantum leniendo, & demulcendo in quietem allectant, & blinde componunt. Attamen citca horum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, utrum talia revera exi∣stunt? manifesto constare oportet, priusquam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 disquisitio instituitur: praeterquam enim hoc, quod Fotus, Cataplasmata, Lini∣menta, exterius exhibita, atque Enemata intestinis injecta, dolorem quan∣doque sonant; nullum alium effectum ab ejusmodi mere Anodynis, sal∣tem quando intus ore assumuntur, praestari novi: quare super his, qui∣bus pro somno conciliando, aut torminibus quando atrociter urgent se∣dand is minime fidendum sit, haud operaeprerium videtur Aetiologiam quamvis contexere.

XVI. At vero ••um hactenus de Opiatis, earumque praeparatis, & ope∣randi modis ita plene disseruimus; juxta methodum superiorem, de me∣dicament is hisce contrariis sive Antihypnoticis, quae viz. somnum nimis urgentem arcendo, nos vigiles reddunt, modo tractandum sequeretur; 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 in cerebri pathologia (ubi de Lethargo aliisque affectibus soporosis, eorumque remediis agitur) pensum hoc omnibus ferè numeris 〈◊〉〈◊〉 pereg〈…〉〈…〉; 〈◊〉〈◊〉 ut non opus sit eadem hic repetere. Quando∣quidem vero tum ibidem, tum aliis in locis, liquoris cujusdam Coffee dicti ad 〈◊〉〈◊〉 pe••••endam summe efficacis, frequens à nobis mentio facta est; hand omnino ex re sore videtur de potu hoc, ejusque effectibus, & 〈◊〉〈◊〉 〈…〉〈…〉bus (quas alibi innuimus) pauca quaedam amplius hic sub∣jungere. Circa Antiquitatem, & communissimum ejus modo apud Tureas, 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 A〈…〉〈…〉s, aliasque orientales usum, extra propositum nostrum es∣set hic disserere: quandoquidem vero à nuperis annis, hic potus etiam 〈◊〉〈◊〉 nostrates in morem abiit, & virtutem ejus pro somno abigendo fere nullus est quin experimento facto satis efficacem persentit; idcirco in ef∣fectus

hujus satis noti, & experti rationes modo inquiramus. Hajus Ae∣tiologiam (in capite de Pervigi in) diximus, in eo consistere, quod po∣tus iste particulas adustas (quibus abunde sensu ••um gustus, tum olfa∣ctus indice, scatet) mox sanguini, & dein succo nerveo insinuat, quae proinde tum incongruitate, tum mobilitate live inquietudine sua, & o••∣rebri exterioris poros usque apertos derineant, & spiritibus copula quavis alia, & torpore exutis oestra quaedam, ac stimulos, à quibus ad munia sua diutius obeunda excitantur, addunt: enim••eto ad somnum ineundum, haec duo necessario requiruntur, quorum modo unum, modo alterum in efficiendo prius ac potius existit. Nimirum oportet cerebri exterioris, five corticis ejus poros, & meatus omnes à liquote ibi••lem, à fa••guint ve••••a extillato, ac inundante inferciri plurimum, as impleri, proinde quae oc∣cludi; dein praeterea ad affectum istum acciendum, opus est, ut spiritus Animales poris, & meatibus illis exclusi, ac insuper particulis nutri∣tiis, & serosis saepe onusti, versus cerebri meditullium se recipiant 〈◊〉〈◊〉 indulturi. Circa haec pensa ad somnum requisita non semper unus, idem∣que ordo est. Quandoque enim spiritus Animales primo, & spo••••e 〈◊〉〈◊〉 istaec spatia derelinquunt, succo nerveo in eadem inanita mox 〈◊〉〈◊〉, interdum vero humor nerveus cum sero uberius suffusus meatus istos pri∣mo in vadit, spiritus exinde licet invitos propellens, ac intus cogens.

XVII. At vero operatio Coffee ut risque his effectibus contrarie videtur. Nam statim à potu ejus, particulae adustae, summe agiles, ac impigne, in sanguinem delatae, liquorem ejus nonnihil fundunt, seroso 〈◊〉〈◊〉 ver∣sus renes, & habitum corporis detruso; porro illae cerebrum adpelle••••es, poros ejus facillime aperiunt, quos & mobilitate sua valde apertos de∣tinent: dein spiritubus illae accrescentes, eos particulis quibusque aliis tum gravativis, tum nutritiis denudant, adeoque leves, & pe••nices ubi∣que in motus cient, atque per totum cerebri ambitum oppletione gravi, & obstructione liberum, expandi faciunt.

XVIII. Interea tamen, dum spiritus ad hunc modum jugiter, ac inde∣fessim exerciti, succi nervei accessu & assimilatione privantur, copiae illo∣rum haud satis, ac solito more instaurantur. Spiritus quidem veterani agi∣liores, ac impigri magis redduntur, at novorum subsidia minnuntur. Hinc ut facile constet, potum hunc communissimo licet in usu, ac in quibus∣dam casibus valde utilem, & adprime medicum, in aliis forsan no••ium aut minus salutarem existere. Ita quidem rem habere, non tantum ratio, sed & vulgaris observatio passim dictitat; in quantum Coffee potatores ni∣mii, macilenti, saepenumero item paralysi, atque veneris impotentiae obnoxii, evadunt. Prior effectus ita frequens & passim notus est, ut pluribus Coffee potum ideo tantum interdixerim, quoniam ad macilenri∣am disponit.

XIX. Quippe cum sanguis ex assiduo, & nimis crebro ejus usu acris, & magis retorridus fiat, proinde ad nutriendum minus habilis existit. Quood cerebri autem & nervosi generis affectus, existimo me ad eos interdum curandos, hunc potum adeo frequenter praeseribere, ut non alius quis∣piam magis: quippe ad Tabernas, ubi venditur iste, Aegrotantes quosdam potius quam ad pharmocopolia ablegare soleo.

XX. Profecto in morbis, aegritudinibus plerisque cephalicis, viz. ce∣phalalgia, vertigine, lethargo, catarrho, & similibus, ubi cum pleno corporis habitu, & temperamento frigido, aut minus calido, atque san∣guine aquoso, adsint cerebrum humidius, ac spirituum Animalium fegui∣ties, & torpor, potus Coffee magno saepe cum fructu sum itur: nam assidue haustus utramque animae partem mire clarificat, & illustrat, atque fun∣ctionum quarumcunque nebulas omnes dispellit: verum è contra, qui graciles, & temperamenti biliosi aut melancholici, sanguinem acrem,

aut retorridum, cerebrum calidius, atque spiritus animales nimis incita∣tos, & irrequietos habent, à potu isto prorsus abstinere debent; utpote qui tum spiritus, tum humores magis pervertit, & functionibus quibus∣que obeundis inhabiles prorsus, simulque impares reddit. Observavi enim multos spirituum copia haud satis uberi praeditos, ac insuper cephalalgiae, vertigini, palpitationi cordis, artuum tremori, aut stupori obnoxios, à potu Coffee illico deterius habuisse quoad istos affectus, & statim in toto corpore languorem insolitum persensisse.