Vindiciae epistolarum S. Ignatii autore Joanne Pearson ... ; accesserunt Isaaci Vossii Epistolae duae adversus David Blondellum.

CAP. IV. Argumentum Adversariorum à testimoniis adversus Igna∣tiana expungitur. Stichometriam non esse Nicephori Patriarchae. Et Nicephorum & Anastasium Ignatii Epistolas admisisse. Stichometriae autorem non condem∣nare Ignatii Epistolas. Defensio responsionis Ham∣mondi. Non probari suppositionem ex nudo titulo Apocryphorum. Non ex reliquis qui cum Ignatio numerantur. De Hermae Pastore Veteris Ec∣clesiae judicium. Consensus Nicephori & Gelasii fru∣stra obtenditur. Decretum sub Gelasii nomine editum ipsius esse non videtur. Defensio Usserii ab objectioni∣bus Dallaei vindicatur. Responsio nostra illis Hammondi & Usserii superaddita. In Stichometriâ sub Ignatii nomine non Epistolas sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 intelligi. De Indiculis: itémque de Didascaliis, & Constituti∣onibus Apostolicis brevis dissertatio.

UT hoc externum Argumentum à Testimoniis petitum vim eam quâ pollet obtineat, & illibatum conservetur, haud meliori me∣thodo uti me posse sentio, quàm siea omnia quae Adversarius ad ipsum labefactandum excogitavit, porrò examinanda proponam. Observo autem ea ad tria capita commodè reduci, & in hunc ordinem luculenter re∣digi posse. Primò, ille etiam Testimonia adducit, quibus suam de suppositione Epistolarum sententiam con∣firmet. Secundo, Testes nostros, ab Hammondo priùs adductos, ve∣tustissimos praecipuè, rejicit; aut invalidum planè eorum testimoni∣um reddere sigillatim conatur. Tertiò, Argumentum à testimonio

Negativum fabricatus est, quâ probare nititur neminem Epistolarum quas defendimus per ducentos post Ignatii mortem annos meminisse, & indè concludit ab Ignatio non fuisse conscriptas.

Incipio à Testibus ab Adversario contra nostrorum aciem miro modo productis, vel potiùs subductis. Illos enim, non tam ad consti∣tuendam sententiam, quàm ad depellendam invidiam adduxisse se fate∣tur: in eum scilicet finem, ut probet Salmasium & 〈◊〉〈◊〉 non fuisse primos qui has Epistolas confictas putarent. Quisquis enim Autor Stichometriae, quam adducit, fuit, diu ante Salmasium & Blon∣dellum vixit. Opponit igitur Stichometriam Hammondo, prorsus inconcinné. Hujus verò inquit 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 auctoritas cur non tanti apud nos esse debeat, quanti suam viri doctissimi esse cupiunt, non video. At si qua sit illius Stichometriae autoritas, ea non Hammondo sed Pa∣tribus opponenda fuit, ab Hammondo contra Salmasium & Blondellum productis, Polycarpo, Irenaeo, Origeni, vel saltem Eusebio, Athana∣sio, Basilio, Chrysostomo, Hieronymo, Theodoreto, Gelasio, aliisque: non enim quaeritur an Stichometriae autoritati praeferenda sit autoritas Hammondi, sed utri potiùs credendum sit, Salmasio solâ 〈◊〉〈◊〉 armato, an Hammondo SS. Patrum, & omnium saeculorum testimo∣niis stipato. Nimis igitur subdolè hoc testimonium adducit Dallaeus, ad depellendam invidiam tantùm, quo postea ad confirmandam sententi∣am suam saepissime utitur: & quam infirmum sit cùm probè conscius esset, ita omnino proposuit, ut nescias, utrùm pro Argumento haberi voluerit, necne. Si titulum Capitis quarti, quinti, & reliquorum inspi∣ciamus, Argumentum est primum; si caput quintum spectemus, nul∣lum est: ibi enim primum aliud, à silentio Scriptorum Ecclesiastico∣rum ante Eusebium ducitur. Semper tamen postea Argumentum hoc, sive primum sive nullum, maximi facit, & ubique fere inculcat. Ac re∣verâ si hoc Argumentum, sive primum sive nullum, illi eripiatur, reli∣qua planè, quae nos spectant, nulla erunt.

Audiamus igitur Adversarii Testes non sine pompâ productos. Ecce auctores babemus, inquit, & multis 〈◊〉〈◊〉 nos saeculis denatos, & ab omni contra Hierarchiam suspicione semotos, qui omnia Ignatii scripta ro∣tundè ac sine ullâ haesitatione ad 〈◊〉〈◊〉 relegârunt in Stichometriâ Georgio Syncello in libro antiquissimo praefixâ. Quaeso te, Vir doctissi∣me, quot auctores habes in illa Stichometriâ Syncello praefixâ? osten∣das numerum, edic nomina. An ita numeras, quemadmodum ille a∣pud Plautum?

Quot erunt? Ego, & Menaechmus, & Parasitus. Jam isti sunt decem: nam Parasitus Octo hominum officio fungitur.

Stichometria, quam vis Syncello praefixam, aut nullum certum au∣ctorem habet, aut unicum certé. An Nicephorum tuum, si modò is sit, cum Ignatio tuo Epistolico bicorporem, aut tricorporem facis? Certe in multo plures dividi oportet istum incertilaris homuncionem, ut te∣stes nostris vel numero pares habeas. Sed ecce auctores hi, quotquot sunt, omnia Ignatii scripta ad apocrypharel gârunt. Pro unico scriptore, nes∣scio quo, 〈◊〉〈◊〉 nescio quot Syncello praefixos; & ubi nudum Ignatii nomen scriptum est, omnia ejus scripta legi vult Vir 〈◊〉〈◊〉.

Ut autem majorem Stichometriae suae jamjam producendae autori∣tatem conciliet, gravem querelam priùs instituit, quòd tam immeritò viri docti de Salmasii fide dubitaverint, quem Editio Nicephori Pa∣risina ab omni suspicione liberavit. Quinam autem sunt ex nostris par∣tibus viri docti qui de Salmasii fide tam immeritò dubitârunt? Certè Usserius, Stichometriam, quam Georgii Syncelli & Theophanis operi praefixam in antiquissimo exemplari se invenisse narrat Cl. Salmasius, non diversam esse ab eâ quam inter Petri Pithaei Opuscula Graece & Latinè habemus editam, existimare se professus est. Quod non est ho∣minis Salmasii fidem elevantis, sed potiùs confirmantis, & suâ conje∣cturâ suffulcientis; quam non minùs quàm Salmasii fidem Editio Parisina postea confirmavit. Hammondus etiam de authoritate Stichometriae nullam sibi cum Salmasio litem fore professus est, illámque à Walone laudatam ab Indiculo à Pithaeo edito non procul abesse rectè colligi, vel ex titulo Georgii asseruit. Non igitur de fide Salmasii Hammon∣dus magìs quam Usserius dubitavit: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 eam vocat meritissime, quia ipsam ita Salmasius produxerat, neque ei ullum Au∣torem assignaverat. Produxerat eam ex MS^o Codice, tanquam sibi soli viso, nullâ Autoris Stichometriae mentione factâ; de tenebris igi∣tur conqueritur Hammondus haud immeritò; vix enim credibile fuit, voluisse quenquam Stichometriam in MSS^is latitantem, & incerti tituli, testem citare, cùm eadem in maximâ luce, & sub speciosissimo titulo, non tantùm Autoris, sed etiam Interpretis poneretur. Ediderat enim eam Graecè ad Eusebii sui calcem Josephus Scaliger, Chronologiae Nicephori Patriarchae Constantinopolitani suffixam: ediderat eandem sub ipsius Nicephori nomine ex Veteri Codice Carpensi Petrus Pi∣thaeus, cum Anastasii Nicephoro supparis Latinâ Interpretatione, quam nos postea inter Criticos Sacros edendam curavimus. Monue∣rat Joannes Seldenus libro de Successione in Pontificatum Ebraeorum Nicephori Chronographiam MS. extare in Bibliothecâ Londinensi Collegii Sionensis, cui hanc etiam Stichometriam suffixam esse testa∣mur. Non potuit itaque non mirari Hammondus, si haec tam publicè nota ex nescio quâ officinâ produceret Salmasius.

Interim de Stichometriae autoritate litem non movit Salmasio Vir doctus: suspicionem tantùm Parenthesi inseruit; quae quidem post splendidam illam Editionem Parisinam haeret altiùs: & consultiùs om∣nino fecisset Dallaeus, si eam nunquam nominâsset, aut saltem in eâ triumphare adeò visus non fuisset, Ita enim loquitur. Viri docti 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocant. Editio Nicephoro vindicat, Amplissimo Viro, primae in Oriente sedis antistiti, scriptori gravissimo at que eloquen∣tissimo, & liberalissimis Photii laudibus ornato. Hujus enim ipsius Ni∣cephori est illa 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non alterius cujusquam recentioris: idque solidè & fusè demonstrat eruditissimus Goar; quem adeat, si quis adhuc dubitet. Non jam de Salmasii, sed Dallaei fide quaeritur. Quid enim? an eruditissimus Goar hoc solidè demonstrat? neutiquam: an fusè? nequaquam: an omnino demonstrat? nullo modo: an id nudè dicit, aut affirmat? minimè gentium. Imò verò id dicit quod est Dallaei As∣sertioni planè contrarium: ad prima enim verba 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 haec disertè annotat, Canonicus Sacrorum Librorum Laterculus, ad Chro∣nographiam nihil spectans, Librarii 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 judicatur. Teste igitur eruditissimo Goar, Stichometria à Salmasio producta, Hammondo ob∣jecta, à Dallaeo defensa, non est Nicephori Patriarchae opus, sed Libra∣rii 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Fidem igitur in Dallaeo requirimus, Salmasii non tantùm fidem sed & modestiam laudamus, qui Stichometriam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 tra∣didit, Nicephori nomen non apposuit, ad Scaligeri & Pithaei editio∣nes nos non ablegavit, quòd eam Nicephoro minimè tribuendam putaret.

Sed post eruditissimi Goar infelix testimonium, En tibi, inquit, ma∣jorem omni exceptione testem Anastasium Bibliothecarium, hominem noni saeculi, Nicephori supparem. Is enim in Praefatione Historiae Ecclesiasticae, Huic sanè, inquit, Operiratum duxi B. 〈◊〉〈◊〉 Constantinopolitani Episcopi Chronographiam praeponere. Quaeritur de Stichometriâ, respondet Dallaeus de Chronographiâ, ad quam illa nullo modo spe∣ctat. Hujus autem Chronographiae pars ultima est, inquit, illa à nobis laudata 〈◊〉〈◊〉, eámque Editio Anastasii exhibit in calce Histo∣riae. At quomodo, quaeso, Stichometria pars est Chronographiae, quae ab ea toto coelo distat? Assuta est illi quidem in Codicibus Grae∣cis, sed non magìs ipsa pars est Chronographiae, quàm Chronogra∣phia pars est Stichometriae. Apud Anastasium autem ne quidem Chronographiae est adjuncta, sed in calce Historiae Anastasianae, Patriarcharum Indiculo subjuncta. Anastasius de Nicephori Chronologiâ loquitur, quam Operi suo proposuisse, (vel praepoiuisse) se dixit. Quid hoc ad Stichometriam, quam Operi suo non praeposuit Anasta∣sius, quam in calce Editio exhibet? Ideo Chronographiam praeposuisse

se dixit Anastasius, ut Joannes Diaconus, qui Ecclesiasticam Histori∣am scripturus erat, ex eâ posset aliquantula carpere; quid autem con∣fert Stichometria ad Ecclesiasticam Historiam? Scripsisse igitur Nice∣phorum Stichometriam Anastasius testis non est.

Rei hujus veritas satis innotescit ex ipsâ Farragine quae Georgio Syncello subjuncta est, & ex quinque partibus distinctis constat, Chro∣nologiâ brevi, Genealogiâ, Indiculo Regum & Sacerdotum, Indiculo Patriarcharum, & Stichometriâ. Anastasius tantùm Chronogra∣phiam brevem ab Adamo ad Theophilum Nicephoro tribuit: Genea∣logiam huic quidem subjungit, sed Nicephori esse non affirmat; eámque duo MSS. vetustissimi Graeci Oxoniensis atque Londinensis non agnoscunt. Indiculum Regum & Sacerdotum Anastasius cum se∣quentibus 〈◊〉〈◊〉 Historiam suam sine nomine Nicephori posuit, quem MS. Oxoniensis non habet; Stichometriam denique Indiculo Patriar∣charum, nullâ Nicephori mentione factâ, subjungit; eámque Sticho∣metriam MS. Oxoniensis non agnoscit. In totâ igitur hac Farragine nihil unquam à quopiam Nicephoro tributum est, praeter Chronologi∣am ab Adamo ad Theophilum: de qua tamen adhuc haud immerito dubitari potest, quic quid Goar, quem doctissimum appellat Dallaeus, dixerit.

Ad rem ipsam quod attinet, asserimus neque Nicephorum Patriar∣cham, neque Anastasium Bibliothecarium, ne Stichometriae quidem Autorem, quisquis est, unquam tradidisse Epistolas Ignatii, quas nos defendimus, fuisse supposititias. Nicephori effatum est in Epistolâ ad Leonem Papam Romanum de receptis SS. Patrum Operibus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Omnium electorum beatorumque Patrum dogmat a & opuscula, ut quae ab omni reprehensione alienam doctrinam salut isque fundamentum contineant, am∣plector; & quo scunque Ecclesia Catholica 〈◊〉〈◊〉, recipio, quoscunque illa aversatur, rejicio. At Ignatium inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 numeratum, & Epistolas ejus, tanquam Opuscnla irreprehensibilem doctrinam continentia, ab Ecclesiâ Catholicâ per aliquot ante Nice∣phorum saecula receptas fuisse, jam antè ostendimus. S. Ignatii igitur Epistolas recepit & amplexus est Nicephorus. Praeterea, Nicephorum scimus Dionysiana pro veris Areopagitae Operibus habuisse, ex Di∣sputatione cum Leone Armeno; idem sensisse certum est Anastasium ex ipsius Praefatione ad Dionysiana. At Dionysius S. Ignatii Episto∣lam tam disertè laudat, ut qui verum Dionysium fuisse sensit, aliter de Ignatio sentire non potuerit; neque quenquam novimus qui Areo∣pagitam

defendit, quin idem licèt ad angustias redactus, etiam S. Igna∣tium admiserit.

Autorem etiam Stichometriae, quisquis est negamus S. Ignatii Epi∣stolas quas defendimus supposititias pronuntiasse. Ejus quidem ver∣ba haec 〈◊〉〈◊〉, prout in Editione Parisinâ exhibentur.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. '〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Quae ad calcem Anastasii Historiae ità Latinè redduntur.

Et quae Novi sunt Apocrypha.

Itinerarium Petri, versus 2800 Itinerarium Joannis, versus 2500 Itinerarium Thomae, versus 1600 Evangelium secundum Thomam, versus 1300 Doctrina Apostolorum, versus 200 〈◊〉〈◊〉 versus 2600 Ignatii & Polycarpi.

Ex his nego ullo modo probari posse Epistolas S. Ignatii Eusebio visas ab Autore Stichometriae pro supposititiis habitas fuisse. Nudum enim hîc Ignatii nomen ponitur, neque vel de Epistolis, vel de suppo∣sitione quicquam affirmatur. Ut 〈◊〉〈◊〉 id quod volunt probent Ad∣versarii, necesse est ut in hunc modum disputent. Quicquid ab Autore Stichometriae ad Apocrypha refertur id ipsius sententiâ est supposititi∣um. Epistolae Ignatii ab Autore Stichometriae ad Apocrypha referun∣tur. Epistolae igitur Ignatii sunt ex sententiâ Autoris Stichometriae supposititiae. Hujus Syllogismi Hammondo nostro majorem proposi∣tionem negare, Usserio de minori visum est distinguere. Ego neutram ullâ ratione probari posse contendo, & utramque pariter negandam censeo; ut nè vel umbra Argumenti relinquatur.

Primò cnim rectissimè Hammondus noster haec Salmasio reposuit.

Non ita vocis istius, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, significatio accipienda est, ut statim spurium aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 aut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sequioris aevi figmentum sit, quicquid ubivis inter Apocrypha repositum inveniatur. Nihil hoc effato verius est. Fatetur Dallaeus, non esse eam hujus nominis ex etymi sui ratione vim; vult tamen ex usu Ecclesiastico, ut qui liber Apocryphus dicitur is ferè aliquo istorum vitiorum laboret. Ferè, inquit, hoc est aliquando, vel plerumque; quod nec Hammondo contradicit, nec quicquam probat. Affirmat Apocrypha opponi apud veteres scriptores libris & divinis & Ecclesiasticis, hoc est, omnibus libris apud Ecclesiam notis & probatis, apud aliquos scilicet & aliquando: (neminem enim nominat praeter Tertullianum atque Gelasium) quod omnino nihil probat. Quaeritur an semper ex usu Ecclesiastico ità sumatur, ut op∣ponatur omnibus libris ab Ecclesiâ quoquo modo receptis? Quaeri∣tur an quoties aliquod scriptum dicitur Veteris vel Novi Testamenti Apocryphum, id statim omnibus Ecclesiasticis opponatur, & à totâ Ecclesiâ pro spurio & haeretico rejiciatur? Autor Stichometriae ità loquitur. Hae sunt divinae scripturae quae recipiuntur ab Ecclesiâ & canonizantur. Et quae sunt Apocrypha, Veteris Testamenti. Et quae novi sunt Apocrypha. Hîc nulla mentio librorum Ecclesiasticorum, pu∣ta Cypriani, Basilii, Chrysostomi, à quorum consortio Ignatius, & Polycarpus ablegarentur; sed Veteris tantùm & Novi Testamenti, ut à scripturae Canone rejicerentur. Ut S. Hieronymus Epistolâ CVI. Hic Prologus scripturarum, quasi galeatum principium omnibus libris quos de Hebraeo vertimus in Latinum convenire potest; ut scire valea∣mus quicquid extrabos est inter Apocryphae esse ponendum. Qui etiam eodem modo loqui censendus in Catalogo. Barnabas unam ad aedifi∣cationem Ecclesiae pertinentem Epistolam composuit, quae inter Apocry∣phas scripturas legitur. Barnabae enim Epistolam fuisse tradit; non ipsi suppositam, aut spuriam; ad aedificationem Ecclesiae pertinuisse asserit; non itaque haereticam putavit; lectam tamen inter Apochry∣phas scripturas docet, nec ab Ecclesiâ repudiatam innuit. Idem in Epistolâ 110. Exigitis enim ut librum Chaldaeo sermone conscriptum ad Latinum stylum traham, librum utique Tobiae, quem Hebraei de Cata∣logo divinarum scripturarum secantes his quae Hagiographa (lege A∣pocrypha) memorant manciparunt. Emendationem hanc cum multa alia, tum verba sequentia satis confirmant, Arguunt enim noc Hebraeorū studia, & imputant nobis contra suum canonem Latinis auribus ista transferre. Et rursus. Epistolâ 111. Apud Hebraeos liber Judith inter Hagiographa (lege iterum Apocrypha) legitur, cujus autoritas ad roboranda illa, quae in contentionem veniunt minùs idonea judicatur. Chaldaeo tamen sermone conscriptus inter historias computatur. Quare

ex voce nudâ Apocrypha, 〈◊〉〈◊〉 aliud rectè infertur, ubi de libris Cano∣nicis agitur, quàm scriptum aliquod esse à Canone S. Scripturae re∣movendum. Extra igitur Canonem Novi Testamenti certissimè poni∣tur Ignatius; neque quicquam aliud ex vi verborum Stichometriae per necessariam consequentiam colligi potest.

Quare quod ex Gelasii Decreto arripit Dallaeus planè est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ille enim Utriusque I estamenti Canonem tradit, nullis omnino Apocryphis additis; imò Veteris Testamenti Apocryphis nonnullis in Canonem receptis, aliis cum Apocryphis Novi in ultimum caput rejectis, & inter Haeretica scripta positis. Unde duo facta sunt, pri∣mum, ut Apocrypha melioris notae ad Vetus Testamentum pertinentia sine ullâ distinctione pro Canonicis haberentur (Quae labes adhuc Ecclesiae Romanae adhaerescit) secundum, ut reliqua Veteris & om∣nia Novi Testamenti Apocrypha cum 〈◊〉〈◊〉 Haereticis, fictitiis atque damnatis contra Veterum Patrum sententiam confunderentur. 〈◊〉〈◊〉; igitur postulatur ut ex hoc Decreto sub nomine Gelasii edito Stichometriam interpretemur: cùm in Stichometriâ, Novi Testa∣menti Apocrypha dicantur, in Decreto tantùm Apocrypha sine ullâ restrictione; in illâ post scriptores Canonicos, in hoc post omnes Catholicos; in illâ Canonicis, in hoc omnibus scriptoribus ab Ecclesiâ probatis opponantur.

Quod autem ex nudo titulo frustra probare conatus est Salmasius, id ex naturâ librorum qui simul cum Ignatio inter Apocryphos nume∣rantur praestare voluit Dallaeus. Ità enim videtur disputare. Omnes libri qui ab Autore Stichometriae inter Apocryphos numerantur, ab eo tanquam haeretici. aut ficti à publicâ Ecclesiae luce removentur, Ergò & Epistolae Ignatii. Sed respondeo primò, nullam esse necessita∣tem consequentiae. Non enim leve semper discrimen habitum est inter eos libros qui Apocryphi dicebantur. Et quamvis una eadémque uno 〈◊〉〈◊〉 nomine, sive 〈◊〉〈◊〉, de omnibus lata sit sententia, nihil tamen unum atque idem de omnibus asseritur, nisi quòd omnes à sacro Ca∣none removentur. Fieriitaque potuit ut unus aliquis reliquis melior fuerit, quamvis inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 numeratus non sit. Respondeo se∣cundò, probari nullo modo posse Autorem Stichometriae reliquos om∣nes pro haereticis aut fictis habuisse, & à publicâ Ecclesiae luce remo∣vere voluisse. Nam primo, Nicephorus, inquit, 〈◊〉〈◊〉 Polycarpi inter Apocrypha nullius apud se 〈◊〉〈◊〉 censet. Inter Apocrypha quidem numerat, sed cujus 〈◊〉〈◊〉 apud se fuerit nullo modo indicat. At nemo unquam Polycarpi Epistolam aut pro haereticâ aut pro fictâ habuisse deprehenditur; Nicephorus itaque Dallaei sine ullo fundamento pro tali habuisse dicitur; & iniquissimè accusatur, ac si voluerit eam Epi∣stolam,

quae tam diu in Asiae conventu lecta fuerat, à publicâ omnium 〈◊〉〈◊〉 luce removere. Secundò, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, versuum 200, inter Apocrypha numeratur. An igitur eam tanquam pessimae notae scriptum, ab Ecclesiâ penitus eliminandam censuit Stichometriae Author? Quodnam hujus censurae indicium, quae ratio excogitari potest? Ab illis quae ab Haereticis conficta sunt, separat hoc Opus Eu∣sebius. Magnus Athanasius in Epistolâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 numerat inter eos libros quos SS. Patres praelegi voluerunt Catechumenis, ut inde pie∣tatis rationem cognoscerent.

Tertiò, quaenam fuerint illa Clementina, quae in hoc Indiculo me∣morantur non docet Dallaeus: vocat quidem Libros Clementis xxxii. Sed quinam fuerint Libri 32 qui Clementi, praeter eos qui in Indiculo superius memorantur, attribui solerent, nè fando quisquam adhuc au∣divit. Quid igitur si pro 〈◊〉〈◊〉 B legamus A B, (〈◊〉〈◊〉 enim & A saepe in MSS. confunduntur) & duas Clementis Epistolas intelligamus? tunc enim & versus 2600 illis satìs bene quadrabunt, (nam utramque simul sumptam cùm jam integrae essent, aequâsse Evangelium secundum Lu∣cam, cui totidem planè versus ascribuntur, quivis concedet) & genui∣num Clementis Opus Ignatianis adjunctum habebimus, quod ea pa∣riter à suppositionis crimine liberabit. 〈◊〉〈◊〉, quòd Hermas cum Ignatianis nominetur, negari non posse volunt, quin 〈◊〉〈◊〉 phorus 〈◊〉〈◊〉 habuerit profalsis, adeóque fictis & spuriis. Imò verò hoc negari idque jure optimo potest, si vetustissimorum doctissimorúmque in Ec∣clesia Scriptorum sententiae animadvertantur, quos secutum fuisse Au∣torem Stichometriae par est credere.

Quae fuerit S. Irenaei de Hermae libro sententia, ab Eusebio obser∣vatum est, Hist. Eccles l. 5. c. 8. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nontantùm novit. (Irenaeus) sed & recipit Pastor is scriptu∣ram dicens, (lib. 4. c. 37. secundum Interpretem Veterem) Bene er∣gò scriptura dicit, Primò omnium crede quoniam unus est Deus qui omnia 〈◊〉〈◊〉 & consummavit, & fecit ex eo quod non erat ut essent omnia, omnium capax, & qui à nemine capiatur. Quae verba extant 〈◊〉〈◊〉 l. 2. Mandato 1. toties tum à Catholicis tum ab Haereticis cita∣ta. Clemens Alexandrinus Irenaeo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Hermae frequentiùs, quàm cujuspiam scriptoris Ecclesiastici autoritate utitur, eumque sae∣pius explicat & interpretatur. Sententiam ejus de Libro ipso vel ex his locis colligere possumus. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. l. 1. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Divinè ergò potest as illa quae Hermae loquitur in revelatione, Visiones,

inquit, & revelationes, &c. l. 6. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (ità legendum) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et praeclarè dictum est à Pastore, Descenderunt ergo cum eis (non, corum, ut malè In∣terpres) in aquam. Origenes, Clementis discipulus, Hermae testimo∣nio creberrimè utitur, & tum suum tum aliorum judicium de Libris ejus saepe exprimit. Autorem agnoscit Hermam illum, cujus in Epi∣stolâ ad Romanos mentio 〈◊〉〈◊〉, & Opus ipsum in Commentariis ad eum locum magnopere laudat. `Puto tamen, inquit, quòd Hermas iste fit scriptor libelli illius qui Pastor appellatur. Quae scriptura valde mihi utilis videtur, &, ut puto, divinitus inspirata. Homil. in Lucam 35. Legimus (si tamen cui 〈◊〉〈◊〉 hujusmodi scripturam recipere) justitiae & iniquitatis angelos super Abrahae salute & interitu disceptantes; dum 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 suo eum volunt coetui vendicare. Quod si cui displicet, transeat ad volumen quod titulo Pastoris scribitur, & inve∣niet cunctis hominibus duos adesse angelos. Tomo. 14. in Matthaeum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Sin audendum fit istud emollire ex quadam scripturâ, quae in Ecclesiâ circumfertur, sed non abomnibus pro divinâ habetur, adhibeatur illud ex Libro Pastoris. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 lib. 4. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Propterea nos illud in Pastore, Libro, qui ab aliquibus con∣temnitur, de dato Hermae praecepto, ut duos libros scriberet, ipséque po∣stea senioribus 〈◊〉〈◊〉 annunciaret quae à Spiritu didicerat, it à in∣terpretamur. Homiliâ 8. in Numeros, Quod autem dies peccati in an∣num poenae reputetur, non solum in hoc Libro, in quo nihil omnino est quod dubitari possit, 〈◊〉〈◊〉; sed & in Libello Pastoris, si cui tamen scri∣ptura illa 〈◊〉〈◊〉 videtur, similia designantur. Eusebius Hist. Ec∣cles l. 3. c. 3. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quoniam verò idem Apostolus in salutationibus ad finem Epistolae ad Romanos inter alios mentionem fecit Hermae, cu∣jus esse aiunt Librum Pastoris; sciendum est etiam huic à quibus∣dam contradici, propter quos inter receptae autoritatis Libros poni non potest. Ab aliis verò maximè necessarius judicatur, iis praesertim qui

elementariâ institutione indigent. Unde 〈◊〉〈◊〉 in Ecclefiis 〈◊〉〈◊〉 publica∣tum scimus; & ipse quosdam ex vetustissimis scriptoribus ipsius testi∣monio usos esse deprehendi.

S. Athanasius, Eusebio synchronus, in Epistolâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, cùm libros S. Scripturae Canonicos recitâsset, monuit esse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 etiam alios libros ex∣tra hos, non canone quidem probatos, sed Patrum autoritate illis qui 〈◊〉〈◊〉 elementis imbuendi essent propositos, quales sunt, Sapientia Solo∣monis, Sapientia Sirach, Esther, Judith, Tobias, Doctrina Apostolorum, & Pastor. Haec quidem tunc Ecclesiae sententia; quid autem de Pa∣store judicavit aliundè pater. Nam & Epistolâ de Nicaenâ Synodo verbis Hermae ipse utitur, & lib. de Incarnatione Verbi probat omnia ex nihilo facta per verbum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quatenus loquitur per Mosen quidem, in principio fecit Deus coelum & terram: per utilissi∣mum autem Pastoris librum, Primum omnium crede unum esse Deum, qui condidit omnia & absolvit, fecitque ut ex non ente essent. Quem Hermae locum antè ad eandem rem demonstrandam produxerat Ori∣genes Tomo 1^o in Joannem. Et cùm eundem etiam producerent Ari∣ani, Athanasius Epistolâ pro 〈◊〉〈◊〉 Synodo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. In Pastore quoque scriptum habetur, (quoniam & hoc, quamvìs ex Canone non fit, allegant) Primum omnium cre∣de, &c.

Quid Didymus Athanasio synchronus de Herma senserit, quamvìs ejusomnia fere Opera perierint, colligere licèt ex Catenâ in Jobum, ubi ait. `O 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Tota igitur impii conversatio in domo pravita∣tis est, cùm fit 〈◊〉〈◊〉 non aliter quàm lapides extra aedificium, qui aedificandae turri planè inepti sunt, juxta Pastorem. Ruffinus Didymi discipulus, qui in Ecclesiâ Graecâ plurimùm versatus est, Expositione in Symbolum Apostolorum, cùm Canonem S. Scripturae priùs tra∣didisset, addit, Sciendum tamen est, quòd & alii libri sunt, qui non Ca∣nonici, sed Ecclesiastici à majoribus appellati sunt, ut 〈◊〉〈◊〉 Sapientia Solomonis, & alia Sapientia quae dicitur filii Sirach. Ejusdem ordinis

est libellus Tobiae & Judith, & Machabaeorum libri. In novo verò Testamento libellus qui dicitur Pastoris, sive Hermatis, qui appellatur duae viae, vel judicium secundum Petrum: quae omnia legi quidem in Ecclesiis voluerunt, nontamen proferri ad autoritatem ex his fidei confir∣mandam. S. Hieronymus, qui inter Graecos consenuit, in Catalogo haec habet. Herman cujus Apostolus Paulus ad Romanos scribens me∣minit, asserunt autorem esse libri qui appellatur Pastor, & apud quas∣dam Graeciae Ecclesi as etiam publicè legitur. Reverâ utilis liber; mul∣tique de eo scriptorum veterum usurpaverunt testimonia; sed apud La∣tinos penè ignotus est. Idem Epistolâ CVI, sive Prologo galeato. Igi∣tur sapientia quae vulgo Solomonis inscribitur, & Jesu filii Sirach liber, & Judith & Tobias & Pastor non sunt in Canone. Joannes Cassianus, S. Chrysostomi discipulus, Collat. 8. cap. 17. Iam quòd unicuique nostrûm duo 〈◊〉〈◊〉 Angeli, id est, bonus & malus, scriptura testa∣tur. De bonis quidem Salvator, &c. de utrisque verò liber Pastoris ple∣nissimè 〈◊〉〈◊〉. Et Collat. 13. cap. 12. Adjacere autem homini in quam∣libet partem arbitrii libertatem etiam liber ille qui dicitur Pastoris aper∣tissimè docet. Maximus in Scholiis ad Dionysii librum de divinis no∣minibus, cap. 4. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Porrò perfectionis efficientiam Angelorum vocat, ut de Daniele & 〈◊〉〈◊〉 ipsi interpretante, & de pa∣store Hermam perficiente, ut ibi legimus in Pastore. Et Paulo post; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et quòd animae vitam angelicam instituentes ab Angelis manuducuntur, it à in Pastore legimus.

Cùm haec fuerit tam antiqua, tam constans eorum qui in Graecâ Ecclesiâ floruerunt de libro Pastoris sententia; cùm autorem prodant Hermam a S. Paulo nominatum, cùm librum ipsum in aliquibus Ec∣clesiis publicè lectum, ad institutionem Catechumenorum à Patribus commendatum memorent, cùm ipsi aut sacrum & divinum aut certè utilissimum librum esse pronuntient, & ideo tantùm in Canone non ponendum, quòd de eo aliqui dubitârunt, an credibile est Nicepho∣rum aut alium quemvis Ecclesiae Graecae alumnum, eundem ut falsum & fictum, ut pessimae notae apocryphum jugulare, & ab omni Ecclesiae luce removere voluisse? Et tamen Dallaeus pro certo habet Nice∣phorum suum, his omnibus praetermissis sive damnatis, sententiam Tertulliani atque Gelasii secutum esse.

Tertullianus aliquando Catholicus, aliquando Haereticus: & alia Catholici, alia Haeretici de Pastore sententia fuit. Librum de Oratio∣ne adhuc Catholicus scripsit, in quo dum ritus quosdam in Oratione

usurpatos, tanquam affectatos & coactos, & curiosi potiùs quàm ra∣tionalis officii perstringit, haec habet. Item quòd adsignatâ oratione as∣sidendi mos est quibusdam, non 〈◊〉〈◊〉 rationem; nisi si Her mas 〈◊〉〈◊〉, cujus scriptura fere Pastor inscribitur, transactâ oratione non super lectum assedisset, verùm aliud quid fecisset, id quoque ad observationem vindiearemus. Utique non. Simpliciter enim & nunc positum est, Cum adorâssem, & assedissem super lectum, ad ordinem narrationis, non ad instar disciplinae. Alioquin nusquam erit adorandum nisi ubi fuerit le∣ctus. Imò contra scripturam fecerit, si quis in cathedrâ aut subsellio sederet. Nempe ritus quidam à Christianis quibusdam Tertullianei aevi observatus, statim finitâ oratione sedendi; quem ille tanquam super∣stitiosum, irreligiosum, & gentili ritui affinem reprehendit. Ritum au∣tem ipsum ex loco quodam Pastoris malè intellecto ortum esse putat. Quod clarè ostendit quanto tum in pretio Liber ille Hermae fuit, ut ex eo ritus in Ecclesiae disciplinam transfunderetur. Ipse autem, ut solet, acutè respondens, non rejicit Libri autoritatem, sed admittit; & verba ejus ità interpretatur, ut ostendat tantùm ordinem narratio∣nis observandum esse, nec ullam indè disciplinae rationem erui posse. Ità Tertullianus adhuc Catholicus, ut observavit S. Hilarius in Mat∣thaeum Canone 5. Quanquam & Tertullianus hinc (de Oratione) volumen aptissimum scripserit, 〈◊〉〈◊〉 consequens error hominis detraxit scriptis probabilibus autoritatem. Sed in Libro de Pudicitiâ, ubi purus putus Montanista est, contráque Catholicos tanquam Psychicos dispu∣tat, & illa quae ipse libro de Poenitentiâ antè docuerat damnat, aliter quidem loquitur. Sed cederem tibi, si scriptura Pastoris, quae sola moechos amat, divino instrumento meruisset incidi; si non ab omni conci∣lio Ecclesiarum, etiam vestrarum inter apocrypha & falsa judicaretur, adultera & ipsa, & indè patrona sociorum, à qua & aliàs initiaris. In his Tertulliani ampullis jam Catholicorum omnium hostis facti, & Hermam pro doctrinâ Catholicâ accusantis, fortasse nihil aliud conti∣neri putandum est, quàm Pastorem Hermae non fuisse ex judicio Ec∣clesiae Librum Canonicum, sed potiùs inter Apocryphos, id est, non Canonicos numeratum; ut Eusebius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 posuit Pastorem, quem ipse utilissimum librum pronuntiavit, & Barnabae Epistolam, & Joannis Apocalypsin, quos tamen agnoscit libros à plerisque Ecclesi∣asticis agnitos, qui Apocryphos pessimae notae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ponendos voluit, Hist. l. 3. c. 25. Et ipse Tertullianus ità videtur seipsum ex∣plicare; nam statim addit. At egoejus pastoris scripturas haurio, qui non potest frangi, hoc est, verè Canonicas. Nec non eodem libro. Et utique receptior apud Ecclesias Epistola Barnabae apocrypho Pastore moechorum; Epistola autem Barnabae Tertulliano alia non est quàm

illa S. Pauli ad Hebraeos. Quòd si aliquid 〈◊〉〈◊〉 intellexit, & per 〈◊〉〈◊〉 & adulteram scripturam, Hermae librum tanquam pessimae notae Apocryphum ab omnibus 〈◊〉〈◊〉 fuisse eliminatum voluerit, non 〈◊〉〈◊〉 id verum est, quàm cum eam solam moechos amare ait; & contra∣rium planè demonstrant Irenaei, Clementis & Origenis testimonia. Nullo igitur modo credendum est Autorem Stichometriae à receptâ Graecorum Patrum sententiâ recessisse, & authoritate Tertulliani Hae∣retici permotum Hermae pastorem pro pessimae notae Apocry pho ha∣beri voluisse.

Ad Gelasium autem quod attinet, cùm Dallaeus utriusque 〈◊〉〈◊〉 Romani & Constantinopolitani, & quidem utriusque summam in Ec∣clesiâ dignitatem suo saeculo gerentis, concordem plané que ejusdem gene∣ris censuram fuisse tradat, suave omnino somnium est. Quis enim credat Autorem Stichometriae Graecos Patres in judicio de Hermâ deseruisse, ut Gelasio consentiret; eorundémque sententiam de Ig∣natio postposuisse ut Gelasio contradiceret? Vult enim Adversarius Nicephorum suum Epistolas Ignatii tanquam fictas inter Apocrypha numerâsse, quas Gelasius ipse, Scripto planè genuino ipsi Martyri ascripsit, ut ex Testimoniis nostris patet. Imò quis Nicephorum Ge∣lasii sententiam in Decreto secutum esse affirmabit, qui illud ipsum Decretum noverit à nemine unquam vel inter Latinos fuisse agni∣tum ante aliquot annos post Nicephori mortem? Nicephorus Patri∣archa è vivis excessit circa annum Christi Dcccxxviii: primi autem, opinor, qui Decreti Gelasiani meminisse deprehenduntur, sunt Lupus Ferrariensis, Hincmarus, & Nicolaus Papa primus, circa idem quidem tempus omnes; sed & ex iis qui primo loco Decreti mentionem fecit, post annum Dcccxl scripsit. Nè autem duorum Patriarcharum con∣sensu nimiùm Viri doctissimi triumphet oratio; quemadmodum uni superiùs larvam detraximus, ità & alteri jam detrahamus.

Decretum quidem extat de libris Canonicis Ecclesiasticis & Apo∣cryphis, quod magnâ virorum hujus aevi doctorum conspiratione Ge∣lasio I^o Pontifici Romano tribuitur. Sed MSS. Codices multorum saeculorum in assignando Autore plurimùm variant. Vetustissimus Codex Collectionis Dionysianae, quem beneficio Dacherii vidit Balu∣zius, Decretum hoc Damaso Papae ascribit, & Baronius ad annum Christi 69 ex Concilio Romano sub Damaso, quod continet Cresco∣niana Collectio, partem hujus Decreticitat. Ex qua obiter observo, verba illa, Sancta tamen Romana Ecclesia nonnullis Synodicis Consti∣tutis 〈◊〉〈◊〉 Ecclesiis 〈◊〉〈◊〉 est, sed & Evangelic â voce D. Salvato∣ris nostri primatum obtinuit, levi mutatione, sed gravi errore in haec jam esse mutata, Sancta tamen 〈◊〉〈◊〉 Ecclesia nullis 〈◊〉〈◊〉 is Con∣stitutis

〈◊〉〈◊〉 Ecclesiis pralata est, sed Evangelic â 〈◊〉〈◊〉 Domini & Salvatoris nostri primatum obtinuit. Codex Ecclefiae Urgellensis, teste Baluzio, & Jurensis pervetustus, teste Chifletio, idem tribuunt Hor∣misdae. Alii Gelasium Autorem agnoscunt, ut & noster, qui in Bibliothe∣câ Collegii SS. Trinitatis Cantabrigiae asservatur; quem olim Lan∣francus Archiepiscopus Cantuariensis de 〈◊〉〈◊〉 Coenobio in Angli∣cam terram deferri fecit, ut ipse loquitur. Inde colligunt viri docti primò Gelasium, dein verò Hormisdam idem Decretum edidisse. Ad Damasum enim referri nullo modo potest. Quamvìs Baluzius Damasum primùm de hujusmodi Libris publicè statuisse: deinde verò Gelasium Damasi Decretum renovâsse, illúdque 〈◊〉〈◊〉 eorum autorum nominibus qui post Damasum vixêre, & idem quoque de Hormisda dici posse, atque haec omnia extitulis Librorum MSS. elici posse hariolatur. Cùm autem tale quippiam neque de Damaso, neque de Gelasio, neque de Hor misda vetus Ecclesiae Historia doceat, illud potiùs ex MSS. eli∣ciendum puto, incertum planè fuisse, à quo Pontifice, imò à quo Au∣tore hoc Decretum conditum sit.

Refert quidem Gratianus Decretum hoc scriptum fuisse à Gelasio in Concilio Lxx Episcoporum, utnunc Gratianus editur: nam in ve∣tustissimis MSS. illa de Concilio desiderantur. Sed MS. noster Gratia∣no & Ivone antiquior, hunc titulum praefert, Decreta Gelasii Papae de recipiendis & non recipiendis Libris. Quae scripta sunt ab eo cum Lxx eruditissimis Episcopis. Videtúrque hic titulus fuisse antiquissi∣mus; tum quòd apud Burchardum ita concipitur; tum quod maximè illis convenit quae apud Lupum Ferrariensem Epist. 128 legimus. Quoniam docet Gelasius cum Lxx Episcopis viris eruditissimis qui scriptores essent velnon essent recipiendi. Aliqui autem MSS. codices addiderunt Concilio huic etiam suos Consules, celebratúmque tradide∣runt Asterio & Praesidio Coss. Indè Baronius in Annalibus refert congregatum Romae Concilium Lxx Episcoporum tertio Gelasiani Pontificatûs anno, Domini verò 494; cùm tamen nullum ejus in Historiâ Ecclesiasticâ extet monumentum aut vestigium. Baronium se∣cutus est in editione Conciliorum Binius, & Philippus Labbeus, in Historicâ Omnium Conciliorum Synopsi. 494. Romanum I. Concilium sub Gelasio, quo à Lxx Episcopis Libri sacri & authentici ab Apocry∣phis sunt discreti, Asterio atque Praefidio Consulibus. Ex Codicibus MSS. omnia illustrabuntur. Atque ità tandem habemus Concilium sub Gelasio primum, & pro Actis Concilii hoc Decretum.

Sed eo anno, aut sub illis Consulibus conditum fuisse hoc Decretum planè incredibile est. Neque enim diu pòst Collectionem Decretorum Pontificum collegit & edidit Dionysius Exiguus, & Decreta Gelasii

Papae nobis exhibet, inter quae illud de quo disputatur minimè compa∣ret. Illa tamen Decreta monet Dionysius sub iisdem Consulibus con∣dita fuisse. Haec enim ad eorum Decretorum finem legimus. Datum V Idus Martiarum, Asterio & Praesidio VV. CC. Coss. Quisquám∣ne autem credet Dionysium, nominis Gelasiani adeò studiosum, inter Decreta iis Consulibus edita, hoc tam celebre omittere voluisse, quo Gelasius depingitur, distinguens separánsque quasi os Domini, mundum ab immundo, & secernens pretiosum à vili, ut loquitur Baronius? Prae∣terea res ipsa clamitat eum titulum ex Collectione Dionysii fuisse huic Decreto falsò praefixum. In eo enim legimus, Item venerabilis viri Sedulii Paschale opus, quod Heroicis descripsit versibus, insigni laude praeferimus. Quibus verbis Autor Decreti celebre & notissimum poe∣ma, tanquam Catholicum suis Romanis commendare voluit. At opus Paschale Sedulii iis Consulibus notum non fuit; nam Asterio demum Exconsule divulgatum est. Unde factum est ut Gennadius Sedulii non meminerit: quod mirantur illi qui finem libro de Scriptoribus Ecclesiasticis eodem anno impositum à Gennadio non observant. Ad∣notatio illa, quae in veteri Aldi Manutii editione Paschali carmini an∣nexa est, hoc satìs indicat. Hoc opusculum non à Sedulio autore editum est, sed à Turcio Rufo Ast rio V. C. exconsule ordinario at que patricio, qui id inter Scripta Sedulii invenit. Idémque confirmat ipsius Asterii exconsulis ad Macedonium Epigramma eidem Operi in duobus vetu∣stis MSS. testibus Sirmondo atque Usserio, praefixum,

Sume sacer merit is veracia dicta poëtae, Quae sine figmenti condita sunt vitio; Quo caret alma fides, quo sancti gratia Christi, Per quam justus ait talia Sedulius. Asteriique tui semper meminisse jubeto, Cujus ope & curâ edita sunt populis. Quem quamvìs summi celebrent per saecula fasti, Plus tamen admeritum est si viget ore tuo.

Cùm igitur Asterius Consul fuisset, cùm nomen ejus in Fastis esser, tunc primùm edidit Paschale Opus Sedulii, non potuit igitur à Gela∣sio A^o Christi 494 Asterio & Praesidio Coss. tantopere celebrari. Vidit haec acutissimus Usserius, & Binium perstringens quòd Roma∣nam Lxx Episcoporum Synodum ad eum annum absque ullo veterum vel codicum vel authorum testimonio retulisset, ipse ad biennium Pon∣tificatûs Gelasiani adhuc reliquum confugit. Cùm, inquit, post bienni∣um è vitâ excesserit Pontifex Gelasius, intra illud temporis spatium pu∣tandum

est & Sedulii nuper defuncti Paschale carmen ab Asterio re∣censitum atque Macedonio adhuc superstiti denuo oblatum, & Roma∣num illud Lxx Episcoporùm sub Gelasio habitum fuisse Concilium, qui nuperrime divulgato operi praeclarum dederunt testimonium. Et certè ita putandum esset, si certó constaret à Gelasio & Synodo ejus hoc De∣cretum editum fuisse; at hoc non magìs posteriori, quam priori bien∣nio competit; nam ecce anno proximo sive hujus biennii primo, sub Viatore Consule alia Synodus à Gelasio Romae congregata est Episco∣porum non Lxx quidem, sed Lv. Hujus Synodi Acta extant; nec in 〈◊〉〈◊〉 ullum hujusce Decreti vestigium apparet. Postremo Gelasii anno Synodus nulla quantum novimus, coacta est; ut à Synodo aliquâ Gela∣sianâ editum fuisse hoc Decretum planè incredibile sit. Nicolaus qui∣dem de Cusa de Concordiâ Catholicâ lib. 2. c. 11. haec ex Concilio Toletano tempore Sysevandi Regis celebrato, cap. 17. citat, Apoca∣lypsis librum multorum Conciliorum autoritas, & Synodica SS. Ro∣manorum Praesulum decreta Joannis Evangelistae esse describunt, & inter divinos libros constituendum decreverunt, & indè colli∣git, approbationem Librorum, quae Gelasio Papae ascribitur, fuisse Syn∣odicam. Sed hoc si aliundè non constet, certè hinc constare non potest. Gelasii enim non meminit, & alii Pontifices Romani Canonem edide∣rant, quo liber Apocalypseos reciperetur: & Decretum hoc illius Concilii tempore extare potuit, vel sub Gelasii vel sub alterius Pontifi∣cis nomine, nam Conciliumillud celebratum est pluribus quàm 140 annis post mortem Gelasii. sc. A. D. 633. non 582. ut voluit Cusanus. Illo autem aevo Canonem Scripturarum sub nomine Gelasii Papae ex∣titisse non est verisimile. Nicolaus enim Papa, in Epistolâ ad Archie∣piscopos & Episcopos per Gallias constitutos, Canonis Innocentii tantùm meminit, non autem Gelasii: quamvis in eâdem Epistolâ Decreti Gelasiani meminerit. Sed responsuri sunt isti, inquit, qui non ad obediendum potiùs quàm adresistendum sunt parati, aientes, Quòd inter Canones inveniatur Capitulum S. Papae Innocentii; cujus autho∣ritate doceatur à nobis utrumque Testamentum esse recipiendum, quan∣quam inipsis paternis Canonibus nullum corum ex toto contineatur in∣sertum. Quibus verbis utì patet Canoni Concilii Laodiceni, ut apud Latinos habebatur, libros S. Scripturae non fuisse additos, aut Apoca∣lypsin inter eos numeratam non fuisse: itá etiam eosdem in Decreto hoc Gelasii non fuisse numeratos constare videtur. Certè Ivo Carno∣tensis in Decreto Ordinem librorum S. Scripturae, sine nomine Gelasii posuit, Parte quartâ, Capite 61. 〈◊〉〈◊〉 interpositis, cap. 63, demùm Gelasii Decretum recitat cap. 64. & Codex Jurensis, quem edi∣dit Chifletius, in Hormisdae Decretali Ordinem librorum S.

Scripturae praemittit; sed Decreti verba immutat, utad Ordinem respici∣at. Ità enim ex illo Codice legimus, Post has omnes Propheticas & Evā∣gelicas at{que} 〈◊〉〈◊〉, quas superiùs deprompsimus, Scripturas. Cùm in aliis Codicibus simpliciter legatur, Post 〈◊〉〈◊〉 & Evangelicas aet{que} Apostolicas Scripturas. Verba igitur illa, has omnes, &, qu as superiùs de prompsimus, palā inserta sunt, ut Ordinē cum Decreto conjungerent. Quod & postea rursus factum est: nam pro illis, regulariter suscepimus, substituit, regulariter superiùs enumeravimus. Nec igitur in Synodo, necunquam Gelasium Papam hoc Decretum edidisse verisimile est.

Nam primò Autor Decreti malè de Eusebio sensit, unde illa, Histo∣ria Eusebii Pamphili Apocrypha; ostendit autem & ipse, quare Apo∣crypham nominavit, nempe quia in primo narrationis suae Libro tepuit, id est malè de naturâ Christi scripsit, numeravit itaque Eusebium in∣ter Arianos. At verus Gelasius aliter de Eusebio sensit; ipsum in Catholicorum Patrum numero posuit; illius testimonia ad confir∣mandam Ecclesiae de duabus naturis Christi doctrinam adhibet. Au∣thor igitur Decreti verus Gelasius esse non videtur. Neque illa Chiffletii conciliatio admittenda est, quod Historiae Ecclesiasticae libros tantùm dicat in Decreto non esse usquequaque rennendos; ipse enim pa∣riter se explicat, propter rerumtamen singularium scientiam quae ad in∣structionem pertinent scilicet renuendos non esse usquequaque; ad con∣firmationem autem doctrinae Catholicae, praesertim de naturâ Christi, cùm & ipse erraverit in hac ipsâ re, & Origenem tantopere laudaverit, adhibendam esse authoritatem Eusebii ex quocunque li∣bro depromtam nunquam putavit Autor Decreti.

Praeterea in hoc Decreto hanc censuram legimus, Liber qui appel∣latur Canones Apostolorum Apocryphus, quam Gelasio Papae tribuen∣dam minimè esse multa suadent. Nam Dionysius Exiguus, qui tanto∣pere Gelasium admiratus est, post tam gravem ejus Censuram, nun∣quam Canones Apostolorum interpretari, & reliquis Canonibus prae∣figere voluisset: nunquam in Praefatione Operis sui, his verbis usus fuisset, In principio itaque Canones, qui dicuntur Apostolorum, de Graeco transtulimus; quibus quia plurimi consensum non praebuêre fa∣cilem, hoc ipsum vestram noluimus ignorare sanctitatem: quamvis po∣stea quaedam Constituta Pontificum ex ipsis Canonibus adsumpta esse vi∣deantur. An tam leni censurâ ipse perstrinxisset, an tantummodo plu∣rimos consensum non praebuisse facilem, id est, aliquo modo de eorum autoritate dubitâsse dixisset, si ante paucos annos Pontificem Roma∣num in Concilio eas numerâsse inter illa scripta, quae Catho∣licis vitanda sunt, & quae nullatenus recipit Catholica & Apo∣stolica Romana Ecclesia novisset? An de hac dubitatione Stepha∣num

Salonitanum Episcopum monendum duxisset, nè scilicet hoc ipsum ignoraret, qui quid à Gelasio in Concilio, decretum 〈◊〉〈◊〉 ignorare non potuit? An denique postea constituta Pontificum ex, illis Canonibus ad∣sumpta fuisse notâsset, si costam recenti Pontificis Constituto trans∣fixos atque jugulatos cognovisset? Certè Dionysius Translatione suâ efficere nunquam potuisset ut hi Canones ab Ecclesiâ Romanâ reci∣perentur, si ab ipso Gelasio fuissent nuperrimè rejecti. At receptos statim fuisse ostendit Cassiodorus, Divin. lect. cap. 23. qui de Diony∣sio, & Collectione ejus ita loquitur. Petitus à Stephano Episcopo Sa∣lonitano ex Graecis Exemplaribus Canones Ecclesiasticos moribus suis, ut erat planus & disertus, magnâ eloquentiae luce composuit, quos hodie usu celeberimo Ecclesia Romana complectitur. Verum autem esse quod Cassiodorus asseruit, patet ex Epistolâ Johannis 2. Pontificis Romani paulo antè ad Caesarium Arelatensem datâ, in qua Contumeliosum Re∣gensem Episcopum autoritate Canonum ex Collectione Dionysii Exi∣gui excerptorum ab Episcopatu suspendit, & Canones Apostolicos ad eam rem disertè adhibet. Ex Canonibus Apostolorum Capitulo xxv. Episcopus, presbyter, aut diaconus qui in fornicatione aut perjurio captus est, deponatur, non tamen communione privetur: dicit enim Scriptura, Non vindicabit Dominus bis in id ipsum. Ex Canonibus su∣prascriptis Capitulo xxix, quòd officium pristinum damnati pro crimi∣nibus usurpare non debeant. Si quis Episcopus, Presbyter, aut Diaco∣nus, depositus justè super certis criminibus, ausus fuerit attrectare mi∣nisterium dudum sibi commissum, hic ab Ecclesiâ penitus abscindatur. Fuerunt igitur tempore Joannis 2. Pontificis, & Cassiodori, Canones Apostolici in Romanâ Ecclesiâ receptissimi; quod fieri potuisse nemo concedet, sivel à Gelasio, vel Hormisda fuissent tam publicè rejecti.

Mirari enim satìs non possum quâ ratione ductus Dallaeus seipsum Dionysio directè & ex diametro opponeret, Ille in Ecclesiâ Graecâ en∣utritus, ubi maximè valebant Canones Apostolici, in Romanâ diu ver∣satus, ubitum non erant adeó recepti; in Decretis Pontificum evol∣vendis multùm desudans, observavit, ex Canonibus illis aliqua Pon∣tificum Constituta, Romanorum scilicet adsumpta fuisse. Dallaeus e contra de Pseudepigraphis Apost. li. 3. c. 3. Ego verò putaverim non ex Canonum Collectione sua decreta Pontifices, sed ex Pontificum Con∣stitutis suos Canones assumpsisse primum eorum Collectorem. Respexit sine dubio Dionysius Innocentii, Leonis, & Gelasii Epistolas, quibus nonnulla ex 50 Canonibus Apostolicis representantur; at si Dallaeus putaverit, aut hos 50 Canones, aut eorum aliquos ex illis Epistolis, aut cujusvis Romani Pontificis Decreto adsumptos fuisse, fugit eum omnino ratio, & Dionysio verissima tradenti perquam importunè illud opposuit quod apertè falsum est.

〈◊〉〈◊〉 non pauca sunt quae me movent ut credam ipsum Gelasi∣um Canones, qui dicuntur Apostolorum, & admisisse, & in suis Episto∣lis decretalibus usum ipsis fuisse. Tricesimus inter illos Canon est, Si quis Episcopus, aut presbyter, aut Diaconus per pecunias hanc obtinue∣rit dignitatem, dejiciatur & ipse & Ordinator 〈◊〉〈◊〉, & à commu∣nione modis omnibus abscindatur, sicut Simon Magus à Petro. Gelasius Epistolâ ad Episcopos per Lucaniam constitutos, cap. 21. ut in nostro MS. reperitur. Quos verò constiterit indignos merit is sacram mercatos esse pretio dignitatem, convictos oportet arceri, non sine periculo facinus tale perpetrantis (ità MS. non perpetrantes) quia dan∣tem pariter accipientémque damnatio Simonis, quam sacra lectio testa∣tur, involvit. Respondet Dallaeus de Pseud. Apostol. l. 3. c. 4. Gela∣sii locus nullum omnino Canonem laudat, neque Apostolicum neque Ec∣clesiasticum. Tantùm Simonis damnationem memorat, quam sacra, in∣quit, lectio Actuum scilicet Apostolicorum, ut notum est, testatur. Ca∣nonem quidem non laudat Gelasius, id est, non expressè dicit ea quae praecipit in aliquo Canone contineri: necid voluit Dionysius, cùm do∣ceret aliqua Pontificum Constituta ex Canonibus qui dicuntur Aposto∣lorum fuisse adsumpta; neque enim aliquis Pontificum Romanorum ante Dionysii aetatem in suis Constitutis Canones Apostolorum nomi∣nâsse deprehenditur. Sed id tantùm nos cum Dionysio volumus hoc Gelasii Constitutum ex illo Canone adsumptum esse. Neque mentio sacrae 〈◊〉〈◊〉 impedit quo minùs haec asseramus; ad Actus enim A∣postolicos nos tantùm ideo refert, ut sciamus quaenam fuerit damnatio Simonis; quòd autem illa damnatio pertineat tum ad Simoniacè pro∣motum, tum ad promoventem, omnino ad illum Apostolicum canonem pertinet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, hoc est, arceatur dans pariter accipiénsque, ut loquitur Gelasius. Canon Apostolicus XXII est, Si quis abscidit seipsum, id est, si quis amputavit sibi virilia, non fiat clericus, quia suus homicida est, & Dei conditionis inimicus, &c. Gela∣sius autem Epistolâ eâdem, cap. 14. Dei is autem qui seipsos abscindunt, Paterni Canones evidenter sequenda posuerunt; quorum tenorem sufficiat indidisse, dicunt enim talia 〈◊〉〈◊〉, mox ut agniti fuerint, à mune∣re clericali debere eos secludi. Quod modis omnibus custodire nos conve∣nit, quia fas esse nulli suppeditat, praeter illa quicquam quae memorabilis decrevit forma censere. Respondet Dallaeus haec in Nicaeno Canone con∣tineri, quod nemo negat, & paternos Canones, potiùs ad Nicaenos Pa∣tres quàm Apostolos referri debere. At nos ad Apostolos non referi∣mus, sed ad Nicaenos & Nicaenis longè antiquiores Patres. Ut Diony∣sius Exiguus se ideo tum Conciliorum, tum eos, qui Apostolorum dicti sunt Canones in Latinum sermonem transtulisse profitetur, ut Sancti

praesules paternis muniantur regulis. Et Caesarius post acceptam E∣pistolam Joannis Papae II. qua Canones Apostolici duo contine∣bantur, subjungit. Ecce manifestissimè constat quia secundum quod & tituli antiquorum patrum à S. Joanne Papa transmissi, & 318 Episcoporum sententia, sed & Canones Callicani continere videntur, &c.

Praeterea & haec & alia quae habet Gelasius, ità in Nicaenis Canoni∣bus continentur, ut iidem Nicaeni Canones agnoscant eadem in prio∣bus Canonibus praecepta fuisse, quos scimus inter Canones, qui di∣cuntur Apostolorum numeratos fuisse. Primus quidem Nicaeni Con∣cilii Canon eadem continet, quae nos ex Gelasio descripsimus; sed & idemostendit Canonem ante in Ecclesiâ latum fuisse. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quòd nihil aliud est quàm quod Canon Aposto∣licus XXI praecipit. Eunucbus, si per insidias hominum factus est, vel si in persecutione ejus virilia amputata sunt; vel si it à natus est, & est di∣gnus, efficiatur Episcopus. Fatetur Dallaeus libri supra nominati cap. 4. fuisse jam ante Nicaenae Synodi tempora aliquam in 〈◊〉〈◊〉 siâ regulam, ex quâ haec it a administrarentur, eam regulam ab ipsis Apostolis it à disertè constitutam, vel à Clemente literis mandatam, & in istam syllogen, quam Turrianus defendit, relatam negat. Nego & ego ab Apostolis constitutam, a Clemente scriptam; accipio, quod largitur, ante Ni∣caenam Synodum extitisse, asseróque eam in illam Syllogen Canonum qui dicebantur Apostolorum relatam fuisse. Eandem fere rationem esse caeterorum quae ex Nicaenâ Synodo colligit Turrianus, fatetur eti∣am Dallaeus. Sic igitur cum citavit illud quod in Canonibus 15. 16. 9. & 10. Concilii Nicaeni continetur, & ab iisdem ad veteres seu Ecclesi∣asticos Canones ibidem refertur, eodem opere laudasse librum Cano∣num qui Apostolici dicebantur omnino putandus est, quia in eo libro isti veteres Canones continebantur. Praeterea quid scripserint Inno∣centius, & Leo antecessores sui nescire Gelasius non potuit, qui quam∣plurima ex Canonibus illis in sua Constituta transtulerant. Et hi qui∣dem veteres Canones, & Ecclesiastici in Conciliis dicti, ab aliis diu ante Gelasium diserte Apostolici dicebantur. Ut in Concilio Ephesino Act. Antiochenus Episcopus notatur, quod 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, contra leges Ecclesiasticas, & Ca∣nones sanctorum Apostolorum, ordinationes provinciae Cypri ad se tra∣here conaretur: qui quidem erant 34. & 35. Canones ejus libri quem habuit Gelasius. Cùm Eusebius Caesariensis recusasset Episcopa∣tum Antiochiae, in hunc modum à Constantino Imperatore laudatus est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉,

Tua prudentia & mandata 〈◊〉〈◊〉, & 〈◊〉〈◊〉 Canonem, at que Ecclefiasticum custodire statuit; ut ipse retert de vitâ Constantini, lib. 3. c. 61. Est autem hic Canon inter eos qui Apostolici dicebantur decimus quartus. Alexander Episcopus A∣lexandriae ante Concilium Nicenum, cum Arium ejusque socios ex∣communicasset, Epistolâ ad Alexandrum Constantinopolitanum Epis∣copum datâ graviter conqueritur quod ab aliquibus in Ecclesiam reci∣perentur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quòd Aposto∣licus Canonidnon permittat, ut refert Theodoretus Eccl. Hist. l. 1. c. 3. Hic autem in Codice Gelasii fuit 15. Cùm igitur Dallaeus quin∣quaginta tantùm Canones sub Apostolorum nomine aevo Gelasiano extitisse velit, cùm ex illis tot à Patribus, à Conciliis, à Romanis Ponti∣ficibus fuerint disertè laudati, aliqui etiam ab ipso Gelasio agniti, at{que} probati, cùm reliqui ejusdem planè generis sint & in eodem cum his adeò receptis atque probatis Codice repraesentati, cur Librum qui appellatur Canones Apostolorum apocryphum it à appellaret, ut inter illa quae ab haereticis sive schismaticis conscripta sunt numeraret, ut nullatenus à Catholic â & Apostolic â Romanâ Ecclesià receptum indica∣ret, & à Catholicis vitandum pronunciaret, ratio nulla vel excogitari potest.

Haec, opinor, adeò à mente Gelasii abhorrere videbantur, ut haec ipsa verba eDecreto eradenda ac penitus tollenda judicaverint nonnul∣li. Nam in MS. nostro ante sexcentos fere annos exarato non compa∣rent: & Hincmarus ducentis adhuc senior in suo Codice sine dubio non invenit. Ità enim ipse Opusc. c. 24. Sed & Beatus Gelasius in Catalogo, qui libri ab Ecclesiâ recipiantur, de his Apostolorum Ca∣nonibus penitùs tacuit, sed nec inter Apocrypha eos misit. Illa igitur verba, Liber qui appellatur Canones Apostolorum apocry∣phus, in Decreto Gelasii Hincmarus non legebat. Sed hîc se Criticum ostendit Dallaeus, ultima illa verba mendosa esse pronuntiat, & restituto verbo omisit pro eo quod in codicibus vulgatis legitur misit corrigenda, ut it à scripserit Hincmarus, Sed nec inter Apocrypha eos omisit. Quam importunam correctionem ea quae sequuntur plane rejiciunt. Qua∣propter in lectione illorum sequenda est cautela ab eodem S. Gelafio 〈◊〉〈◊〉, Cùm haec, inquit, ad Catholicorum manum advenerint, B. Pauli Apostoli praecedat sententia quae dicit, Omnia probate, quod bo∣num est tenete. Hoc est, quoniam Gelasius hunc Librum Canonum nec inter eos qui ab Ecclesiâ recipiebantur, nec inter Apocryphos nume∣ravit, & tamen vulgo legeretur; id tandem sequitur, inter eos esse numerandum, quos ille nec recepit, nec penitus rejecit, quales erant Actus Silvestri, Scriptura de inventione Dominicae crucis, & de, inven∣tione

Capitis B. Joannis Baptistae, de quibus regulam ab Hincmaro observatam tradit. Ne Gratianus quidem haec in Gelasii decreto legisse videtur; nam inter eos qui Canones Apostolorum inter Apocrypha numerabant, Gelasii non meminit, Dist. 16. Quod autem Dist. 15. nunc ea habentur, nihili est; nam Gratiani Codici omnia de Libris Apocryphis postea sunt inserta, nec ad eum quo leguntur locum per∣tinent, quo agit de Conciliis, ut ipsius titulus indicat; & Glossa summam Capitis complectens haec tantùm habet, Dicit enim Gela∣sius quòd supradicta quatuor Concilia vult venerari, & si qua alia fuerunt à SS. Patribus instituta, & ostendit quae opuscula SS. Patrum in Ecclesiâ recipiantur. Ulteriùs igitur non processit Gratianus. In plurimis etiam MSS. Codicibus Decreti Gratianei re∣liqua non comparent. Quinetiam in duobus veteribus MSS. Panor∣miae Ivonis ad publicam Academiae nostrae Bibliothecam pertinentibus, eadem verba desiderantur. Neque mirum, cùm illa pars postrema de∣creti Gelasiani, tum in Panormiâ tum in Decreto Burchardi, hoc titu∣lo gaudeat, De 〈◊〉〈◊〉 librorum Apocryphorum, qui à SS. Patribus aternâ damnatione damnati sunt. Quis enim ferre tum temporis potuit Canones Apostolorum in Decreto sub tali titulo comprehensos, si simul cogitaret iisdem Canonibus Romanam Ecclesiam gubernatam esse? Cùm igitur aliquorum ante Gelasium Pontificum, & ipsius eti∣am Gelasii Decreta ex Canonibus Apostolicis desumpta sint, cûm paulò post Gelasii mortem, Canones illi à totâ Romanâ Ecclesiâ recepti sint, Decretum illud quo hi Canones aeternâ damnatione damnati sunt, Gelasio Papae tribui non potest.

Praeterea haec verba Autorem Decreti Gelasio juniorem omnino demonstrant. Sed & si qua sunt Concilia à SS. Patribus hactenus in∣stituta, post illorum quatuor autoritatem & custodienda & recipienda decrevimus. De quatuor Generalibus Conciliis antè locutus, de reli∣quis post ea celebratis agit, minorémque iis autoritatem tribuit; quod omnino intelligi debet de Conciliis quae videbantur esse Generalia: aliter nihil diceret. At aetate Gelasii nullum post Chalcedonense Con∣cilium celebratum est quod in numero Generalium poni potuit. Autor igitur hujus Decreti omnino post Concilium quintum, sive Constanti∣nopolitanum secundum scripsit. De illo enim diu dubitanter locuti sunt Latini, nec paris cum quatuor autoritatis esse voluerunt. Grego∣rius I. De illa tamen Synodo, quae Constantinopoli postmodum facta est, quae à mult is Quinta nominatur, scire vos volo. A multis igitur aevo 〈◊〉〈◊〉, non ab omnibus Quinta dicebatur, & cùm idem Gregorius de Synodi Chalcedonensis autoritate dixisset, de quintâ haec statim addi∣dit: Nam Synodus quae post eam generaliter facta est, idcirco à nobis re∣cipitur,

quia ejusdem Synodi in omnibns sequens tenorem illius autoritatem custodit. Isidorus l. 6. Etymol. c. 16. Hae sunt quatuor Synodi Prin∣cipales, fidei doctrinam 〈◊〉〈◊〉 praedicantes. Sed & si qua sunt Con∣cilia quae S S. Patres Spiritu Dei pleni sanxerunt post illorum quatuor autoritatem omni manent stabilita vigore. Quis non videt haec eādem quasi mente scribi, qua illa in Decreto Gelasiano scribebantur? Nec haec igitur nec illa ante Quintam Synodum scripta fuisse putandum est. Cassiodorus qui post Gelasium, ante vel circa Synodum Quintam scripsit, Quatuor tantùm nominavit, de posterioribus nihil omnino ad∣didit.

Denique legimus in Decreto, Item Scriptura de inventione Domi∣nicae crucis, & alia Scriptura de inventione capitis B. Joannis Bapti∣stae novellae quidem relationes sunt, & nonnulli eas 〈◊〉〈◊〉 legunt. Ve∣rùm tales scripturas, sive libros, Gelasii aevo extitisse non apparet. Est quidem libellus, inter opera S. Cypriano falsò 〈◊〉〈◊〉, De reve∣latione capitis Joannis Baptistae, & si Baronio credendum sit, in Anno∣tationibus ad Martyrologium, quarto Kal. Septembris; cujus fidei sit Tractatus ille declarat censura Gelasii, qui sic ea quae ibi sunt reliquit lectoris arbitrio, ut quae vera vel falsa sint antè examinet quàm probet. Sed Gelasii censura cujus fidei sit Tractatus ille declarare non potuit; scriptus enim est Tractatus ipse post Marcellinum Comitem, cujus Chronicon citat: Chronicon autem Marcellini diu post Gelasii mor∣tem scriptum est; Fertur quidem Dionysius Exiguus eandem revelati∣onem ex Graecâ Marcelli Archimandritae relatione in linguam Lati∣nam traustulisse, ut eam Romani legerent; sed & Dionysius ille post obitum Gelasii scripsit.

Decretum docet Marcum Evangelistam gloriosum consummâsse Martyrium; at hoc neque Eusebius, neque Hieronymus ante Gela∣sium tradidit, neque post eum Isidorus Hispalensis: ut vita S. Marci, in qua ejus martyrium describitur, post Isidori, ante Bedae, & Autoris Decreti tempora scripta esse videatur.

Denique, quod praesens negotium maximè spectat, Autor de Ruffi∣no agens ait, illa sentimus quae Beatum Hieronymum sentire cognosci∣mus: & non solùm de Ruffino, sed etiam de universis, quos vir saepius memoratus zelo Dei & fidei religione reprehendit. Quae verba nec Con∣cilio, nec Pontifici Romano satìs conveniunt; & res aliter omnino se habet. A nemine enim magìs dissentit quàm ab Hieronymo. Libros omnes Veteris Testamenti, qui non in Hebraeorum Canone habeban∣tur, ad Apocrypha rotundè relegavit Hieronymus; eosdem in Decre∣to pariter cum Canonicis Sancta & Catholica suscipit & honorat 〈◊〉〈◊〉. Hieronymus libros quos Apocryphos vocat, legi in Ecclesiâ

vult, Epist. 115. Sicut Judith & Tobiae, & Machabaeorum libros le∣git quidem Ecclesia, sed cas inter Canonicas Scripturas non recipit: sic & haec duo volumina (〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Jesu filii Sirach, & Sapientiam Salomo∣nis) legat ad aedificationem plebis, non ad autoritatem Ecclesiasticorum dogmatum confirmandam. In Decreto omnia quae apocrypha appellan∣tur, tanquam à Catholicis vitanda, & ab Ecclesiâ eliminanda damnan∣tur. Hoc sensu inter Apocrypha numerantur Opuscula Tertulliani, Novati, Arnobii, Apollinarii. Aliter planè Hieronymus, Epist. 76. Ego Origenem propter eruditionem sic interdum legendum, quomodo Ter∣tullianum, Novatum, Arnobium, Apollinarium, & nonnullos Ecclesia∣sticos scriptores Graecos pariter & Latinos, ut bona eorum colligamus vi∣temúsque contraria, juxta Apostolum dicentem, Omnia probate, quod bonum est tenete. Quae verba Apostoli ad aliam planè classem in Decreto trahuntur, ut antè observatum est. Pessimo sensu in Decre∣to legimus, Liber qui appellatur Pastoris, apocryphus; quem apud quasdam Graeciae Ecclesias etiam publicè legi testatus est, & reverâ utilem librum pronuntiavit Hieronymus. Author Decreti, Opus∣cula Clementis Alexandrini apocrypha. Hieronymus in Catalogo, Feruntur ejus insignia volumina, plenáque eruditionis & eloquentiae, tam de scripturis divinis, quàm de saecularis literaturae instrumento. Adeò Decreti scopus, & quasi peculiaris tractatio, ab Hieronymi do∣ctrinâ penitus abhorrent. Liber Proverbiorum qui ab Haereticis con∣scriptus, & S. Sixti nomine praenotatus est, apocryphus, inquit ille quem Gelasium esse volunt. At Hieronymus eum librum docuit non ab haereticis fuisse conscriptum, sed à Philosopho Pythagoreo, Epist. 66. Librum Sixti Pythagorei, bominis absque Christo, atque ethnici, immutato nomine, Xysti martyris & Romanae Ecclesiae Episcopi prae∣notavit.

Cùm igitur nec Stichometria Patriarchae Constantinopolitano tri∣buenda sit, nec Decretum Romano tribui posse videatur, non est ea Censurae autoritas, quam voluit Dallaeus: cumque tanta sit Sticho∣metriae atque Decreto in Apocryphis denotandis discrepantia, non est ea Censurae concordia, quam tradit Vir doctissimus; cum denique in ipsâ Stichometriâ libri illi tantummodo Novi Testamenti Apocryphi dicantur, satàs appositè Hammondus, si Epistolas Ignatii in Indiculo denotari concedatur, Salmasio videtur respondisse, Nihil ab Autoritate Epistolis hisce à nobis tribut â ex eo detractum aut minu∣tum esse, quòd sic in Apocryphorum numero repositae inveniantur. Sic, inquam, id est, in Indiculo librorum, qui in Canonem recipiuntur, & qui à Canone removentur. Quod enim sic in Apocryphorum nume∣ro reponitur, Canonicis Libris solis opponitur. Ut S. Augustinus

de Civitate Dei, l. 15. c. 23. Multa sub nominibus & aliorum propheta∣rum & recentiora sub nominibus Apostolorum ab haereticis proferuntur, quae omnia sub nominibus Apocryphorum ab autoritate Canonicorum dili∣genti examinatione remota sunt. Nomen igitur Apocryphi tantum ab autoritate Canonicorum scriptum aliquod removebat.

Sed multò meliùs ac modestiùs, atque sapientiùs optimus ac 〈◊〉〈◊〉 Vsserius Ignatiana sua ab hoc Nicephori telo defendit, inquit Dallaeus. Non malè defendisse ostendimus Hammondum; si 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 Usserius, certè optimè defendit. Nempe Armachanus docuit non mirum esse si Epistolae Ignatii, adjectione spuriarum, & inter∣polationibus à pristinâ formâ immutatae in Apocryphorum numero reponerentur: quemadmodum Estherae liber, licèt ab Hebraeis re∣ceptus, tamen propter additamenta, à Melitone Sardensi, & Grego∣rio Nazianzeno, inter sacros libros nominatus non est, ab Athanasio etiam inter nothos nominatim abjectus. Veruntamen si Dallaeum be∣ne novi, non est nihili quòd Armachani defensionem tantopere probat. Non enim sine dolo laudat, quam sine ratione rejicit. Laudat, ut suos excuset; rejicit, ut argumentum vim suam retineat. O praeclaram Usserii defensionem, quae adversarium absolvit, ar∣gumento cedit! Qui sic Virum summum laudat, quomodo vitu∣perat?

Videamus igitur primò quid tandem sit, ob quod hanc defensio∣nem tanto praeconio effert; nempe quòd hinc appareat eos immeritò accusatos esse qui Ignatiana damnârunt antequam purior Editio pro∣curata est. At nostri eos non accusârunt, qui Epistolas Eusebio mi∣nimè memoraras tanquam spurias rejecerunt, aut etiam reliquas in∣terpolatas esse pronuntiabant; sed eos tantùm qui Epistolas illas quae interpolatae sunt, antequam interpolarentur fictas fuisse contende∣bant; aut interpolatas penitus rejiciebant, tanquam nihil ex iis probari posset. Quod autem Epistolas Ignatii Omnem eam autoritatem, quam olim obtinuerant planè amisisse, nulliúsque autoritatis fuisse ante Nice∣phorum ex Usserio doceat Dallaeus; observo eam vocem [〈◊〉〈◊〉] non esse ab Armachano usurpatam, sed à Dallaeo adjectam; ut & illa [nullius autoritatis] quae inde pariter deducit. Ego aliter Usse∣rium intelligo; & qui sic interpretantur, fruantur illi excusatione quam cupiunt: sed interim sciant sententiam eam quâ excusari volunt esse apertissimè falsam.

Hanc tamen defensionem ab Usserio ingeniosissimè & ad causam quam agit appositissimè inventam rejicit Vir doctissimus, quòd non videatur satìs certa. Et satìs quidem certum non est ullas Ignatii Epi∣stolas Stichometriae Autorem inter Apocrypha numerâsse, ut voluit

Salmasius; multo minùs certum est inter pessimae notae Apocrypha re∣posuisse, ut vult Dallaeus; sed si quis haec concedat, satìs profectò certum est, eas propter aliarum suppositiones & ipsarum interpolati∣ones, tantam ignominiam passas esse. Constat enim Epistolas Eusebio visas per multa saecula summâ autoritate floruisse; constat ante no∣num saeculum easdem & interpolationibus foedatas, & adjectionibus auctas fuisse; constat alios libros primò integros dein corruptos inter Apocrypha rejici solitos: si igitur hae Epistolae nono illo saeculo tan∣quam omnibus Catholicis vitandae proponerentur, quae hactenus ab omnibus tum Catholicis tum Haereticis fuerant receptae, id ob aliam causam quam ob adjectiones corruptelásque fieri non potuisse quis non videt?

Haec tamen, postquam tantopere laudaverat, negat Dallaeus, pri∣mò, quia nullus est eorum librorum quos damnat Nicephorus, de quo aliquid simile dici possit. Si hoc verum esset, nihil tamen efficeret; quia non est eadem omnium Apocryphorum ratio, ut ante ostendi∣mus: sed est apertè falsum. Ecce enim in Stichometriâ legimus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Itinerarium Petri, versus 2800. Hoc Itinerarium à Clemente Romano scriptum fuisse credebant Veteres, unde primùm inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 positum est, dein inter Apocrypha. Rationem ipsi reddiderunt, quod ejus libri doctrina ab illâ quae à Clemente tradita est, multùm tandem discrepabat. Non quòd Cle∣mentem eum librum minimè scripsisse crederent, sed quòd ab Haereti∣cis interpolatum adeóque corruptum putarent. Ita Epiphanius de Ebionaeis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Sunt & alii libri quibus utuntur, ut Circuitus Petri à Clemente scripti, quo in libro, paucis veris relictis caetera suppo∣suerunt. Quod igitur asseritur, nullum esse eorum librorum quos dam∣nat Stichometriae Autor, de quo aliquid simile dici 〈◊〉〈◊〉, non est ve∣ritati consentaneum.

Secundo defensionem Usserii rejicit, quòd putet Nicephorum, si Ignatiana, non per se propriè, sed tantùm ob addititia, & interpolata damnâsset, id ipsum testari, suumque de libro olim probato judicium diligenter purgare voluisse: idem enim in Constitutionibus Apostoli∣cis fecerunt Trullani Patres. Mirari satìs non possum hanc Viri do∣ctissimi iniquissimam postulationem, ut 〈◊〉〈◊〉 Stichometriae Autor causam exprimeret, séque diligenter purgaret, si ob eam causam Igna∣tiana inter Apocrypha relegaret, quam voluit Usserius. Si enim tam nobile scriptum, & ab omnibus receptum condemnare voluit, cur hanc non minùs, 〈◊〉〈◊〉 aliam quamcunque causam, quam

habuisse videatur, reticere potuit? Certissimum est Ignatii Epistolas per aliquor saecula ante nonum, quo scripsisse Censor ille 〈◊〉〈◊〉, tum ab omnibus Catholicis tum etiam Haereticis receptissimas fuisse, & inter scripta Catholica primo loco numeratas. Si igitur has condem∣nare, simúlque debitam majoribus reverentiam praestare, & seipsum dil genter purgare voluisset, eo magìs sui judicii causam reddere tene∣batur, si ut prorsus supposititias & fictas abjiciendas potiùs, quàm in∣terpolatas & auctas respuendas judicaret; interpolatas enim & spurias pauci tunc ac moderni, eas autem quas genuinas putamus, & plurimi & 〈◊〉〈◊〉 receperant. Sed reverâ ut quisquam qui Indiculum tan∣tùm sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut Graeci loquuntur, confecit librorum Canoni∣corum & Apocryphorum, de naturâ librorum quos tantùm numerat disputaret, aut de aliquo peculiariscripto, cur eo loco poneretur, ratio∣nem redderet, hactenus planè inauditum est. Dispar igitur planè ratio est Canonis Trullani, & Indiculi, sive Stichometriae. Ut, si Patres illius Concilii purgare se voluerint, idem etiam ab Autore hujus Indiculi no∣bis expectandum non sit. Sed nec illud verum est quod asserit Dallaeus, Patres Trullanos, ideo rejectionis Constitutionum rationem reddidisse ut judicium suum purgarent; aliter enim omnino se res habuit, quod ignorare Dallaeus non potuit. Recepit illud Concilium 85 Canones Apostolicos, tanquam ab ipsis Apostolis dictatos: videbant in ultimo eorum Canonum octo libros Constitutionum confirmari; (numeran∣tur enim inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, adduntur scriptis Apostolicis, Novi Testamenti, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) quos tamen pariter recipiendos mi∣nimè putabant. Necesse itaque erat ut admonerent Constitutiones il∣las esse rejiciendas; aliter eâdem operâ cum Canonibus Apostolicis confirmatae fuissent. At Constitutiones eas ut primò fictas & suppo∣sititias rejicere non potuerunt, nisi simul Canones rejicerent, (qui ea∣rum tam honorificam mentionem fecerant) quos stabilire voluerant. Ut igitur Canones retinerent, & Constitutiones reprobarent; quasi ab Apostolis primò dictatas & à Clemente scriptas, (ut Canones affir∣mabant) sed ab Haereticis postea corruptas eas damnârunt. Haecque omnia vera esse ostendit ipsum damnationis prooemium. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Quoniam autem in his Canonibus praeceptum nobis est, ut eorundem Sanctorum Apostolorum per Clementem Constitutio∣nes susciperemus, &c. Non igitur erat cur ab exemplo Canonis Concilii Trullani cum Indiculo perperam collati Defensionem Usserii, tantope∣re à se laudatam, rejiceret Dallaeus.

Sed quicquid sit, nec Autoris Stichometriae, nec Interpretis Anasta∣sii

testimonia autoritatem Epistolarum 〈◊〉〈◊〉 Ignatii vel tantillum mi∣nuunt. Nego enim illius Epistolas in hoc Indiculo vel nominari, vel innui, vel quovis modo contineri. Ignatii nomen audio, Epistolas non lego: video in Graecis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in Latinis Ignatii, neque amplius quicquam: volunt Salmasius & Dallaeus Ignatii omnia intelligi de∣bere. Id verò mihi esse videtur ab omni ratione alienissimum. Re∣citat Autor libros Novi Testamenti Canonicos, dubios, & Apocry∣phos: Epistolas à S. Ignatio, instante martyrio, scriptas, vel ad mar∣tyrium festinanti suppositas, nec inter Canonicas, nec dubias, nec apocryphas scripturas numerari rectè potuisse contendo. Scimus à qualibus viris profecta sunt scripta quae in Sacrum Canonem recipie∣bantur, scilicet vel ab Apostolis, S. Matthaeo, S. Joanne, S. Paulo, S. Petro & fortasse, S. Jacobo, atque S. Juda, vel ab Apostolorum discipulis atque comitibus eodem spiritu afflatis, S. Marco, atque S. Lucâ. De iis quae sub nomine Apostolorum scripta sunt aliquando du∣bitabant, & nunc haesitanter, nunc apertè & simpliciter rejiciebant. De iis quae à Discipulis aut Comitibus Apostolorum qui vivis Apostolis defuncti sunt edita fuisse primò putabantur, dubitabant an ab eodem spiritu profecta in eundem Canonem cum illis S. Lucae, at{que} 〈◊〉〈◊〉. Marci recipi deberent, ut de Clemente, Barnabâ & Hermâ pri∣mò quaesitum est. Postea etiam aliqua dicebantur ab ipsis Apostolis dictata, & à discipulis suis ex Apostolorum praecepto scripta, & post eorum mortem fortè divulgata, de quibus rursum in Eccesiâ dubita∣tum est; & ex illis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Indiculi confe∣cti sunt. Illa igitur scripta quae cùm primò apparebant tanquam S. Scripturae partes accipiebantur, ab aliquibus postea negata, inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 haeserunt, quae ab omnibus à Canone rejecta, in apocry∣phis numerabantur. Illa verò quae ad Divinae Scripturae Canonem nunquam aspirabant, quae quamprimùm scripta sunt, diúque postea non ut Canonica sed Catholica tantùm recipiebantur, neque inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, neque inter apocrypha numerari saeculis sequentibus po∣tuerunt. Cùm igitur Epistolae S. Ignatii post omnium Apostolorum mortem, ex occasione tantùm martyrii, & in itinere subitò effusae sint, cùm a Christianis pro scriptis sancti viri atque martyristantummodo acceptae, nec unquam, quod scimus, in Ecclesiâ lectae sint, nescio quo∣modo cuiquam in mentem venire potuerit, ut eas in numero Apocry∣phorum Novi Testamenti numeraret.

Quid igitur, inquies, facit in Indiculo Ignatii nomen? Facilis & ex∣pedita responsio. Non in hoc tantùm, sed & in alio Indiculo nomen Ignatii reperitur; & sanè ratio suadet ob eandem causam eundem in utroque nominari. Indiculus ille MS. extat inter libros Baroccianos

in Bibliothecâ publicâ Oxohii, de quo monuit Usserius, quémque nos vidimus. In illo inter plurima apocrypha numerantur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ut autem aliud est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Clementis, aliud Epistola, ita & Igna∣tii. Sed eodem modo supplendam & intelligendam Stichometriam nostram censeo: 〈◊〉〈◊〉, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ut illa vox 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quasi 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 subintelliga∣tur, quod scriptoribus omnibus perquam familiare est. Atque ita illud 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Clementi adjectum in Graecis, & ab 〈◊〉〈◊〉 praetermissum ni∣hil aliud fuerit, quàm abbreviatio aliqua vocis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à librario mi∣nimè intellecta & malè depicta, aut numerus Capitulorum, quae in illâ Didascaliâ continebantur. Ut Coptitarum Didascalia, quam fa∣ctam tradunt à duodecim Apostolis, cum S. Paulo & Jacobo Hieroso∣lymorum Episcopo, continebat 38 capitula, & abbreviaturâ Solenni dicebatur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dask, quemadmodum ex 〈◊〉〈◊〉 Codice Barocci∣ano constat. Cùm enim in altero Indiculo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ad Apocrypha videamus relegatam, quid aliud est quod in nostro ad no∣men 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 subintelligatur, (subintelligi enim aliquid omnino de∣bet) quàm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; & cùm 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in illo altero Indiculo praecedat eam Ignatii, cur hîc etiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 non rectè intelligatur, 〈◊〉〈◊〉 cùm praecedat in hoc ut in altero, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉; Tanta est in utroque Indiculo ad hanc interpretationem roborandam conspiratio.

Quin & res ipsa idem omnino docet. Observandum enim est plures olim extitisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quasi ab Apostolis profectas, & vel ab ipsis scriptas, vel certè viris Apostolicis dictatas, & ab illis sub Apostolorum nomine exaratas & Ecclesiae commendatas. Cùm enim voces 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 frequentissimè in Novo Testamento occurrerent, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, haeretici aut malè feriati homines, sacris ora∣culis minimè contenti, tales 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 commenti sunt. Quae nulli certo Apostolico viro ascribebatur dicta est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae ab aliquo Apostolorum discipulo scripta putabatur, ejus nomen prae se ferebat, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae omnium hujus generis antiquissima videtur. Ad hujus autem formam effictae sunt & aliae complures diversis saeculis ex∣cogitatae atque evulgatae; ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, de qua diximus, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nondum à quopiam observata, quam in Codice MS^o. Bibliothecae Oxoniensis latere testamur. Neque enim deerant qui Hippolytum ipsis notum Apostolis praedicarent.

〈◊〉〈◊〉 & talem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 etiam S. Polycarpo attributam fuisse non du∣bito. Tales erant antiquitus evulgatae, quasi ab Apostolis derivatae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 atque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Nam, ut rectè S. Chrysostomus, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Aliae res docentur, aliae mandantur. Ex illis Didascaliae, ex his Constitutiones prodierunt sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ut S. Paulus, 1 Cor. 7. 17. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, & 11. 34. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉.

Ut hujus observationis nostrae veritas ulteriùs innotescat, ex his diversis Didascaliis atque Constitutionibus, libros octo Constitutio∣num Apostolicarum quos nunc habemus, confectos atque consarcina∣tos fuisse asserere non dubito. Duos hujus Operis titulos reperiri fa∣tentur viri docti, quorum unus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, alter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Utriúsque saepe in ipsis libris mentio fit, & vetus Epiphanii testimoni∣um Haeresi 80 suffragatur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et de barbâ 〈◊〉〈◊〉 in Costitutionibus Apostolorum loquitur divinus sermo, & Doctrina. It à ille verba citans quae nunc reperiuntur lib. 1. cap. 3. cujus libri ini∣tio dictum est, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Illa autem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 omnium Didascaliarum collectionem denotare videtur. Hae autem Didascaliae diversis temporibus, & diversis etiam Ecclesiae par∣tibus, ubi distinctae erant traditiones Apostolicae, scriptae, occasionem dederunt Consarcinatori multa immutandi interpolandique, ut omnia ipsius aevo meliùs quadrarent: quemadmodum apparet praecipuè ex iis quae Epiphanius citavit à nostris nonnunquam discrepantia. Ut in vetustissimâ Diataxi, quae Epiphanii aevo extitit, de celebrando Pas∣chate, constitutum fuit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Vos calculis haud utimini, sed eo tempore celebrate quo fratres vestri qui ex circumcisione prodie∣runt; cum iis simul Pascha peragite. Videtur igitur haec Diataxis facta, antequam Urbs Hierosolymitana ab Hadriano everteretur. Post hanc autem Diataxin, prodiit alibi Canon sub Apostolorum nomine qui nunc septimus habetur, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Si quis Episcopus, aut Presbyter, aut Diaconus san∣ctum Paschae diem ante veris aquinoctium cum Judaeis egerit, à gradu suo dejiciatur. Haec cùm postea à Concilio 〈◊〉〈◊〉 confirmarentur, Constitutionum earum quas nunc habemus Consarcinator, veterem Diataxin immutavit, & ad sua tempora accommodavit, l. 5. c. 16. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Oportet 〈◊〉〈◊〉, Fratres, utpote 〈◊〉〈◊〉 Christi sanguine redem∣ptos,

dies Paschae accuratè & omni diligentiâ post 〈◊〉〈◊〉 celebra∣re. Quibus etiam tot adversus Judaeos addita sunt, ut appareat post tempora Epiphanii haec immutata fuisse, & totum illud caput aliter planè conceptum esse. Unde conjicio Octo Libros Constitutionum post aevum Epiphanii ex veteribus Didascaliisatque Diataxibus, immu∣tatis interpolatisque factos esse; neque enim ille numerum librorum memorat. In Canone quidem ultimo eorum qui dicuntur Apostolorum Octo Libri Constitutionum disertè nominantur: Sed illum Canonem ità fuisse conceptum ante sextum saeculum, opinor, non apparet. Sep∣timo quidem saeculo ante Concilium Trullanum Maximus monet Dio∣nysium factum Episcopum Athenis, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quod nunc legimus lib. 7. cap. 48. Autor imperfecti Operis in Matthaeum Homiliâ L111 laudat aliqua ex Libro Octavo Canonum Apostolorum, quae nunc reperiuntur lib. 8. c. 2. Constitutionum. Et hunc quidem Autorem Usserius facit non minùs antiquum, quàm fuit Epiphanius. Sed sine omni controversiâ multò junior fuit. Scripsit Panarium Epiphanius ante imperium Theo∣dosii: imperavit Theodosius annis sedecim: diu post Theodosium scri∣psit Autor Operis Imperfecti, ut vel ex his verbis patet Homil. XIIX. Si quis autem auditiones quidem praeliorum, fames, & tumultus & pesti∣lentias intelligat esse omnia haec mala spiritualia quae facta sunt tempore Constantini simul & Theodosii usque nunc. Inter tempora igitur Epi∣phanii & Autoris Operis Imperfecti, existimo Constitutiones Aposto∣lorum ex diversis Didascaliis Diataxibús{que} minoribus conflatas ad vo∣lumen octo librorum excrevisse; quod ab illo Haeretico avidè arre∣ptum, qui spuria Clementis aliorúm{que} scripta saepius adducit. Fuerunt igitur ex sententiâ nostrâ antiquitus hi libri, quasi ab Apostolis scripti, aut dictati, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Ex his omnibus, & aliis fortasse adhuc incognitis conflatae sunt 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Et sanè sunt in libris Con∣stitutionum Capita quaedam quae nihil aliud esse videntur quàm me∣thodi gratiâ factae connexiones quaedam, quibus una alteri Didascalia subnecteretur. Quale caput tertium libri octavi esse ipsi ex MS^o Co∣dice Oxoniensi, quo repraesentantur tum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, tum 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ex quibus liber octavus praecipuè constat, deprehendimus.

Certè inter illas Didascalias quas Consarcinator librorum octo usurpavit, fuisse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quamplurima sunt quae ut fir∣missimè credam efficiunt. Qui primum has Didascalias finxerunt sine dubio eorum scripta ante oculos habuere quibus figmenta sua tribui

voluerunt, ut eos ipsos quantum possent exprimerent, unde non du∣bito Clementis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ità fuisse compositam ut Epistolas ejus maximè referrent. Ex hac igitur Clementis Didascaliâ Consarcinato∣rem ea sumpsisse credibile est quae de Phoenice habet & carminibus Si∣byllae l. 5. c. 6. ex Epistolis Clementis priùs desumpta & exaggerata. Ex eâdem ni fallor totius Operis Prooemium descripsit; non enim a postremo Collectore illud factum puto; quem Epiphanio juniorem esse sentio, quisententiam illam ex 〈◊〉〈◊〉 citat, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Ecclesia Catholica arbor à Deosata, & vinea ejus electa. Clementis autem simiae ista ascribo, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ut alluderet ad illa in Epistolâ ejus ad Corinthios non satìs trita, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Jam verò tanta est Epistolarum Ignatii praesertim interpolatarum cum Constitutionibus similitudo, atque conspiratio, ut eam non tantùm Turrianus & Bovius, ad probandam Constitutionum antiquitatem, sed & Usserius etiam notaverit, ut probaret eundem fuisse Clementis & Ignatii interpolato∣rem. Et Turriani quidem atque Bovii sententia meritò explosa est. Usserius autem id quod voluit probâsse non videtur, quamvìs verita∣tem penè attigerit. Id enim mihi maximus ille consensus potiùs in∣nuit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Ignatii Constitutionibus fuisse interspersam, eám∣que 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fuisse ad interpolatas Ignatii Epistolas conforma∣tam, vel potiùs Interpolatorem Ignatii è Didascaliä ejusdem suas pri∣mùm lacinias Epistolis intexuisse. Quod cùm alia suadent, tum etiam illud in Epistolâ ad Trallianos ab Interpolatore additum, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Veneramini autem & Episcopum vestrum sicut Christum, at vobis beati Apostoli constituerunt. 〈◊〉〈◊〉 enim nihil illîc in genuinâ Epistolâ Ignatii de veneratione Episcopo praestandâ dice∣retur, sed de 〈◊〉〈◊〉 haereticorum secundum praecepta Apostolica, sive 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Interpolator occasione hâc arrep â ad illa confugit, quae in Constitutionibus extabant, ex Didascaliâ Ignatii sine dubio desumpta. Ità in prolixâ illâ Interpolatione quâ viduis eadem praecepta dat, & exempla proponit, quae in Constitutionibus l. 3. c. 6. & 7. occurrunt, statim subjungit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Haee non ut Apostolus constituo; quòd omnes norint haec in Di∣dascaliâ Apostolorum nomine fuisse injuncta.

Concludo itaque in Stichometriâ nobis objectâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nomen in∣ter libros Novi Testamenti Apocryphos positum, non denotare Igna∣tii Epistolas, quae inter Apocrypha nusquam repertae, quae post mortem omnium Apostolorum scriptae, quae ab ipso in itinere exaratae, omnem Apostolicam autoritatem saepe de industriâ amoliuntur; sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉

eidem Ignatio suppositam, quasi ipsi ab Apostolis, à quibus ordinatus est Antiochiae Episcopus, dictatam, quae in alio Indiculo inter Novi Testamenti Apocrypha reperitur. Unde patet nullum adhuc testem reperiri potuisse, qui diceret Epistolas Ignatii fuisse supposititias, aut qui de earum antiquitate, veritate, authoritatéque vel dubitare vide∣retur.