Bedydd plant or nefoedd, neu, Draethawd am natur a diben bedydd yn profi trwy ddeuddeg o resymmau scrythuraidd y dylid bedyddio plant y ffyddloniaid / o waith James Owen ......

PEN. XIII. (Book 13)

Fe a ddylid bedyddio plant y ffyddlo∣niaid, o herwydd ir Apostolion fe∣dyddio teuluoedd cyfain. (Book 13)

Rheswn X.

FFordd Duw o ddechreuad y byd oedd derbyn teuluoedd cyfain iw gyfammod, yr oedd y plant yn cael eu derbyn i mewn gydâ eu rhie∣ni, felly yr ydoedd Noah ai deulu yn yr un cyfammod. Er ei fwyn ef derbyniwyd eu deulu gydâg ef ir Arch, a bedyddiwyd hwynt gydâg ef yn nyfroedd y diluw. Credodd* 1.1 Abraham, a derbyniwyd ei holl deulu i gyfammod Duw gydâg ef. Gen. 17. Nid yn unig efe ai had, ond ei weision ai forwynion or Cen∣hedloedd, y rhai deddent yn ewy∣llysgar i dderbyn y wir grefydd, ai* 1.2 had hwyntau. Ac felly parhaodd Cyfammod Duw yn nheuluoedd y ffyddloniaid hyd ddyfodiad Christ tros yn agos i bedair mil o flynyddoedd.

Os dywed neb i gyfnewid yr Orch∣wyliaeth hon, a rhwygo yr aelodau oddiwrth bennau teuluoedd, dango∣sent scrythur eglur am hynny.

Eithr ni a ystyriwn ymddygiad Christ ai Apostolion tuag at y rhai a gredent, y maent hwy yn cyfrannu rhagorfreintiau y Cyfammod i deu∣luoedd cyfain, pan dderbyniei pen y teulu yr Efengyl dragywyddawl.

I. Felly dywed yr Arglwydd Jesu am Zaccheus, wedi iddo gredu yntho* 1.3 ef. Heddyw y daeth jechydwriaeth ir tu hwn o herwydd ei fod yntef yn fab i Abraham. Canys mab y dyn a ddaeth i geisio, ac i gadw yr hyn a gollasid. Ystyriwn yn y geiriau hyn,

1. Cyn gynted ac y dychwelodd Zaccheus yr hwn a fuasei yn becha∣dur mawr, y mae Christ yn cym∣hwyso yr addewid o jechydwriaeth nid yn unig atto ef ei hun, ond he∣fyd at ei deulu ef, gan ddywedyd, heddyw daeth jechydwriaeth ir tû hwn. Pe buasei teuluoedd y ffyddloniaid i gael eu cae allan tan yr Efengyl, y rhai oeddent ynghyfammod eu tadau tan y gyfraith, a chyn y gyfraith, digon fuasei i Ghrist ddywedyd,

heddyw daeth jechydwriaeth attati. Ei∣thr cyn gynted ac y credodd Zacche∣us, daeth jechydwriaeth iw deulu ef, yn ol hen orchwyliaeth y Cyfam∣mod.

2. Mae Christ yn agoryd Cyfam∣mod* 1.4 Abraham, yr hwn a wnaeth Duw ag ef ac ai deulu, neu ei had. O herwydd ei fod yntef yn fab i Abra∣ham. Megis pe dywedasei, er mae pechadur mawr fu'r gwr hwn, ac er ei fod yn ben-publican, etto o herwydd iddo edifarhau, a derbyn Cyfryngwr y Cyfammod gras, y mae Cyfammod A∣braham, ar rhagorfreintiau o honaw yn perthyn iddo ef ac iw deulu. Mab A∣braham ydyw, ac am hynny perthyn helaethrwydd Cyfammod Abraham iddo ef ac iw had. Mae llawer yn barnu am Zaccheus, mae un or Cen∣hedloedd, oedd ef, o herwydd y Cy∣fryw oedd y Publicanod yn arferol, a hyn a gasclant oddiwrth eiriau Christ. O herwydd ei fod yntef yn fab i Abraham. Yntef, er nad yw yn had naturiol i Abraham, etto y mae yn un oi had ysprydol ef, ac am hynny y mae Cyfammod Abraham yn perthyn iddo ef ai du. Yn yr

ystyriaeth hon y mae Zaccheus megis yn flaen ffrwyth or Cenhedloedd, ac yn gosod allan ragorfreintiau Cy∣fammod Abraham iddynt hwy ac iw teuluoedd.

Gwrthdd. Eithr beth yw hyn i fedydd?

Att. 1. Os daeth jechydwriaeth iw deulu ef, yr ydoedd bedydd yn perthyn iddynt.

2. Y mae yn debygol fod Zac∣cheus ai deulu wedi ei bedyddio gan Joan or blaen. Canys daeth y pub∣licanod* 1.5 atto i'w bedyddio.

II. Y mae Pedr pan blannodd efe yr Eglwys Gristionogol gyntaf ymh∣lith yr Iddewon, yn eu cynghori hwynt, gan ddywedyd, bedyddier pob un o honoch — canys i chwi y* 1.6 mae'r addewid ac i'ch plant. Mae'r geiriau, pob un o honoch, yn eu cyn∣nwys hwynt ai plant; megis pe dy∣wedasei, bedyddier chwi ach plant, Ca∣nys y mae'r addewid i chwi ac ich plant. Felly mae i ni ddeall y gei∣riau, canys y mae yr addewid ar ddyledswydd or un helaethrwydd.

Os yw'r addewid yn perthyn i∣ddynt hwy ai plant, yr oedd bedydd

hefyd. Yr oedd hawl y rhieni i fe∣dydd yn tyfu oddiwrth eu hawl yn yr addewid, a chan bod gan eu plant hwynt hawl ir un addewid, yr o∣edd ganthynt hawl ir un rhagor∣fraint o fedydd. Nid oedd raid ir Apostl enwi eu plant yn neullduol, yr oedd yn ddigon iddo ddywedyd fod eu plant hwynt yn awr ynghy∣fammod Abraham megis or blaen, a bod yr addewid yn perthyn iddynt, ac yna hwy a wyddent yn dda fod sel y Cyfammod yn perthyn iddynt.

Yr un modd y plannodd Pedr yr Eglwys gyntaf ymhlith y Cenhedlo∣edd, fel y gellir casglu oddiwrth ei∣riau yr Angel wrth Cornelius, blaen∣ffrwyth eglwys y Cenhedloedd. An∣fon* 1.7 wŷr i Joppa, a gyrr am Simon, a gyfenwir Petr, yr hwn a lefara eiriau wrthit, trwy y rhai i'th jacheir di, a'th holl dŷ. Y mae yr Efengyl yn dwyn jechydwriaeth iddo ef ai holl dŷ. Gwyddei Cornelius feddwl y geiriau hyn yn dda, Canys proselyt oedd ef ir wir grefydd cyn yr amser hwn, er ei fod yn ddienwaededic, yr ydoedd yn derbyn saith gorchymyn Noah, syl∣wedd pa rai a ellir eu gweled yn

Gen, 9. Yr ydoedd Cyfammod Duw â Noah, ac ai had. Ni allei lai na* 1.8 gwybod fod y proselytiaid eraill a dderbynient yr enwaediad, nhwy ai plant ynghyfammod Abraham, ac ei fod ynteu yr awrhon trwy dderbyn yr Efengyl i ddyfod i mewn ir un Cyfammod, felly ac y byddei efe ai holl dŷ ynghyfammod Duw, ac yn flaen-ffrwyth eglwys y Cenhedlo∣edd.

Fel hyn y sylfaenodd Petr yr Eg∣lwys Gristnogol or Iddewon ar Cen∣hedloedd mewn teuluoedd, yn ol yr hen arferiad o ddechreuad y byd.

III. Ni ystyriwn pa fod y sylfae∣nodd Paul eglwysi ymhlith y Cen∣hedloedd. Yr un modd ac y gwna∣eth Petr; pan gredei pen y teulu, be∣dyddiei'r holl deulu, felly sylfaenodd ef eglwys y Philippiaid, ac eglwys y Corinthiaid, a diammeu mae'r un modd y sylfaenodd ef holl eglwysi y Cenhedloedd. Canys wrth yr un rheol yr adeiladodd ef dŷ Dduw ym∣hob lle.

1. Fe blannodd Eglwys y Philippi∣aid mewn teuluoedd, Act. 16. 14; 15. A rhyw wraig ai henw Lydia—

yr hon oedd yn addoli Duw, a wran∣dawodd, yr hon yr agorodd yr Ar∣glwydd ei chalon, i ddal ar y pethau a leferid gan Paul; ac wedi ei bedyddio hi a'i theulu, hi a ddymunodd ar∣nam, &c.

Yn yr ysgrythur hon daliwn sulw ar y pethau hyn.

1. Yr ydoedd Lydia yn broselyt ir wir grefydd or blaen, Canys ar y dydd* 1.9 Sabbath hi aeth allan or ddinas i lan a∣fon, lle y byddid arferol o weddio, i a∣ddoli Duw. Yn awr, yr oedd y proselytiaid or Cenhedloedd ai plant ynghyfammod Duw, fel y profasom eusus. Gan hynny yr oeddyd yn eu derbyn hwynt ai plant trwy en∣waediad a bedydd i eglwys yr Idde∣won, eithr gwragedd ai plant a dder∣bynid yn unig trwy fedydd. Felly y dywed Moses fab Maimon, yr hwn a* 1.10 gasclodd ynghyd hen arferiadau yr Iddewon; ebe efe, Nid yw neb yn broselyt, nes enwaedu arno, ai fedy∣ddio. Hwy a fedyddiant blentyn by∣chan trwy orchymyn y Cyngor. Yr y∣doedd Lydia, a'i theulu gan hynny ynghyfammod Duw, yn ol rheol y proselytiaid.

2. Cyn gynted ac y Credodd hi, bedyddiwyd hi ai theulu. Yr ydym yn darllen ir Arglwydd egor ei chalon hi, eithr nid oes dim són am ffydd ei theulu hi, etto bedyddiwyd hi ai theulu, cyn eu myned hwynt or lle yr oeddent yn gweddio yntho, fel y mae yn debygol, Canys ar ol eu be∣dyddio, hi a ddymunodd arnynt ddy∣fod iw thŷ hi, gan ddywedyd, Os* 1.11 barnasoch fy mod i yn ffyddlon ir Ar∣glwydd, dewch i mewn i'm tŷ, ac ar∣hoswch yno. Nid iw hi yn dyweyd, os barnasoch fy mod i am teulu yn ffyddlon, ond yn unig fy mod i yn ffyddlon, gan hynny bedyddiwyd ei theulu er ei mwyn hi, yn ol trefn Cyfammod Duw, i dderbyn y ffydd∣loniaid ai had ir un rhagorfreintiau.

Fel hyn y dechreuodd yr Efengyl yn Philippi, eithr pa fodd y Cynny∣ddodd hi? Yn yr un modd, Canys y mae'r Apostl yn cynnig jechydw∣riaeth i Geidwad y Carchar, ac iw deulu os credei ef yn unig. Act. 16. 30, 31. Ac efe a ddywedodd, o fei∣stred, beth sydd raid i mi ei wneuthur, fel y byddwyf cadwedig? A hwy a ddywedasant, Cred yn yr Arglwydd

Jesu Ghrist, a chadwedig fyddi, ti ath deulu.

Yn yr scrythur hon ystyriwn,

1. Rhufeinwr oedd Ceidwad y* 1.12 Carchar, heb ddim gwybodaeth or gwir Dduw, nac oi gyfammod ef.

2. Y mae ef yn dyfod at yr Apo∣stolion yn ddychrynnedig ynghylch ei jechydwriaeth ei hun, ac nid am jechydwriaeth ei deulu. Nid oedd etto yn adnabod helaethrwydd Cy∣fammod Duw.

3. Y mae Paul yn agoryd iddo Gyfammod Duw ir ffyddloniaid ac iw had, gan ddywedyd wrtho, Cred yn yr Arglwydd Jesu Ghrist a chad∣wedig fyddi, ti ath deulu. Nid yw yn dyweyd Cadwedig fyddi di ath deulu, os credwch chwi, eithr Cred di, a chadwedig fydd dy deulu gydâ thi. Mae addewid Jechydwriaeth yn perthyn ir teulu, os credei efe, yr hwn oedd pen y teulu. Oddi ei∣thr bod Cyfammod Duw yn amgy∣ffred ei deulu ef, ni buasei raid ir A∣postl ond dywedyd Cred, a thi a fy∣ddi cadwedig. I ba ddiben yr en∣wodd Paul ei deulu ef, oddi eithr bod cyfammod jechydwriaeth yn per∣thyn

iddynt hwy o herwydd ei ffydd ef; megis gynt y Credodd Abra∣ham, tad y ffyddloniaid or Cenhed∣loedd, a derbyniwyd ei holl deulu i gyfammod Duw. Os nid oedd dim rhagorfreintiau yn perthyn iw deulu ef yn amgenach na theuluoedd eraill, nes i bob un yn neullduol gre∣du, gallasei'r Apostl ddywedyd wr∣tho, Cred, a chadwedig fyddi, ti a'r holl dref. Canys os credent, byddent hwythau yn gadwedig. Eithr ni wnaeth Duw erjoed gyfammod o ras â holl dref, er mwyn un gwr; ond efe a wnaeth gyfammod ar holl deu∣lu er mwyn penteulu yn fynych.

Am hynny amlygir Cyfammod je∣chydwriaeth ir gwr hwn ac iw deu∣lu, os credei yn yr Arglwydd Jesu.

Yn ol yr addewid hon o je∣chydwriaeth* 1.13 iddo ef ai deulu, bedy∣ddiwyd ef ar eiddo oll, yn y man.

Gwrthdd. Yr ydoedd ei holl deu∣lu ef yn credu.* 1.14

Att. Felly yr oedd y rhao o oe∣dran, Yr holl deulu sydd weithiau yn arwyddocau y rhai sydd o oedran yn y teulu. Yr ydys yn dywedyd am Sampson, i holl dŷ ei dad ei gla∣ddu

ef, hynny yw, y rhai oedd o* 1.15 oedran yn nhŷ ei dad ef. Canys ni allei'r plant bychain fyned i wlad y Philistiaid, i ddwyn ei gorph ef i fe∣ddrod ei Dad. Dywedir am Corne∣lius, mae gwr defosionol oedd, yn* 1.16 ofni Duw, ynghyd ai holl dŷ, hynny yw, ynghyd a phawb oedd mewn oedran yn ei deulu. Felly ceidwad y Carchar a gredodd ynghyd ai holl deulu, sef ynghyd a phawb oedd o oedran i gredu.

2. Ac nid oes i ni feddwl mae teu∣luoedd amhlantadwy, oedd yr holl deuluoedd a fedyddiwyd gan yr Apo∣stolion. Nid oedd fawr deuluoedd yn yr oesodd hynny heb blant yn∣ddynt, Canys y rhan fwya oi Cy∣foeth oedd eu caethweision ai caeth forwynion, ar plant a enid o honynt, ac yr oedd y plant hyn ynghyfam∣mod Duw, megis yr oedd plant rhy∣ddion. Felly y maent hefyd tan yr* 1.17 Efengyl. Y maent yn hád Abraham trwy ffydd eu rhieni, ac yn etifeddion yn ol yr addewid, megis gynt.* 1.18

3. Eithr os nid oedd plant i geid∣wad y Carchar, neu os oeddent we∣di dyfod i oedran, yr un peth ydyw.

Y mae'r Apostl yn cynnig jechydw∣riaeth iddo ef ai deulu, sef iw blant bychain, os oedd y Cyfryw iddo; a hynny sydd ddigon i siccrhau'r gwi∣rionedd presennol. Wrth ei deulu y mae i ni ddeall ei blant ef yn bennaf, fel y cymmerir y gair yn fynych yn yr scrythur. Gen. 30. 30. & 45. 18, 19. Num. 3. 15. 1 Tim. 5. 8. 1 Tim. 3. 4, 5. Ac yn yr ystyriaeth hon y Cymmerir y gair teulu yn wastad pan ydyw Duw yn derbyn gwr ai deulu iw gyfammod. Felly gwnaeth Duw gyfammod â Noah, ai deulu, sef ai blant. Gwnaeth gy∣fammod âg Abraham, ac âi deulu, sef âi hád ef. Y plant yw'r rhan bennaf o bob teulu. Gan hynny pan ydyw'r Apostl yn dywedyd wrth geidwad y Carchar, Cred yn yr Ar∣glwydd Jesu, a chadwedig fyddi di a'th deulu, cymmaint ydyw a phe dywedasei, os credu di ynghrist, y mae Cyfammod Duw, ar sel o fedydd, yn perthyn i ti ac ith blant. Mae'r A∣postl yn enwi ei deulu ef er annogia∣eth iddo i gredu ynghrist, a pha an∣nogiaeth fwy na hon, y bydd i Dduw ein derbyn ni a'n plant i gyfammod

jechydwriaeth, os credwn ni yn ei fab ef Jesu Ghrist.

Fel hyn y plannodd yr Apostl Paul eglwys y Philippiaid mewn teuluoedd, ni a ystyriwn yn nesaf pa fodd y plannodd ef eglwys y Corinthiaid.

2. Plannodd yr Apostl eglwys y Corinthiaid gan fedyddio teuluoedd Cyfain, mi a fedyddiais dylwyth Ste∣phanas,* 1.19 er nad oedd Paul yn bedy∣ddio ei hun ond yn anfynych, etto bedyddiodd Stephanas ai deulu, i ddangos mae ewyllys Duw oedd plannu'r Efengyl mewn teuluoedd ymhlith y Cenhedloedd. Y mae'r Apostl yn galw y teulu hwn blaen ffrwyth Achaia, un or teuluoedd Cyn∣taf* 1.20 oedd, a fedyddiwyd ir grefydd Gristnogol yn y wlad honno, am hynny yr ydoedd yn siampl i eraill a gredent ynghrist, fod bedydd yn per∣thyn iddynt hwy ac iw teuluoedd.

Pan ydyw'r Apostl yn enwi pen∣nau teuluoedd a fedyddiodd ef, ei feddwl yw iddo fedyddio yr holl deulu. Ni fedyddiais i neb o honoch,* 1.21 ond Crispus a Gaius, hynny yw, Crispus a Gaius, a'i teuluoedd. Dar∣llenir am Crispus, Act. 18. 8. A

Chrispus yr Arch Synagogydd a gre∣dodd yn yr Arglwydd ai hall dŷ. Ac am hynny bedyddiwyd ef ai deulu. Yr un peth sydd i ni feddwl am Gai∣us, iddo ef ai deulu gael i bedyddio.

Gwir yw, yr ydoedd holl dŷ Cris∣pus yn credu, sef y rhai oedd o oe∣dran yno, eithr a oedd dim plant iddo? Oedd holl deuluoedd y ffydd∣loniaid yn amhlantadwy? Iddew ac Arch synagogydd oedd, yn deall yn dda fod Duw Abraham yn Dduw i hâd y ffyddloniaid.

Cyfododd yr Iddewon yn unfryd yn erbyn Paul yn Corinth, ac achwy∣nasant arno, i fod yn annog dynion i* 1.22 addoli Duw yn erbyn y ddeddf, pa faint mwy yr achwynasent arno am fwrw eu plant hwynt allan o gy∣fammod Abraham, pe gwnaethei felly.

Nid oes ammeu na fedyddiodd yr Apostl blant yn y teuluoedd hyn, Ca∣nys at y teuluoedd hyn ymhlith e∣raill o eglwys y Corinthiaid y mae yn ysgrifennu, na ddylent gyfrif eu plant yn aflan, megis plant y rhai di∣gred, ond bod plant y ffyddloniaid yn sanctaidd.

Os bedyddiodd ef deuluoedd cy∣fain or Corinthiaid, ac os barnodd blant y teuluoedd hynny yn sanctaidd, nid oes i ni feddwl iddo i gadael hwynt yn ddi-fedydd.

Gwrthdd. Nid ydym ni yn dar∣llein am ddim plant yn y teuluoedd hyn.

Att. Os oedd teuluoedd y Corin∣thiaid a fedyddiodd yr Apostl mor amhlantadwy, beth oedd raid ir A∣posil scrifennu attynt fod eu plant hwy yn sanctaidd?* 1.23

Mae'n fwy tebygol fod plant ym∣hob teulu a fedyddiwyd gan yr A∣postolion, ac mae er mwyn y plant y bedyddiwyd y teuluoedd. Pan dder∣byniei Duw wr ai deulu iw gyfam∣mod, yr oedd yn wastadol yn der∣byn y plant megis y rhan bennaf or teulu, fel y nodasom or blaen yn Noah, ac Abraham. Trwy fedydd yr oedd yr Apostolion yn selio Cy∣fammod Duw i deuluoedd, nid yn unig ir rhieni, ond ir plant hefyd, megis rhannau enwog or teuluoedd hynny, ac er mwyn pa rai y gwna∣eth Duw ei gyfammod â theuluoedd. Nid yn gymmeint er mwyn gweisi∣on

a morwynion Abraham, ond er mwyn had Abraham y gwnaeth Duw ei gyfammod â theulu Abra∣ham. Byddaf Dduw iti, ac ith had,* 1.24 medd Duw wrtho. Yr oedd yn derbyn ei had ef, cyn derbyn ei wa∣sanaeth ddynion. Ac am hynny ni wnaeth Duw un Cyfammod â theulu Abraham nes bod iddo blentyn oi ei∣ddo ei hun. Gen. 17. 26, 27.

Felly pan fedyddiodd yr Aposto∣lion deuluoedd, derbyniasant y rhie∣ni ar plant i gyfammod Duw. Os ni fedyddiasant blant ni ddarfu i∣ddynt fedyddio teuluoedd cyfain, Canys gadawsant allan y rhan fwya rhagorol o honynt. Peth rhyfeddol y fyddei, fod Cyfammod Duw â theuluoedd yn cynnwys plant yn ben∣nodol tan yr hén Destament ac etto yr un Cyfammod â theuluoedd tan y Testament Newydd yn cae allan blant bychain. Eithr nid yw'r peth felly, mae plant yn awr yn rhan hynod o deuluoedd megis gynt, ac attynt hwy mae Duw yn edrych yn bennaf yn ei gyfammod â theuluo∣edd, ac am hynny felly gwnaeth yr Apostolion gan fedyddio plant gydâ

eu rhieni, a hynny oedd bedyddio teu∣luoedd.

Swm y cwbl yw hyn, yr oedd Duw mewn Cyfammod â theuluoedd cyn y gyfraith, yr oedd mewn cy∣fammod a theuluoedd tan y gyfraith, y mae mewn cyfammod â theuluo∣edd tan yr Efengyl, canys siccrhaodd Christ, ai Apostolion gyfammod Duw â theuluoedd; y rhieni ar plant yw'r teuluoedd y mae Duw yn ei dderbyn iw Gyfammod: Dechreu∣odd Petr eglwys yr Iddewon, ac eg∣lwys y Cenhedloedd yn y Cyfryw deuluoedd, gan eu bedyddio hwynt; dechreuodd Paul eglwys y Philippi∣aid, ac eglwys y Corinthiaid gan fe∣dyddio y cyfryw deuluoedd, ac am hynny ewyllys Duw ydyw i deuluo∣edd, neu blant y ffyddloniaid gael eu bedyddio.

Fe dybiei un fod y pethau hyn yn ddigon eglur i roddi bodlonrwydd i bawb a ewyllysiei fodlonrwydd ynghylch bedydd plant. Os cyd∣farnwn ni y naill scrythur ar llall ni allwn weled yno siamplau eglur o fe∣dydd plant. Y rhai a roddasom eu∣sus sydd ddigon i argyoeddi y rhai sy yn gwrthddywedyd.

Notes

• * 1.1

  Heb. 11. 7. 1 Pet. 3. 20, 21.
• * 1.2

  Gen. 17. 23. Exod. 12. 48.
• * 1.3

  Lu. 19. 9. 10.
• * 1.4

  Gen. 17. 12, 13, 14.
• * 1.5

  Lu. 3. 12. & 7. 29.
• * 1.6

  Act. 2. 38, 39.
• * 1.7

  Act. 11. 13.
• * 1.8

  Act. 10. 2. Geu. 9. 1.—9
• * 1.9

  Act. 16. 13, 14.
• * 1.10

  Maim. in Lights. vol. 1. p. 210.
• * 1.11

  Act. 16. 15.
• * 1.12

  Act. 16. 21.
• * 1.13

  Act. 16. 33.
• * 1.14

  v. 34.
• * 1.15

  Barn. 16. 31.
• * 1.16

  Act. 10. 2.
• * 1.17

  Gen. 17. 12, 13, 23.
• * 1.18

  1 Col. 12. 13. Gal. 3. 28, 29.
• * 1.19

  1 Cor. 1. 16, 17.
• * 1.20

  1 Cor. 16. 15.
• * 1.21

  1 Cor. 1. 14.
• * 1.22

  Act. 18. 13.
• * 1.23

  1 Cor. 7. 14.
• * 1.24

  Gen. 17. 7.