Gvlielmi Occhami, doctoris invincibilis et nominalium principis, Summa totius logicæ

CAP. LIV. Pertractat de relativis secundum contrariam opinionem praecedenti.

HActenus dictum est de relativis secundum opinionem quae mihi videtur esse Aristot. nunc dicendum est de relativis secundum opinionem contrariam praecedenti. Unde ponit haec opinio quod quaelibet relatio est res distincta realiter à suo fundamento; ita quod ponit quod similitudo, qua Socrates albus est similis Platoni albo, est quaedam res realiter & totaliter distincta à Socrate & ab albedine quae fundat eam similitudinem. Et consimile est de paternitate & filia∣tione & omnibus aliis quae ponuntur in genere relationis. Unde quam∣vis illud vocabulum fundamentum relationis non sit verbum Philoso∣phicum secundum Philosophiam Aristot. tamen dicunt quod quaedam relatio habet fundamentum & terminum à quorum utroque realiter di∣stinguitur; quod probatur multipliciter.

Primo quia est distinctum praedicamentum, igitur. Item albedo po∣test manere ••ine similitudine, ergo albedo non est similitudo. Item si relatio esset eadem cum suo fundamento; sicut fundamenta sunt in di∣versis praedicamentis, scilicet substantiae qualitatis & quantitatis; ita aliquae relationes essent in praedicamento qualitatis, aliquae in praedica∣mento substantiae, & aliquae in praedicamento quantitatis, & ita relatio non esset distinctum praedicamentum. Item, per idem fundamentum So∣crates albus est similis Platoni albo, & dissimilis Socrati nigro: si ergo relatio esset eadem cum suo fundamento, similitudo & dissimilitudo es∣sent eadem res; & per consequens non essent distinctae relationes. Item si relatio esset eadem suo fundamento, & ad fundamentum est motus, sicut ad albedinem est motus, ad relationem esset motus; quod est con∣cra Philosophum 5. Phys. Item unitas universi consistit in ordine partium; si ergo relatio non est alia res, ille ordo non erit alia res, & ita universum non esset unum. Item divisis partibus componentibus ali∣quando manent partes, & non manet unio, ergo unio est alia res à par∣tibus. Item in natura sumpta à verbo non est aliud absolutum, quin

consimile sit in natura mea, cum ergo illa sit unita & non mea, aliquid habebit illa natura quod non habet mea: sed illud non potest esse ab∣solutum, ergo est aliquod respectivum, quod est intentum.

Propter has rationes & multas alias quas causa brevitatis omitto, cre∣ditur à multis quod relatio est res extra animam realiter distincta ab omni re absoluta. Distinguunt tamen de relationibus, quia quaedam sunt reales, & quaedam sunt rationis: cujusmodi sunt relationes Dei ad crea∣turam & aliae quae non sunt sine omni opere intellectus. Istis autem re∣lationibus attribuuntur praedictae proprietates, nam aliquae sunt contrariae, sicut virtus & vitium; aliquae non sunt contrariae, sicut triplo nihil con∣trariatur. Item relativa suscipiunt magis & minus, non tamen omnia sicut dictum est. Item omnia relativa dicuntur ad convertentiam. Ve∣runtamen aliquando uni relationi reali correspondet realis relatio in alio, sicut similitudini Socratis correspondet relatio realis in aliquo cui est similis. Aliquando vero relationi reali in uno non correspondet re∣latio realis in alio, sed relatio rationis tantum; sicut relationi reali qua dependet creatura à Deo non respondet relatio realis in Deo, sed ra∣tionis tantum. Similiter relationes ponuntur simul natura, ita quod si una relatio sit, oportet quod alia sit. Et haec proprietas intelligitur quando utraque relatio est realis: si vero una sit realis, & alia rationi••, non oportet; sicut ponitur de scientia & scibili, & sensu & sensibili.