Plantarum historiæ universalis Oxoniensis. Pars secunda seu herbarum distributio nova, per tabulas congnationis & affinitatis ex libro naturæ observata & detecta / authore Roberto Morison ...

CAPUT XV. ALCEA.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Dioscoridi l. 3. c. 164. forte sic dicta ab 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, auxilio seu remedio, cum ejus radices dys∣entericis & ruptis auxilio sint. Plinio l. 27. c. 4. Alcea. Generi silvestrium Malvarum Dioscorides, qui unius meminit, adscripsit.

Quae inter se affines sunt plantae jure merito quasi catenâ quâdam connectuntur, atque hinc Alcea & Althaea de necessitate ordinis Malvam consequentur. Alcea igitur, authore Diosco∣ride, Malvae est tantum species silvestris, habens folia fissa ad Verbenacae foliorum similitudinem. Ex sententia autem nostra Malva est planta emolliens, pentapetala, seminibus multis circu∣lariter seu rotatim cingentibus stilum in medio nutritivum donata; hisce pariter conditionibus praedita est Alcea; ergo à sine ultimo Alcea potest dici Malva, nec omnes Alceae species habent folia fissa, ut vult Dioscorides; excipiuntur enim Alcea montana rotundifolia Columnae & Alcea villosa Dal^pii. quorum folia ima sunt Malvae modo totunda, etiamsi superna earundem folia sint tenuiter laciniata & fissa. Quicunque igitur Malvam Alceam, & Alceam Malvam dixerit, per me non stabit. Cum autem veteres, & ipsos sequentes neoterici Botanici, ad du∣plex caput Malvam & Alceam reduxerint, quia diverso nomine gaudent, nos Alceam hoc cap. XV. explicabimus, non obstante conformitate Malvae cum Alcea in partibus essentialibus, praecipue floribus & seminibus: easdem jungant qui voluerint, parvo discrimine refert.

Pars TABULAE XVIII. & XIX. Sectionis quintae.

• ...Alcea
  • ...Frutex
    • 1. Folio rotundiore incano, nobis. Althaea frutex, Lob. Ger. Althaea frutex prima, Clus. Hist. Althaea fruticans Hispanica, Eyst. ☉
    • 2. Syriaca, nobis. Althaea frutex secunda, Clus. Hist. ☉
  • ...Herba
  • ...Perennis
    • 3. Vulgaris, nobis. Alcea vulgaris, Dod. Ad. Lob. Lugd. Park. Malva Verbenaca, Ger. ☉
    • 4. Folio rotundo laciniato, nobis. Alcea peregrina, Clus. Hist. Alcea rotundifolia laciniata, sive Malva montana, Col. ☉
    • 5. Cannabino folio, nobis. Alcea Cannabina, C. B. P. Alcea Cannabina vel Pentaphylli folio, J. B. Chabr. ☉
  • ...Annua
    • 6. Villosa seu hirsuta, nobis. Alcea villosa Dal^pii. Lugd. ☿
    • 7. Pharnambucana Carpini folio flosculis minimis luteis semine compresso simplici rostro donato, nobis. Althaea Carpini foliis floribus luteis, Bec∣con. Malva annua de Pharnambuca, Jacobi Zanoni. ☿
    • 8. Virginiana Carpini foliis flosculis minimis luteis semine triangulari duplici rostro seu aculeo praedito, nobis. ☿

Explicatio Tab. 18. & 19. Sectionis quintae.

1. ALcea frutescens folio rotundiore incano, nobis. Althaea frutescens folio rotundiore incano, C. B. P. Althaea frutex, Lob. Ger. Althaea frutex prima, Clus. Hist. Althaea fruticans Hispanica, Eyst. Haec Alcea, non Althaea cum caeteris authoribus, nobis dicitut, quia semina rotatim seu circulariter cingentia stilum nutritivum gerit, non autem capsulas plurimis loculamentis distinctas ut volumus nos. Haec, inquam, Alcea in arbusculae proce∣ritatem excrescit, ob id arborescens dicta: est enim stipitibus lignosis, firmis, cortice tomentoso vestitis; folio Malvarum minorum magnitudine, alias leviter sinuato, alias Althaeae modo in nonnihil oblongas lacinias diviso & caeso, candicante, lanuginoso, pediculis satis longis, vil∣losis nixo: ex quorum alis exoriuntur flores Malvae vulgatioris surrectae pares, purpurascen∣tibus unguibus & ad fundum hirsutis, folioso & hirsuto calyce, in quo postea orbiculus circi∣natorum seminum nigricantium pellicula alba contectorum succrescit.

2. Alcea arborescens Syriaca, C. B. P. Althaea frutex secunda, Clus. Hist. Non minus tamen

elegans est haec fruticantis Alceae species, cujus Iconem ad Clusium mittebat Jacobus Plateau. Fruticis modo assurgit, stolonibus lignosis cortice nigricante obductis, quali etiam vestiti rami in quos stolones dividuntur; hisce nullo ordine distributa adnascuntur folia, angulosa, in paucas lacinias dissecta, in ambitu etiam serrata, superne admodum viridia, in••erne ad∣modum pallescentia. Summis ramis innascuntur flores Rosae simplicis instar, ampli, elegan∣tes, quinque petalis albis constantes, quae multis purpureis venis praedita sunt, ungues pur∣pura floridiore (quam in Sabdariffa, de qua paulo post) infecti, aliquando purpurei, ex quorum umbilico prodeunt multa stamina slava & stilus albus multisidus. An semen tu∣lerit apud Jacobum Plateau latuit Clusium: vix ac ne vix quidem apud nos Septentrionales se∣mina ad maturitatem perducit. Floret Julio & Augusto: folia illi, sicut priori, decidunt No∣vembri mense: extremo Aprili nova demum germinare solent. Facilius fert aeris frigidio∣ris injuriam quam Sabdariffa. Hujus flores è rubro purpurascunt, at vetustate ad caeruleum colorem vergunt. Habetur etiam flore candido, quae est Alcea Syriaca slore candido, Eyst. Hujus etiam est altera species minore flore, quae est Alcea frutex tertia Clus. Hist. Hisce semen pla∣num circulariter cingens stilum nutritivum, Althaeae palustris simile; unde Alcea secunda Clussi non potest esse synonyma cum Alcea arborescente Rauwolfii Cam. Hort. nec Alcea Syriaca Eyst. cum posterior capsulas multas proferat, plurimis loculamentis distinctas, quemadmo∣dum pingitur à Camerario, Johanne Bauhino & Eystettensi, sub Ketmia Syrorum. Est enim Althaea prim anostra à fine ultimo, non Alcea propter rationes supra allatas. Vide Althaeam in••ra

3. Alcea vulgaris, Dod. Ad. Lob. Lugd. Cam. Clus. Hist. Eyst. Park. Malva Verbenaca, Ger. Alcea, Matth. Fuch. Dod. Gall. Caes. Tab. Sesquicubitalem & aliquando majorem assequitur altitudinem, & est caulibus hirsutis, asperis, fungosa medulla farctis: folia sunt Malvae vulga∣ris surrectae majora, ad pediculum usque plerumque in tria, quinque, aut sex segmenta divisa, atrovirentia, hirsuta, & ex alis pediculis quadrantalibus, hirsutis appenduntur: flores rosei, speciosi, purpurascente carneove colore, quinque petalis striatis constantes, quorum me∣dium occupat racemulus Malvae, apicum albicantium: semina semilunata compactim adhaerentia circulariter stilo nutritivo, atque adhuc viridia sibiinvicem conjuncta, compressi caseoli for∣mam aemulantur, ceu vulgaris Malvae majoris semina, hirsuta tamen: radix digitalis, longa, alba, in multas fibras divisa. Provenit rure in campestribus incultis, & agrorum scrobiumque marginibus, juxta vias, sepes & semitas. Floret Julio & Augusto, & Autumno semina perficit.

4. Alcea folio rotundo laciniato, C. B. P. Alcea peregrina, Clus. Hist. Alcea rotundifolia laciniata sive Malva montana, Col. Hanc neminem adhuc observasse censemus, inquit Fab. Columna, nec pictam vidimus rariorem hanc Alceae aut Malvae speciem, quam observavit prae∣dictus author in Campoclarensium Matesio monte, nec admodum frequentem in excelsis jugo∣rum planis, deinde in Aequicolorum etiam montium planis Rascino appellatis. Hujus folia prima ita Malvam repraesentant, antequam caulem edant, omnino rotunda, inferne parum hirsuta, atque vulgaris Malvae modo quinquepartita, ut nihil ab illa differre videatur, & prae∣tereuntes vel colligentes plane fallat, sed simulac caulescere incipit, apparent folia in cauli∣bus laciniis desecari, ut longe à Malva vulgari differre videatur, ut qui caulem tantum soliis vestitum viderit, Napellum potius esse concluderit, ita enim Napello caeruleo simili divisura dissecta fiunt: nec nisi floribus incipientibus in summo illius, Corymborum modo, densis ad Malvae sive Alceae speciem referendam judicaverit: flores magni sunt, sigura & textura Malvae, sed colore roseo vivaci, multoque majores, pentapetali itidem: quibus decidentibus singulis circuli singuli subveniunt in foliaceis calycibus quinquefoliatis, ut in vulgari, semina habentes compressa, lunata, paulum tamen hirsuta & nigrescentia. Floret Julio & Augusto, & semen persicitur Octobri, supra Matesii montis supercilium septentrioni oppositum Civita-vechia ap∣pellatum, & etiam loco Stazza della Serra, id est, Ovium mansio, dicto.

5. Alcea cannabina, C. B. P. Alcea fruticosior, Ad. Lob. Alcea pentaphylla folio Canna∣bis silvestris Dioscoridis, eidem. Alcea fruticosa cannabino folio, Clus. Hist. Alcea fruticans, Eyst. Alcea cannabina vel Pentaphylli folio, J. B. Chabr. Alcea fruticosa cannabina, Ger. Alcea pentaphyllea, Park. Herba haec hominis altitudinem excedens coliculis est asperis, lentis, in multos ramulos divisis: folia cannabinis foliis satis similia, ex pediculis brevioribus in tres partes longas secta mediam longissimam, reliquas utrinque breviores, quae saepe iterum in minores subdividuntur, sic non tantum tripartita, sed modo quinquepartita & diversimode crenata, hirsuta, nigricantia seu obscure viridia, minus aspera cannabinis, sapore viscido: flo∣res interdum singuli, interdum bini ex longis pediculis, vel ramulorum potius extremitatibus, Alceae vulgaris similes, minores tamen multo; quibus excidentibus succedunt capitula rotunda,

compressa, composita ex multis seminibus crassis, lunatis, asperis, rotatim cingentibus stilum nutritivum, foliolis quinis tanquam pro calyce obvoluta: radix perpetua, cujus multae praeter majores & crassiores aliae fibrosae radiculae apparent, extra & intus albae, gustu admodum viscido. Pluribus Hungariae & Austriae locis circa sepes nascentem observavit Clusius, atque in Hassia circa Francofurtum ad Moenum conspexit idem. Floret ineunte aestate: semina per∣ficit Augusto & Septembri.

6. Alcea hirsuta seu villosa, nobis. Alcea hirsuta, C. B. P. Alcea villosa Dal^pii. Lugd. Radice est palmum longâ, è ruffo candicante, paucis fibris capillata: caulibus multis de••sis∣sima lanugine hirsutis (quamobrem Alcea villosa nominata est Dalechampio) pede non multum altioribus, folio per ambitum multum crenato, in tria diviso, lanugine quoque sp ••i•• tecto: flore phoeniceo, parvo, specioso, Trachelii vulgaris florem magnitudine vix superante: fructu seu semine nigro, ad modum placentae perinde ac Malvae vulgaris, intra folliculum mul∣tis soliolis constantem clauso, densis ac subasperis pilis hirtum, & undique fructum seu semina occulentem, ut in Halicacabo. Nascitur ad radices Iurae montis: etiam inter segetes ••laesis & oppido Baugency interjectas. Floret Maio mense, & semina Junio & Julio matu∣re ••unt. Vide in principio Tab. 19.

7. Alcea Pharnambucana Carpini folio flosculis minimis luteis semine simplici rostro donato, nobis. Althaea peregrina semine rostrato flore luteo minimo, nobis in Praelud Botan. pag. 229. Althaea Carpini folio floribus luteis, Boccon. Malva annua de Pharnambuca Jacob. Zanoni. Hujus folia sunt quasi Carpini Ulmive, aut Melochiae foliorum aemula, alternatim caulem am∣bientia rotundum, rectum, sesquipedalem: in cujus summis ramulis nascuntur flosculi plurimi, minimi, lutei, pentapetali: atque hisce deciduis succedunt arcte in circulum disposita semina, compressa aculeis singularibus pungentibus praedita, rostri instar, unde rostratae Alceae ei nomen imposuimus: radice constat fibrosa: tota planta est viscido sapore. Si seratur Aprili, semen suum perficit ante Septembrem exactum. Provenit in Pharnambuca aliisque locis Indiae orientalis.

8. Alcea Virginiana Carpini folio f••osculis minimis luteis semine duplici rostro seu aculeo prae∣dito, nobis. Haec Alcea Virginiana in omnibus convenit cum Alcea Pharnambucana, nisi quod illius semina sint triangularia, minora, binis rostris seu apiculis in summo praedita, quá notâ essen∣tialiter à Pharnambucana differt, quae semine compresso majore unico rostro seu apiculo longiore donato cernitur. Semina hujus hoc anno habuimus nobis communicata, à peritissimo ac dili∣gentissimo Botanico Johanne Banister, non ita pridem Collegii Divae Magdalenae capellano, nunc apud Anglos in Virginia Evangelii praedicatore, eò à reverendissimo in Christo patre Henrico Compton Episcopo Londinensi misso, cum pluribus aliis Ecclesiae Anglicanae pastoribus, ut populum illi•• degentem, pastoribus destitutum, instruerent. Vide ultimam Tab. 18.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Ex emplasticorum medicamentorum numero esse Alceam, & folia, quae glutinosum quid ac lentum habent, & etiam radix ipsa, quae glutinosa, dulcis & modice astringens apparet gus••antibus, abunde monstrant. Hinc satis constat Alceam citra insignem tum caliditatem, tum frigidita∣tem siccare, ac plane emplasticorum consistentiam obtinere. Celebratur ad caliginem oculerum ab empiricis, ut non desint qui credant radicem Alceae è collo suspensam aciem oculorum supra modum acuere & tueri posse, sed haec & ejusmodi non carent vanitate, simul & vix credula sunt. Silvestre Malvaegenus quam Alceam vocari Tragus dixit, si herbae & radicis decoctum vino vel aqua bibatur, torminibus intestinorum remedio est, ruptis & convulsis conducit & opitulatur. Breviter Malva Romana, Alcea, Malva vulgaris & Ibiscus, omnibus calidis doloribus totius corporis apprime conducunt.

HALLUCINATIONES CASP. BAUHINI Aliorumque Authorum.

PAg. 316. col. 2. pl. VI. Alcea arborescens Syriaca C. B. P. Alcea arborescens Rauwolf. Cam. Ket∣mia Syrorum quibusdam. Alcea Syriaca, Eyst. De∣notant omnia haec synonyma Althaeam veram fru∣tescentem primam nostram multicapsularem, at Althaea frutex secunda Clusii denotat secundam Al∣ceam frutescent••m nostram, quia ejus semina circu∣lariter cingunt stilum nutritivum; ergo non fuisset Althaea dicenda Casp. Bauh, caeterisque Authoribus, sed Alcea, ex libro naturae ratiocinando.

Pag. 317. col. 1. pl. VII. Alcea vesicaria, C. B. P. Alcea Veneta, Trag. Dod. Gall. Lugd. Eyst. Cum e∣jus theca seu involucrum seminale sit multis locula∣mentis distinctum, non fuit Authoribus dicenda Alcea sed Althaea. Ibidem pl. IX. Alcea Indica flore magno, C. B. P. Sabdariffa, Lob. Dod. Lugd. &c. Ibidem col.

2. pl. 10. Alcea Indica parvo flore, C. B. P. Sab∣dariffa alia, Lugd. Ibidem pl. XII. Alcea Indica altera pa••vo flore, C. B. P. Ibidem. pl. XIII. Al∣cea Aegyptiaca villosa, C. B. P. Abelmosch Aegypti∣orum s••ve Abutilum Avicennae, Pon. Ital. Omnes hae plant•• dicendae fuissent Alth••ae, cum siliquas seu folliculos seminales multicopsulares seu plurimis loculamentis distinctas gerant.

Pag. 315. col. ••. pl. ••. Malva palus••ris seu Ibisc••••, nobis. Althaea Dioscoridis, & Plinii. Althaea vulgaris Cam. Thal. Clus. Hist. Eyst. Cum se∣mina gerat circulariter cingentia stilum nutritivum more Malvae vulgaris, nil aliud est quam Malva pa∣lustris, neque pu••est associari Althaeae speciebus pro∣pter rationes supra dictas; ergo non obstante autho∣ritate Dioscorid•• & Plinii caeterorumque authorum noetericorum, Malva, non Alth••a esset d••cenda haec planta.

Pag. 316. col. I. pl. II. Althaea flore majore, C. B. P. Althaea Pannonica tertia, Clus. Hist. & ibidem pl. III. Althaea laciniato folio, C. B. P. Althaea 3. Clus. Pan. & ibidem pl. IV. Althaea frutescens folio rotun∣diore incano, C. B. P. Althaea frutex I. Clus. Hist. Althaea fruticans Hispanica, Eyst ••••bd. p. V. Althaea frutescens folio acuto parvo flore, C. B. P. (est enim magno flore Malvae rosae instar, ergo vitio verten∣dum Casp. Bauhino) Althaea arborescens, Cam. Tab. Ger. Althaea arborea Olbiae Ad. & Icon. Lob. Hae o∣mnes plantae sunt Alceae species; quinta est Malvae frutescentis aut arborescentis species.