Plantarum historiæ universalis Oxoniensis. Pars secunda seu herbarum distributio nova, per tabulas congnationis & affinitatis ex libro naturæ observata & detecta / authore Roberto Morison ...

Explicatio partis Tab. decimaequartae Sectionis quintae.

1. RUta hortensis major latifolia, nobis. Ruta domestica, Trag. Ruta hortensis, Fuch. Dod. Gall. Lob. Cam. Ger. Park. Ruta major & hortensis, Ad. Lob. Ruta hortensis grave∣olens, Dod. Ruta latifolia, Tab. Ruta hortensis vel sativa, J. B. Chabr. Etiamsi jure inter subfrutices, aliquando frutices, reponi debeat Ruta ratione substantiae lignosae, tamen pro∣pter analogiam & proximitatem cum in floribus, tum capsulis seminalibus ejusdem cum prae∣dictis, huc revocavimus, quemadmodum alias frutescentes plantas, propter conformitatem in fine ultimo, ad classes plantarum, quarum ferunt tesseram, revocabimus passim in hac no∣stra doctrina herbarum. Rutae rami sunt fruticantes, lignosi, cubitos duos alti majoresque, quos alae dividunt frequentes; albicante vestiuntur cortice caules, at surculosi ramuli am∣plius virent: folia odore viroso, perinde ingrato sapore & amarore scatent, subcaerulea, terna, saepe vel plura conjugatim costae adhaerentia, uno impari trifoliato extremum claudente, rotun∣da, laevia ac subpinguia, colore caesia, sive ex caeruleo virentia: flosculi in summis ramusculis rotundis apparent pallidi, lutei, aut ex luteo herbacei, constantes quatuor aliquantulum con∣cavis petalis cum staminibus concoloribus: in quorum medio quadrangulare utplurimum (ra∣ro nisi à luxuriante natura quinquangulare) eminet capitulum, totidem loculos quot angulos constituens: semen in loculis quaternis simul junctis gignitur angulosum, nigrum. Provenit in arenosis circa Alexandriam, teste Bellonio. Plurimam in Castella nova & circa Madritium & Guadalaiara collibus laeto solo provenire prodit Clusius, florere Julio & Augusto, Septembri maturescere, sed & florere & semine praegnantem esse Octobri. Meminit Josephus in Macheo, Rutam fuisse Regiam, admirabilis magnitudinis, quae à nulla ficu vel magnitudine vel celsita∣dine vinceretur, eam ex Herodis temporibus perseverasse. In Germania mos est Rutam Sal∣viae adjungere, cujus hanc adferunt rationem, bufones amare loca Salvia consita, qui ut abi∣gantur Salviam Ruta muniri opportere, quia omni pene veneno resistit; ideo peculiaris fit pauperum Theriaca. Est enim tantarum virium ut eas describere neminem posse arbitre∣tur Tragus.

2. Ruta hortensis minor tenuifolia, nobis. Ruta hortensis altera, C. B. P. Ruta sativa tenui∣folia, Cord. in Hist. Ruta hortensis minor, Trag. Ruta hortensis nobilitate praestans, Gesn. Hort. folia habet tenuius dissecta prioris hortensis, sed majora quam sequentis silvestris, quamvis utra{que} odore acerrimo ac viroso praedita sit: flores fert tetrapetalos, luteos, aut potius ex herbaceo luteos, minores: quibus succedunt capitula quatuor loculamentis partita, multo majora ca∣pitulis minoris sequentis, in quorum singulis continentur semina angulosa, nigra. Haec provenit in Monspeliensibus agris cum sequente minore. Reperitur & in Goritiensi agro. Prior vulgatior est & per omnia major & caesii coloris: haec vero minor, praestantior & nigricantior.

3. Ruta silvestris major, C. B. P. Ruta silvestris, Matth. Dod. Gall. Ad. Lob. Lugd. Ruta sil∣vestris graveolens, Dod. Latin. Ruta silvestris majoribus foliis, Gesn. Hort. Ruta montana, Ger. Haec hortensem omnibus partibus & colore caesio refert, nisi quod singula foliorum segmenta angustior a sint & longiora. Harum silvestrium una major & procerior, altera vero minor & angustioribus foliis praedita, utraque odore gravior, ac sapore acrior quam hor∣tensis.

4. Ruta silvestris minor, C. B. P. Tab. J. B. Chabr. Ruta silvestris tenuifolia, Cam. Ruta silvestris minor, Dod. Ger. Haec silvestris altera minor caulem cubito altiorem emittit, cujus scapus in surculos crebros laevesque dividitur, confertis floribus herbaceis onustos, quos de∣lapsos sequuntur capitula tetragona, multo minora quam praecedentis: folia satis crassa, tenuissime dissecta. Idem fervor & virus quae reperiuntur in silvestri majore Ruta. Provenit prope Castelneuf inter saxa. Floret circa aestatem, semina profert Septembri.

5. Ruta Chalepensis tenuifolia florum petalis villis scatentibus, nobis. Haec cum priore quarta in omnibus quadrat fere, nisi (quod notatu dignum,) petala quatuor florum eleganti spe∣ctaculo numerosis villis seu pilis luteis scateant, qui diversitatem à praedicta tenuifolia satis clare demonstrant: capsulas seminales producit tetragonas, minores, capsulis Rutae quartae pares, atque in singulis loculamentis, quae sunt quaterna, minutiora semina, angulosa, mi∣nora caeterarum omnium praedictarum Rutarum seminibus.

6. Ruta silvestris flore magno albo, C. B. P. Ruta silvestris Harmala, Matth. Clus. Hist. Lugd. Harmel Constantinopolitanum, Caes. Harmala, Dod. Tab. Harmala Syriaca, Ad. Lob. E••igua & pedalis est haec plantula, multos ab una radice emittens cauliculos, pedales, plurimis ramis donatos, ex viridi nigricantibus: in quibus folia longa, densa, pinguia & carnosa, sa∣turate virentia, multifida, Napelli tenuifolii (quem quidam Antithoram vocant) foliis non valde dissimilia, gustu lento, gummoso, amaro, aliquantulum tamen mordaci: flores in sum∣mis ramis candidi, quinis petalis constantes, multis in medio staminulis cum apicibus con∣coloribus praediti: capita capitulis Rutae hortensis majora, molliora tamen quam illa, & tri∣angularia, semine referta inaequali, anguloso, ruffo, aliquando nigrescente: radix dura est, minimi interdum digiti crassitudinem aequans, fibras colore ex luteo pallescente emittens. Tota autem planta graveolentis atque ingrati est odoris. Provenit in arenosis circa Alexandriam teste Bellonio. Plurimam in Castella nova & circa Madritium & Gaudalaiara collibus & laeto solo provenire prodit Clusius, florere Junio & Augusto, septembri maturescere; sed & flo∣rere & semine praegnantem esse Octobri.

TEMPERAMENTUM & VIRES.

Est Ruta hortensis, teste Galeno 8. Simpl. 49. ex calefacientium & siccantium ordine tertio, & te∣nuium insuper partium, ad ventris tormina & colicas passiones efficacissima; tam si decoctum il∣lius quam oleum clysteribus immisceas; vel denique si epithema ex iis pares. Utraque Ruta & hortensis & silvestris urendi vim habet, calefacit, exulcerat, urinam cit, menses ducit; at cum cibo, tum etiam potu, alvum sistit: semen in acetabuli mensura vino bibitum contra lethalia medicamenta est pro antidoto: quin & folia per se sumpta aut cum nucibus juglandibus aridisve ficis, venena irrita & inefficacia reddunt, simili modo sumpta contra serpentium ictus valent. Haec grata & expetita contra venena post Mithridat is memoriam semper veteribus fuit. Homines usque adeo veterum experimentis confisi unice eam hoc ipso die contra pestem & alia venena commendant, Mithridati auro chariorem fuisse vel ex Quinti Sereni Sammonici de Medicina versibus constat, cujus hi sunt,

Antidotus vero multis Mithridatica fertur Consociata modis; sed magnus scrinia Regis Cum raperet victor, vilem deprendit in illis Synthesin, & vulgata satis medicamina risit. Bis denum Rutae folium, salis & breve granum, Juglandesque duas, totidem cum corpore ficus: Hoc oriente die parco conspersa Lyaeo Sumebat, metuens dederat quae pocula mater.

Qui Ruta vesci nolunt, iis consulendum, ut quotidie vel balsamo Rutae, vel illius aceto, in pub∣licum prodituri nares & alia corporis emunctoria inungere non aversentur. Genituram seu esi∣tata seu bibita Ruta extinguit: decocta vero cum anetho sicco tormina alvi potu sedat. Facit & ad pectoris laterumque dolores, spirandi difficultatem, tusses, pulmonum inflammationes, coxendicum, articulorum dolorumque cruciatus & rigores, febrium circuitus repetentes pota, velut ante dictum. Idem ad inflationes coli, vulvae, rectique intestini cum oleo decocta & infra vulvae etiam strangulatui medetur, si trita cum melle genitali sede tenus imponatur. Fer∣vefacta ex oleo & pota lumbricos expellit: sed & articulariis doloribus ex melle & aquae subter

cutem fusae morbo cum ficubus adhibetur. His iisdem in potu auxiliatur, itemque decocta in vi••••ad dimidias partes & assricta: cruda quoque & condita in cibo aciem ocul••rum excitat, quin & oculo∣rum dolores imposita cum polenta lenit. Caput dolentibus cum rosacea & aceto succurrit, •••• profluentem è naribus sanguinem sistit trita & indita. Testium inflammaticnibus cum laurinis fo∣liis imposita, & papularum eruptionibus cum Myrto & cerato prodest. Cum vino autem aut pi∣pere ac nitro affricta vitiligini albae medetur, & cum iisdem illita thymos ac myrmecias tollit. Contra impetigines cum melle & alumine utiliter imponitur. Opitulatur & aciei oculorum he∣betiori, si additis foeniculi succo ac melle oculi ipsi eo inungantur. Erisypelata, herpetes & ul∣cera in capite manantia cum aceto, cerussa, & rosacea, inunctione sanat. Ipsa vero Ruta Alli∣orum Ceparumque gravem halitum emendat, si post esum priorum commanducetur. At montana si copiose estur interficit. Atque si sub id tempus quo flerere incipit ad muriae condituram colli∣gatur, cutem rubifacit, ac inflat cum pruritu ac vehementi inflammatione, eam itaque unctis antea manibus & facie colligere oportet. Tradunt & succum galinaceis pullis inspersum feles ar∣cere. Illius semen epotum contra interaneorum vitia est efficax: ideoque antidotis utiliter im∣miscetur: contra incontinentiam urinae tostam septenis diebus potui dato, & cessabit. Ruta itidem in subtilem pulverem redacta & drachmae pondere ex vino hausta fugat dolorem capitis à causa frigida ortum. Rutae recentis in mortario lapideo contritae succus unciarum quatuor, in eoque drachmae semis assae foetidae dissoluta, calide bibita, salutaris est medicina morbo caduco; sanat etiam clavum, & diutinum capitis dolorem. Ruta tandem quocunque modo usurpata, in∣terne sive externe, oculos (uti dictum) reddit acutos & clares, lacrymasque siccat, idem h•••• monet schola Salernitana,

Item

Nobilis est Ruta, quia lumina reddit acuta: Auxilio Rutae, vir lippe videbis acutè. Foeniculum, Verbena, Rosae, Chelidonia, Ruta, Ex his confice aquam, quae lumina reddit acuta.

Venenis resistit ut indidem. Salvia cum Ruta faciunt tibi pocula tuta.

Ex Ruta silvestri conserva, oleum & acetum fiunt. Compositionem diversimode ex Ruta factam vide apud Johannem Bauhinum pag. 198, 199. Consule Tabernaemontanum Teutonice editum: de Rutae facultatibus uterque prolixe satis agit.

Rutae Syriacae Harmal dictae semen datur ad purgandam bilem atram magno auxilio, si Mat∣thiolo credimus; paraturque potandum hoc modo. Conjiciuntur in mortarium marmoreum grana aliquot prius clarissima aqua abluta, & deinde ligneo pislillo teruntur, affundunturq aquae unc. 4. eadem{que} pistillo aliquantisper miscentur, demum linteolo percolatur cremor, cui adduntur mellis opti∣mi unc. 3. & olei Sesamini aut Amygdalini unc. 2. & idomne propinatur melancholicis, facit enim copiosas vomitiones, nec est hoc medicamento aliud valentius contra comitiales. Scribunt Ara∣bes hujus Rutae semine inebriari homines adeo ut subinde diutius dormiant: maxime confert in eo melancholiae genere quod ii Heros appellant. Recipitur etiam haec Ruta Syriaca, nec est le∣vis momenti in pilularum dictarum foetidarum compositione.