De causis errorum. Pars prima Opus Edoardi Baronis Herbert de Cherbury et Castri de Kerry.

Distantia.

DIstantia sequitur, quam magnitudinis speciem quan∣dam praeferre contendit percelebris Author; sed aliud est Magnum, aliud Dissitum: insuper distantia secun∣dum lineam rectam solummodo, magnitudo secundum omnes lineas, distantia demum respectu Loci, magnitu∣do respectu quanti propriè dicitur. Est igitur per se

nota, diversúmque sensum sub conditionibus proprii inducit, et proinde facultati suae Analogae respondet. Neque igitur opus est argumentatione vel Syllogismo, uti quibusdam placet, quò Distantia constet, per seip∣sam enim manifesta est. Attamen ubi ad quantitatem distantiae ventum est, per interjecta corpora, spatia in¦ter objectum & oculum colligere licet, quae per rectam lineam semper determinantur; neque enim aliter maxi∣mum vel minimum in distantia quavis aestimare licet. Di∣stantia autem non uno tantum modo considerari solet; Quaedam enim ex loco distant maxime, ut animalia ejus∣dem speciei in quavis mundi plaga; quaedam ex propria natura, putà cardiaca quaedam & venena quaedam; u∣troque modo, putà Elementa ignis & aqu••e; quaedam neutro, quae tamen origine diversa sunt, putà mistum omne in temperiem justam veniens, & quaedam alia. Di∣stantia autem omnis comparatione objecti dicitur, Quae enim respectu majoris objecti distantia erit justa, mi∣noris non erit; adeò ut distantiâ diversâ, pro objecti diversitate etiam cognatissimae rerum species opus habe∣ant, ut facultatibus nostris debitè consignentur; quum aliquid saltem intersit, ex quo partes objectum consti∣tuentes secundum proportionem ad totum, ritè inter∣noscantur.

Errores qui ex distantia indebita oriuntur, non pauci sunt. Quemadmodum enim oculo superpositum obje∣ctum obstruit visum: Ita nimis ab oculo abductum, se∣cundum aliquem saltem gradum perceptionis, obli∣tescit. Quum autem ex interjectis corporibus (uti supra diximus) distantias admetiri optimè possumus, ubi ad idonea spatia, ista desunt corpora, difficile erit circa distantias judicium. Porro accidit, ut distantiae mino∣res quam revera sint, conspiciantur, maximè verò, circa

remotiores ejus partes, uti quae longius absint. Fit ita, ut arborum quae ordine perpetuo exponuntur, interca∣pedines remotiores, justo minores appareant, adeò ut tandem coalitae videantur. Ita aedificiorum altè sur∣gentium, superiores ordines resupinari videntur, quum enim ob aeris crebritatem oculi acies hebescit, falsa re∣nuntiari solet modulorum quantitas. Quapropter eti∣am Epistylia, Zophoros, Coronas, Tympana, Fastigia & Acroteria inclinanda esse in frontis suae (cujusvis altitu∣dinis) parte duodecima, docent Architecti, ut in aspectu ad perpendiculum & normam videantur. Quod etiam in p••cturis editiore loco positis, observare licet, quo pro∣pensiores ita aspectantibus fiant, oculique aequalius af∣ficiantur: Quum porrò in objecto quovis figurae cum∣primis suspiciantur, illae autem ex lineis angulisque prae∣cipue constent, multo magis circa angulos quam circa lineas falli contingit, quum ex distantia subducantur anguli, & obtusiores tandem longe quam revera sint, sese aspectui prodant; maximè verò ubi ex obliquo obtutus fit, haut tamen inde arborum sive columna∣rum ordine longo dispositarum interstitia semper mi∣nora reddi cum Optico celeberrimo existimaverim, sed ob distantiam immoderatam; vix enim in rotundis ulla ex obliquitate, angulos invenerit, vel finxerit quispi∣••m; S••d tum maximè circa distantias errare contingit, ubi nulla omnino intercedunt corpora, ex quibus ad invicem commensurare spatia queamus, Fit ita, ut è longinquo quae ad ulteriorem partem amnis crescant sa∣lices, ab iis quae in citimo rivo, haut satis distinguan∣tur: Quum enim intercurrens alveo suo sese condit am∣nis, tanquam non spectatus pro nihilo habetur. Heîc tamen Erroris remedium oculi acie pollentibus prae∣stat; quae enim ad viride magis accedunt salices, pro∣piores

existimari possunt, quae ad caeruleum remotiores, quem colorem vel ipse aether ex distantià aemulatur. Quantum porro ob interjectorum corporum defectum errare isto modo accidat, ex stellarum inter se distantiâ observare licet. Quamvis enim immensis spatiis distent, (prout Astronomis peritis constet) quae plus minúsve tamen, visus non assequitur. Ita etiam Navigantibus Sol ex ipso Mari oriens videtur. Sunt & alii circa ob∣jectorum apparentias Errores, qui tamen an ex distan∣tia nimia simpliciter, an verò ex medio indebito pro∣veniant, ambigi potest. Clarè liquet, Coelum propè horizontem, mage dissitum videri, quam juxta verti∣cem: Cujus tametsi causa detur ex intercedente terrae latitudine, adeò insensilis tamen, coeli comparatione, est illa terrae portio, ut pro nihilo fere haberi possit, ut idcirco in defectum interjectorum corporum, illa coe∣lórum propinquitas apparens, rejici non incommode possit, quod etiam percelebris Opticus fatetur, dum internum sensum (qui nobis facultas circa distantiam) omni externo praesidio destitutum non posse de pro∣posita rei distantia per se judicare censet. Huic alia ac∣cedit causa quod quae sub tenebras vel circa crepuscu¦lum videntur objecta, uti etiam quae per nebulam spe∣ctantur, putà turres montésque, longius quam sereno coelo abesse credantur, quod in medii ineptitudinem rejicimus, quum ea quae per tenebras vel caliginem spe∣ctantur, obscurè appareant, adeóque eo modo faculta∣tem afficiant, quô illa quae longius absunt. Neque enim ex infractione accidit, uti quae objecta adaugeat, neque ob interpositorum corporum defectum, quum vicinio∣ra isto modo appareant objecta (uti supra demonstra∣tum est.) Aliter tamen fit, ubi ignes noctu conspiciun∣tur, viciniores enim quàm revera sunt existimantur,

tum quod nullum interjicitur corpus, unde distantiam admetiri licuerit, tum quia radiorum infractio per aeris crebritatem obveniens, majorem justo ignem ostendit. Quam etiam dari nemo negaverit, qui noctu lucentes è longinquo spectaverit faces, in orbicularem formam projectas, neque enim aliter quam ex infractione, ista ita accidere posse, satis liquet. Neque tandem alia ex cau∣sa Sol major sub occasum per medios vapores apparet, vel Luna cum Sole occumbente exoriens. Hiisce cir∣ca distantiam erroribus detectis, superest ut alias caussas exponamus; cujusmodi Mora indebita haberi potest quum ita nulla colligi possit unquam distantiae ratio, si∣cut etiam ubi situs non datur idoneus. Alia enim di∣stantiae objecti in aperto & plano, est ratio, quam in acclivi, & declivi vel profundo. Ex organo non integro vel pravâ qualitate imbuto etiam falli circa distantiam contingit, praesertim ubi spiritus visorii deficiunt, ob eorum enim hebetudinem, remotiora quam revera sunt apparent objecta. Tandem nisi animus applicetur, sacultásque Analoga adhibeatur, frustra erunt reli∣qua.

Auditū circa distantiā aliquid colligere notū est, adeò ut quae clarè audiu••tur, viciniora esse nemo non conjecta∣re soleat; tametsi isto modo fallaciae saepenumero dari ansam observare liceat; Dum heîc surdi, magis, illic magis acuti, ex accidente aliquo, sentiuntur soni. Cir∣ca distantiam ex Olfactu aliquid etiam statuitur, sed ni∣hil ferè ex Gustu. Attamen propriè loquendo neque Auditus vel Olfactus aliquid certi circa distantiam, ex∣plorare possunt, vel quidem omne aliud objectum com∣mune, sed quatenus cum tactu conjunguntur, ex quô distantiae gradus, segniter tandem, praetentare licet. Qui plura denique de distantia desiderat, L. de Ve∣ritate,

C. de distantià consulere potest.

Notes

• Circa Distanti∣am Errores.