CAP. VI.
SExtus abusionis gradus est, dominus sine virtute. Quia nihil proficit dominandi habere potestatem, si dominus ipse non habeat virtutis rigorem. Sed hic virtutis rigor, non tam exteriori fortitudine,3 quae & ipsa secularibus dominis necessaria est, indiget: quam animi interiori fortitudine, bonis moribus exer∣ceri debet. Saepe enim dominandi per animi negli∣gentiam perditur fortitudo, sicut in Heli sacerdote factum fuisset comprobatur. Qui dum severitate judi∣cii peccantes filios non coercuit in eorum vindictam, Dominus, velut consentienti, ferociter non pepercit. Tria ergo necessaria hos qui dominantur habere opor∣tet: terrorem scilicet, & ordinationem, & amorem. Nisi enim ametur Dominus pariter & metuatur, or∣dinatio minime constare illius potest. Per beneficia ergo & affabilitatem, procuret ut diligatur: & per justas vindictas, non propriae injuriae, sed legis Dei, studeat ut metuatur. Propterea quoque dum multi pendent in eo, ipse Deo adhaerere debet, qui illum in ducatum constituit: qui ad portanda multorum onera, ipsum veluti fortiorem solidavit. Paxillus enim nisi bene fortiter firmetur, & alicui fortiori ad∣haereat: omne quod in eo pendet cito labitur, & ipse solutus à rigore suae firmitatis, cum oneribus ad terram delabitur. Sic & princeps nisi suo conditori pertinaciter adhaeserit: & ipse,4 & omne quod con∣tinet, cito deperit. Quidam namque per dominandi officium plus Deo appropinquant, quidam imposito sibi dignitatis honore deteriores fiunt. Moyses nam∣que accepto populi ducatu, familiarius Dei locutioni∣bus utebatur: Saul vero fillius Cis, postquam sceptra regni suscepit, per inobedientiae superbiam Deum of∣fendit. Rex Solomon postquam patris sui David se∣dem obtinuit, Deus illum ultra omnes mortales velut ad numerosi populi gubernationem sapientiae munere ditavit. E contrario vero Hieroboam servus Solo∣monis, postquam regni domus David occupavit par∣tem: ad idolorum culturam, decem tribus Israel, quae erant in parte Samariae,5 diverterat. Per quae exempla evidenter ostenditur, quosdam in sublimiori statu ad majorem perfectionem crescere, quosdam ve∣ro per supercilium dominationis ad deteriora defluere. Per quod utrumque intelligitur: eos qui ad meliora condescendunt, per virtutem animi & Dei auxilium posse id facere: & eos qui ad deteriora devertuntur, per mentis imbecillitatem pariter & negligentiam er∣rare. Unde & dominum absque virtute fieri non de∣cet, qui virtutem sine Dei auxilio nullatenus habet. Qui etenim multa tuetur, si non habet fortitudinem animi, non valet id agere, quoniam magna magnis infestationibus, vel adversitatibus solent laborare. Omnis ergo qui praeest, hoc primus animi tota inten∣tione procuret, ut per omnia de Dei adjutorio omni∣no non dubitet. Si namque coeperit in actibus suis auxiliatorem habere Dominum dominorum, nullus hominum contemtui poterit habere ejus dominatum: non enim est potestas nisi à Deo. Ipse enim elevat de ftercore egenum, & sedere facit cum principibus populi sui, & deponit potentes de sede, & exaltat humiles: ut subditus fiat omnis mundus Deo, & egeat omnis gloria Dei.