De secretione animali cogitata authore Gulielmo Cole, M.D.

CAP. II.

Secretionum differentiae.

QUoniam vero plures, eaeque variae materiae, Secretiones in corpore occurrunt, earum discrimina primum recensere, scaturiginesque investigare oportet.

Secretiones igitur vel ad privatum, vel ad publicum usum instituuntur.

Quae publico inserviunt (missis a∣liis differentiis) respectu materiae ad duo potissimum genera referendas esse censeo, quod scil. aliae Simplices, aliae Mixtae sint. Simplices volo, non ea vocabuli proprietate, acsi sin∣gulae secretae materiae particulae es∣sent pure inter se homogeneae, sed respectu massae è qua separantur; ut∣pote cujus purior solum, & simpli∣cior, comparatione ad eam habitâ ex

qua segregatur, aliqua delibatur pars; crassiori interim (licet non ubique omni puriorum particularum con∣sortio prorsus orbatâ) alio per paten∣tiores canales deportatâ. Mixtas ap∣pello, in quibus varii generis, tam tenuiores quam crassiores, eliminan∣tur particulae, restitante massâ non minus tenuibus, imo plerunque plu∣ribus, iisque alicubi vel tenuioribus, quam quae recernuntur, refertâ.

Iis quae prioris generis sunt (quae & Perfectivarum titulo forsan insi∣gniri merentur) hoc competit, quod materia ex qua constant introrsum, atque in penitiores continuò corporis recessus, ad nobiliores, quam qui∣bus integra, è qua proliciuntur, massa par esse potest, usus fertur. Porro & nervis insertis, vel in totum destituuntur partes iis peragendis de∣stinatae, vel minutioribus saltem gaudent, quam qui in eas, quae al∣teri Secretionis generi famulari natae

sunt, inseruntur (quem vero in finem inferius suo loco dicetur.) Harum duae solummodo (quantum auguror) in corpore occurrunt, quae tamen maxime insignes sunt omnium, quas ubivis cernere est; Chyli scil. in vasa lactea, & Succi nervosi ex sanguine cerebrum perluente in nervorum ca∣nales percolatio. In quarum priori, lacteo succo in vasa propria secreto, crassa, & inutilis, per intestinorum tractus subarra amandatur: in poste∣riori cruor, depositâ in adstantes ner∣vos puriori suâ parte, crassior jam & effoetus quodammodo factus, per venas versus cor, novis ex chyli & lymphae accessu, nova oborta fermen∣tatione, spiritibus impraegnandus re∣dit.

Posterioris generis Secretionum, Mixtarum scil. extrorsum tendit ma∣teria, atque vel prorsus excernenda est, unde aut protinus è corpore ex∣cluditur, aut in destinatas cavitates,

ut commodius pro naturae intentione eliminetur, deponitur; vel ambitu facto intra corpus iterum, dirigente vasorum structurâ, ad ulteriores usus reducenda. Harum omnium orga∣na nervis, iisque mole amplis, do∣nantur.

Ex his Excretivae, vel ad speciei conservationem, vel ad individui com∣modum instituuntur: inter quarum materiam, licet simili instrumento∣rum apparatu, eâdem que methodo, prout inferius propalare conabimur, utramque peragi verisimile nobis vi∣detur, magnum tamen discrimen in∣tercedit. Quae ad illam comparantur (quo spectant quae in testibus, & mammis, peraguntur) ex materiâ, si∣cut multum elaboratâ, sic pariter to∣to genere utili conflantur, licet ab illa Perfectivarum satis distet. Quae vero hujus gratiâ fiunt, ex emeritâ & in∣utili materiâ potissimum constant, atque mere depurativae sunt; ideo

nimirum à natura designantur, ut re∣manens massa purior, adque vitae usus accommodatior persistat: id quod cuivis satis obvium esse poterit, qui perpenderit quanta corpori in∣commoda à suppressis solitis evacu∣ationibus superveniunt. At vero, dum secretum humorem inutilem vo∣co, non id sic intelligi velim, acsi singulae ejusdem particulae corpori infestae sint; ut nec illas omnes, quas, speciei conservationi dicatas toto ge∣nere utiles dixi, sic habendas esse, quasi nullae ex iis post usum praestitum ablegandae forent: sed sicut secretio∣num, ad hanc institutarum, materia certam quandam, ad usus quibus ac∣commodata est praestandos, crasin ne∣cessario requirit, quâ tam subtiles quam crassae una maritandae sunt, ad∣eoque liquor hinc emergens, ex di∣versi licet genii particulis conflatus, quandoquidem totâ suâ mole in ali∣ud corpus transferendus est, hoc no∣mine

pro utili habendus est; sic in depurativis non paucae (quod omni∣no concedendum) corpori satis uti∣les excluduntur particulae, cum tamen in utilium & emeritarum longe ma∣jor ad eas conficiendas concurrit nu∣merus; atque utiles his vel eo••fine adduntur, ut liberiorem iis comme∣atum praebeant, vel prae subtilitate neutiquam impediri possunt, quo mi∣nus se in vasa secretoria una insinu∣ent, interea ut noxiae solummodo de∣stinato secernantur; tota iccirco se∣creta massa collective sumta pro in∣utili & excrementitia habenda est. Hujus farinae sunt urina, sudor, mu∣cus narium, cerumen aurium, &c. quarum materia non unius gener is est, sed plurimum inter se diversi, prout cuivis singulas perpendenti palam erit.

Secretiones Reductivae, licet ma∣ximam partem ex materia non usque adeo subtili & activâ, atque plurimae

ex remanentibus massae, è qua pro∣rumpunt, particulis, conflentur, ne∣quaquam tamen excrementitiâ & prorsus inutili constant; sed tali, qui ulteriores in corpore usus, eosque satis insignes, praestare poterit: nempe ut variis in partibus fermenti loco contentis substantiis subveniat. Et∣enim ex succis, quibus scatet cor∣pus, plures dantur, qui vel crudio∣res, vel crassiores sunt, quam ut pro∣priâ & intestinâ fermentatione debi∣tum maturation is vel tenuitatis gra∣dum assequi possint, unde fermento, quo commodius digerantur, opus ha∣bent: proinde natura his prospiciens, ex elaboratioribus tales iis suppedi∣tat liquores, qui activitate suâ ma∣jorem particularum, ex quibus con∣flantur, comminutionem efficiant, ut sic debitam subtilitatem adipiscan∣tur; atque singulis partibus, tali sub∣sidio indigentibus, propria indulsit vasa, quorum ministerio congruum,

& eliciatur, & affundatur fermen∣tum. Partium huic muneri destina∣tarum longe major occurrit numerus & varietas, quam talium, quae reli∣quis quibuscunque Secretionibus di∣cantur; idque quoniam tanti ad cor∣poris oeconomiam recte administran∣dam interest, ut debita succorum ela∣boratio, & subtiliatio, habeatur.

Quemadmodum vero Publicae, quas diximus, Secretiones variis usi∣bus impenduntur, hic scil. subtilian∣dis, illic depurandis circa quos ver∣santur liquoribus, alibi fermentis iis{que} varii generis, concinnandis, aliisque forsan muniis, ut hinc commodius oeconomia administretur animalis; sic Privata unicum, prout mihi vide∣tur, in finem instituitur, ut nempe particularum aliquarum succi nu∣tritii, per varias elaborationes, & depurationes (publicarum adminicu∣lo) debito modo exaltati, talis à reli∣quis seclusio, inque certa p••ope con∣sita

conceptacula secessio fiat, unde in partium substantiam appositione facessant: etenim ad hoc opus etiam Secretio requiritur. Cum enim ex appellentibus, qui nutrimentum sup∣peditant, succis non quaelibet indi∣scriminatim singulis partibus nutri∣endis conveniant particulae, sed aliae has, aliae illas, prout earum fert tex∣tura, exigant; cumque jugem parti∣cularum quarundā avolationem par∣tes solidae patiantur, unde continua instauratione iis opus sit; ut impen∣sas has resarciant, ex praeterlabente fluvio tales, quae ad hoc munus ido∣neae sint, necesse est ut admittant. Et revera in hunc scopum reliquae omnes quodammodo collimant Se∣cretiones (licet haud diffitear, & ad alios fines inservire, nempe ut magis idonei evadant succi pro sensus & mo∣tus obeundis muniis, necnon pro in∣tellectus operationibus exequendis, quandoquidem in his proferendis

corporeis anima utitur instrumentis) quatenus scil. earum ministerio ma∣teria partibus nutriendis debita vel exaltetur, vel à crassioris faecis in∣quinante commercio liberetur.

Praeter solennia haec Secretionum genera, observare licet quod aliae quandoque praeter naturae institutum fiunt, prout tum in hydropicis affe∣ctibus, tum in fonticulis ulceribus{que} aliis, sive artis ope, sive sponte ex∣citatis, cernere est. Quarum singulae quamvis à morbosa diathesi pen∣dent, non tamen absque naturae mo∣deramine procedunt, maximamque illius sollertiam ostendunt, eo quod licet partes huic muneri plurimum ineptas offendat, tam commodas ta∣men praestituere vias possit, quibus (nec quandoque sine maximo emolu∣mento) laboranti corpori succurrat, atque morborum alioqui emersuro∣rum segetem praescindat.