Thesaurus medicinæ practicæ expræstantissimorum tum veterum tum recentiorum medicorum observationibus, consultationibus, consiliis & epistolis : summa diligentia collectus ordineq, alphabetico dispositus / studio & opera Thomæ Bvrnet ...

About this Item

Title
Thesaurus medicinæ practicæ expræstantissimorum tum veterum tum recentiorum medicorum observationibus, consultationibus, consiliis & epistolis : summa diligentia collectus ordineq, alphabetico dispositus / studio & opera Thomæ Bvrnet ...
Author
Burnet, Thomas, 1635?-1715.
Publication
Londini :: excudebat G. R. pro Roberto Boulter ...,
1673.
Rights/Permissions

To the extent possible under law, the Text Creation Partnership has waived all copyright and related or neighboring rights to this keyboarded and encoded edition of the work described above, according to the terms of the CC0 1.0 Public Domain Dedication (http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/). This waiver does not extend to any page images or other supplementary files associated with this work, which may be protected by copyright or other license restrictions. Please go to http://www.textcreationpartnership.org/ for more information.

Subject terms
Medicine -- Early works to 1800.
Link to this Item
http://name.umdl.umich.edu/A30492.0001.001
Cite this Item
"Thesaurus medicinæ practicæ expræstantissimorum tum veterum tum recentiorum medicorum observationibus, consultationibus, consiliis & epistolis : summa diligentia collectus ordineq, alphabetico dispositus / studio & opera Thomæ Bvrnet ..." In the digital collection Early English Books Online. https://name.umdl.umich.edu/A30492.0001.001. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed June 14, 2025.

Pages

Page 103

MEDICINAE PRACTICAE. Liber Tertius. (Book 3)

De Affectibus à Litera, C. incipientibus. (Book 3)

Sectio prima. De Cachexia.

CAchexia, quae malus est atque vitiosus corporis habitus, & via quasi ad hydropem, est par∣tium carnosarum, subcutanea∣rumque universi corporis mollior laxi∣orque constitutio, & quasi inflatio· cum foedo totius cutis colore, vel pal∣lido, vel livido, vel plumbeo. Con∣trahi solet hoc malum ex alimentis impuris, pravis, & corruptis. Si autem haec vitio non sunt, ventriculi aut viscerum, vel imbecillitas vel im∣puritas accusanda. Imbecillitas di∣minutam concoctionem cruditatem{que} parit, quae in habitum corporis utili∣oris vice alimenti delata, quanquam apponi & quadantenus partibus ag∣glutinari potest, tamen iis perfectè non assimilatur· hinc vitiosa, non au∣tem vera & legittima fit nutritio. Im∣puritas viscerum, vitiosum▪ corrup∣tumque sanguinem profert, qui de∣mum in singulas partes evectus, pro dissipata corporis substantia inutiliter reponitur, indebitam sic efficiens nu∣tritionem. Causae externae sunt cibi mali succi, crebra helluatio, lucubra∣tiones nimiae, nocturnae vigiliae, sup∣pressae evacuationes mensium & hae∣morrhoidum, nimia sanguinis, per vul∣nera, menses, hemorrhoides, nares, vel alterius materiae, ut in diarroeha, & dysenteria longa, evacuatio. Carceres & loca subterranea, si quis diu in iis vivere cogatur· veneni haustus & ve∣nenati animantis morsus. Ad hunc morbum inducendum faciunt etiam febres diuturnae, hepatis & Lienis ob∣structiones pertinaces, tumores duri & scirrhosi. Corripiuntur maximè hoc malo senes, ob imbecillitatem caloris nativi· & mulieres ob retentionem mensium; sicut & pueri ob ingluvi∣em, ac voracitatem. Cachexia etiam aliquando originem habet ex renum ulcere in calculosis, quando purulenta materia propter ureterum obstructio∣nem, in renes regurgitans, & sangui∣nem inficiens, totum corporis habitum inquinat.

Page 104

Subsectio prima. Pro Cachexia.

COlore ex luteo fusco deformata erat mulier quaedam, cum com∣pressionis circa praecordia (ut cachecti∣ci solent) dolore. Imprimis verò de summa imbecillitat membrorum con∣querebatur· urinae crudae· & albae erant cum me consulret, obstructiones in venis meseraicis adesse judicavi· vinum hoc illi 9. Maii. praescripsi.

℞. Rad. aperit. an. ʒiij. rad. rha∣phont. ℥ss. cort. rad. Sambuc. ℥j. ab∣sinth. ℥ss. Chamaep. ʒij. summit. Cent. min. sem. foenicul. an. ʒj. sem. petro∣sel. ʒij. fol. Sen. ℥jss. agar. ℥ss. Zin∣zib. ʒj. limatur. Chalib. praep. instar castaneae. Infunde in vini alb. Mens. jss. bibat aliquot matutinis· cum ter bibisset, & nullam operationem sen∣tiret, jussi in postremo haustu dissol∣vere El. de succo ros. ʒij. diaphoen. ʒj. syr. ros. solut. ℥j. bibit bonum haustum & admodum purgata fu∣it.

Reversa 18. Maij. ordinavi se∣quens.

℞. Conserv. flo. Cichor. fl. bugl. capil. ven. & rad. apii. an. ℥j. pulv. pellic. stomac. & intestin. gallinae. ʒj. limatur. Chalib. praep. ʒij. cum Syr. de 5. rad. F. Electuarium, sumat in∣star castaneae manè alternis diebus superbibendo ad ℥jss. aq. sequen∣tis.

℞. Aq. cent. min. ℥iiij. aq. Endiv. ℥ij. misce.

Hisce continuatis 2. Iunii ad me ve∣niens, urinamque salubri similem ostendens, successum medicamentorum laudabat, utpotè quae nullam amplius in membris sentiret debilitatem, ci∣bumque bene appeteret & concoque∣ret; faciesque melius colorata, genae∣que parum rubescentes, etsi fusco colo∣re à natura praedita esset. Felix Plate∣rus. obs. lib. 3. pag. 603.

Praeterire non possum pulverem me∣um cachecticum, qui ob foelices suc∣cessus imprimis in infantium cachexia febre lenta comitata, usualis in nostris officinis factus est.

℞. Rad. & sem poeon. excortic. an. ʒj. fl. ros. rubr. ʒss. nuc. mosch. pa∣rum tost. ℈ij. baccarum lauri parum tostarum. ʒss. Spic. Schaenanth. Cro∣ci. an. ℈j. pellicul. ventriculi & inte∣stin. gallin. praepar. ʒj. Croci martis aperitiv. ʒjss. Cinamom. ℈j.f. om∣nium pul. tenuissimus. Felix Platerus. Pract. Tom. 3. lib. 1. cap. 2. pag. 119.

Subsectio secunda. Pro Cachexia.

℞. SEri caprin. ℥v. succ. Iros de∣purat. ℥ss. mellis rosat. ʒvj. Zinzib. gr. v. coq. simul & colatura jejuno ventriculo bibatur. Est hoc medicamentum pro purgandis redun∣dantibus succis in cachexia accomoda∣tum, mihique valde familiare. Cassia etiam interdum cum hierae simpl. spe∣ciebus utiliter datur· licebit quoque frequenter clysteres iterare, ad cruda

Page 105

excrementa congesta evocanda. Io. Z••••••hius. consult. 21.

℞. Rad. Cichor. petrosel. foenicul. & capparum. polipod. q. sem. Cartham. an. ℥ss. hyssop. prassi alb. origan. a∣grimon. Ceterach. cuscut. adiant. an. Mj. sem. anis. soenicul. endiv. melo∣num. an. ʒj.f. decoctio ad. ℥xv. in co∣latura infunde per noctem fol. Sen. mundat. ℥iiij. agarici alb. ℥ij. epi∣thym. ℥ss. gingib. ʒij. bulliant parum manè & fiat expressio. in qua dissol∣ve sacchar. alb. lb j. paretur Syrupus mediocriter coctus, non clarificatus, capiat quinto aut sexto quoque die ℥ij. pro dosi cum pari portione aq. hordei, aut vini albi; huic dosi quandoque utiliter addetur rhei el. ʒj. Si diebus interjectis alvus non facilè descendat, moveatur his pilulis.

℞. Aloes opt. pul. hierae simpl. rhei el. agar. trochisc. an. ʒj. cum Syr. absinth. malaxentur simul, & f. massa, capiat pilulas duas aut tres pro dosi hora una antè cibum. quum nec Syrupo nec pilulis utitur conferet vinum ab∣sinhii pontici, quod etiam dilutum sit decocto cichorii· aut si id fortè fastidi∣et, hoc utetur Electuario, quod & ro∣borandi & praeparandi vim obtinet.

℞. Pulv. Elect. aromat. rosat. maj. & diamargar. frigid. an ʒij. ras. ebor. & C. Cerv. an. ʒiij.f. Electuarium per tabellas ponderis ʒiij. capiat unam ma∣nè & per horam ante coenam. Ventri∣culus & praecordia hoc foveantur un∣guento.

℞. Ol. nuc. mosch. ol. menthae. ol. absinth. & amygd. amar. an. ℥ss. ce∣rae parum· fit linimentum, ungatur manè & ante coenam; & superpona∣tur scutum ex bombace· victus impere∣tur euchymus, attenuans, & modera∣tè calefaciens: isque non admodum plenus; ne vires imbecillae copia ob∣ruantur: quocirca abstinendum à mul∣tis sorbitionibus, & ab humidis, ut quae nimium implent, cruditatas ge∣minant, obsistuntque curationi. maxi∣mè vero ab immoderato potu abstinen∣dum: atque si sitis premat, arte fal∣lenda est. Ioannes Fernelius. consil. 33.

Omnis Cachexiae foelicissimum auxilium est pulvis cachecticus, qui sic fit.

℞. Chalib. praep. partem unam. Cassiae lign. part. 3. Sacchar. albiss. part. 4. M.F. pulvis. Ejus tantum, quantum mucrone cultri arripi potest, (seu ℈j.) detur ter quotidie, manè je∣juno ventriculo, hora tertia vespertina; & ituro cubitum· is enim pulvis solus praemissis saltem vel vomitoriis, vel purgantibus, aliquando sufficit. Io. Hartmannus. Prax. Chim.

Sectio secunda. Pro Cacochymia a morbo relicta.

IN omni cacochymia à morbo re∣licta hoc pharmaco ferè utor, nam variè flecti potest ad naturam aegro∣rum, & ad variam materiam morbifi∣cam.

℞. Rhab. opt. ʒj. vel ʒij. vel ʒjss. agar. rec. troch. ʒss. vel ʒj. aut ejus loco

Page 106

fol. Sen. ʒij. vel ʒiij. Cinamom. ℈j. Zinzib. ℈ss. vel anisi ʒss. macera haec tota nocte in vini albi, & aq. Endiv. an. ℥jss. Colat. adde mannae ʒvj. vel ℥j. Syr. ros. laxat. ℥j.f. potio. Io. Heur∣nius. ad Aphor. 9. Sect. 2.

Sectio tertia. De Calculo.

EXistunt in corporibus nostris fodi∣nae, non illae quidam ad aedifican∣dum instructae, sed potius ad diruen∣dam totius corporis fabricam. Nulla est corporis nostri pars, in qua lapides ge∣nerari nequeant; generantur in capite, in lingua in pulmone, in corde, ventri∣culo, jecore, vesica bilaria, liene, intestinis, mesentereo, & utero: at per antonomasiam & catexochen cal∣culi cum dicuntur, in renibus aut vesi∣ca generati intelliguntur, quia in his partibus frequentius generantur. Si vesicam calculus obsideat, dicitur af∣fectus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, si verò renes calculo laborent, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellatur. Calculum definimus, quod sit corpus solidum & durum ex humore terrestri & salso, in renibus potissimum & ve∣sica stupore affectis, in lapidis formam concretum, obstructiones & distentio∣nes inferens. Causam materialem (re∣jecta veterum opinione de calore ma∣teriam crassam & viscidam exsiccante, indurante & in lapidem convertente) statuo succum lapidescentem. i. e. ter∣restrem materiam justa proportione sali mixtam, efficientem verò spiritum lapidificum succo illi insitum. Suc∣cum hunc lapidescentem, qui in omni passim terra invenitur, cum alimento attrahimus; s itaque vel ob coctricis, vel excretricis facultatis debilitatem, vel ob ejus succi in alimento copiam, omnis in ventriculo secerni & indè ex∣pelli non possit, per ductum thoraci∣cum unà cum chylo transit in cor, indè cum sanguine in aortam delatus, per arteriam tandem emulgentem pellitur in renes; ubi in minutissimis arteriae ramulis extremis, aut carne iis proxi∣ma haeret, ibidemque continuo san∣guinis appulsu rotatus, arenularum formam paulatim induit· quod si re∣num sensus scabritie earum irritatus, stimulum sentiat, expellit ocius cum seroso humore arenulas· at quibus flac∣cidi renes, sensusque obtusi, in iis & generantur arenulae, & retinentur, donec unitae demum in calculos con∣crescant; qui denique naturam magis stimulando, etiam sui excretionem promovent· eodem modo se habet ge∣neratio calculi in vesica. Si enim tem∣peries vesicae non rectè sese habeat, urina, quae clara fieri debebat, partibus ejus omnibus exactè mixtis, turbida evadit, & partes terreae & tartariae a quosis non exactè permistae ad fun∣dum vesicae subsident, atque ibi vi insi∣ta ad coagulationem tendentes, in la∣pidem cent. Calculi causae antece∣dentes sunt praeter partium affecto∣rum stuporem sive obtusum sensum, crapula & cruditates, intempestivus mox à sumpto cibo corporis motus, cibi omnes qui crassum, ac lentum succum praebent, vina immatura, au∣stera, nigra, crassa, & dulcia, impri∣mis mustum, cerevisia recens foeculen∣ta

Page 107

& crassa. Diuturna etiam equitatio, saltus & motus omnis qui fit inclinato dorso, veneris item immoderatus usus. Huc etiam pertinet hereditaria ad cal∣culum generandum dispositio. Quod autem lapidosa coagmentatio aliis po∣tius fiat in renibus, aliis in vesica, cau∣sa est, robur vel debilitas harum parti∣um· quibus renes debiliores facilius in nephritidem incidunt, quibus hi vali∣diores, potius vesicae calculo corripi∣untur· pueri frequentius vesicae, seni∣ores renum calculo laborant.

Calculi renalis signa sunt 1. dolor circa lumbos fixus 2. urina plerumque cruda tenuis & aquea ob obstructionē, aliquando cruenta ubi se movere inci∣pit calculus, & angustiam papillarium processuum perrumpens carnem dila∣rat. 3. torpor cruris è directo 4. do∣lor testis ejus lateris in quo nephritis, ejusque sursum retractio. 5. nausea & tanta ventriculi subversio, ut omnem fastidiant cibum, & injectum statim eructent.

Lapidis vesicae signa propria sunt. 1. Mistio crebra adeo ut tandem assi∣duò meiendum sit, vixque possit uri∣na cohiberi. 2. Urinae suppressio ob∣viam quidam impulso calculo. 3. te∣nesmus, quod vesicae cervici consenti∣at anus. 4. Dolor alias universum pu∣dendi ductum alias glandem solam af∣fligens, isque acerrimus sub emictionis finem, cum calculus urinae cursu inci∣tatus, quasi proditurus Sphincterem violentius comprimit. 5. Pudendi pruritus & erectio. 6. Sabulosa in uri∣nis subsidentia· per vocem Sabulosa seu 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 intellige Sabulum crassum, cui veluti terra pinguis sit admixta, hoc est lutosum sive argillosum quid, veluti narium mucus matulae fundo te∣naciter inhaerescens, signum sanè lapi∣dis majoris in vesica concreti pathog∣nomonicum.

Subsectio prima. Pro Praeservatione a calculo & Podagra.

TOto anno rhabarbari usum fami∣liarem sibi proponat, ita ut saltem ter in mense assumat ex eo ad ℈ij. vel ʒj. sive mandendo & deglutiendo abs∣que alterius rei commistione, sive per∣miscendo vel cum saccharo rosato vel cum passulis. Asfiduus usus sacchari rosati in praeservandi ratione prae cae∣teris omnibus mihi summoperè proba∣tur, vix enim quicquam magis saluta∣re à nobis excogitari potest, & quod sine ullo nocumento, aut perturbatio∣ne, omnes corporis partes juvet, prae∣cipuè autem renes. Hoc salutare auxi∣lium ita est temperatum, ut si latiores facti sint renes, ad convenientem na∣turae suae statum illos deducat: quod si obstructi sint & pleni, abstergat; si incaluerint, refrigeret· ventriculum autem ab omnibus excrementis prae caeteris mundum reddit ac roborat; ipsam quoque abigit destillationem· maximè igitur mihi probaretur, si quotidie manè per horam unam ante prandium mediam ejus uneiam sume∣ret. Consultum etiam mihi videretur, si aliquando ut bis aut ter in mense ℈j. aut ʒss. opt. rhei illi adjungere∣tur. Io. Baptista Montanus. Cons. 267. & 268.

Page 108

Subsectio secunda. Pro Calculo Renum.

SI pertinax adsit dolor, manè & vesperi tribus horis ante cibum, hoc decoctum sumet.

℞. Juris pulli lb ij. rad. alth. ℥j. fol. malv. Mj. gran. alkikengi. numero x. cicer. rubr. gr. xx. cinam. crasse contusi. ʒss.M. bulliant ad dimidium & colentur. in colatura dissolve▪ ol. amygd. d. rec. & sacchar. opt. an. ℥j. totum bibat calidè. Io. Baptista Mon∣tanus. Consil. 272.

Viro quodam sexagenario calculo renum laboranti persuasi, ut clyste∣rem sumeret, quod, nisi doloris vehe∣mentia illum ursisset, nunquam fecis∣set.

℞. Rad. alth. ℥ij. rad. petrosel. foenicul. an. ℥j. fol. malv. viol. parie∣tar. an. Mj. flo. Chamaem. melilot. Sambuci. an. pj. sem. Lini, foenugraec. an. ℥j. Sem. carui. ℥ss.f. decoctio. in colat. lb j. dissolve bened. Laxat. ʒij. cass. cum Sena ʒiij. ol. Chamaem. ℥jss. ol. scorp. ℥ss. mell. viol. ℥j. f. Clyster.

Hoc injecto melius habuit, eo verò reddito, dolor circa inguina urgebat, è quo calculum descendisse judicavi. Jussi regionem inguinum ol. Chamaem. inungere. insessionem postea ordinavi ex decocto malv. viol. & Chamaem. ex quo levamen sensit, versus noctem dedi narcoticum· benè dormivit. ma∣nè rediit dolor; jussi repetere balne∣um, post cujus usum calculum ejecit, liberatusque est.

Recidivam passus sequens ordinavi.

℞. Rad. liquirit. ℥j. rad. ononid. foenic. an. ℥ss. polipod. ʒvj. sem. ani∣si. ʒij. alkikeng. ʒj. passul. numero x. prunorum vulgar. numero v. Sen. ℥ss. f. decoctio in Colat. ℥iiij. dissolv. cass. rec. extract. Syr. rosat. solut. cum rheo. an. ℥ss.M. bibat. dejecit. non remittente dolore, Clyster denuo bis est injectus. incessione quoque iterum usus est· julepum postea hunc praescri∣psi.

℞. Aq. parietar. ℥j. aq. foenic. fl. fabarum, julepi rosac. an. ℥ss. capiat una vice, inde convaluit· imperavi po∣stea ut deinceps decoctum cicer. rad. petrosel. cortic. fabarum, & rad ono∣nid. in jusculo manè frequenter, prae∣servationis gratia biberet. Felix Plate∣rus. obs. lib. 2. pag. 465.

Quidam sequentium usu saepius cal∣culum mictione ejecit, eoque ad prae∣cautionem, ne subsisteret, doloremque nephriticum induceret, utebatur· pul∣verem sequentem bis in septimana cochlearis unius quantitate sume∣bat.

℞. Rad. liquirit. ℥ss. nucleorum persic. sicc. ℥j. sem. anis. foenic. an. ℥ij. sem. alkikengi. ʒj. sem. milii solis. ʒss. lapill. Cancr. ʒij. sacchar. cand. ℥ss.M.F. pulvis tenuissimus.

Superbibat interdum decoctum ci∣cer. rubr. petrosel. cortic. fabarum ad∣dito butyro rec. & pauco sale. Pilu∣las sequentes deglutivit interdum.

℞. Resin. laric. vel abietin. limpi∣dae q. voles. fubigatur pulvere liqui∣rit. & sacch. candi. F. pasta. ex qua parvae formentur pilulae, capiat ad ʒj. vel plus. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 467.

Page 109

Syrupus ad Renum calculum fran∣gendum, si tamen non fuerit confir∣matus, sed sriabilis extiterit, ad are∣nulas etiam expurgandas, detergendos renes & vesicam, & ad suppressm uri∣nam, sic fiat.

℞. Rad. Saxifrag. rusci, levistici, eryngii, ononid. alth. foenic. petrose∣lin. graminis. an. ℥ss. raphan. sylve∣stris. ℥ij. fol. beton. pimpinell. cyma∣rum absinth. urtic. puleg. nasturt. ca∣lamenth. polygoni minor. helxines. an. Mj. halicacabi. numero xx. sebe∣sten. numero xv. cort. rad. Lauri. ʒiij. sem. ocymi, bardanae, petrosel. seseleos, dauci, milii solis. an. ʒij. uvarum pass. liquirit. an. ʒvj. capill. ven. polytri∣chi. an. Mj. coq. in aq. capill. ven lb x. in duplici vasce donec vj. supersint. & cum Sach. fini. lb iiij. & mell. despu∣mati lb ij.F. Syrupus perfectè coctus & aromatizatus ℥j. Cinamomi, & ℥ss. nucis mosch. curavi usu hujus Sy∣rupi fere sexcentos à calculo renum. Modus utendi est, ut praemissis univer∣salibus, dentur ℥iij. cum ℥vj. decocti∣nis rad. eryngij & cardui stellati flore purpureo, factae in duplici vase ex aq. graminis, continuetque diebus 15 hora ante prandium quinta. Hactenus non inveni aliquem, qui ex hoc decocto cum Syrupo suprascripto non fuerit praeservatus. Horatius Augenius. Tom. 1. Epist. & consult. lib. 12. Epist. 2.

Subsectio tertia. Pro Calculo renum.

NIhil aeque (ut longa experientia experti sumus) in calculosis alvo existente duriore vel obstructa, confert quam statim Clysterem injicere. Imò hoc adeo aliquando juvare comperi∣mus, ut aliis medicamentis non opus sit. quemadmodum evenit cuidam do∣minae Abbatissae, quae cum frequenter dolore nephritico admodum vehemen∣ti ex calculo renum asficeretur, & se∣mel dolore affligente ex medici cujus∣dam consilio infusum rhei & fol. Sen. accepisset, unde pessimè habuit, me tandem dolore supra modum aucto, vocavit, statim proposui ut enema anodynon & emolliens injiceretur, quo injecto, omnis dolor miraculi instar evanuit· talis erat Clyster.

℞. Rad. malv. cum foliis. Mij. rad. alth. ℥jss. fol. mercurial. parietar. betae, caul. rubr. an. Mj. fl. Chamaem. meli∣lot. sumit. aneth. an. pj. sem. lini, foe∣nugraec. an. ʒij. sem. anis. foenic. an. ʒj.F. decoctio in Colat. ℥xij. dissolv. Cas∣siae rec. extract. diacathol. an. ℥ss. bened. Laxat. ʒij. vitell. unius ovi. ol. amygd. d. Chamaem. aneth. an. ℥j. Salis. ʒjss. M.F. Clyster. Petrus Forrestus. obs. 22. lib. 24. De Renum morbis.

Mitigato dlore & repurgatis primis viis, ea quae calculum protruderent & expellerent dedi in hunc modum.

℞. Sem. Milii solis petrosel. mace∣don. & communis, sem. saxifrag. & chaerefol. an. ʒss. sanguin. hirci praep. ℈j. succ. liquirit. ℈ij. trochifc. alki∣keng. sine opio ℈ss. terebinth. lotae in aq. foenicul. & apii, deinde parum to∣stae ʒij.F. pilulae admodum exiguae ex ʒj. quibus multa fragmenta lapillorum & arrenularum expellebat. Petrus Forrestus. obs. 19. lib. 24.

Page 110

Subsectio quarta. Pro Calculo Renum cum Vrinae retentione.

INjectus est Clyster emolliens & do∣lorem sedans, deinde hic fotus praescriptus est.

℞. Rad. Alth. mund. ℥iiij. fol. malv. parietar. Chaerefol. fl. Chamaem. melilot. an. Miiij. sem. lini, ℥j. sem. malv. Petrosel. an. ʒijss.F. decoctio in aqua, incisis prius incidendis, & contusis contundendis pro lb iij. pro fotu. Reliquiae deinde pistentur, & duobus sacculis quadratis includantur, qui post fotum calidè alternatim lum∣bis, inguinibus & pectini applicen∣tur· quibus dolor multum mitigabatur, & lotium fluere cepit. Praescripsi tunc ut ex hoc decocto sumeret ad libi∣tum.

℞. Rad. ononid. foenicul. petrosel. liquirit. ras. an. ℥ss. sem. alth. malv. an. ʒjss. cicer. rub. ℥j. sem. 4. frigid. maj. an. ʒj. ficuum ping. numero v. Sebest. numero iij. hord. mund. ℥j. gran. al∣kikeng. numero vij.F. decoctio. in colat. lb j. dissolv. Syr. de Limonib. de quinque rad. an. ℥j.F. apozema, cujus usu calculos reddebat fed exigu∣os. Deinde ut calculos melius expel∣leret, & ipsi magis comminuerentur, dedi cochlear unum atque alterum no∣strae destillationis contra calculum, quae fit ex rad. ononid. & raphan. Sylvestris cum vino Rhenano in Bal. M. destillatis. Dabam ℥ijss. pro vice c▪ m ʒss. ocul. cancr. pulverif. & ut adhuc viae laxiores fierent, imperavi quoque ut renes & obliquè ad inguina descendendo pectinem inungeret hoc unguento.

℞. Ol. Lil. alborum, amygd. amar. an. ℥ss. pingued. gallin. capon. an. ʒiij. unguenti de alth. ʒij.M.

Postea ut renes magis purgarentu, & viae urinales, exhibui hunc bo∣lum.

℞. Cassiae rec. extract. ℥j. sem. anis. pulv. ℈j. Sacchar. Candi. asperso. F. bolus.

Si dolor adhuc rediret, jubebam ut flores Chamaem. decoqueret in cerevi∣sia, & ex ea cyathum sumeret.

Deinde uno aut altero interposito die sumpsit & hunc pulverem.

℞. Pulv. spec. justini ℈ij. ocul. cancr. ℈ss.F. pulvis, detur cum cya∣tho uno decoct. infrascriptae, de qua etiam absque pulvere aliquando sume∣bat.

℞. Rad. alth. ononid. petrosel. foe∣nicul. lappae, apii, an. ℥ss. agrimon. parietar. choerefol. capil. ven. polytrich. an. Mj. fl. rosmar. chamaem. an. pj. sem. anis. foenicul. carui, ammeos, dauci (nam valde ventositatibus homo cras∣sus & obesus erat obnoxius) an. ʒjss. sem. petrosel. ʒj. sem. malv. ʒss. ju∣jub. sebest. an. numero v. gran. alki∣kengi, numero vj.F. decoctio in aq. communi & vin. rhenano, an. p▪ ae. ad lb j. coletur, clarificetur, prius cum saccharo albiss. condulcorato ad sapo∣rem delectabiliorem, cum ℥ij. cina∣mom. elect. F. claretum. Multos cal∣culos ad magnitudinem parvi pisi, & cicerum modò citrinos, modò subru∣fos

Page 111

expellebat: iisque expulsis eo tem∣pore convaluit. Petrus Forrestus. obs. 23. lib. 24.

Hedera terrestris insusa in aqua vi∣tae, eam efficacem reddit ad calculos pellendos, estque singulare quorun∣dam experimentum.

Vini acidi largo potu se quidam in∣ebrians, urinamque etsi micturiret, quamdiu ferre poterat, retinens, tan∣demque impetu quodam reddens, hac ratione calculos retentos in ureteribus, eumque affligentes, propellebat, saepe∣que emingebat: Sic & alius urbis nostrae civis, largiore potu vini diu∣retici calculos ex ureteribus propel∣lens ʒss. ponderis saepe per urinas red∣didit, quorum multos, hoc remedii genere, sine magnis cruciatibus ex∣cretos, mihi monstravit. Succus Li∣monum ad ℥j. per se, addito ad gra∣tim, si quis velit, saccharo, propina∣tus plurimum efficit; vel si cum vini malvatici aut alterius efficacis haustu ad ℥iij. aliove liquore convenienti bi∣batur. Felix Platerus. Prax. med. tom. 2. cap. 12. pag. 499.

Subsectio quinta. Pro Calculo Renum.

QUum calculo renum laboraret mulier quaedam cum intollera∣bili dolore, ob retentam urinam, vo∣catus ego in auxilium, haec subsequen∣tia remedia adhibeo.

℞. Parietar. virid. Miiij. cum bu∣tyro recenti & oleo anethino, & exi∣guo scorpionis adjecto Cataplasma fi∣at. Clystere prius immisso, pectini apponebatur· continuò bibebat ex de∣cocto sequenti.

℞. Sem. malv. alth. an. ʒiij. ci∣cer. rub. ℥iij. caric. ping. numero ix. sebest. numero viij. sem. 4. frigid. Maj. an. ʒij. hord. mund. ℥ij. liquirit. ras. ʒvj.F. decoctio in aq. pluvialis lb iiij. ad lb ij. Colaturâ ad libitum utebatur; post cujus usum minxit, & lapillos multos ejecit, perfectamque valetudinem consequuta est.

Mulieri cuidam cum meire non pos∣set, Medici adstantes oculos cancro∣rum pulverisatos dederunt, & hoc modo urinam provocabant. Petrus Forrestus obs. 25. lib. 24.

Praecedentibus Clysteribus aliisque lenientibus, dolore etiam mitigato, comminuentia lapidem exhibemus; inter quae commendatur sanguis hir∣cinus, dosis à ℈j. ad ʒj. cum vino dulci coquatur aut aqua apii, & biba∣tur. Quomodo autem antiqui sangui∣nem hirci parabant, vide apud Aetium, cap. 12. Tetrabibl. 3. sermon. 3.

Inter alia quae à tota substantia con∣ducere creduntur, est passerculus qui∣dam inter sepes & murum victum quaeritas, Troglodites appellatus, qui sale conditus, & in cibo crudus acceptus morbum perfectè sanat, in posterumque generari prohibet. Aetius etiam hoc ex Marciano medico Aphro efficacissimum scribit. Leporis pel∣lem in ollam conjice, & in furnum demitte, atque ubi usta fuerit, ut pro∣bè conteri posset, acceptam tere, & ex ipsa cochlear unum cum vino jejunis

Page 112

in solij calidae aquae inscensu praebe. Si verò velis experimentum Pharmaci ipsius accipere, ex eo in vinum conji∣ce, & in vinum item lapidem ex flu∣mine acceptum injice, & contectum per paucas horas sine, & in grumos lapis dissolvetur. Alii leporem totum in ollam novam reponunt optimè clausam, quam in furno tam diu de∣siccari permittunt, ut indè pulvis fieri possit. Cujs à ʒj. ad ʒij. cum aliquo diuretico praebent. Alii lepo∣rm jugulantes in fua pelle sanguinem reponunt, & eam cum sanguine in furno tamdiu deficcari permit∣tunt, quo inde pulvis fieri possit. Hoc pulvere Medicus Sarace∣nus apud Guainerium dicitur mira∣bilia praestitisse, praegnantem leporem jugulabat, deinde lepusculos è ventre extractos, & evisceratos sanguine ma∣tris implebat, & in furno, eo modo quo supra dictum est desiccari permit∣tebat, & pulvere indè parato utebatur

In calculosis magna cum utilitate saepe usus sum decocto rad. Lappae & Ononidis, sed & sola radice Lappae in cerevisia decocta Calculosus quidam sibi ipsi lotium provocabat. Quidam terna allii capita decocta manè assume∣bat; eodem die rupto calculo protinus urina profluebat, & dolore levabatur. Manardus in aureo petasone, ex muli∣erculae cujusdam consilio cinerem fa∣barum cum vino pictaviensi instar lixivii colabat, cujus duo aut tria cochlearia ad summum fimo columbi∣no pauco immixto potabat, cum ex calculo mingere non posset, idque cum in dilculo sumpsisset in continente minxit, & una lapidum fragmenta cum urina exibant· referebat adeo ve∣hemens esse medicamentum, ut per totum corpus sudor efflueret, tamen arcanum infallibile est, & ex eo sem∣per mingebat: stercore columbino non solum veteres ad comminuendum lapidem usi sunt, sed & Neoterici, te∣ste Guainerio, qui commendat pulve∣rem stercoris palumborum rubeorum, qui prius tamen nutriendi sunt semine lini, aut pane in quo semen foeniculi coctum sit; deinde hoc stercus per di∣em & noctem in aceto infusum, & iterum exsiccatum, & in pulverem redactum, cum cinamomo exhibitum ad ʒj. egregiè confert. Vel,

℞. Hujus fimi columbini sic parati. ʒj. origani ʒss. sacchar. ʒij.F. pul∣vis pro una dosi quocunque modo de∣tur mirabiliter operatur.

Nobilis quidam cum calculo labora∣ret, & dolor in rene & uretere illum lancinaret, post injectum enema sump∣sit oleum amygdalarum d. cui succus Límonis immixtus erat, & pectini apponebat sacculum ex cumino, qui∣bus praesidiis calculus expellebatur. I∣dem alio tempore cum exiguum no∣strae destillationis (de qua supra dictum est) praegustasset, miraculi instar cal∣culos unà cum lotio reddebat. Petrus Forrestus. Schol. obs. 25. lib. 24.

Subsectio sexta. Pro Calculo Renum.

SAevissimo huic morbo per rectam victus rationem occurrendum

Page 113

est. Removeatur igitur à mensa cibo∣rum varietas, & cruda quae delectant cum periculo. Uvas passas majores unà cum acinis dentibus comminutas, in prima mensa comedat, vel quod tu∣tissimum est, & in multis magno suc∣cessu approbatum, aliquot nuces avel∣lanas ad ix. vel x. perpurgatas ante prandium vel coenam comedat· com∣pertissimum enim habemus non pau∣cos saevis cruciatibus calculi die affe∣ctos, usu avellanarum liberatos. Ab hoc malo praeservat radix eryngii, caro Cynosbati cum saccharo in modum E∣lectuarii redacta: Item succus vero∣nicae cum saccharo spissatus, cui semi∣na viol. admisceantur. Haec tutissima & usu atque experientia comprobata sunt remedia. Consulo etiam usum Rhei cum carne passularum per setace∣um cribratarum, vel morsulos è Rha∣barbaro. Plurimum enim hepar at∣que renes juvant, & ventriculum ta∣men non laedunt, ut etiam roborent. foris multa adhiberi possunt, sed duo mihi▪ maximè probantur. Primum hoc unguentum.

℞. Succum malvarum, & misc. lento igne cum adipe cuniculi praeser∣tim eo quod ad renes reperitur. Hoc saepe inungantur lumbi.

Secundo, Misceatur unguentum ro∣saceum Mesues cum oleo amygd. a mar. & utatur ut prius. Addam lau∣datum à peritissimis medicis, cujus usus singulis annis in vindemia est. Accipiantur vinacei praelo expressi, atque adhuc calentes ex uvibus matu∣rioribus & matutinis horis, ac ante coenam dimidium horae renibus quin∣que diebus apponantur. Hoc reme∣dium excellentem Medicum autho∣rem habet, & rationi maximè con∣sentaneum est: cum enim in renum affectione à calculo, tenuare atque mollire Hippocr. jubeat, & vinacei mo∣derato suo calore materiam tenuent, substantiam etiam renum molliorem reddant, ut calculi per eam facillimè transeant, & robur astringente facul∣tate addant; sanè non video quid ad rectam praeservandi rationem in isto usu Vinaceorum, nisi immo•••••• fortè renes sint calidi, desiderari queat. Ap∣plicetur etiam parti dolenti hoc Cata∣plasma, quod refrigeratum statim rur∣sus in sartagine calefiat.

℞. Malv. parietar. virid. an. Miij. raphan. sine radicula, petroselin. cum toto. an. Mj. coq. in s.q. aq. purae & additis tribus caepis, ac oleo amygd. d.q.s.F. Cataplasma. Deinde con∣tunde cum ol. Scorpion. amygd. amar. ad formam emplastri extendatur, ac renibus si dolor est renum, vel vesicae applicetur· nam calculum frangit at∣que emollit. In gravi renum dolore & calore hoc Emplastrum ut facilius calculum elidat, prodesse saepe ani∣madverti.

℞. Cancros numero ix. bulliant in q.s. aq. purae vel lactis, & contun∣dantur, ac rursus coquantur, succus{que} exprimatur. Eo succo imbuatur pa∣nis albi medulla, & additis duobus o∣vorum vitellis, butyr. rec. & ol. viol q.s. commisce omnia in mortario, & extendantur in panno lineo, & reni∣bus ac ureteribus applicetur.

Intra corpus ad viarum lenitionem

Page 114

& calculi attenuationem, prodest de∣coctum rad. alth. & petrosel. cum her∣ba Veronicae addito melle vel Sacchar. vel butyro rec. vel ol. amygd. d. De∣coctum etiam hederae terrestris cum veronica, ononidis etiam radices op∣timae sunt· ad Balnea autem & inses∣sus nequaquam deveniendum, nisi ista non contulerint, & corpus fuerit cly∣steribus vacuatum; tunc enim si gra∣viter in viis impactus calculus haereat, nec praedictis remediis cedat, iis locus esse posset. Io. Crato. consil. 17. lib. 5.

Subsectio septima. Pro Calculo Renum ad Marchio∣nem quendam.

REmedia pauca, tuta tamen, & usu in multis salutaria comperta praescripturus sum. Lenita prius de∣center alvo, alternis diebus, vel ali∣quoties tantum singulis septimanis Syr. de succis 2. vel 3. cochlearia manè assumat. Ita fit.

℞. Succ. veronic. lb ss. heder. ter∣rest. ℥iij. portulac. ʒjss. (fortè ℥jss.) exprime ex herbis viridibus prius vino lotis, & coque lento igne: ubi resede∣rint post coctionem, adde Sacchar. q.s.F. Syrupus commiscendo Spec. aro∣mat. rosat. ʒj. quod ad localia atti∣net, in dolore renali plurimum Em∣plastrum hoc conferre usu comperi.

℞. Cancr. numero xij. Coq. in aq. simplici, & contunde, postea expri∣me, imbuatur eo panis albus, adde vitell. vor. numero v. ol. amygd. d. & scorpion. an. ℥iij.M. & fiat Em∣plastrum quod regioni renum applice∣tur.

Cataplasma è parietaria ureteribus & vesicae apponendum hoc modo fa∣cio.

℞. Parietar. Miiij. coq. in s.q. ol. amygd. d. & adde Cepas sub cineribus coctas, numero iij. ol. Scorpion. ℥ss.M. Hoc mirificè dolores sedari & cal∣culum elidi magno (beneficio Dei) suc∣cessu comperi. Urgentibus doloribus bibat hoc decoctum.

℞. Rad. alth. ʒij. passul. maj. ʒiij. fol. veronic. heder. terrest. an. pj.F. decoctio in aq. purae, q.s. & detur bo∣nus haustus cum Saccharo. Solum etiam decoctum rad. alth. ad leniendas vias bibere cum butyro & melle utile est.

Ad subducendam verò materiam valde probo, usum terebinthinae Ci∣priae coctae, sed cum parum aut nihil educat, ad ʒj.℈j. rhei optimi aqua Cinamomi aliquoties affusi, & pauxil∣lum succi liquirit. admisceri velim. nam quantum rhabarbarum renibus, imprimis verò hepati & ventriculo in substantia datum prosit, sciunt omnes periti Medici. Exhiberem id ante coenam. Io Crato. cons. 84.86, 87. l. 6.

Aqua destillata ex urina humana vel tauri, nisi ab hoc abhorreat aeger, mirum in modum convenit ad fran∣gendum calculum & ciendas urinas. Ex portulaca succum exprimito, eum resiccatum in catapotia redigito, & ʒj. exhibeto. ad miraculum usque lapidem expellit.

Apozema seu Syrupus ad expur∣gandas arenulas ex renibus.

Page 115

℞. Rad. 5. commun. an. ℥jss. rad. Cyper. asar. an. ℥j. rad. bardan. pim∣pinell. Saxifrag. an. ℥ss. fol. beton. Mj. agrimon. endiv. cichor. cum toto an. Mjss. capill. ven. Mss. sem. dauci ameos, carui, saxifrag. an. ʒij. sem. milii solis sem. bardan. & bismalv. an. ʒjss. sem. 4. frigid. maj. an. ʒj. cicer. rubr. pij. fl. genist. pj. fl. cord. an. pij.F. decoctio ad lb j. in colat. dissolv. Syr. de raphano. ℥iij. oxymel. scillit. ℥jss. Sacch. q.s.F. Syrupus mediae de∣coctionis, aromatizetur cum ʒij. in∣terioris cinamom. & ʒj. Scaenanthi. Martinus Acacia. consil. 80. lib. 6. consil. Cratonis & aliorum Medicorum a Scholtzio editorum.

Facta evacuatione statim propine∣tur oleum amygd. sic praeparatum.

℞. Ol. amygd. d. ℥iij. amar. ℥ij. sacch. alb. duri pulveris. ℥ss.M. Si aeger propensus esset ad vomitum, ole∣um minimè exhibeatur: statim enim per vomitum redderet: sed ejus loco bibantur aquae è flor. Sambuci ℥iiij. aut ℥vj. cujus talis est descriptio.

℞. Vini malvat. opt. ac potentis lb iij. nucleorum persicorum, numero C. cerasorum acerborum, numero CC. fl. Sambuc. rec. albor. sine ramis ℥viij. nuclei crasso modo contundantur; & unà cum floribus in vino malvatico in∣fundantur: seorsim tamen fiant duae infusiones, altera cum nucleis, altera cum floribus. Integrum diem duret infusio, deinde S.A.F. destillatio in vitreis organis. aqua collecta in vitro servetur, aut vase vitreato, quod pro∣bè obturatum servetur. Haec aqua repentè diminuit lapillum, ut cum u∣rina excernatur. Praesentaneum eti∣am remedium est, si in vino malvati∣co infundantur quatuor aut quinque guttae ol. vitrioli▪ & bibantur. in jus∣culo etiam decoctionis petroselini mis∣ceri possunt. Idem praestat raphanus derasus in vino albo per aliquot horas infusus, deinde vinum colatum biba∣tur. Singulare est ad comminuendum lapidem, si radix ononidis pulverisata sumatur. Idem praestat illius aqua destillata, sicut & aqua destillata è flo∣ribus fabarum, & agrimoniae, & è li∣monibus incisis. Hier. Donzelinus. consil. 83. lib. 6. consil. Cratonis & aliorune medicorum a Scholtzio editorum.

Mulierem curavimus quae 2. mensi∣um spatio, plus quam 400. calculos excrevit per urinarios meatus, diffe∣rentis tamen magnitudinis, propinato spiritu vitrioli cum aqua graminis ad aciditatem. Dominicus Panarollus. obs. 34. Pentecoste. 2.

Nos oleum petroleum naturale non artificiale externè supra renes unctum summoperè laudamus· experiantur Medici maximum enim remedium habebunt. Dom. Panarollus. obs. 2. Pen∣tecoste 2.

Subsectio octava. Pro Calculo Renum ad Abbatem quendam.

SI tibi aetas constans est, & vires firmae, habitusque corporis non planè longitudine morbi & dolo∣rum acerbitate attritus & dissolutus, omnino tibi autor sum, ut cures inter∣nam

Page 116

brachii venam aperiri, ejus nimi∣rum quod è directo respondet magis affecto reni. Eam verò quantitatem demi velim, quae praesenti medico, con∣sideratis cum judicio rebus omnibus necessaria visa fuerit. paucis deinde in∣termissis diebus, aperies venam in poplite, aut circa talum alterutrum, si alter ex renibus plus altero laboret; aut venis circa talum in utro{que} pede a∣pertis, si ex aequo renes sint affecti, sanguinem demes: quarum prior avertit humorem à parte dolente, & evacuat; posterior magis à loco affe∣cto educit: Ex posteriore evacuatio∣ne hac, mirum quam soleant morbo hoc laborantes levari, quod ego fre∣quenti experientia cognovi; primum∣que ex Hippocrate didici. 6. Epid. Sect. 1. Aphor. 5. Post hanc sanguinis e∣vacuationem (nisi vehementes dolo∣res praesentes alia remedia interponere nos cogant) velim corpus evacuari, non una vice, sed reiteratis, idque in∣terpositis diebus, aliquando duobus aut tribus, aut pluribus prout visum fuerit praesenti & curationem admini∣stranti medico, qui hoc ex virium corporis tui cognitione, & nocentium in corpore humorum multitudine fa∣cilè dignoscet. Praescribo hic in eum usum pulverem solutivum, qui sine detrimento optimè educit eos humo∣res, qui solent calculo materiam prae∣bere, divertit humores à renibus, eos{que} expurgat. Estque hic pulvis in Gallia hac multis probatus, qui eo se subinde à gravissimis renum item & coli dolo∣ribus liberant. Pulvis hic esto.

℞. Fol. Sen. ℥ij. rhab. opt. ʒss. (fortè ℥ss.) turbith. ʒjss. hermodact. ℈ij. gr. v. polipod. ʒss. cinamom. zinzib. milii solis. saxifr. sem. Genistae. an. ʒj.F. omnium pulv. subtiliss. dos. a. ʒj. ad ʒjss. in vino albo· etiam in ipsis gravissimis doloribus cum juva∣mento & tutò exhibui.

Si verò dolor malè & graviter ha∣beat, is hoc modo tolli à me solet, sin∣gulis diebus per os velim hanc potio∣nem manè epotari & aliquando vespe∣ri ante coenam reiterari.

℞. Nucleos Persicos numero xiiij. succ. liquirit. ʒj. lactis sem. frigid. maj. extract. ex aq. malv. vel capill. ven. ℥ijss. vini malvatic. ℥iijss. mixtis omnibus, contusis nucleis, & dissolu∣to succo; F. potio· vel hujus loco ex∣hibeatur hic pulvis, quem ego exper∣tissimum habeo.

℞. Cineris leporis integri combusti in furno S.A. partem decimam (le∣pus suffocari ebet▪ ne vel sanguinis gutta ex eo pereat) saxifrag. ℥ss. bacc. lauri, ʒiij. sem. viol. fructus integri lappae maj. an. ʒj. fol. quercus, ℥ij.F. pulvis subtiliss. dos. ʒj. in vino albo manè jejuno ventriculo. Verum mul∣tò erit efficacior, si sequenti aquarum mistura dissolvatur, quae hoc modo fit.

℞. Aq. ex stercore bovino Majo mense distillatae, ℥iiij. vini malvatici vel albi potentis, quod per 24. horas raphanos incisos in vase vitreo infude∣derit ℥ij. aq. fragor. destil. ℥j. Succ. aurant· vel limon. ʒiij.M.F. potio in aurora.

Ut Palato gratius sit Medicamen∣tum, admisceri potest paululum Syr.

Page 107

Capill. ven. Haec sunt remedia quibus ego in ea dispositione semper sum m∣gno cum successu usus. Exterius ap∣plicari debent quae leniter discutiunt, quae laxant, quae dolores mitigant. laudo maximè si dolores vehementes sunt, aliquando balneum aq. dulcis, aliquando insessiones in oleo, a∣liquando fomenta ex decocto pa∣rietar. alth. malv. Chamaem. me∣lil. Cap. ven. beton. sem. foenugraec. lini, Coriandr. foenicul. & petro∣sel.

His quaedam subjungam paratu fa∣cilia, quae in promptu semper esse pos∣sunt, quibus etiam alias, hunc mor∣bum perfectè curavi. imprimis maxi∣mè laudo usum frequentem nucleo∣rum persieorum, vel si haberi non pos∣sunt amygd. amar. Do edendos 10. vel 12. manè in principio prandii, vel paululum ante illud, vinum album imbecille, in exigua quantitate superbi∣bendo. Item probatus est mihi pul∣visculus virgae aureae vel artemisiae, vel calam. aromat. pondere ʒj. in vino al∣bo in aurora exhibitus; sed sit ipso∣rum frequentior usus. Item accipio radices alth. elotas & exenterates ut ita dicam, insundo vino albo· dein de∣stillo, ex aq. destillata propino tempo∣re doloris cyathum dimidium, & ju∣vantur. Item accipio aliquando co∣lumbum juvenem, deplumo, abscindo caput pectus integrum cum alis ause∣ro, crura item & coceygis ossa, ejicio∣que intestina omnia, relinquo solum dorsum ipsum & quod ipsi interius adhaeret, exsicco in furno in cratere ligneo, pulvero, umque ad ʒj. vel ʒij. exhibeo in vino albo nn sine magna utilitate. Passer troglodites, ferè ab omnibus, licet malè dictus re∣gulus, quocunque modo exhibitus, me experiente, juvat calculosos. Rei∣nerus Solinander. Cons. 15. Sect. 1.

℞. Liquirit. ras. rec. ʒiij. lapid. judaic. ocul. cancr. an. ʒj. sem. milii solis rhab. opt. an. ℈iiij. sem. foenicul. anis. mastich. Cinamom. galang. an. ℈ij. Macis, Caryophill. an. ℈j. gran. junip. ʒij. Mithrid. ʒjss. Conserv. ros. ℥ss. add. gran. alkikengi deglubato numero xij. vini malvat. lb iiij. indita in vitrum relinquantur per dies 16. tum coletur· hujus vini capiat manè cochlearia 2. vel 3. aut per se aut in a∣lio aliquo convenienti liquore, ut aqua graminis, alkikengi vel Capill. ven. solet hic liquor calculum è renibus ex∣terminare. Reinerus Solinander. Cons. 11. Sect. 3.

Subsectio nona. Pro Calculo Renum.

PEracta idonea humorum praepa∣ratione, pro arbitrio medici ordi∣narii, & secta vena brachii (quod res agatur cum juvene multo sanguine praedito ac succi pleno) ad renum ex∣purgationem paretur sequens medica∣mentum.

℞. 4. Sem. frigid. Maj. an. ℈j. liquirit ras. ℈j. sem. pimpinell. & ocymi. an. ʒss. petrosel. maced. ℈ss. nuc. mosch. pulv. aromat. rosat. an. ℈j. Sacch. albiss. dissolut. in aq. alki∣keng. q.s.f. confectio in tabellis pon∣deris

Page 118

ʒij. quarum unam manè capiat tribus horis ante cibum superbi∣bendo aq. ononid. ℥iiij. hoc efficacissi∣mum tutissimumque est praesidium ad expurgandos renes, si corpore ante praepurgato, tertio quoque die decem dierum spatio, semel in mense, vel ter∣tio quoque mense ad usum deducatur. Interim hepatis & renum regio ex∣trinsecus hoc fotu refrigerentur.

℞. Ol. Viol. rosac. in aceto & aq. rasac. lotorum an. ℥j. mucilag. alth. extractae in aq. Lactuc. & parietar. ʒvj. cerae alb. q.s.f. linimentum pro renum & hepatis unctione manè & vesperi.

Licet terebinthinae usus in hac la∣borantis constitutione eatenus suspe∣ctus sit, quatenus jecoris calore prom∣ptè inflammatur, si tamen diureticis minimè Calefacientibus misceatur, re∣nes urinarios{que} meatus expurgat hunc in modum.

℞. Cass. cum aq. viol. rec. extract. ʒvj. terebinth. clarae ℥ss. pul. liquirit. ℈ij.M.F. bolus. Exintervallis qui∣busdam. 4. horis ante prandium pre∣pinetur. Lenita prius alvo vel phar∣maco clementer subducente, vell molli clystere. Clysteriorum enim usus ad supervacanea excrementa à renibus ad alvum detrahenda mirificè confert· quemadmodum & vomitus à coena bis, vel saltem semel in mensè, aversionis gratia utilissimus est: sicut & cauteri∣um in altero brachio excitatum.

Ad comminuandum & deturban∣dum calculum, quae sequuntur primas obtinent partes.

℞. Lapid. judaic. lyncis an. ʒj. nucl. mespil. ʒss. tragacanth. gummi ceras. & persicor. an. ℈j. terantur om∣nia & cum terebinth. ℥j. incorporen∣tur, cujus tertiam partem capiat horis 5. ante cibum. deinde statim superbi∣bat. ℥vj. jusculi hujus.

℞. Mali citri minutissimas in partes dissecti numero j. sem. bardan. melon. alth. an. ʒss. cicer. rubr. piij. rad. li∣quirit. ℥j.M. & in gallinae ventrem exenteratum ponantur. Deinde in q.s. aquae bulliant ad carnium integram cocturam, & jusculum percolatum sorbendum exhibatur, ut jam dixi∣mus. Omitto nunc Elect. Lython∣tripum justinum & ducis Nicol. tan∣quam omnibus nota. Quod si deci∣duus calculus in ureteribus resisteret, fotus, balnea, secta vena ad malleolos, Sicyae affixae à renibus incipiendo, & ad inguina per obliquam iliorum posi∣tionem procedendo praesentaneo erunt remedio. Io. Zecchius. consult. 8.

Subsectio decima. Pro Calculo Renum.

ALvum quotidie lubricam natur non operante arte procuret, vel leniente Clystere vel his nostris usitatis pilulis.

℞. Aloes non lotae. agar. troch. rhei, spe. hierae an. ʒv. terebinth. igne exsiccat. & in pulv. redactae. ℈iiij. cum Syr. de absinth. f. pilulae. ex cujus ʒj. formentur pil. vj. quarum duae bis vel etiam ter in hebdomada dentur hora una ante coenam. Omne studi∣um impendat in congrua ciborum &

Page 119

potuum, tum quantitate, tum quali∣tate, ratione observanda. quod si se∣mel tantum in hebdomada consueti ci∣bi & potus dimidium circumcidere non gravabitur, incredibile auxilium inde sibi comparabit. ut excrementa in renibus aggregata ad intestina inviten∣tur, semel saltem in mense hanc aversi∣onis rationem habebit.

℞. Terebinth. ℥ss. pul. liquirit. q.s.f. bolus quem capiat tribus horis an∣te cibum.

Ad calculos frangendos & arenulas deturbandas non ignobilem locum ob∣tinet nostrum medicamentum pluries foelici semper cum successu oblatum & comprobatum quod.

℞. Sem. Melon. mundat. ʒss. ossis dactil. cerasor. mespill. an. ℈j. sem. milii solis. rad. liquirit. gummi cerasor. an. ℈ss. sem. alth. viol. alb. apii & as∣paragi an. gr. v. pulv. lepor. Aetii. ʒij.M. omnia & in tenuiss. pulverem re∣digantur, cujus ʒj. cum juris, cicer. rubr. ℥vj. & butyri rec. ℥j. propinetur. horis. 5. ante prandium, duobus vel tribus diebus continuis semel in mense immediatè post ritè praescriptam pur∣gationem. Multa alia in hunc usum administrari solent, nempe oleum a∣mygdal. d. & amar. & amygda∣lae ipsae amarae ante omnem ci∣bum commestae; aqua etiam ex ra∣phano, limonibus, amygdalis amaris & ononidis radice stillaticia. Nec non etiam limonum succus ad 4. vel 5. un∣cias cum totidem aquae ononidis & modico sacchari datus: sed ab hoc medicamento caveant, qui frigido im∣becilliorique sunt ventriculo.

Ad refrigerandos & temperandos renes duo remedia efficacissima & tu∣tissima paratuque facillima mihi valde familiaria proponam. Primum fre∣quens usus conserv. ros. & viol. cum santal. rubr. in hunc modum.

℞. Conserv. ros. & viol. an. ʒiij. santal. rubr. pulv. ʒss. Syr. viol. ʒij.M. capiat duabus horis ante cibum, in∣terdum bis in die.

Alterum est aquae limpidae, exco∣ctae, tepidae 6. vel 7. unciarum mensu∣ra ante omnem cibum bis vel saltem se∣mel in die potus· nihil enim adeo renes à recrementis vacuos & temperatos reddit· igneus etenim ipsorum calor aquae tepore tandem extinguitur, ita ut in posterum calculos procreare non possint. Io. Zecchius. consult. 17.

Subsectio undecima. Pro calculo Renum.

TOto corpore expurgato sanguine∣que detracto, medicamenta tum interna, tum externa adhibenda sunt, quae meatus laxare, ac renum corpo∣ra mollire valent· inter quae.

℞. Ol. amygd. d. rec. ol. amygd. amar. an. ℥iiij. vel v.M. & per os je∣juno ventriculo exhibeantur vel.

℞. Milii solis, saxifrag. Capill. ven. an. Mj. cicer. rubr. contus. pj. rad. ery∣throdani (i. rubiae Maj.) & petrosel. an. ℥j.F. decoctio. S.A. in colat. ℥viij. dissolv. terebinth. clarae ℥ss. pro∣pinetur horis 4 ante cibum. quo etiam tempore partes dolentes usque ad pe∣ctinem oleo Scorpion. & amygd. d. in∣ungantur. dolore adhuc persistente, re∣num

Page 120

lumborumque regio inungatur infrascripto unguento.

℞. Ol. Chamaem. aneth. amygd. d. & scorpion. an. ℥ss. adipis anser. bu∣tyr. rec. an. ʒj. cerae q.s.f. unguen∣tum. Si adhuc dolor vehementer ur∣geat ad narcotica veniendum. Clyster quoque utiliter injicitur tum ad vasa emollienda, tum etiam ad dolores de∣mulcendos; est hujusmodi.

℞. Decoctionis rad. & fol. alth. malv. parietar. fl. Chamaem. sem. aneth. apii. perosel. senecion. ℥jx. ol. rutac. & scorpion. an. ℥iij. butyr. ℥ij. philon. rom. ʒj. terebinth eodem de∣cocto calente dissolutae ℥j. cum vitell. ovi sine sale f. Clyster. Post haec, ut calculus à rene per ureteres in vesicam detrahatur, tota haec regio calentibus manibus, oleoque Scorpionum inun∣ctis pluries assiduè perfricetur: mox Sicyae sine incisione assigantur sursum à rene affecto incipiendo, & deorsum ad inguina obliquè descendendo· quo etiam tempore non quiescere, sed exer∣ceri ex Hippo r. sententia convenit· propterea motus vel equo, vel curru, vel quovis alio modo concitatior ex usu erit.

Postremò verò danda sunt quae cal∣culum conterant. Ut,

℞. Sem. Bardan. ℥j. fructuum al∣kikengi numero v. rad. foenicul. saxi∣frag. an. ʒj. bulliant in vini albi ℥viij. ad consumptionem quartae partis. in colat. adde Sacch. ʒij. Croci gr. v.f. potio summo manè exhibenda simul{que} illinantur renes sequenti oleo.

℞. Parietar. Mij. cepas albas de∣cofficatas numero v. contund. & si∣mul bulliant in ol. Chamaem. Cola∣tum oleum usui servetur. Io. Zecchius. consult. 24.

Vir quidam cum jam duobus pene mensibus renum calculo laboraret, irri∣tis auxiliis, jussi ut inuncta manu cum ol. Lileac. quis secundum ureteres eam deduceret, appositis etiam cucurbitu∣lis supra natem lateris dolentis: intra∣que tres horas, lapidem satis magnum, ut postmodum apparuit, detrusit in vesicam· sequenti die, vino è radice graminis epoto, lapidem ejecit & li∣beratus est. Hier. Cardanus. de curat. admirand. curat. 14.

Hircinum sanguinem frangere in renibus & vesica lapidem tam verum est, quam meridie lucere· quam pluri∣mos enim ejus vi comminuimus. Sed & Leporino fit hoc idem. Iul. Caesar Scaliger. Exercit. 344. numero 8.

Subsectio duodecima. Pro Calculo Renum.

SExagenarius quidam ob reprobum alimenti usum, in calculum renum incidit· hic praeter purgationes varias, paratas praesertim ex terebinthina abi∣etina, cujus vi mucilaginosam per al∣vum pituitam excernebat, usu assiduo aquae concoctae cum ligno illo indico, quo aqua caeruleum dilutiorem colo∣rem contrahit, & vocatur à Monardo Nephriticum, biennio sanus evasit. Postea exasperato malo, fupprimitur omninò urina, adsunt ureterum & re∣num cruciatus immanes; vocantur de novo medici; quorum consilio, ene∣matis

Page 121

emollitur alvus, expurgantur excrementa, discutiuntur flatus, mini∣strantur unguenta fomenta, & empla∣stra, superiores & inferiores venae se∣cantur, ano hirudines admoventur, balneum applicatur oleagineum, lapi∣dem comminuentia uxilia imperan∣tur, omnia licet utilia, citra commo∣dum tamen celebrantur, nam aucta gravitate in lumbis, & per 18. dierum spatium retenta urina, per intervalla jam Epilepsia vexabatur, demum cum nulla essent praetermissa, quae calculi comminutionem pollicerentur, & aeger conclamatus esset, toto corpore tumi∣dus, diroque dolore in ilium regione oppressus, ex praescripto medicorum oleum amygd. d. rec. paratum cum guttulis▪ balsami permixtum lambere coepit; cujus auxilii ope, aliquantulum recreatus, per sedem viscidum humo∣rem & per urinam arenulas minutissi∣mas excrevit, & in eodem auxilio per∣sistens, cum urina cruenta, calculum urpureum, oblongum, asperum, du∣issimum, nucleo dactyli magni simi∣em, excrevit, liberèque jam urinam eddens, majorem quantitatem amyg∣dalini usque ad ℥iij. & balsami usque ad ℥ss. assumens. Decem dierum spa∣io 65. calculos emisit, duros, ciceris orma & magnitudine· tandem restau∣atis viribus sensim & sine sensu con∣valescere coepit. Hujus etiam solius auxilii beneficio in posterum praeserva∣tus fuit. Nam jejuno ventriculo a∣mygdalini ℥ss. 6. balsami guttulis per∣mixtam absorbebat; cujus praesidii ope sabulosam urinam excernens in multos annos vitam produxit· magna ergo est balsami pro hoc morbo & aliis frigidis curandis vitiis vis atque potestas: cujus usu se liberasse virum quendam qui erat in conditione mor∣tis à lapide gloriatur. Avenzoar. lib. 2. Theizir. Tract. 2. cap. 7.

Si verum balsamum desit, ejus loco utere stacte. 1. Myrrhae praetiosissima gutta, vel orientali, aut eo quod ex Peruvianis inslis afferri solet, quod mirabiles praestre utilitates veterum & juniorum diligentissimi literis com∣mendarunt.

Memini me pluries calculos magnos renum cavo tenaciter impactos, usu stillatitiae aquae ex nicotiana viridi extractae in potum exhibitae per uri∣nam deturbasse. Si ea desit ejus de∣cocto utere cum utilitate multa. Za∣cutus Lusitanus. obs. 66. lib. 2. Prax. Admirand.

Jam verò summo dei Opt. Max. be∣neficio ad nos affertur ex America lapis quidam nobilissimus, & velut gemma, Lapis nephriticus vocatus, qui ita ge∣status, ut corpus humanum nudum tangat, tum a paroxismo liberat, tum praeservat: quod nos quotidie verissi∣mum esse experimur, quare nephriti∣ci, hunc gestabunt. Hier. Donzelinus. consil. 83. lib. 6. Consil. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio edi∣torum.

Quidam Nobilis Lutetiae, lapidem habuit mollem, laxum efformatum ad instar mortarii, per quem transco∣lata aqua & epota mirum in modum juvabat calculosos & urinam suppres∣sam. Ia. Hollerius. Schol. ad cap. 48. lib. 1. De morbis internis.

Page 122

Sexagenarium immunem à renum calculo servavi annos 16. (cui alio∣qui obnoxius erat) largo salis marini usu, quod deinceps in multis confir∣mavi. Io. Helmontius. Tractatu de Lithiasi cap. 3.

Consiliarius quidam cum per quin∣denas singulas soleret miserè calculi dolore decumbere, usus deinceps cere∣visia cui semen dauci incoctum est, li∣ber à calculo per aliquot annos vixit. Idem Tract. de Lithiasi. cap. 7.

In Monasterio prope Bruxellam fon∣tes spirant aliquot, qui saxa parieti ap∣ponunt, unco namque & securi fre∣quenter saxa adnata decutiunt. Ibi monachi quaeruntur se strophas sive tormina pati, nisi semine Dauci ce∣revisiis incocto utantur quotidie· odor enim seminis dauci, odorem saxati∣lem domat & comprimit. Idem Tract. de Lithiasi. cap. 1.

Baro quidam nostras dum per ali∣quot annos in sua Angliae Legatione, pluries calculis renum summo cum do∣lore infestatus fuisset, meque suadente, uteretur bis hebdomadatim liquore Aroph Paracelsi (quod sonat Aroma Philosophorum) per 18. deinceps an∣nos à Lithiasi liber. Tandem anno 83. vitae defungitur, ejusque cadaver dis∣sectum ne arenulam quidem aut La∣pillum ostendit. Idem Tract. de Li∣thiasi. cap. 7.

Rarissimum diureticum ex lapide cancrorum colligitur etiam vulnerari∣um ac febrifugum, modo resolvatur in formam pristini lactis: quod quam sit excellens & potens, vix cuiquam quam perito persuaderi potest. Io. Helmontius. Tractat. de Lithiasi. cap. 7.

Calculos imminuunt, frangunt & expellunt quae sequuntur.

℞. Aq. fragrar. & Saxifrag. an. ℥ij. vini alb. generosi. ℥vj. ol. amygd. d. ℥ij. spirit. vitrioli ʒj.M. pro tribus dosibus. Prima detur calidè quantum ferre potest. Post horas 6. detur se∣cunda pari modo, si etiam haec ineffi∣cax (quod rarò contingit) tertia pro∣pinetur. Paratu facilior fit julepus ex aq. Saxifragae & Syr. viol. cum spirit. vitrioli gutt. 15. vel 20. Pilulae se∣quentes sunt efficacissimae.

℞. Salis prunell. crystall. tartar. salis baccarum hederae & fol. nasturt. an. pt. aeq. cum Syr. appropriato vel tere∣binthina F. Massa pilul. de qua capiat ʒj. singulis diebus manè.

Cinis corticum ovorum adustorum à ʒss. ad ʒj. exhibitus cum vino albo potenter expellit calculum in urinae meatibus haerentem. Chimici suos sa∣les ad calculorum exclusionem maxi∣mè praedicant. Inter quos non infi∣mum locum obtinet sal siliquarum & stipitum fabarum, cujus ʒss. cum vi∣no albo egregiè operatur. Idem prae∣stat tartarum vitriolarum eadem dosi. Ab iisdem etiam spiritus salis lauda∣tur, illiusque guttas aliquot manè cum jusculo aut alio liquore exhibent. Pro potu utatur aeger vino tenui & pauci∣fero, cum decocto rad. Eryngii quod quidem decoctum pro potu ordinario à Cratone commendatur· & nos egre∣gios illius vidimus effectus. Sed ma∣rinum vulgari multò praestantius est. Lazarus Riverius. lib. 14. Pract. cap. 1.

Page 123

Subsectio decima tertia. Pro Calculo Renum.

IN Renum obstructione à calculo totali, vel etiam ubi ureteres & ve∣sica à calculis in eam regionem detru∣sis omninò fuerint obstructi, ut ne gut∣ta quidem urinae prolabi possit, prae∣sentissimum est remedium, si urina hirci recentissima ex vivente adhuc hir∣co cum vesica extracta potanda detur calidè ad cochlear unum; & omentum cum intestinis statim ventri, pubi & peritoneo fuerit applicatum. Sic nimi∣rum calculus repentè consumitur sine laesione vasorum & patiens liberabitur. Convenientius in hoc affectu nihil est, quam si Mercurius dulcis semel atque iterum justa dosi exhibeatur; quinimo nephriticus dolor rarò infestare solet eos, qui pilulis mercurialibus singulis mensibus utuntur. Hac nimirum ra∣tione ductus amplificantur, & calculi deinceps sponte excernuntur. Quod si interim specificum ludi humani (i. e. ut opinor calcul. ex humano cor∣pore exsect.) certa sua quantitate as∣sumptum fuerit (quod nempe non tan∣tum calculum renum & vesicae sed universi corporis tartarum extermi∣nat) minus deinceps nephritici dolores extimescendi fuerint. Io. Hartmannus. Prax. Chimiatr.

Ad veram duelech. resolutionem liquationemque primatum obtinet lu∣dus Paracelsi. Hic nempe est lapis. Saxifragrorum apex & calculosorum desiderium. Io. Helmont. Tract. de Li∣thiasi. cap. 7.

Dissolvitur terebinthina cum vitel∣lo ovi, addito vino Hispanico & Syr. de alth. Fernelii, & sic soluta candicat lactis instar, exhibeturque in calculo à medico quodam percelebri. Sanguis vituli cervini inspissatus & exsiccatus. ʒj. pondere calculum mirificè pellit. exprimento certo vel.

℞. Malorum Citriorum q.v. abjice quod intus est acidum; reliquum ra∣sum, comminutumque stet in vase vi∣treo 24 horis.

Postea ℞. Expressi lb j. fruct. alki∣keng. recent. numero 64. contusa M. & stent iterum 24 horis simul: dein ex vitro destillentur per arenam, ut de lb j. remaneant ℥jx.

℞. Hujus aq. destillat. ℥ij. vini rhenan. ℥jss. Sacchar. cand. pulv. ʒiij.M. haec est aqua à Lotharingiae duce missa principi cuidam, tunc secreta· & magnatibus in magno usu, & mi∣rabilis in expellendo calculo, si corpus prius clystere, vel alio leniente phar∣maco purgatum, & ejus 2 vel 3 coch∣learia ante prandium, & modicam deambulationem sumpta fuerint. Wolf∣gangus. Hoeferus. Herc. Medic. lib. 3. cap. 4.

In omnimoda urinae à calculo sup∣pressione, testae ovorum calcinatae ad ℈ij. vel ʒj. assumptae, omnia reliqua medicamenta praecedunt. Cocheni∣lia tinctorum ex India occidentali in vino rhenano assumpta ad ℈j. mite quidem & suave est medicamentum, sed magnae efficaciae. Paulus Barbette. Prax. lib. 4 cap. 8.

Post justam emollientium, laxanti∣um, anodynorum, viasque dilatantium

Page 124

tam internorum quam externorum usurpationem, tum maximè commen∣datur sequens pulvis cum aqua pe∣troselini aliave specifica exhibi∣tus.

℞. Sem. thlaspi minim. tartar. vi∣triol. an. ʒjss. ocul. cancr. sal. stipit. fabarum, genist. ononid. stercor. Columb. an. ʒss.M.F. pul∣vis dosis ad ℈j. imò aliquando ad ʒss.

℞. Cicer. rubr. hord. mund. an. ℥ij. sem. viol. purpur. papav. alb. ur∣tic. malv. an. ℥ss. ocul. cancr. contus. & in petia ligat. ʒij. bacc. Junip. ℥j. ficuum ping. numero ix. sebest. nume∣ro vij. fruct. alkikeng. numero iiij. liquirit. ras. ʒvj. coq. in lb iij. aq. com∣munis, in colaturae lb ij. dissolve Syr. papav. errat. de 5. rad. diacnic. an. ℥jss. Spirit salis armon. ℈ij.M. de hoc apozemate Sexagenarius quidam nephriticus bis terve de die assumens haustulum, instillatis prius guttis ij. balsami sulphuris juniperini, varios excrevit exiguos calculos.

Omnibus commendamus spirit. sa∣lis armoniac. tanquam specificum cum vino rhenano, spirituve diuretico: ad praeservationem, ut & curationem ip∣sam, universalibus nempe praemissis, usurpatum. Fredericus Deckers. No∣tis & observ. ad cap. 8. lib. 4. Prax. Barbetianae.

Subsectio decima quarta. Pro Calculo Renum & Vesicae.

INter medicamenta composita lapi∣dem comminuentia, est hoc Electu∣arium: cujus usus omnem lapidem renum & vesicae indubitanter frangit, & expellit, imò ab ejus generatione praeservat.

℞. Asari, polii montani. Chamaedr. phu. & mei, rad. asparag. petrosel. apii, dauci, spic. nardi & acori an. ʒjss. rad. Saxifrag. ʒij. vitri combust. sang. hirci praepar. Lap. Spong. an. ℥ss. ci∣neris leporis totius combusti in olla rudi ℥ss. mellis despumat. lb ij. Succ. milii solis lb ss. acet. Scillit. ℥iij. Sacch. rubr. lb ss. Mel. Sacch. Succus & ace∣tum Scillit. omnia simul lento igne coquantur ad succi & aceti consump∣tionem, & residui inspissationem, & cum infrigidari inceperit, reliqua pul∣verisata superaddantur, & F. Electu∣arium. cujus ℥ss. accipiatur diebus continuis manè 5. horis ante cibum. Sumatur cum ℥ss. aq. apii Sylvestris. & videbis quod non eris ab ipso de∣ceptus. Bartholomaeus Montagnana. Con∣sil. 182.

Subsectio decima quinta. Pro Calculo Vesicae.

PRo atterendo excludendoque cal∣culo.

℞. Decoct. Cicer. rubr. cum rad. Sclopendr. & alth. ℥vj. vini alb. po∣tentis

Page 125

℥ij. aquae extillat. ex cepis albis. succi limon. rec. express. an. ℥ss. Sacch. albiss. pulv. ʒij.M.F. potio tribus horis ante cibum exhibenda. Hoc sa∣nè medicamentum nulli fortasse alio in hoc opere cedit· ad idem etiam maximè volet hoc quod.

℞. Terebinth. ignis vel solis vi sic∣catae & in pulverem redactae ℈ij. la∣pid. Judaic. vitri usti sem. genistae an. ℈j. terebinth. clarae & liquidae ʒiij.M.F. bolus capiendus 4. horis ante ci∣bum. superbib. ℥iiij. aq. Saxifrag. & ℥ij. vini albi cum sacch. albiss. ʒj. In∣terim illinantur singulis 6. horis pu∣bis & perinaei partes hoc linimen∣to.

℞. Pingued. cunicul. pingued. an∣ser. ol. Scorpion. an. ℥j. succ. parietar. depurat. vini albi potentis an. ℥ss.M.F. linimentum, superadditis ʒij. lapid. Judaici cum praedictis probè suba∣cti.

Sanguis etiam vulpis & hirci calens, tum per fistulam argenteam injectus, tum etiam pubi & perinaeo illitus, maximam vim habet ad calculum at∣terendum in vesica; modo hic vetu∣state non obduruerit. Omnium ex∣trinsecus admovendorum efficacissi∣mum erit Lavacrum hujusmodi.

℞. Flo. Chamaem. melilot. aneth. abrotan. saxifrag. fol. caulium, sene∣cion. parietar. scolopendr. malv. alth. rad. petrosel. foenic. ononid. viol. an. Miij. sem. lini, milii solis an. ℥ij. foe∣nugraec. anis. ammeos, an. ℥j. bul∣liant omnia in q.s. hydraelei, vel aq. dulcis, in qua prius exactè excocta fu∣erint capita 2. vervecis, & usui ser∣vetur pro lavacro; quo cum utitur, si sumpserit hanc potionem mirifice conducturam speramus.

℞. Rad. enul. ℥ss. gran. alkikeng. ℥ij. bacc. Juniper. ℥j. liquirit. ʒvj. Omnia tufa bulliant in vini alb. ℥ix. ad consumptionem tertiae partis; co∣lat. adde sacchar. finiss. ʒj.F. potio calidè exhibenda. Io. Zecchius. con∣sult. 31.

Subsectio decima sexta. Pro Calculo Vesicae.

QUoniam Medicamenta lapidem comminuentia, nihil fermè o∣perantur ob lapidis grandioris duriti∣em, unica Chirurgia superest, quae eum detrahendo miserum aegrotantem à tam gravibus tamque assiduis mole∣stiis à doloribus pene intollerabilibus liberare possit. Sed cum hoc opus maximum sibi junctum habeat peri∣culum, potissimum in sene molliore corpore & Cacochymia laborante, jure optimo clarissimi viri recusarunt hoc praesidii genus. Sed cum ex gra∣vissimorum virorum decretis, in prae∣cipiti casu magis ex usu sit, ac longè melius, praefidium aliquod generosum, licet anceps, administrare, quam de∣mittere aegrum mori, omnibus ad ae∣grotantis statum praesentem & futu∣rum attinentibus, diligenter summa{que} opera expensis, in eam venio sententi∣am, ut ad cervicis vesicae incisionem deveniretur; parva facta sectione, eo consilio, ut lacerato musculo Sphin∣ctere per vulnus licet parvum admo∣dum,

Page 126

urina perpetuò involuntarie sensim praeterlaberetur. Hoc enim o∣pere peracto, dolores prorsus cessare solent, ut in nonnullis à me suit ob∣servatum, ac praesertim in Nobilissimo quodam Savonense, de Reariis annum agente 72, qui deinceps foelicem sem∣per duxit vitam. Siquidem in redden∣da urina, geminam ob causam, dolo∣res excitabantur, tum quoniam uri∣nae egressurae impetu calculus quasi proditurus dum dimovetur affectas partes lacerando ingentissimos parit cruciatus; tum etiam quia sub micti∣onis finem, Sphinctere musculo sese colligente & constringente, in causa est ut subjectae partes nonnihil ulcera∣tae à duriore lapide premantur velli∣centurque; at nunc utraque doloris causa confertim aperto loco cessat, quandoquidem neque urina ibi colligi∣tur, sed sensim continuò educitur, ne∣que commemorati musculi compressio adstrictio{que} amplius locum habet, mo∣do imposita tenui argentea aut plum∣bea fistula vulnus apertum asservetur, quasi in fistulam callosam abeat. Pro∣fecto cum ars naturam imitari studet, observaverim{que} ego non semel in lithi∣asi affectis, disrupto ea in parte abscessu sponte nato, ob causas jam dictas, do∣lores molestiasque omnes in urina red∣denda cessare, à natura edoctus, opus hoc non potui non semper cele∣brare: nostrum autem novum hoc consilium, qualecunque fuerit, si a∣pud aliquem authorem modernum hu∣jus aetatis reperias, scias velim id to∣tum à me accepisse. Ioannes Zecchius. Consult. 58.

De ista inventione medicandi calcu∣losis senibus gloriatur Zecchius in suis Consult. sed longè ante natum Zecchi∣um, tali curatione palliativa uteban∣tur medici Parisienses, jam à centum annis usitata. Io. Riolanus. Enchirid. Anatom. lib. 2. cap. 30.

Subsectio decima septima. Pro Calculo Vesicae incipiente in puero quinque annorum

IN consilium adhibitus, hoc modo cum ipso processi. 1. Institui op∣timam victus rationem, nimirum ut aer sit calidus, panis benè fermenta∣tus & coctus, non recens, neque ni∣mis durus. Jusculis utatur carnium castratorum, pullorum, gallinarum, aut caponum, quibus aliquid rosmarin. salviae, & majoran. nonnihilque salis ratione saporis addi poterit, radices foenicul. petrosel. & quaecunque uri∣nam insigniter movent, cibis minimè addantur; dum enim urinam movent, succum indigestum simul ad venas me∣saraicas ac hepar secum ducunt. Ex quibus obstructiones viscerum, & materia calculosa augetur. Viscidi, glu∣tinosi, crassi, & qui difficilis sunt dige∣stionis cibi nullo modo sunt offerendi, uti nec salsi, & qui pipere, zinzibere, caryophillis, raphano, cepis & ejus∣modi rebus conditi sunt cibi. Legu∣mina quoque oriza, fructus crudi, pisces, caseus, lac, & lacte confecta edulia summoperè vitanda. Vino uta∣tur albo & tenui decoct. agrimon. & veronicae diluto. Postea corpus se∣quenti

Page 127

potiuncula expurgavi.

℞. Rad. foenic. petrosel. eryng. marin. an. ℥ss. fol. agrimon. veron. cuscut. an. Mss. sem, anis. ʒj. coq. in aq. ad consumptionem tertiae partis. in colat. ℥ij. dissolv. Syr. ros. compos. cum rhab. agar. & sena. ℥ss. elect. dia∣cartham. ʒss.M.F. potiuncula su∣menda quatuor horis ante prandi∣um.

Purgato corpore sequentem prae∣scripsi Syrupum magistralem, de quo singulis diebus duabus horis ante pran∣dium ex cochleari sumebat ℥j. obser∣vata interim optima victus ratione, & per intervalla expurgato corpore, nunc praescripta potiuncula, nunc pulv. rad. mechoac, ℈ij. sumptis cum jusculo carnium. Syrupi autem haec est de∣scriptio.

℞. Rad. foenic. petrosel. gramin. saxifrag. eryng. marin. an. ℥j. fol. a∣grimon. veron. herniar. capill. ven. cuscut. an. Mj. fl. 3. cordial. genist. & fl. chamaem. an. pj. sem. milii solis. bismalv. anis. & sem. 4. frigid. maj. an. ʒij. liquirit. ras. & uvarum passul. exacinat. an. ℥ij.F. decoctio ad con∣sumpt. tertiae partis. colat. adde sacch. miscellan. lb jss. mell. puri & despu∣mati. lb ss.F.S.A. Syrupus, aromati∣zetur pulv. Cinamom. el. ʒij.

Per menses quoque aliquot sequenti semicupio ex rad. herb. & sm. emol∣lientibus, luxantib. lenientib. & flatus discutientibus per intervalla uteba∣tur.

℞. Rad. & fol. alth. rad. & fol. malv. rad. foenicul. petrosel. eryng. marin. an. ℥ij. herb. parietar. viol. ve∣ronic. flor. chamaem. melil. genist. sambuc. an. Mj. sem. foenugraec. lini, an. ℥j. sem. petrosel. anis. foenicul. ge∣nist. an. ℥ij. coq. in q.s. aquae pro se∣micupio. Ex simili quoque decocto, quotiescunque alvus non respondebat, addito vitello ovi, parumque elect. bened. laxativ. & ol. rutac. enemata praeparavimus & exhibuimus.

Imum ventris & perinaeum non ei solum balneo egresso, verum etiam singulis diebus semel aut bis sequenti unguento inunximus.

℞. Ol. Scorpion. amygd. amar. an. ℥j. ol. Lil. alb. & ung. dialth. an. ℥ss.M. fiat unguentum.

His adhibitis remediis Dei singulari beneficio, paulatim convaluit, neque posthac ullum mali hujus vestigium sensit. Guil. Fabrit. Hildanus. Obs. 71. cent. 3.

Subsectio decima octava. Pro Calculo Vesicae.

MUlta usurpavit remedia toto an∣no per intervalla, ac tandem calculum excrevit nucis avellanae magnitudinem aequantem, sed figu∣rae oblongae olivam referentis: at ve∣rò tanta difficultate ferebatur per vir∣gae canalem ut intra 15. tantum horas à vesicae orificio ad balani radicem pervenerit, ubi meatum angustiorem inveniens, nullo modo eum pervade∣re potuit, atque adeo necessum fuerit balani incisione illum extrahere, quae in parte inferiori, prope fraenum cele∣brata est. Remedia quibus praecipue

Page 128

calculi exclusio adscribitur, talia fu∣ere.

Post evacuationes universales, usus est per mensem integrum pilulis ex sa∣libus bacc. hederae & nasturt. aquat. crystallo tartari & minerali part. ae∣qualibus cum terebinth. in massam pi∣lul. redactis. De qua sumebat ʒj. ma∣è sigulis diebus. Postea verò per novem dies sumpsit aquae ceparum al∣bar. in vino albo destillatarum, ℥iij. cui addebatur sal ex capite mortuo elici∣tum, & nono die praedicti calculi ex∣cretio contigit. Lazarus Riverius. obs. 14. cent. 4.

Puero Mercatoris cujusdam 7. an∣norum calculo vesicae. laboranti, Li∣thotamus Italus, sine sectione lapidem eximere volens, digitum sinistrae ma∣nus medium butyro inunctum in po∣dicem immisit (quae ratio calculum inveniendi omnium est optima & tu∣tissima) ac dextra manu ventrem in∣feriorem in regione pectinis premens, digitoque podici intruso calculum propellens, vi illum ex vesica in cervi∣cem illius impulit: ubi cum ob mag∣nitudinem subsisteret, & tactu supra podicem deprehenderetur, illic secti∣one facta supra lapidem, cochleari ferreo mox exemit, qui si minor fuisset, per meatum penis facilè exprimi vel exugi potuisset. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 894.

Bartho. Turrianus in Iatro 6. lib. 4. Vesicae calculum jam sectioni destina∣tum fregit propinato pulvere Crystal∣li, vel potius substantia ejusdem reso∣lubili. Fit autem Crystallus solubilis, si vel minimum novies in fornace fi∣guli calcinetur; tunc abit in friabilem substantiam, & in cella positus liques∣cit, olei tartari instar. vel lapis Cry∣stalli ignitus septies extinguatur in aq. vel spiritu urticae minoris.

Vesicae calculus comminuitur Em∣plastro ex caepa alba cocta, pectini im∣posito teste Io. Praevotio med. Patavino. Schroderus commendat urinae spiritum, vel è calculo humano factum, quem & ego saepius probatum reperi. Wolf∣gangus Hoeferus. Herc. Med. lib. 3. cap. 4.

Gerardus Boot, medicus doctrina & experientia praeclarus, Molinaeum quendam vesicae calculo laborantem, aqua Persicariae destillata ad integram sanitatem perduxit, de ea haustum singulis matutinis exhibendo. D. Ro∣bertus Boyle. in aureo suo Libro, De V∣tilitate Naturalis Philosophiae, Parte secunda, Sectione tertia.

Subsectio decima nona. Pro Calculo Vesicae.

CAlculum in vesica existentem du∣rum & antiquatum, frangère nemo potuit: molliorem, tophaceum, friabilem, recentem cum difficultate frangemus in juvene, non in sene, ubi aperti sunt meatus, non adstricti, ubi vires validae sint, & aegrotus medico pareat, medicusque suo munere perfun∣gatur: at etiam si conditiones adsint hujusmodi, rarò tamen hoc opus me∣dicamentis absolvitur. Ego bis in hanc usque diem fractum vidi, primum casu, mox deliberatione, atque matu∣ra

Page 129

consultatione addita. Casus fuit. Filium Zanetts Pontificii Typographi Romae expurgandum susceperamus, Doctissimus quidam Medicus & ego, ut postea tutior ad ipsam sectionem accederet (jam enim cum Nursino ar∣tifice de pretio convenerat) tentaverat ante, omnia remediorum genera tum à medicis Venetis, tum Florentinis ex∣cogitata, cum{que} nullam consequeretur utilitatem, secari cupidus, sacerdotem jussit accersiri, ut sumptis Ecclesiae sa∣cramentis, si ex sectione moreretur, a∣nimae fuisset consultum. Religiosus fuit ex societate Jesu, qui audita confessione ab aegroto, & cognito morbo, proponit illi pharmacum, ut dicebat magni usus, de quo & in seipso & in aliis periculum fecit· experiri placuit· ne{que} facti poeni∣tuit. Eodem remedio in renum calculo usus sum bono semper successu. Vidi e∣nim circuitus illos nephriticos fuisse none sine assistentium admiratione sa∣natos. In affectu vesicae nunquam sese mihi obtulit occasio experiundi, nisi semel sed aequali cum superioribus eventu, variato tamen exhibendi mo∣do. Describam primùm pharmacum ab ipso Jesuita traditum, mox verò aliud· sed imprimis illud remedium approbo, quia nihil deesse video, quod possit ad hujusmodi opus perficien∣dum expotari: vim agnosco simplici∣um egregiam, componendi rationem exquisitam conspicio· ac eo magis probo, quod pro basi continet antido∣tum in quo summa vis inest ad fran∣gendum calculum· habet autem Jesui∣tae pharmacum ita.

℞. Pulv. millepedum praep. ʒj. ad sumum ℈iiij. aq. vitae ℥ss. juris ci∣cer. rubr. ℥ix. vel ℥x. capiat calidum horis ante prandium 5. enemate ute∣batur emolliente ante medicamenti potum· instituebat simul emollien∣tem victum· effectus medicamenti fu∣it: horarum duarum spatio, totum corpus incalescebat, angustiebatur ae∣grotus, sitiebat, ac ferè loco stare non poterat, aliquando circa pubem dolores urgebant, urinae hora quinta coepe∣runt crassiores reddi, sed non multae. Secundo die à pharmaco contingebant eadem, sed urinae copiosiores & crassi∣ores. Tertio sabulum apparuit mul∣tum. Septimo tandem adeo plenae sa∣bulo visae sunt, ut rectè quis diceret, eas nihil esse quam sabulum aqua disso∣lutum, omnia in meliorem statum re∣digebantur, ita ut qui proximè incidi debebat, liber ab omni malo nono fue∣rit die, & hic adhuc vivit, ab eo mor∣bo dei benignitate liber.

Ego verò juvenem annorum 28. calido & sicco temperamento curatu∣rus, duxi minuendam quantitatem aq. vitae, & ubi singulis diebus datum alteri fuit antidotum, huic alternis dare jussi· ac pro refrigeratione totius corporis aquam fragariae, & fabarum ad ℥x. propinabam intermedio die cum. gutt. vj. ol. calcanthi & ℥j. julepi violati· hoc autem modo pharmacum indicabam.

℞. Pulv. assellor. praep. ʒj. aq. vi∣tae ʒij. decoct. cicer. rubr. ℥viij.Ms. & capiat tepidum 6. horis ante ci∣bum; sed cum excalefaciebam igne pharmacum, ibi non erat aqua vitae, verum ubi ab igne remotum erat, mi∣scebatur. Dedi medicamentum in

Page 130

Balneo decoctionis herbarum emolli∣entium, univrsalibus praecedentibus· praeparantur Millepedes ad renum & vesicae calculos hoc modo.

℞. Assellorum quam volueris quan∣titatem, vinoque albo generoso abluito diligenter, mox in ollam conjicito no∣vam vitreatam, lutoque illam incrus∣tato, demum in furno exsiccentur, ita ut possint in tentim pulverem redigi: tum verò affunde vini ejusdem gene∣rosi quantum poterunt imbibere, & rursus exsiccato, ac tertio imbibito & exsiccato ut supra, quartò verò pulve∣rem irrrato hoc qui sequitur liquo∣re.

℞. Aq. fragor. ℥iij. Spirit. vitri∣ol. ʒjss. iterum pulvis exsiccetur & tenuissimè contritus in vase vitreo, au∣reo, vel argenteo usui servetur. Quod ad ipsam incisionem attinet, si fiat ig∣nitis cultris multo foelicius succedet· hanc rationē secandi, mea persuasione, adhibebat Romae quidam ex meis disci∣pulis, ac omnes ferè sanitati restituebat. Horatius Augenius. Epist. & Consult. Tom. 2. lib. 9. Epist. penult.

Wilhelmus Laurembergius Professor. Rostochiensis ut ipse de se refert prove∣cta jam aetate calculo vesicae laboravit, qui cum varias molestias exhiberet, & nucem ponticam aequare deprehende∣retur, ac citra sectionem exire non pos∣se putaretur; ipse verò periculosissi∣mo huic auxilio sese subjicere nollet, de aliis remediis cogitare cepit· pri∣mo ergò liquorem illum nephriticum celeberrimum agnoque apud princi∣pes in pretio & usu habitum expertus est, qui ita paratur.

℞. Salis tartar. alb. ʒj. affund. aq. petrosel. lb j.M. & per chartam bibu∣lam transcoletur, & liquori color cro∣ceus corticibus aurantiorum concilie∣tur. usurpavit etiam gemmam illam Indicam, Igiada Hispanis dictam, ad calculum frangendum celeberrimam: sed utriusque remedii nullam vim de∣prehendit· ergò inter reliqua quae ad calculum comminuendum commen∣dantur, pharmacum ex asellis experiri voluit, ad imitationem Augenii in hunc modum.

℞. Pulv. asell. praep. ʒj. Spirit. ju∣niper. ʒij. juris Cicer. rubr. ℥x.M. quo manè assumpto, prima & se∣cunda vice à sumpto medicamento tri∣bus aut 4 horis, quandam pectoris compressionem percepit, & quasi im∣minens animi deliquium, ut necesse haberet theriacae ℈j. potioni admisce∣re· atque ita remedio hoc totos 15. dies ufus est. Sed toto hoc spatio ne minimum quidem Sabuli expurga∣ri reperit· itaque alia addenda ratus, sequenti medicamento usus est.

℞. Assel. praep. ℥ij. lepor. praep. sang. hirci praep. Spong. ros sylvestr. fem. viol. purpur. an. ℥j. Spec. Lithontrib. ʒij.M.F. antidotum. Hujus antidoti accepit ʒij. decocti diuretic. ℥x. Spirit. juni∣per. ʒij. quod medicamentum ubi manè hora 5. hausisset, secunda vice, post horas plus minus 4. sub pubis osse ad regionem ostii vesicae, magnos sen∣tire cepit dolores. Paulò post parum urinae profluebat, & cum ea lamellae ex∣iguae instar Squammae piscis subrubrae, quae licet aliquam visciditatem habere viderentur, ad tactum tamen in sabu∣lum

Page 131

resolvebantur, ita ut manifestò appareret tunicam vel crustam esse à majore calculo solutam. Cujus medi∣camenti usum cum continuaret, inter∣dum tertio, interdum quarto, non∣nunquam quinto die, hujusmodi la∣mellae crassiores, & fragmenta saepè grandiuscula profluxerunt, & praeser∣tim ubi lavacro aquae dulcis uteretur; cum verò & à calculo, & ab ejus frag∣mentis, orificium vesicae esset saucia∣tum, ad leniendum dolorem medica∣mentis usus est· atque ita horum me∣dicamentorum usu 17. septimanarum spatio à calculo isto liberatus est. De∣coctum diureticum hoc fuit.

℞. Rad. Liquirit. ʒvj. alth. gra∣minis. ononid. an. ℥ss. baccarum hali∣cacab. numero xx. cicer. rub. ℥iiij. uvar. pass. ℥j. sem. 4. frigid. Maj. an. ʒj. hord. pij. Coq. in aq. alkikengi. ononid. fragor. fl. fabarum an. lb jss. colatur. adde Syr. de alth. ℥iij. Da∣niel Sennertus. Pract. lib. 3. part 8. Sect. 1. cap. 2.

Ptisana fructus Cynorrhodi feu rosae Sylvestris in furno siccat. & pulverat. multos à calculo liberavit· sed diu ea ptisana utendum est. Petrus Borellus. obs. 22. cent. 3.

Subsectio vicesima. Pro Calculo Vesicae.

PRincipes Germaniae contra Lithia∣sin quotannis in majo bibunt quo∣tidie haustum liquoris è cortice vulne∣ratae betulae· quem liquorem praeser∣vant à corruptione aeris illi affundendo ol. oliv. Vulneratur cortex betulae prope terram in trunco menfe martio, circa tempus quo solet vulnerata vitex plorare novellum liquorem è terra haustum. Sed is liquor betulae est pene infipidus.

Sin autem ramus aliquis spissitudi∣nis 3. digitorum ad semidiametrum vulneretur, inditaque lana repleatur, statim flet liquorem non ingratum ac subacidum, qui etiam in ipso Lithiasis tormento solatur afflictos ad 3. vel 4. cochlearia assumptus. Tenellos etiam, subnigricantesque betuae ramulos (unde Scopae & virgae nostratium fi∣unt) qui tumentes gemmas nondum frondosas habent, malleo super incudē vel lapidem conquassatos jussi conco∣qui aquae ad cerevisiam fabricandam destinatae; cui cerevisiae si post modum dauci semen aut beccabungam associa∣verim, sortitus sum effectus ad Lithia∣sis praecautionem optabiles; potentio∣resque ad huc, si isti cerevisiae liquor iste martialis è superioribus ramis collectus insusus fuisset, post sedationem maxi∣mam ebullitionis suae, quam vina & cerevisiae incadis sponte tollerant. Com∣peri namque imprimis quod ejusmodi potus è betula diureticorū metū tolle∣ret, eo quod dolores Lithiasis atq, con∣tracturas laxet, tam in Lumbis quam intestinis (hinc namq, unica Lithiasis etiam colicos dolores suscitat, non mi∣nus ac si somes ejus intestinis inesset) prodst etiam dysuriis & stranguriis senilibus· calorem item jecoris mi∣tigat primum, deinde tollit. Io. Helmontius. Tract. de Lithiasi. cap. 8.

Cardanus scribit sua aetate, virum

Page 132

per Longobardos oberrasse, qui pau∣cis diebus, quodam poculo pas∣sim securè, certò atque breviter sana∣bat quotquot calculum in vesica habe∣bant· additque judicium, se non dubi∣tare hunc virum in inferis esse, quod moriens artem suam mortalibus in∣viserit,

Pistor quidam habebat filiolam, quae saepius cruentum meieret, medi∣oque filo suspendebatur lotium: erat autem pallidum cum multo sedimine ac glutinoso· sicque septimum vix∣erat annum· villica quaedam narrat pistori, idem sibi olim contigisse· jus∣sit adferri vesicam tauri embrionis nondum nati; vesicula ista plerumque repleta est liquore saporis non quidem urinalis, sed alieni; cujus singulo ma∣ne bibit ℥ij. cum totidem vini albi. Superstes diu vixit calculi nescia. I∣dem remedium juvit aliquot puellas pauperes. Idem ex embrione hirco tentatum ac foelicius adhuc successit. Io. Helmontius. Tract. de Lithiasi. cap. 7.

Ad calculum in vesica incidendum magni sunt momenti hae pilulae.

℞. Sem Milii solis petrosel. Saxi∣frag. & Chaerefol. an. ʒss. Sang. hirci praep. ℈j. succi liquirit. ℈ij. trochisc. alkikengi sine opio ℈ss. terebinth. lo∣tae in aq. foenic. & apii, deinde parum tostae. ʒij.F. pilulae admodum exi∣guae, & singulis diebus capiat ℈ss. aut paulo plus. Ludovicus Mercatus. Con∣sult. 6.

Sectio 4. Pro Caloris naturalis debilitate.

INter medicamenta, ab omnibus medicis doctis, ad roborandum ca∣lorem naturalem in visceribus, & toto corpore, & spirituum generationem, maximè commendatur ambra. Ita.

℞. Ambrae ʒss. Sacch. ℥vj.M. su∣matur in jusculo vel quomodocunque: alias commendatur Spiritus vini ex optimo malvatico confectus, si manè aliquot guttae cum mica panis usur∣pentur. Ioan. Crato. Consil. 14. lib. 4.

Sectio 5. De Calvitie.

CAlvities (quae graecis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicitur) defluvium est capillorum, quod a sincipite plerumque incipit ac continuo tractu per medium caput, in occiput vergit, ex defectu alimenti or∣tum habens; ejus causa est inopia hu∣midi calidi pinguis· senectutis comes est perpetuus· haereditarium aliquando est malum: à veneris etiam frequenti∣ori usu producitur· fit quoque secun∣dum. Hippoc. 6. Epid. Sect. 3. Aph. 1. Calvities ex consumptione ipsius cere∣bri, procedente nimirum aetate, cere∣brum abscedit ab osse cranii, quod pri∣vatum humiditate, nequit amplius pilos alere, qui alimento destituti de∣cidunt· quae haereditaria est, & se∣nectutis

Page 133

vitio curationem nullam ad∣mittit.

Subsectio prima. Pro Calvitie in Adolescente.

COnsului ut decocto ulmi ex dulci lixivio caput lavaret, & locum affectum Squilla aut coepa fricaret, & deinde hac etiam decoctione ablueret, quae ex abrotano & agrimonia para∣tur· demum verò ut hoc unguento in∣ungeret, quod ex labris vulpis cum pelle in cinerem redactis & ex cinere stercoris caprae, apum & muscarum, & succis dictarum herbarum & oleo de∣coctionis muscarum constabat, cera modica adjecta, post succi consumpti∣onem ad formam unguenti paratum. Erat hoc Experimentum Gisberti Hor∣stii praeceptoris mei. Urina calida per se lota juvat· alteri verò solo lixi∣vio hederae arboreae, cum caput lavâs∣set crines restituti sunt. Petrus For∣restus. Observ. 6. lib. 8. de vitiis ca∣pitis exterioribus.

Subsectio secunda. Pro Calvitie post tineam rema∣nente, ad virum excellentem.

CAlvities haec non ex senio, sed ex∣ulceribus capitis manantibus or∣tum duxit; vera cute hinc inde exesa, & per dropacum applicationes & de∣tractiones absumpta, in cujus locum cicatricosa & callosa cutis nata est. Cum autem in cicatrice pili vix un∣quam nasci possint, & jam diu perse∣verarit malum, difficile erit arte, illic denuo pilos educere. Tamen cum cu∣tis capitis spissa & capillosa sit, in qua semina adhuc fortè pilorum latere subtus possunt, praecipuis expertisque remediis id tentandum esse, ut pili crescant, censerem· omissis multis aliis hoc modo procederem.

Caput manè foveat dominus cum spongia intincta in vino albo, in quo decoctum sit abrotanum cum Cha∣maem. & Slviae floribus; ut sic pori sensim aperiantur, quod & alioquin capiti, tantum abest ut obsit, ut poti∣us prosit. Hoc pacto alternis diebus per mensis spatium & ultra caput fo∣veat; fricando & pectinando post fo∣tum. Deinde inungat caput noctu, squenti unguento.

℞. Ol. Myrtin. amygd. d. an. ℥j. cortic. rad. Cannar. ustar. verarum. Capill. ven. veri usti & polytrichi. an. ℥ij. cap. murium ustor. apum com∣bustarum, & Cantharid. rubrar. ma∣culis nigris. an. ʒj. ladan. ʒij. Mell. ℥j. cum cera F. Linimentum. Hoc Lini∣mento nihil est efficacius, quod si non juverit, nihil juvare poterit· utetur illo alternis noctibus, & quando spissè adhaeret; abluere poterit lixivio, in quo abrotanum decoctum fuerit. Ubi mensis spatio usus fuerit, postea hoc decoctum parari curet.

℞· Cap. ven. polytrich. cortic. rad. cannar. fol. Myrti. fol. Sen. fl. Cha∣maem· ros. rubr. fol. Lapathi acuti. an. Mj. lign. guajac. lb ss. abrotan. Mij.F. decoctio. qua singulis noctibus caput lavet cubitum iturus, continuando

Page 134

diu; vel saltem cum spongia foveat. at{que} nisi succedat mensibus aliquot elapsis, rursus unguento priori caput inungat noctu & manè, & hoc decocto ablu∣at· haec prae caeteris omnibus (si quid effici in hac re potest) efficacisima sunt remedia, quae fideliter communi∣care volui, à deo successum domino optans. Felix Platerus. observ. lib. 3. pag. 597.

Sectio 6. De Cancro.

CAncer (graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) est tumor durus, rotun∣dus, inaequalis, colore livescens, aut nigricans, venis circum circa turgidis & repletis, dolore ac interdum calore gravis· in qualibet corporis parte nasci solet, in facie, labro, ore, oculis, in vulva, cole, & ano; at maximè in fae∣minarum mammis, quae, quia sungo∣sae & inanes, illius materiam promptè excipiunt, ex utero etiam in eas facilis est decursus· causa est bilis adusta & atra in venis haerens, nec ob crassitiem penetrare potis, quae suppressis men∣struis aut haemorrhoidibus originem suam saepissimè debet. Ejus signa sunt, tumor in principio ciceris mag∣nitudine, cum dolore & calore, hinc fabae, deinde juglandis, & ovi magni∣tudinem aequat, tandem in amplio∣rem molem attollitur, pars conspicuè livescit aut nigricat, venae in ambitu crasso nigroque sanguine turgent, ita ut cancri fluviatilis pedes referre vide∣deantur.

Cancer alius est non ulceratus, à mi∣tiore materia proveniens, qui & occul∣tus dicitur, alius est ulceratus & ero∣dens ab acriore materia oriundus· tunc quidem corruptae carnis speciem tumor exhibet cum foetore, sor∣dida illuvie, horrido aspectu, la∣bris praeduris & inversis. Morbus est periculosus & gravis & qui raro curatur.

Subsectio prima. Pro Canco Mamillae.

UNiversum corpus per medica∣menta melancholiam respicientia purgavimus· sanguis etiam missus est· quibus peractis hoc topicum adhibi∣tum est.

℞. Succ. plantag. solan. semperviv. an. ℥ij. pulv. plumbi usti & saepe aq. rosac. lavat. ℥j. thuris. ℥ss. in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo saepe omnia tractentur, & ad solis radios quousque optimè incorporentur, ex∣ponantur: in quo lini pannus imbu∣tus mamillae applicabatur & saepe in∣novabatur· quo remedio melius se ha∣bere dixit, & meritò sanè, quia medi∣camentum hoc humoris infringit acu∣tiem & ejus hebetat saevitiem: Uni∣versus enim noster conatus eo dirige∣batur, ut cancer hic remoraetur, in altumque amplius non cresceret· in quem finem praedicti medicaminis vice, laminam plumbi mamillae figu∣rae concinnè adaptatam imponeret,

Page 135

neque alia remedia supra locum lae∣sum permitteret, consului. Novi enim ipse nonnullas▪ mulieres cancros in mamillis habentes, solo bono vitae ordine, absque ullo medicamentorum topicorum irritamento per longum vi∣vere tempus, ita incolumiter prosperè, & sanè, ac si nullum paterentur mor∣bum. Amatus Lusitanus. Cent. 3. curat. 32.

Subsectio secunda. Pro Cancro Mammae.

FOnticuli in utroque crure excitati erunt maximi usus· pro purgati∣one infusum hellebori nigri & agar. troch. cum Syr. de polipod. etiam at∣que etiam laudo. & quoniam humor hic atrabilarius continuo indiget irri∣tamento, ego maximè hortor nostram patientem ut familiariter aliquo phar∣maco dejectorio utatur. In hunc fi∣nem pulvis hellebori nigri praeparati & succo ros. ter aspersi ac in umbra exsiccati ex ovo sorbili ad ℈j. datus, & vinum Sena medicatum in prima mensa aliquot intervallis bibitum, mi∣hi summopere arrident. Quod attinet medicamenta topica, ego omnibus anteporo medicamentum Galeni ex succo Solani & plumbo usto simul in mortario plumbeo agitatis, paratum, quod eo praestantius erit, si addatur oleum rosatum completum, succus virgae aureae aut etiam tabaci, omni∣bus pariter in mortario dicto confu∣sis.

Quae secreta qualita•••• hic agunt sunt interna vel externa, interna ui lac in quo cancri fluviatiles sunt inco∣cti. Externa sunt, primum pulvis Bufonis cum fermento in olla vitreata ex furno siccati. Secundo folia Lilij contrita & apposita. Tertio Linimen∣tum ex pulvere cancrorum fluviatili∣um ac tutia praeparatum cum pingue∣dine gallinae exceptis. Quarto aqua stillaticia stercoris bubuli mense majo collecti. Iul. Caesar Claudinus. Re∣spons. Medicinal. 35.

Subsectio tertia. Pro Cancro labrum superius obsidente.

VIr quidam Monspelii degens circa finem hiemis correptus fuit exi∣guo tuberculo labrum superius obsi∣dente, quod in dies incrementum ca∣piens, in tumorem cancrosum tandem degeneravit· in auxilium vocatus, cu∣rationem sic aggressus sum.

℞. Rad. bugl. & cichor. an. ℥j. fol. agrimon. borrag. ceterach. & veronic. an. Mss. coq. cum pullo gallinaceo. in colat. dissolv. crem. tartar. ʒj.F. jus∣culum: quod capiat manè pe 12 dies in quarto quoque jusculo dissolv. Syr. sequentis. ℥ij.

℞. Succor. rec. express. & per re∣sidentiam depurator. borrag. bugl. fu∣mar. cichor. lb iij. Succ. veronic. & pmor. redolent. an. lb j. Sen. mund. ℥vj. Epithym. ℥ij. rhab. el. & agar. rec. troch. an. ℥j. Zinzib. & Caryo∣phill. an. ʒj. Infund. & decoque ut arts est· donec colaturae supersint

Page 136

quart. v. in quibus dissolve Sacch. al∣biss. quart. v. fiat Syrupus perfectè co∣ctus, postremae dosi jusculorum adde extract. hellebor. nigr. gr. iiij. capiat cum regimine· hoc medicamentum summa cum vehementia aegrotantem expurgavit, non solum per alvum sed etiam per vomitum: verum eodem die tumor valde imminutus apparuit, & doloris expers.

Post usum jusculorum, usus est bal∣neo tepido per triduum; hirudines hemorrhoidibus admotae; causticum utrique tibiae inustum; serum lactis cum Epithymo per mensem usurpatū, & balneū iteratum singulis septimanis.

Post 15 dies ab assumpto extracto hellebori nigri, idem remedium itera∣tum est, eadem dosi cum diapruni so∣lutivi. ʒiij. cujus operatio fuit priori similis, & eodem die tumor imminu∣tus apparuit.

Topica omnia tumorem exaspera∣bant, excepto unguento ex ranis viri∣dibus▪ quod maximè laudatur ab A∣quapendente, Chalmetaeo & aliis, & in hoc affectu plurimùm praestitit: ita ut illius curationem duobus praesertim remediis tribuendam esse existimem, extracto Scil. hellobori nigri, & un∣guento de ranis viridibus· non parum tamen contulit Syrupus Magistralis quo bis in septimana utebatur.

Intra mensem à curationis principio tumoris portio suppurata est, & spon∣tè aperta cum pure satis laudabili; ul∣ceri & tumori universo admovebatur continuò unguentum praedictum, & sensim tumor imminutus ac tandem sensim resolutus est, & ulcus ad cica∣tricem perductum. Unguenti de ranis compositio haec est.

℞. Ranas virides in aquis puris de∣gentes, q.v. in vas fictile vitreatum, multisque exiguis foraminibus in fun∣do pertusum conjicito, earumque ora butyro impleto, vas ne quid exhalet luto diligenter oblinito, & cooperito, cui alterum effossa terra conclusum su∣perponito, ignem in ambitu ad d∣stillandum accendito, oleum seu liquo∣rem illum stillatitium colligito, & cum pulvere ranarum mifceto, ut fiat lini∣mentum. Lazarus Riverius. observ. 97. cent. 1.

Subsectio quarta. Pro Cancro ulcerato.

INter caetera praestantissimum ac tu∣tissimum auxiliū in hoc affectu Gui∣doni à Cauliaco praedicatur arsenicū sub∣limatum. Hoc (inquit Theodoricus) can∣crum, lupum estiomenon, noli me tan∣gere, fistulam, & tales omnes pessimos morbos primo die occidit & extirpat. quin & ipse Valescus refert de quodam medico & Chirurgo qui cancrum & ulcera tibiarum antiqua succo Solani vel plantag. fovebat, in eo posito pul∣vere arsenici, pannumque in eo made∣factum superponebat, & sanabantur multi▪ Caeterum magna locorum cir∣cumstantium interim dum haec admo∣ventur, cura semper habenda est, ne sci∣licet ea inflammatione occupentur; quod incommodum facile evitabis, ip∣sum arsenicum justa quantitate & le∣gittimo modo adhibendo, partesque vicinas & carcinoma cingentes un∣guento de bolo & suco solani ilinen∣do·

Page 137

ubi autē arsenicum effectum quem sideras, praestiterit, (quod ex loci in∣flatione sine tumore & mora triduana deprehendes) dolor mitigandus erit, & crustae casus procurandus hoc Em∣plastro.

℞. Decoct. alth. malv. viol. lb j. sa∣rin. hord. q.s.m. bulliant ad spissitu∣dinem, quibus adde ol. ros. viol. an. ℥jss. lutea ovorum 2. Croci parum.

Hoc unguentum ad cancros ulcera∣tos magnopere probo.

℞. Plumbi usti & loti. pompholig. thur. an. ℥v. absinth. ℥j. ol. ros. lb ss. cerae. ℥jss. succ. Solan. q.s. ad unguen∣ti crassitudinem.

Confert etiam unguentum Diapom∣pholigos à Galeno maximè commen∣datum. Petrus Forrestus. Schol. obs. 6. lib. 4. Obs. Chirurg.

Cancrum pectoris per appositum causticum arsenicale feliciter, manum admovente chirurgo nostro Baulero, radicitus extirpavimus, & locum ex voto vicissim consolidavimus. Gregor. Horstius. in Epistola annexa observa∣tioni 35. lib. 7. De Morbis Contagio∣sis.

Mortificatus arsenico cancer facilè fnatur, etiam solo herbarum (agrimo∣niae & aliarum) fotu. Defensivum doloris est, solutum sulphuris, & si∣mul sanativum· in hujusmodi morbis sulphur solvimus spiritu terebinthi∣nae, & in solutum aliquoties dejici∣mus hydrargyrum ferventem, vel re∣ductum sublimati liquorem ei jungi∣mus. Nobile evadit medicamentum, qui laborem & periculum fugiunt, in∣coquunt sulphur unà cum arsenico, vel hydargyro sublimato, & eadem o∣pera prodit Medicina. Andreas Liba∣vius. in Epistola ad quendam annexa observ. 2. lib. 9. Obs. Gregor. Horstii. de Chirurg. Casibus.

Subsectio quinta. Pro Cancro.

CUratio Cancri, qua quidam foe∣liciter usus est à magno quodam viro mihi communicata, talis est.

℞. Rad. Serpentar. maj. mense ju∣nio collectae, transversim incisae, & fi∣lo lineo trajectae, & ad umbram ex∣siccatae, suspensae nè parietem attin∣gat, in subtilem pulverem redactae quantum volueris, cui adde arsenici non splendentis tertiam partem, fuligi∣nis camini parum, omnia bene com∣misc. & subtilissimè pulverisentur, & serventur in pixide lignea. Si ulcus sit valde putridum, arundniaceo cul∣tro scalpendum est, ut parum sangui∣nis exeat, & pulvis subtiliter insper∣gendus, atque gossipium saliva made∣factum, superponendum, protestan∣dumque est, quod per diem & noctem unam, dolorem molestum excitabit, atque pars intumescet, sed quanto tu∣midior evadet eo melius· non est remo∣vendum medicamentum· sed faciet escharam, quae sponte perse post octavū diem cadet; si post Escharam elapsam, immundum remanebit· ulcus, mun∣difica cum melle rosato, succo apii, & parum farinae hordei, vel unguento isi∣dis, & superponatur unguentum de tutia. Si verò aliqua radix remane∣ret;

Page 138

rursus appone pulverem praedi∣ctum; & pro removenda Eschara ni∣hil addes, sed naturae permittes. Sed antequam aggrediaris curam, purga corpus competenti purgatione, & re∣ctam victus rationem praescribe. Ca∣rolus Oslevius, in Epistola ad Laurent. Scholzium. lib. 3. Epist. Cratonis & aliorum Med. à Scholzio Edit.

Placet hic cancri ablationem & cu∣ram, ab amico mihi communicatam, subjungere.

℞. Arsenic. alb. subtiliss. pulverati pt. 1. rad. ari pulveratae part. iiij. fuligin. parum, ut in trium horum mistione, pulvis modicè cinereus, vulgò griseus fiat, qui ad usum servandus, & quo vetustior eò melior evadit, ac in quintū us{que} annum durat. Hic pulvis exul∣cerato cancro ad crassitiem dorsi cultri, cavendo ne bonam carnem tangat, in∣spergatur, in medio tamen paulò spis∣sius, ob mediam cancri radicem, com∣muniter reliquis majorem: huic asper∣so pulveri gossipium extensum, & sa∣liva bene madidum, ut cum pulvere eo melius adhaereat, alias nihil opera∣bitur, imponatur: inspergendus au∣tem pulvis postquam aeger jam pastus fuerit, & exulceratus cancer, nullis aliis quam ligneis instrumentis tangen∣dus. In adhibitione hujus pulveris cautelae aliquot notandae veniunt, ob diversos effectus ejusdem, aliis enim dolorem creat, aliis non item, pene∣trat usque ad venas seu radices cancri, iisque firmiter adhaeret, ut sine ruptio∣ne harum adimi amplius nequeat; quare semel tantum inspergendus, quia ejus vis, donec omnia secum auferat, durat. interea nulla alia medicamenta imponenda, quia hoc sine noxa fieri non posset, nisi in ambitu circum circa, ad latitudinem 2 digitorum transversorum, defensiva, seu potius repellentia & inflammationem impe∣dientia quale hoc esse potest.

℞. Boli armen. ol. ros. an. q.s. ace∣ti ros. parum Misce. Solet quandoque ob penetrationem & vim medicamen∣ti, ruptio venarum, eamque effusio magnae sanguinis copiae, & simul ma∣teriae flavae & acris, subsequi, quae ubi contigerit, nullum medicamentum, praeter lintea duplicata imponenda, & quoties madida, renovanda: fluxio enim haec ultra unum aut alterum di∣em non extenditur, hacque omnis aufertur dolor· his factis expectanda cancri sua sponte cadentis, à sana car∣ne separatio, quae continget intra 18. aut 20. dierum spatium: minima namque rupta radix ante hoc tempus, vi illata, totius curae reiterationem mi∣natur· separatione hac secuta, ulceri sequens pulvis inspergendus.

℞. Thuris puriss. mummiae, ma∣stich. myrrh. aloes Sarcocoll. an. ʒj. opopon. opt. ʒss. laventur omnia aq. plantag. & ros. fiat pulv. tenuiss. qui acrior reddi poterit, aucta thur. ma∣stich. myrrh. & Sarcocoll. quantitate· pulvere crasso insperso ulceri, tale un∣guentum supra telam extensum impo∣natur.

℞. Lythargyr. auri ℥ij. mumm. ℥j. ol. ros. ℥jss. aceti ros. parum· pulverata in mortario plumbeo agitata incorpo∣rentur, & si duriusculum adhuc sit un∣guentum, addito ol. rosac. mollius

Page 139

reddatur. Haec 2 semel in die applicare usque ad plenam ulceris consolidatio∣nem sufficit, emanabit ex eorum usu, primis diebus, materia viscosa, tenax & alba, quae indies optimè extergen∣da, usque ad absolutam curam, quae auxiliante deo, his omnibus ritè ad∣ministratis promittitur. Felix Plate∣rus. Practic. Tom. 2. cap. 17. pag. 751.

Hic est pulvis quo Antonius Fuchius Italus multos cancros per Germaniam, Poloniam & Angliam non sine admi∣ratione curavit, atque inde non exi∣guum lucrum fecit, & ob id Medicus cancrorum vulgo nominatus fuit. Ro∣dericus a Castro. lib. 1. De Morbis mu∣lierum. cap. 21. & 22. & Daniel Sen∣nertus. Practic. lib. 4. part. 3. Sect. 1. cap. 7.

Vir quidam meis diebus in tractu Juliacensi cancrum quemlibet sanabat insperso pulvere indolente, atque tum demum Emplastro incarnante solida∣bat; cujus ars secum sepulta est. Io. Helmont. Tractat. de Idaeis Morbosis.

Subsectio sexta. Pro Cancro Vlcerato.

FIlia Geropii Becani, Medici Antwer∣piensis tulit in sinistris temporibus, 50 amplius annos, durum ac inaequa∣le carcinoma; sed sine ulcere, ullave gravi noxa· verum increscente paula∣tim, post tot annos, tum dolore, tum pruritu, sivè ex adversa ma∣riti sui fortuna, sivè ab atra bile eò uberius effusa, imposuit tumori im∣providè, ex consilio Empirici, nescio quae adurentia medicamenta, quibus cutem erodentibus, corcitabatur non modò malum hactenus quietum; sed degenerabat brevi in carcinoma ulce∣ratum, cum Labiis inversis, crusta ci∣nerea, sinu deformi tubere inaequali, colore livido, sanie cadaverosa, dolore, vigiliis, animi deliquiis ardore, pruritu, aliisque conclamati cancri notis· cui nulla cumprodesset Medicina, applicu∣it tandem blandiens hoc ceratum, quod usus comprobavir, qualicunque carci∣nomati summè utile.

℞. Ol. rosat. ℥ij. cerae alb. ʒvj. plumb. usti ac loti. ℥ss. oleum cum ce∣ra liquefiat; & addito plumbo, agi∣tentur 6. horas in mortario plumbeo, ut fiat ceratum. Praeter quod vidi∣mus ulceratis cancris ab aliis foeliciter admoveri pulverem concinnatum ex plumbo liquefacto cum mercurio vivo, cui siquidem tantillum Mercurii vitae insperseris, rediges omnia in pulverem friabilem ulcerato cancro adprimè uti∣tilem. Nicolaus Tulpius. cap. 47. lib. 1.

Famula quaedam compescuit malig∣num carcinoma in femore, ingentis molis, ultra annum 17. solo plumbi unguento· cujus litu, nihil simili tu∣mori utilius. Nicolaus Tulpius. cap. 51. lib. 3.

Nobili cuidam & electae mulieri prope castellum Neuveum degenti tota pars faciei dextra, cancro eoque ulce∣roso obsessa fuit diutissimè, & saevis exagitata cruciatibus, à Medicis frustra petitis auxiliis, tum Gallis & I••••lis,

Page 140

tum etiam Germanis & Hispanis, ex∣terisque aliis quibusque: vulgaris cujusdam barbitonsoris remedio hoc sequenti & Euporisto persanata fuit. Pullos illa Gallinaceos in partes tenues & latas concidebat, quas saepiusculè commutando, interdiu admovebat af∣fectae parti. Ab hoc unico tandem eoque praestanti remedio, reliquis qui∣buslibet frustra (ut diximus) tentatis, curationem recipiens, pristinam vale∣tudinem recuperavit. Mauritius Cor∣daeus. Comment. 7. in lib. 1. Hippocrat. De Morbis Mulierum.

Alii admovent canes pullorum, co∣lumbinorum sectas & adhuc tepidas. Lazarus Riverius. cap. 12. lib. 2. Prax. Med.

Vetula quaedam mulier cancrum ha∣bebat in mamma sinistra, quem per 13. annos gestaverat, in quo exigui tumo∣res cancrosi adnascebantur, qui mul∣tò acerbiores dolores excitabant, prop∣tera quod exulcerati fuerant, quam to∣ta cancri ipsius moles, qui tamen exigui tumores sublati sunt frequenti applicatione aquar. pap. rhaead. plan∣tag. & rosar. cum melle ros. permix∣tar. ab initio, deinde solis aquis admo∣tis.

In alia etia mulieri ulcus cancrosum in mamma patiente, idem remedium ulcus protinus sustulit, & ad cicatri∣cem perduxit. Samul Formius. obs. 21.

Quaedam mulier quinquagenaria la∣borabat cancro in mamma sinistra, ul∣cerari incipiente. Juvenis Chirurgus extraneus sequens remedium admo∣vit.

℞. Aq. fortis ℥j. sublimati crudi. ℥iiij. sal. ammoniac. ℥ij. arsenic. ʒj. ponantur omnia in alembico & destil∣lentur ad siccitatem. addendo aceti de∣stillati par pulveri pondus, destilletur iterum acetum, donec materia ad pastae consistentiam redeat· primò cancrum diligenter abluebat vino calente, cum linteis eo imbutis, & fortiter sricabat, ut pars irritaretur. Deinde extende∣bat pastam supra plumaceolum Sextu∣plo minorem ipso tumore, quod reme∣dium supra partem relinquebat, per 24. horas, & fiebat eschara plumaceolo Sextuplo major, ita ut cancrum om∣nino absumeret, & decisa eschara, ul∣cus carne implebatur, & ad cicatri∣cem perducebatur. Quod si dicta eschara tumorem universum non ab∣stulisset, sed quaedam illius radices sub∣sisterent, illas absumebat pulvere prae∣cipitati rubri, cum alumine usto per∣mixti· ad ulcus verò carne implen∣dum, linteis tantùm detritis utebatur. Hoc notatu dignissimum est, quod admoto parti medicamento, febris ac∣cendebatur, vomitus & alvi fluxus excitabatur, & urinae fluxus provoca∣batur, quae Symptomata per biduum, aut triduum perseverabant, natura ir∣ritata à venenata medicamenti delete∣ria qualitate.

Eodem remedio cancer in nasi ex∣tremitate obortus, qui nasi apicem ex∣ederat, in quodam milite curatus fuit. Samuel Formius. obs. 20.

Page 141

Subsectio septima. Pro Cancro mammae sinistrae.

VEna aliquoties in anno, prout plenitudo adfuerit, praecipue au∣tem vere & autumno, incidenda est; non autem in brachio, sed in pede si∣nistro, ut sanguis deorsum trahatur· praestat tamen sanguisugis aperire ve∣nas haemorrhoidales, facilè enim per hanc viam sanguinem atrabilarem & humores adustos evacuari posse, me∣dicis notissimum est· fonticulos etiam suadeo unum in crure dextro, alterum in brachio sinistro· non est quod de to∣picis multum sis sollicitus· quod si ta∣men dolor supervenerit sequens adhi∣beatur linimentum.

℞. Ol. rosac. amygd. d. de vitell. ovor. sine magna assatione vitell. ex∣tract. an. ℥ij. rad. Scrophul. herb. ro∣bert. an. Mss. ranarum, gamarorum an. numero vj. incidantur & conquassen∣tur in mortario postea cum praedictis oleis coquantur lentissimo igne ad hu∣miditatis fere consumptionem· colatu∣ra agitetur in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo per aliquot horas· ser∣vetur in vase vitreo ad usum· inuncto loco affecto, sequens applicetur un∣guentum supra alutam extensum.

℞. Gummi elemi. cerae novae. an. ℥j. ol. rosac. de vitell. ovor. amygd. d. an. ℥ij.M. simul lento igne & perco∣lentur· deinde in mortario plumbeo admisceantur sequentia. tutiae praep. plumb. squammos. c. Cervi usti & praep. gammaror. ranar. calcinat. an. ʒij. Lithargyr. auri loti & subtiliss. pulveris. ℥jss.M. & agitentur cum pi∣stillo plumbeo ad minimum per horas 6. admiscendo paulatim succi sequenti∣um, quantum suscipere poterit un∣guentum.

℞ Rad. Scrophul. maj. Mij. ari. Mj. herb. roberti, Solani. an. Miij. inci∣dantur & contund. in mortario, ex∣trahaturque succus per praelum ad u∣sum praedictum· hoc habe pro secreto: est enim praestantissimum in hujusmo∣di affectibus· hac methodo, si non sa∣nabis affectum, ferocitatem tamen ip∣sius adeò refraenabis ac edomabis, ut aegram sine magno incommodo cum ipso senescere posse non dubitem.

Quam infestus & periculosus in af∣fectibus cancrosis sit mercurius subli∣matus & arsenicum, non rarò in praxi observavi· quadragenario cuidam vi∣ro▪ robustissimo tumore cancroso ad carpum laboranti, cum pulvis ille ad cancrum arsenici tantillum admittens tantopere à Penoto celebratus, applica∣tus fuisset, supervenientibus saevissimis symptomatis, intra paucos dies extin∣ctus fuit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 22. cent. 6.

In mammae cancro arsenicum & sublimatum mulierem diebus 6. sustu∣lisse notavi, perinde ac si id hausisset· horis circiter tribus ab insperso pulve∣re, vehementi rigore concussa, vomi∣tione mox tentari coepit, & crebris a∣nimi defectionibus corripi cum pulsu langudo; quae dein sensim aucta, obor∣to partium extremarum frigore, & fa∣cie reliquoque corpore supra modum intumescente, miserè illam jugulârunt.

Page 142

Periculosus omnino istorum usus, nec c••••te ad Chirurgiam necessarius, cum sine fructu ullo pernitiosa sint. Io. Fer∣nelius. Method. Medendi. lib. 6. cap. 18.

Subsectio octava. Pro Cancro.

NOn contemnendum auxilium cancris non ulceratis venit ex la∣mina plumbea argento vivo oblita; nam & testatur Galenus plumbum ul∣ceribus malignis & inveteratis esse u∣tile remedium: quin & ejusmodi la∣minas plumbeas Hydrargyro oblitas malignis ulceribus, quae reliquorum remediorum vires eludunt, velut quod∣dam alexipharmacum esse, quo ipso∣rum cocoethia dometur & absumatur antiqua fide & doctrina testis est Cauli∣acensis Guido. Ambros. Paraeus. lib. 7. cap. 32.

Unguentum tale fieri potest.

℞. Ceruss. lotae. plumbi usti loti. an. ℥ss. Lithargyr. tutiae praep. an. ʒiij. Succ. Solan. Scabios. tapsi bar∣bat. an. ℥j. ol. ros. de ranis, cerae, an. q.s.

Vel folia urticae recent. contusa im∣ponantur; ut ex urtica succus expri∣matur, & cum pompholige mixtus ap∣plicetur. Vel,

℞. Ol. ros. ℥iij. Succi Solan. ℥ij. succ. urtic. ℥j. Sacch. Saturni, ℥ss. agi∣tentur in mortario plumbeo pistillo ligneo donec nigrescant, F. unguen∣tum· probatissimum sibi hoc semper fuisse. Fr. Arceus scribit.

℞. Ol. rosac. omphac. an. lb ss. saevi hircin. vitulin. ung. rofat. populeon. an. ℥ijss. Succ. Solan. plantag. ace∣tos. an. ℥jss. vin. granat. ℥ijss. bulli∣ant omnia lento igne ad consumptio∣nem Succorum & vini. postea colen∣tur. add. Ceruss. ℥ijss. Lithargyr. ℥v. plumbi usti. antimon. an. ʒx. tutiae Alexandr. ℥jss. Camphorae S.A. tri∣turatae. ʒj. cerae alb. q.s. fiat unguen∣tum molle, videlicet liquefactâ cerâ cum oleis, & in colatura ponantur reli∣qua mineralia ducendo corpus ipsum unguenti per horas duas cum pistillo in mortario plumbeo· atque hoc op∣timum omnium in hoc genere medi∣camentorum est. Daniel Sennertus. Pract. lib. 4. Part. 3. Sect. 1. cap. 7.

Ego habui à quodam Monacho Medicamentum mira faciens ad Can∣crum, ex duobus tantum constans medicamentis; quorum alterum est arsenicum crystallinum sublimatum, cujus Natura haec est, ut applicitum parti, si ipsum linteolo applicetis, ita cuti adhaeret, ut amplius auferri non possit, nisi simul etiam carnem à me∣dicamento victam suppositam auferas. Alterum ingrediens est radix dracun∣culi siccata & in pulverem redacta, & cum arsenico mixta: & hoc pro maxi∣mo secreto vobis patefacio, atque ex∣perientia à me pluries comprobato. Gabriel Fallopius. cap. 5. lib. De Tu∣mor,

Hoc habeo in usu ad Cancros, & ad omnes carnes· superfluas.

℞. Arsenic. crystallini & citrini, an. ʒss. aristol. aerugin. aeris, an. ʒiij. opii

Page 143

℈ij. axung. q.s. (scil. ℥jss.) tritis tren∣dis, F. Unguentum. Gabriel Fallopius. cap. 18. Tract. De Vlceribus.

℞. Theriac. veter. ℥j. succ. Can∣cror. ℥ss. succ. lactuc. plantag. Solan. & ol. Ros. an. ℥jss. fugitiv. extinct. cum terebinth. ℥j. vitell. ovor. sub ci¦ner. coctor. numero 4. camphorae, ʒss. Pistentur omnia in mortario plumbeo & F. unguentum. Ambrosius Pareus. lib. 7. cap. 32.

Barth. Turrianus in Iatrob. discur∣rens pulchrè de Cancri generatione, cognitione & curatione, tandem sub∣jungit omnibus topicis praeponendum oleum vel aquam ex cancris fluviatili∣bus, tanquam appropriatum reme∣dium. Wolfgangus Hoeferus. cap. 1. lib. 5. Hercul. Medic.

Mortificat cancrum certo experi∣mento aqua ex cochleis hoc modo de∣stillata. Cochleae quae in vineis re∣periuntur, in vase terreo adsperguntur sale, ita spumantes moriuntur. Mor∣tuae cum testis, spuma & tota substan∣tia, S. a. destillantur in aquam, quae duo∣decim diebus soli exponitur, ut mutetur in oleum· id Cosmeticum est insigne, & ter applicitum mortificat cancrum. Hieron. Reusnerus. obs. 132.

Serum caprinum destillatum sum∣moperè commendo, cum quo matuti∣nis horis quotidie praebendam censeo ʒj. cineris cancrorum fluviatilium, cujus familiaris usus est Florentiae. Be∣ndictus Silvaticus. obs. 31. cent. 2.

Sectio septima. De Canis Rabidi Mors.

INter omnia bruta animantia canes frequentius in rabiem efferuntur; non ob temperamentum calidum & siccum, ut vulgò asseritur; sed po∣tius ob peculiarem proprietatem & in∣clinationem qua prae caeteris praediti sunt, ad hoc malum contrahendum. In furorem acti à veneno intus genito in quosvis notos sive ignotos prosili∣unt, & dentibus mordent; qui com∣municato per morsum veneno, confi∣mili rabie tentantur, & saeva patiun∣tur symptomata. Ubi quis à cane ra∣bido dimorsus est, nihil molestiae sen∣tit praeterquam ex vulnere dolorem; interim vis veneni intro subiens, spi∣ritus, sanguinem, humores, partisque substantiam contagione labefactat: hinc sensim serpit longiùs in partes princi∣pes, sed tam segniter, ut raro ante diem vigesimum, interdum post quatuor, sex aut octo menses, aliquando non nisi anno symptomatis se prodat. Post quinquennium etiam erupisse scribit Fracastorius. lib. 2. De Morbis contagiosis. cap. 10. Per has moras, nec febris, nec ullum aliud malum sentitur, nesciente aegro, quanta intus pernicies lateat, quam mox tum ferè percipit, quum ea ad cor pertingit, quo ubi pervenit, incredibili cruciatu hominem affligit; cor & praecordia vellicantur, moeror, metus & tristitia irae conjuncta apparere incipiunt, co∣gitationes corrumpuntur, secum lo∣quitur

Page 144

& murmurat, nec stare nec quiescere potest, sed more furentis huc illuc agitur, manibus corpus di∣lacerat; sitit immensè, sed illud maxi∣mum incommodum accedit, quod a∣quam & liquida omnia adeo reformi∣dat aeger, ut potius emori elegat, quam bibere, aut ad aquam deduci, Oculi & Facies plerumque rubent, raucescit vox, spumat aliquando, oculi torvi aspectu sunt, alios dente petit, ac de∣mum vitam miserabiliter efflat.

Ob aquae metum, qui hoc malum semper comitatur, dicitur affectus Graecis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, non solum per morsum communicatur canis rabidi venenum, sed etiam aliquando per solius salivae contactum, per canis item halitum & osculum ipsi illatum. His signis rabiosus canis deprehendi∣tur. Est corpore gracilis & macilen∣tus, cauda demissa, oculis rubentibus, spuma ex ore fluente, lingua foras ex∣erta, & tanquam bile colorata, ci∣bum & potum aversatur, in omnes notos pariter & ignotos sine latratu irruit, eofque mordet, saepe velociter currit, mox subitò subsistit, non solum maximo aestu, sed etiam per maxima frigora canes in rabiem agi solent.

Subsectio prima. Pro Canis rabidi morsu in puero duorum annorum.

CUm extra urbem in praedio vicino casus hic accideret, protinus pu∣erum parens rusticus adduxit, medi∣cam opem implorans, ne gravius quid innocenti filio sit expectandum. Mox enim à principio laborandum in hoc malo, quo malignitas morsu venenato inflicta funditus extirpetur, & ne ser∣pat interius, antidotis appropriatis prohibeatur. Idcirco indicationem utramque respiciendo, primùm exte∣rius ordinavimus collutionem mundi∣ficantem & extrahentem. Sic.

℞. Theriac. veter. ʒij. fol. rutae, Mss. Syr. aeetos. citri ℥j. cum hydro∣mel. q.s. leviter bulliant, & per ex∣pressionem colentur; cum colatura vulneratae partes durius fricentur & e∣luantur.

Mox apponatur cataplasma ex allio, sale & terebinthina subactum.

Ast interius quoque cito remedio opus esse statuebam, quam ob causam canis rabidi jecur coctum ad ℥ij. in particulas dissectum puello dedimus, experimento confirmati, quod primis 24 horis post morsum nondum absolu∣tis, antidotum sit praesentissimum. Ne quid verò ad miserabilem Hydro∣phobiae morbum praecavendum inter∣mitteretur, mox in officina parabatur pulvis alexipharmacus contra rabiem caninam quem habet Palmarius. qui.

℞. Fol. rutae, verben. salv. min. plantag. polipod. absinth. vulgar. menth. artemis. melissophyl. beton. hyperic. cent. min. an. q.s. Legantur omnia ubi sunt efficacissima. Siccentur in umbra: hujus pulveris externus & internus usus fuit, juxta praescriptum authoris· Exterius ʒjss. pulveris cum hydromelite coquebatur pro vulneris detersione; Interius quotidie ℈j. cum

Page 145

saccharo permixtus in jusculo vel so∣litariè cum hydromelite, vel syr. de succo citri dabatur· non neglecta inte∣rim in aquam quotidiana laesi puelli immersione.

His remediis Dei gratia liber fuit aeger ab ulterioribus gravioribus symp∣tomatis.

Sicut & alius septem annorum puer, qui similiter à cane rabido demorsus, meam opem primo statim die implo∣rabat; at neglectis vulneribus hisce per caninam rabiem inflictis, Nobilis cujusdam ministrum, necnon alium Baronis in vicinia Sartorem, hydro∣phobia succedente, miserabili delirio vitam cum morte commutâsse recor∣dor. Quare si unquam, sanè verum hic illud principiis obsta. Gregorius Horstius. obs. 23. lib. 7. De Morbis ma∣lignis.

Subsectio secunda. Pro Canis rabidi morsu prope cu∣bitum in Adolescente.

PRimò morsum scarificavi scalpello, cucurbitulamque cum largiore flamma apposui, & quantum fieri potuit, sanguinem extraxi. Deinde otum brachium posca in qua dissoluta erat theriaca, parumque salis marini ablui; saliva enim canis rabidi in par∣te aliqua cutis exsiccata, nisi maturè & diligenter abluta & abstersa fuerit, rabiem excitare potest. Postea caute∣rio actuali morsum undique ac profun∣dè inussi. Hic monitos velim Chirur∣gos Tyrones, ut diligenter prospici∣ant, ne nimis leviter & superficialiter inurant hujusmodi morsus, sed ut po∣tius in excessu, quam in defectu pec∣cent. Quum enim morbus sit extre∣mus, extremum quoque requirit remedium; expertus loquor. Post inustionem, non usque adeo so∣licitus fui de leniendo dolore, quia enim omnis dolor ad se attrahit san∣guinem & humores ex corpore, veri∣simile est dolorem prodesse hujusmodi ulceribus, dummodo levis fuerit. Ita∣que post ustionem vulneri imposui gossipium madefactum aq. vitae in qu dissoluta erat theriaca: postea sequens emplastr. supra linteum extensum ap∣plicui.

℞. Caepae aliquantum sub prunis coctae, fermenti, farinae, sinapi, an. ℥j. theriac. ℥ss. fol. rutae & scord. an. Mss.M. in mortario addendo parùm mellis.

Sequenti die scalpello escharam, un∣dique quantum fieri potuit incidi, de∣inde jam memorata medicamenta ap∣plicui, atque sic usque ad casum es∣charae processi.

Postea ne labia ulceris coalescerent bis in die pisum imposui, quemadmo∣dum fit in fonticulis, & praescriptum emplastrum applicui; atque hoc mo∣do ulcus ad tres menses apertum reti∣nui. Interim tamen per intervalla singulis scilicet hebdomadibus bis tér∣ve ulceri sequentem inspersi pulve∣rem.

℞. Pulv. praecipitati. lapid. bezoard. pulv. rad. angelic. an. ℈j.M. Miri∣ficè enim malignitatem ad se ex pro∣fundo attrahit, & veneno adversatur pulvis ille.

Page 146

Per os alexipharmaca veluti theria∣cam, mithridatium, C. C. utum & praeparatum, & lapidem bezoardi∣cum, propinavi. Sequens quoque pulvis ad ʒj. cum aq. bugloss. aut borrag. exhibitus summoperè laudatur à veteribus & modernis Medicis.

℞. Ciner. cancror. fluviatil. ℥x. rad. gentian. ℥v. olibani. ℥j.M.F. pulv. tenuiss. venam non incidi, ne{que} phar∣macum folutivum exhibui, ne vene∣num ab externis ad interiora traherem. Et sic divino numine curatus fuit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 87. cent. 1.

Potionem hanc dydroticam contra morsum canis rabidi expertam pro tri∣bus vicibus propinavi.

℞. Myrrh. gentian. an. ʒj. theriac. ʒjss. ocul. cancror. ust. ℈ij. aq. gen∣tian. & Scabios. an. ℥jss. M.F. haustu∣lus hydroticus.

Externè vulneri applicet rutam cum allio & pauca theriaca mixtam. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. cap. 5. lib. 6.

Matrona quaedam Nobilis pluries à cane rabido demorsos curabat, urendo vulnus clavicula▪ ignita, & exhibito hoc pulvere.

℞. Rutae veronic. plantag. latifol. rad. gentian. an. pt. aeq. F. pulvis da∣bat quantum nux juglans dimidiata caperet manè per quinque dies conti∣nuos. Ier. Martius. obs. 37.

Nuper cujusdam militantis in Prae∣torio mater vidit in quiete, ut radicem Sylvestris rosae, quam Cynorrodon vocant, blanditam sibi aspectu pridie in frutecto mitteret filio bibendam: in Lacetania res gerebatur, Hispaniae proxima parte: casuque accidit, ut milite à morsu canis incipiente aquas expavescere, superveniret Epistola o∣rantis ut pareret religioni: servatus{que} est ex insperato, & postea quisquis auxilium simile tentavit. Plinius, Nat. Hist. lib. 25. cap. 2.

Subsectio tertia. Pro Canis rabidi morsu.

HUjus curationis exemplum habes apud Amatum Lusitanum, cent. 5. curat. 45. de puero annos 12. nato, à cane demorso in crure. Sequenti enim die puer eadem hora rigore, suc∣cedente ingenti postea febre correptus est; ad quem vocatus Amatus, & ac∣cito Chirurgo locum demorsum scari∣ficare jussit, non sine profundioribus incisuris, & calido vino lavare: opti∣mè absterso loco affecto, hoc empla∣strum admovit: caepam unam acrem accipiebat, alliorum caput five radi∣cem mediam, theriacae opt. ℥ss. fol. Marrhubii foetid. meliss. an. pss. rubeae min. ℥ss. fermenti, ℥ss. omnia pisten∣tur, & loco affecto superponantur, quibus puer sanitatem brevi obtinuit. Nostri verò demorsos à cane rabido ad Oceanum mittunt, ut ibi ter aqua ma∣rina immergantur, idque in principio vulnere inflicto, antequam in hydro∣phobiam incidant. Novum hoc non est remedium. Ejus enim meminit Celsus. lib. 5. cap. 27. Puero 10. an∣norum Delphensi, cum à cane rabido orsus esset, ne in hydrophobiam incideret, consului, ut in mari im∣mergeretur,

Page 147

& cum ab immersione domum rediisset, mandavi, ut deco∣ctionis radic. Gentian. in vino. ℥iijss. adjectis ℈ij. theriac. opt. ebiberet, & nihil mali amplius sensit. Chirurgo imperavimus ut vulnus probè tracta∣ret, neque subito occluderet. Imo multis postquam mari immersi effent, solam theriacam exhibui. Petrus For∣restus. Schol. ad observ. 28. lib. 10▪ De Cerebri Morbis.

Vidi non procul Gandavo transna∣tantem navem & in ea senem nudum funibus vinctum, habentem pondus in pedibus: subter axillas zona cinge∣batur, quá ad antennam ligatus erat. Rogavi quid sibi vellet istud spectacu∣lum: Unus è Nautis dixit, senem illum jam hydrophobum, & à rabien∣te cane demorsum fuisse pridem. Peri∣vi quorsum illum ad mare veherent, at necem ejus intenderent? Quinimo (ait Nauta) mox sanus rediturus; il∣lamque esse maris benedictionem, quod ejusmodi rabiem extemplò sanaret: Arrham obtuli ut me socium & testem assumerent. Cum navigatum fuisset per miliare Italium, duo viri subdu∣cta cauda antennae elevarunt ejus cus∣pidem, & senem in altum sustulerunt, inde verò in mare praecipitem dedere, eratque subter aquas ad spatium mise∣rere· quem dein adhuc binies submer∣serunt ad spatium salutationis angeli∣cae, tum collocârunt illum super vas teres supino dorso chlamyde tectum. Ego suspicabar illum obiisse, sed me∣tum risit Nauta. Nam solutis vincu∣lis, coepit omnem muriam rejicere quam inspiraverat; & mox revixit, qui dein rabie liberatus, sospes vixit. Referebat Nauta Batavos cruda halece salsa triduo renovata, & ad morsum rabientis applicata, omnem auferre metum rabiei. Ubi vero id negli∣gentia impedivisset, spectato saltem submersionis modo omnes sanari. Man∣sit id mihi alta mente repostum, per∣fuadens id in aliis amentiis non fore inutile. Io. Helmontius. tractat. cui Titulus, Daemens Idaea.

Subsectio quarta. De Cani rabidi Morsu & Sa∣liva.

BAldus eximius ille Jurisconsultus, à caniculo suo in labiis morsus, neglecto morsu post quatuor menses rabidus periit.

Matronae cuidam obviam venit ca∣nis rabiosus, qui vestem ejus dentibus arripiens, huc & illuc trahebat, donec tandem veste lacerata, cute tamen mulieris illaesa & intacta, canis aufu∣git. Illa verò nescia canem rabiosum fuisse, laceratam vestem filo (prout Sarcinatrices facere solent) dentibus abscisso, resarcire coepit: unde nul∣lum quidem per tres menses sensit in∣commodum, postea verò sensim me∣lancholica facta, imaginationibus, visionibus horribilibus, & pavoribus agitari coepit, & paulò post aquam▪ & vinum odisse; & quod pejus est, in∣star canum latrare, domesticos non ag∣noscere, dentibus arripere, donec tan∣dem in ea miseria animam efflaret. Guil. Fabrit. Hildanus obs. 86. cent. 1.

Page 148

Honestae cuidam faeminae in forum eunti, canis rabiosus obviam venit, illiusque pedes furenter ac violenter petit· ipsa periculum hoc ut evitet, in∣clinat sese, & genua paululum flectit, unde canis vestem, & quidem hujus potissimum fimbriam mordicus arripe∣re, aliquantum latrare, & statim au∣fugere. Quo facto, foemina adhuc perterrita, haeret primò, an canis ra∣bidus fuerit: recollecta autem mente, de rabie ejus suspicatur, cum ipsi an∣tea familiaris admodum, imò dome∣sticus ferè extitisset. Domum igitur se confert, subque tecto vestem lace∣ram ligno suspendit. Postquam verò eam quarto die repetit, atque resarci∣re cogitat, res mira! vermes capite catulis prorsus similes, iis in fimbriae locis, qubius canis dentes infixerat, enatos reperit, eosque ceu miraculum novum, vicinis quibusdum convocatis conspiciendos praebet. Phil. Salmuth. obs. 83. cent. 2.

Sectio octava. De Cantharidum praeparatione tutissima.

TUtissimum per infusionem mo∣dum aperiam. Scrupulus Can∣tharidum in pulverem redactus infun∣datur in ℥iij. vel 4. vini rhenani, vel spiritus vini, stetque in infusione per aliquot dies, deinde per chartam bibu∣lam filtretur ut ex substantia Canthari∣dum nihil admisceatur· ex colato liquo∣e cochlear unum, septem aliis seu vi∣ni seu cerevisiae admisceatur, & ex hoc mxto primo die unum, altero 2 cochlearia, & sic deinceps propinen∣tur· in Gonorrhaea virulenta, lotii sup∣pressione, & calculo, foelicem hujus praeparatae potionis eventum expertus est. D. Iac. Kotzbue Medicus experien∣tissimus. Thomas Bartholinus. histo. 82. cent. 5.

Sectio nona. Pro Cantharidum veneno ad vi∣rum quendam.

POst assumptum venenum▪ ab ore ad vesicam usque cuncta erodi sentiebantur, picem ore expirabat, praecordia inflammabantur, urinam aegrè reddere poterat, sanguinem cum lotio subinde emittebat, & animo de∣ficiebat, & mente abalienabatur. huic ol. amygd. d. rec. extractum cum bu∣tyro ut vomeret, dedi. Mox Pisanae cremorem, & malv. sem. lini, foenu∣graec. & rad. alth. decoctum per cly∣sterem infudi, mandabam. Deinde emulsionem sem. 4. frigid. maj. cum lacte dedi. Paulo post etiam mulsam, jus gallinaceum pingue exhibui; do∣nec acrimoniâ mitigatâ melius habere coepit· Alteri copiosè lac dedimus. Langius cuidam imperavit, ut post vo∣mitum & clysterem, fingulis horis plenum lactis caprini aut bubuli cya∣thum biberet, & ita curatus fuit. Pe∣trus Forrestus. obs. 6. lib. 30. De Venenis, & obs. 7. & Schol. lib. 24. De renum Morbis.

Page 149

Sectio decima. Pro Capillorum casu a relaxatio∣ne meatuum cutis.

CUm hic affectus à nullius materiae vitio, sed à sola cutis relaxatione & meatuum amplitudine proveniat, sola adstringentium admotione curan∣dus venit.

Hoc quod sequitur singulare reme∣dium ad hoc vitium deputatum est.

℞. Polytrich. capill. ven. an. Mss. fol. myrti. ros. absinth. an. Mj. coq. in olei dulcis & vini rubri austeri an. quart. iij. donec vinum consumptum si· colatum & expressum oleum repo∣natur.

℞. Hujus olei ℥iij. ladan. ℥jss. ma∣stich. ℥ss. ladanum & mastich. subi∣gantur in mortario pistillo calido, pau∣latim oleum infundendo. Deinde con∣sperge & probè misce pulveris capill. veneris ℈iiij. ut fiat linimentum. Quo illinantur loca depilata. Nigellametiam urito, aquaque subactam illinito. hujus enim usus ad eliciendos pilos mirificè probatur, sive capiti, five mento, im∣primis autem si superciliis adhibeas· his remediis pili egregiè restituun∣tur. Petrus Forrestus. obs. 7. lib. 8.

Vidi, cui mentum calvum erat, hir∣sutum factum ex crebro fotu decocti capil. veneris, quos nonnulli idcircò polytrichon vocant, quod multitudi∣nem pilorum producant. Facies au∣tem sic. radi curabis mentum novacu∣la, & sequentibus diebus fricabis non∣nihil cum panno aspero, postea lava∣bis saepius decocto capill. ven. in aq. fluviatili facto. Hiern. Reusnerus. obs. 22.

Sectio undecima. Pro Capillorum defluvio.

AD firmandas radices capillorum & humores contemperandos, utile erit hoc unguentum.

℞. Ol. ovor ℥ss. ladan. ʒvj. pin∣gued. ursi. ʒij. chartae ustae. nuc. avel∣lan. ust. an. ʒss. pulv. gran. myrthi. ℈j.M.F. unguentum; eo ungatur manè, postea vesperi ante coenam ab∣luatur caput lixivio in quo abrotan. & capill. ven. decoquantur. Ad ean∣dem intentionem stercus caprae in ci∣nerem redigatur, & misceatur cum oleo ovorum, addaturque guttula una olei Caryophyll. vel pulvis ejusdem propter majorem efficaciam & odoris gratiam. Io. Crato. consil. 8. lib. 4.

En 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quoddam singulare in producendis capillis, ut illi decide∣rint·

℞. Spumam carnis bubulae, potius macrae quam valde pinguis in aqua de∣coctae, & illam collige in ollulam mundam, & ea locum depilum inun∣ge. Ego nuper admodum in quodam cuj superciliorum pili ex morbo om∣nino deciderant, feliciter usus sum. Petrus Monavius. Epist. 34. lib. 2. con∣sil. & Epist. Cratonis & aliorum à Scholtzio editorum.

Page 150

Sectio 12. Pro Capillorum in fronte proven∣tu in Virgine.

DRopacem talem praescripsi.

℞. Resin. laric. vulgar. circi∣ter 4. Cochlearia, adde mastich. subti∣liss. tritae instar avellanae. dossolv. ad ignem, & parū eo{que} continuò agitando. Postea effunde in lebetem aqua frigi∣dissima plenum, deinde manibus ma∣laxentur & in magdaleonem rotun∣dum formentur, qui in aqua, ne adhae∣reat, confervatur, hujus portiuncula dilatata supra cutem pilosam applica∣ta, ubi adhaeserit, iterum detrahatur, pilique in Emplastro evulsi haerebunt. Et si quid de Emplastro in cute rema∣neat, ol. amygd. d. perfricatione, re∣cedet· confuetum est remedium Vene∣tis matronis, quo pilos evellunt.

Sequens etiam psilothrum ordina∣vi.

℞. Calcis vivae. ℥j. auripigmenti, ʒj. pulverisatis subtiliss. adde album. ov. numero j. & lixivii tonsorum parum, incorporentur in formam linimenti, eoque cum digito intincto ungatur pars cutis pilosa· & in quarta horae parte abluatur lixivio & fricetur· cu∣jus vires cum puer Pharmacopaei ex∣periretur, pili recesserunt; sed dolor aliquis inde subortus, & rubedo, quae tamen diu non remanserunt. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 591.

Sectio 13. Pro Capitis contusione ex casu.

PUer quidam ex altissimo gradu cubiculi cecidit, ita ut os cranii a∣pertum esset, & sentiretur motio ce∣rebri, non erat tamen ruptio in cute contusa.

Ad hunc casum mirabilem accitus M. Iodocus Bruxellensis Chirurgus. Primo inunxit totum caput ol. ros. ca∣lido, & desuper aspersit pulverem myrtillorum & super pulverem posuit pannum lineum simplicem intinctum dicto oleo calido. Deinde super haec omnia, compressam (ut vocant) qua∣druplicem calefactam: & sic omni die fiebat apparatus, sic continuando per 14 dies· tandem cum his remediis, nullis aliis adhibitis coepit convalescere; postquam totum caput rectificatum videbatur, praecepit matri ut acciperet tortellam rosaceam vino albo aspersam, capitique calide imponeret ad resolu∣tionem & roborationem. Et ita in∣fans hic factus est sanus. In hunc mo∣dum & alii etiam curati sunt sine in∣cisione & trepano. Petrus Forrestus. obs. 42. lib. 6. Obs. Chirurg.

Sectio 14. Pro Capitum puerorum crustis.

SI contingat aliquibus insantibus, fieri crustas vel rupturas in capite,

Page 151

in facie, vel alia quacunque corporis parte, tunc fiat remedium hoc infalli∣bile.

℞. Vitell. ovor. elixatos usque ad duritiem numero xvj. myrrh. ʒj. rad. aronis. ʒss. hellebor. nigr. gr. iiij. com∣minuantur, vel digitis ovorum vitelli frangantur· Deindè in ferrea farta∣gine ponantur, & commisceantur cum praedictis pulv. & coq. super carboni∣bus ignitis absque flamma, usque quo incipiant spumae fieri, tunc exprima∣tur oleum, seu liquor, & colligatur, idque toties coquendo & exprimendo, quoties spumam emittat· tunc demum abjiciantur faeces. Et collectum o∣leum in vase stricti orificii, & clauso ore servetur· cum hoc oleo omnes cor∣poris partes affectae liniantur saepius in die· cadet enim crusta & remove∣bitur, & sanabitur infans. Barthol. Montagnna. consil. 298.

Sectio 15. Pro Capitis & Ventriculi debilitate.

SUadeo has pilulas ad capitis & ventriculi evacuationem.

℞. Pil. Mastich. ℈ij. aloes rosat. ℈j. cum Syr. ros. F. pil. ix. quas ante coenam quadrante horae diglutiat, se∣quenti coena moderatissima· Io. Crato. Consil. 1. lib. 4.

Sectio 16. De Capitis dolore.

DOlor capitis Symptoma est ter∣rificum propter excellentiam & dignitatem partis affectae, cujus officio vita carere nequit· prae omnibus aliis corporis partibus, caput maximè do∣loribus expositum est, cucurbitae enim instar cunctis superpositum, passim in se rapit, viscerum subjectorum inqui∣namenta.

Est verò dolor capitis molesta quae∣dam & tristis sensatio partium capitis membranosarum, à solutione continui producta. Partes affectae sunt, cutis capillosa, pericranium, diploe. i. e. du∣plicatura illa medullosa ossis cranii, ut in lue venerea inveterata, menynges, nervi, venae, & arteriae.

Causa Proxima & conjuncta, ut aliorum dolorum omnium, est solutio continui; antecedentes sunt, quaecun∣que continuum solvunt, ut intempe∣ries nuda calida, frigida, & sicca, ple∣thora, bilis, pituita, melancholia, fla∣tus, vapor & aliquando vermis. Cau∣sae externae sunt, aer calidus ambiens, frigiditas nimia, ventus, odor gravis, percussio, ictus, & casus. Dolet caput vel per 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel per 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu propria ip∣sius capitis affectio, fit quando causa morbifica continuum solvens, dolo∣remque creans, in ipso capite consistit, ibidem genita & cumulata ex vitiosa alimenti concoctione· 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fit quando aliunde materia morbifica ad

Page 152

caput fertur: à toto corpore nimirum ut in febribus, à ventriculo, ab he∣pate, liene, utero, renibus, intestinis, & genitis in his vermibus, per arteri∣as & coeca corporis spiracula. Dolor capitis alius est pungitivus, ab aci & bilioso humore alius gravativus à pi∣tuita multa & melancholia, tensivus alius, à flatibus, alius denique pulsato∣rius, à tenui biliosoque sanguine, vel à spiritu redundante arterias disten∣dente. Rursus dolor alius est exter∣nus, alius internus; externus cutem pilosam & pericranium obsidet, ma∣nusque pressu exacerbatur. Internus menynges afficit, & ad radices usque oculorum pertingit. Denique alius est, recens, levis, & facilis solutu, qui 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicitur, alius verò inve∣teratus & contumax est, qui levibus de causis suscitatur, & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vo∣catur· Si partem capitis dimidiam occupet dolor, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 nuncupa∣tur.

Subsectio prima. Pro Capitis dolore cum contusione.

UNguentum Alabastrinum valet in omni dolore capitis, & re∣solvit mirabiliter omnes contusiones, hujus multae sunt descriptiones. No∣stra qua nos utimur ita se habet.

℞. Cimarum rubi, Mij. fol. rutae. pj. fl. Chamaem. ℥iiij. lapid. alabastr. subtiliss. pulveris. lb ss. ol. ros. lb j. ce∣rae alb. ℥jss. vini alb. lb ij. ponantur si∣mul in olla nova vitreata, stent per dies tres, postea bulliant ad vini consump∣tionem, ponatur ab igne, & sine in∣frigerari: tunc adde albumina ovo∣rum numero iiij. conquassentur, & benè misceantur; deinde cola per pan∣num lineum rarum mulcendo mani∣bus, & exibit unguentum quod valde pretiosum est. Utor eo in omnibus capitis doloribus, & in omnibus con∣tusionibus, & dentium doloribus· adeò efficax est, ut omnes dolores à contusi∣one mitiget· habeo quidem hoc un∣guentum pro arcano non solum ad quosvis capitis dolores, sed & dentium, ut sibi par non habeat: verum etiam in omnibus aliis doloribus mitigandis & resolvendis, praecipue verò à contu∣sionibus, vel casu, aut compressione o∣bortis. Petrus Forrestus. Scol. obs. 33. lib. 9. De Capitis doloribus.

Subsectio secunda. Pro Capitis dolore.

FAmulus quidam capite supra mo∣dum dolebat· cum nulla remedia juvarent, tandem ad collum, verbe∣nam viridem aliquo modo tritam, ut ab adstantibus non cognosceretur, ap∣pendebam, idque nocte, dormiente & inscio, antequam malum invaderet, & astantibus mandabam, ne aeger à som∣no solutus herbam collo suspensam di∣moveret· qua hujus herbae solius sus∣pensione, miraculi instar, hi aeger cu∣ratus est. Verbena à collo suspensa a∣moveri non debet, nisi exsiccata tan∣dem per se cadat. Petrus Forrestus. obs. 52. & Schol. lib. 9.

Page 153

Subsectio tertia. Pro Capitis dolore.

PRo externo remedio laudo unum, quod & magni viri est, & ipsa e∣tiam experientia comprobatum.

℞. Serpill. verben. ros. an. ʒij. de∣coque in oleo communi in duplici va∣se, & hoc oleo inungat sibi caput ante & retro. Consilium etiam do, ut ae∣grotae caput ungatur spuma decocti primi ligni sancti. Io. Baptista Mon∣tanus. Consil. 20.

Ob figuram capiti cerebroque ae∣mulam, nux juglans capitis affectibus confert. Singulare inde ad dolores capitis remedium nuper in Anglia de∣tectum· primo vere antequam folia in nuce juglande prorumpant, terram circa radices fodiunt, & ex radicibus incisis emanantem liquorē extrahunt, cujus aliquot guttas propinant magno cum successu, in doloribus capi∣tis. Thomas Bartolinus. Histor. 97. cent. 3.

Fernelius affirmat se sequentium pi∣lularum tantam vim experiendo cog∣novisse, ut nullam Cephalalgiam vel Hemicraniam offenderit, quam non curarit.

℞. Aloes opt. ℥ss. pulv. elect. de gemmis, trium santal. ros. rubr. an. gr. vj. cum Syr. absynthii. & viol. f. Mas∣sa. datur ʒj. bis in hebdomada, hora una vel duabus ante coenam. Io. Cra∣to. Epist. 14. lib. 5. Consil. & Epist. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio Editorum.

Agricola quidam cruciabatur saevis∣simo capitis dolore, contra quem atro∣cm morbum ego pauca haec remedia adhibui.

℞. Aq. benedict. aq. fontan. an. ℥j. commixtas ebibit, recteque ore atque alvo purgatus fuit, ac indies convalu∣it· sequenti die Cephalicam venam secui.

℞. Cancror. vivor. numero xx. aceti ros. ℥v. contundantur in morta∣rio ut fiat Epithema: quod tepidè ad∣movebatur saepius affecto capiti sta∣tim ab initio curationis, ac ad rele∣vandum cruciatum plurimum profi∣ciebat. Martinus Rulandus. Curat. 73. Cent. 1.

In doloribus capitis quibuscunque im∣primis usus aq. benedictae ventriculo jejuno stata dosi exhibitae multum prodest· purgatio fiat per diasenam laxativam, & mercur. dulcem.

In omni dolore capitis tanquam ar∣canum appropriatum aqua verbenae destillata commendatur, saepe assump∣ta, ad ℥iiij· cum gutt. iiij. Spiritus vi∣trioli.

Juvat etiam verbena tota contusa & capiti imposita· radix plantag. collo suspensa dolori capitis à proprietate medetur. Caeteris non proficienti∣bus ad laudanum opiatum recurren∣dum est. Io. Hartmannus. Prax. Chi∣miatr.

Page 154

Subsectio quarta. Pro Capitis dolore.

ILlustrissimus princeps Ianethinus Doria Classis Hispanicae praefectus afflictus est, in arce Monspeliensi, ubi bello captus detinebatur, febre haemi∣tritaeo, quae inter caetera Symptoma∣ta, capitis dolorem gravissimum infe∣rebat, eumque continuum, & extra accessionem aeque molestum, qui ta∣men post 4. phlebotomias in brachiis celebratas, eodem vigore perseverans, intra horam sublatus est sanguinis mis∣sione ex malleolo dextro· tam promp· tus effectus observatione dignus suit; ut tyrones videant, quam bona fiat revulsio à capite per Saphenae apertio∣nem. Lazar. Riverius. observ. 40. cent. 3.

Mulier quaedam Fontinianensis a∣trabilario temperamento donata, an∣norum 40. post abortum non ampli∣us passa est purgationes menstruas, in∣dè gravissimus capitis dolor per 4. menses eam afflixit, nihil conferenti∣bus venae ectionibus hirudinibus fron∣ti & temporibus admotis▪ aliisque re∣mediis· vocatus ego praescribo aperti∣onem arteriae temporalis, quae optimè celebrata fuit, neque sanguis saltu egre∣diebatur ob exilitatem arteriae, & sanguinis crassitiem, sed guttatim: extractus fuit ad ℥v. ruber & floridus· tum vulnus occlusum fuit emplastro ex fola mastiche, cum Ligatura simplici; postquam alia ligatura, quae in vulne∣ibus capitis solet fieri, per 5. horas ad∣haesisset; liberata est à dolore capitis sine recidiva. Laz. Riverius. obs. 56. cent. 2.

Patronus quidam celeberrimus cum circa meridiem sse soli nimium expo∣suisset, correptus est paroxismis febris tertianae duplicis satis levibus, & circa vesperam recurrentibus; hoc tamen Symptoma in paroxismo urgebat, nempe capitis dolor intensus, qui tri∣bus primis diebus cum febre cessabat, matutinis horis. Interim secta fuit vena bis, & purgans medicamentum semel exhibitum· quibus non obstanti∣bus dolor capitis & aestus plurimum increvit, & continuus factus est post quartam accessionem· ut autem grave hoc Symptoma tolleretur, venam frontis aperiendam consului: ex ea{que} sanguinis ℥vij. eductae sunt, à qua ve∣nae sectione dolor capitis statim valde remissus est, & sequens paroxismus multò levior rediit, cum exiguo ca∣pitis dolore· at postero die manè do∣loris omninò expers fuit. Lazarus Riverius. obs. 21. cent. 2.

Conferunt hic plurimùm pilulae Eustachii Rudii, quae in Italia olim magno in pretio habitae sunt. dos. ℈j. Lazarus Riverius. cap. 16. lib. 1. Prax. Medic.

Page 155

Subsectio quinta. De Capitis dolore Lethali.

CUm essem Lodovae invisi filiam Mercatoris. 7. annos natam, quae à duobus mensibus affligebatur gravis∣simo capitis dolore circa frontem & supercilia, qui fingulis propemodum horis recurrebat, ita acutus, ut illa fibi cultro cput aperiri frequenter postu∣laret. Jam verò à duobus diebus in∣ciderat ter aut quater in paroxismos Epilepticos cum spuma in ore· à me∣dico ordinario, praescripta fuere mul∣ta remedia, praesertim purgationes per apozemata, cucurbitulae, & vesicato∣rium cervici; sed omnia frustra.

Cum essemus de hoc casu consilium inituri, relatum nobis fuit, eam novo paroxismo fuisse è vivis ereptam, & post mortem puris aliquid per nares ef∣fluxisse. Indè conjiciendum fuit in cerebro abscessum latitare, sed eo aper∣to nihil inventum fuit, praeter serosum humorem in cerebri substantiam & ventriculos effusum.

Hic casus mihi in memoriam revo∣cavit historiam cujusdam virginis, quae cum simili dolore per multos men∣ses cruciata fuisset, & multa remedia frustra tentâsset, à quodam Chirurgo totum caput deraso capillitio, vesica∣torio contectum est, instar Cucuphae, & vesiculis excitatis, magna serosi hu∣moris copia effluxit, & ita liberata est· quod remedium huic etiam prodesse potuisset. Lazar. Riverius. obs. 37. cent. 1.

Subsectio sexta. Pro Capitis dolore.

VIr quidam Coloniensis dolore capi∣tis tam acerbo tamque immani laboraverat, ut domesticorum suorum per cubiculum gressus & passus (quan∣tumvis exutis calceis, & substrata are∣na per pavimentum cubiculi incessis∣sent) sufferre non potuerit. videbantur enim sibi, quotiescunque ingredienti∣um in cubiculum gressus perciperet, cultelli cerebro infigi. Post multa frustra adhibita remedia, tandem ego in consilium adhibitus, ei setaceum suasi quod & applicui: hoc adeò foe∣liciter successit, ut indies manifestam doloris mitigationem persenserit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 7. cent. 4.

Chirurgus quidam Ultrajectinus im∣placabili dolore particulae capitis labo∣rabat, à nullis remediis juvabatur· tan∣dem jussi cauterium potentiale admo∣veri· curatus fuit citra aspectabilis ma∣li aliquam effusionem, indicibili qua∣dem qualitate vel aura sine dubio fati∣gatus is fuerat, in ea parte. Ioannes Heurnius. ad Aphor. Hippocr. 39. Sect. 4.

Ego per terebrationem in plerisque cephaleam curavi.

Cum vir quidam nobilis annum e∣gisset in summa doloris capitis acerbi∣tate, me tandem ad se vocavit, ut sibi opem ferrem· ibi cum diffuso per to∣tum caput dolore, certò dignoscere non possem, in quonam loco stabulare∣tur humor morbificus, ut conjectura

Page 156

id investigarem, deraso capillitio, toti capiti cataplasma curavi admoven∣dum: hinc post aliquod tempus, a∣motum Cataplasma, in una parte ma∣gis desiccatum apparuit, unde facilè deprehendi, in ea capitis parte lati∣tere causam dolorificam, quam pars Cataplasmatis magis exsiccata conte∣gerat, tum terebra caput perforari praecepi. Sed postquam ad diploem usque, excisa scilicet superiore cranii lamina, perventum est, magna statim humoris, colore atque consistentia, mellei copia foras erupit, indeque do∣lor quievit, & per dei misericordiam sanatus homo, ad hunc usque diem au∣ra & luce vitali fruitur. Erat autem abscessus ille intra utrumque os calva∣riae consistens, vera 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quae à melle nomen habet. Ludovius Dure∣tus in Annotat. ad cap. 2. lib. 1. Iac. Hollerii de Morbis internis.

Nobilis juvencula Patavii ultra an∣num dolore capitis veluti perforante ac fixo mirè cruciabatur. Medicus, quod erat suspicatus aliquid membra∣nis incumbere, bono eventu cranium terebra tentandum censuit· ipso enim aperto, puris foetidi guttula vix ae∣quans milii granum excidit· neque ex eo dolor unquam molestus fuit. Io. Rhodius. obs. 69. cent. 1.

Illustris quaedam domina implaca∣bilibus capitis doloribus tenebatur; suspicabantur humorem esse frigidum, rebellem, efferatum tamen, & jam in flatulentam naturam versum. Sectae sunt venae brachiorum, purgatum corpus, vesicae suillae admotae lacte ple∣nae, nil proficitur· tandem interbastan∣tur Sacculi semini lini pleni, vino & aqua incoquuntur, applicantur· do∣lores cessant· non longè post repetunt. eadem usurpantur· tandem cum nil proficeretur, saepè adhibentur galli exenterati miraculo convalescit. Guil. Ballonius. lib. 1. Epidem. & Ephe∣mer.

Subsectio septima. Pro Capitis dolore a verme.

CUm multi ignoto morbo vita de∣cederent, tandem medici unum hoc morbo interemptum inciderunt, & in ejus cerebro invenerunt, vermem rubrum brevem, quem cum multis medicamentis vermes occidendi vim habentibus occidere non possent, tandē frustra raphani incisa in vino malvati∣co ebulliebant, quo vermis occideba∣tur· atque hoc eodem remedio deinde simili morbo quasi epidemico affectos omnes curabant. Petrus Forrestus. Schol. obs. 2. lib. 9. De variis capitis dolori∣bus.

Excipiatur naribus & ore hiante ta∣lis fumus.

℞. Cent. min. marrhub. beton. an. ʒij. zedoar. ʒss. angelic. Succin. an. ʒij. antimon. crud. ℥j. minii. ʒjss. boli armen. ʒj. Aristol. rot. ʒij. ab∣sinth. ʒiij.M.f. pulvis carbonibus in∣spergendus. Loco dolenti applicetur hoc Emplastrum.

℞. Aloes, pulver. lumbric. cujus∣cunque descript. an. ʒij. fell. taurin. ʒj. ol. absinth. cerae an. q.s.f. Ceratum· quod Emplastrum cum applicuisset, &

Page 157

fumum naribus ter quatérve excepis∣set, servus ille apud Hildeshemium, vermes lanuginosi vivi 13. per fauces, nares, & aures prodierunt, atque do∣lores remiserunt. Per nares etiam excipiatur vapor è lacte ut ita vermes exeant, commendatur & tabacci suc∣cus, & fumus naribus attractus ad ver∣mes in capite occidendos. Cognos∣cuntur vermes ex dolore diuturno nul∣lis remediis cedente, maximo prae∣sertim cum caput movetur, & lanci∣nante; foetore, qui per nares & os exhalat, sternutatione, frequenti ver∣tigine. Daniel Sennertus. cap. 18. part. 1. lib. 1. Practicae.

Subsectio octava. Pro Capitis & Brachii dolore ab humore pituitoso· in Comi∣tissa quadam.

PRo potu utatur hydromelite, fiat ex 12. partibus aquae & una mel∣lis optimi· coquatur ad consumptio∣nem quartae partis: decocto adhuc calido existente, infundatur hyssopus, Salvia, coriandrum, cinamomum & id genus alia, contusa vel concisa & tenui Syndone involuta. Statim à cibo suadeo hujus pulveris capiat coch∣lear unum, & non superbibat.

℞. Coriandr. praepar. ℥ij. sem. foe∣nic. anis. mastich. an. ℥ss. menth. hor∣tens. cinamom. gran. myrti, liquirit. an. ʒij. cortic. citri ℈iiij. sacch. ros. tabul. ℥x. pulveris. subtiliss. & misce∣antur. Hic pulvis concoctionem ad∣juvat, stomachum roborat, flatus dis∣cutit, caput exsiccat, cerebrum con∣fortat, & cattarrhos sistit.

Purgato, ut decet, corpore summo∣perè laudarem, ut per aliquot dies decocto ligni guaiaci uteretur in hunc modum.

℞. Ligni guaiac. lima attriti. lb j. aq. lb. xij. Infunde per 24. horas. Deinde coque lento igne ad mediae fe∣rè partis consumptionem; sub finem coctionis adde uvarum Corinthiac. ℥ij. liqirit. ras. ℥ss. Hujus decocti colati accipiat manè hora quinta lb ss. & cooperta solicitet sudorem, somno maximè si potest. Abstersa diligenter manè circa 8. vel 9. horas, fricetur, & deinde surgat. Hora decima prandium sumat, quod velim esse par∣cissimum, nimirum ex unica aut alte∣ra avicula assa, vel ex paucis buccis carnis alicujus assae, cum paucis uvis passis, & modico vino egregiè diluto· à prandio prospiciendum ne somnus obrepat. Hora deinde quarta decum∣bat, assumat eandem quantitatem decocti, sollicitet sudorem; post sex∣tam si placet exurgat è lecto, & paulò post coenet, sed multò minus quam in prandio; quare carnibus abstineat, & assumat solum aliquot amygd. vel uvas passas, cum pauco biscocto pane, & vice potus, bibat secundum decoctum. Tempus determinatum quo fieri velim hanc curationem, & diaetam servari, nullum praescribo; sed si solum in dies 3. vel 4. fiat, non poterit non egre∣giè prodesse, & quo longius protraha∣tur, eo fuerit consultum magis: in∣terim ad roboranda membra, utatur hoc electuario nucis magnitudine sum∣mo

Page 158

manè superdormiendo.

℞. Theriac. bonae vel mithridat. vel aureae alexandr. ℥j. conserv. ros. ℥iiij. cons. fl. salv, ℥ij.M. mirum quam hoc omnibus membris conferat, caput exsiccat & roborat, ventriculum & hepar confortat, uteri etiam affectibus utilissimum est. Reinerus Solinander. consil. 5, 6. sect. 1.

Sectio decima septima. Prr Capitis fluxione.

PUrgato evacuatoque toto corpore, & aliqua ex parte capite ipso, ad peculiarem cerebri purgationem per masticatoria & errhina proprius acce∣dendum.

℞. Sem. nigell. rom. sem. anis. cori∣andr. an. ʒj. pyrethr. caryophill. an. ʒss. mastich. ʒij.M. pulveris. omnia, & cum cera. F. Masticatorium. vel.

℞. Agar. ʒss. pulv. diambr. gr. vj. cubeb. lign. aloes. an. ℈j.M. & cum aq. Iridis. F. trochisci siccati in sole, commansi jejuno ventriculo.

Caput purgant & roborant simul. Purgant etiam cerebrum errhina in hunc modum.

℞. Aq. Maioran. ℥iij. pulv. mofch. gr. ij.F. errhinum. vel majoranae suc∣cus depuratus per nares è vola manus tepidus deducatur.

Ad firmandam capitis fluxionem his utere.

℞. Diatragacanth frigid. ℥ij. boli armen. imparatae. ʒj. terr. sigillat. ℈j. cum Syr. papav. vel myrtino. F. pilu∣lae parvae in ore continendae hora som∣ni. vel.

℞. Boli armen. lotae cum aq. ros. terr. sigillat. lotae cum decocto papav. an. ʒj. diatragacanth. frigid. cum ovi album. dissolut. ℥ss.M. & cum Syr. de rosis rub. sicc. q.s.F. pilulae, quarum unam vel duas dormiturus ore conti∣neat. Io. Zecchius. consult. 72.

Sectio decima octava· Pro capitis gravedine, a fluctuati∣one in eo a pituitae & serosi humoris copia.

NObilis quidam strenuus & robu∣stus, lautè vivens, & intempe∣ranter, de capitis gravedine conquere∣batur, apoplexiamque ne supeveniret, admodum metuebat, ut{que} eam praeve∣niret, ad me consilii causa venit. Nar∣rabat jam diu se, in capite pondus ali∣quod sentire, & veluti fluctuationem, sensumque aliquem, atque si caput magnum, & cavum esset, & se non∣nunquam aperiret, rursumque mar∣supii alicujus instar, constringeret· remittere interdum malum, alias exa∣cerbari: per caetera bene se habere, nisi quod totus esset melancholicus, & ad omnia munia obeunda, segnis & tardus; à pituita & serosi humoris copia, intra calvariam collecta, haec provenire, de multis circumstantiis interrogans, deprehendi & judicavi. Cum itaque in omnibus se obtempera∣turum pollicitus esset, statim cuam aggressi sumus.

Page 159

Primum hoc minorativum propina∣vimus.

℞. Diaphaen. ʒij. diacathol. ℥ss. syr. ros. solut. ℥j. aq. cinamom. pa∣rum. F. potio; dejecit aliquoties. Se∣quenti die vena aperta fuit brachii, erat enim corpore quadrato, & pletho∣ricus. Diebus sequentibus hoc apoze∣mate usus est.

℞. Rad. foenic. ℥j. rad. Ireos, ℥ss. acori veri, Cyperi, enulae, an. ʒij. li∣quirit. ʒvj. fol. foenic. verben. beton. fumar. euphras. an. Mj. thymi, hysso∣pi, an. Mjss. fl. staechad. anthos, bor∣rag. an. pj. sem. foenic. ʒij. sem. carui, anis· sesel. iler. montan. rutae, an. ʒj. passul. par. x. Sen. ℥ij. polipo. sem. cartham. an. ℥j.F. decoctio in colat. q.s. pro iiij. dolib. infunde agar. toch. ℥ss. turbith. ʒij. rhei. ʒjss. cinamom. ʒij. spicae ʒj. in express. add. sacchar. q.s. aromat. cinamomo. F. Apozema. bibat 4. matutinis. Singulis vicibus admodum dejecit.

Interea cucurbitulas in utroque late∣re ternas in collo & Scapulis cum flamma, matutino tempore apposuit, tribus vicibus, & quarta scarificati∣onem simul adhibuit, ut hae naturam quoque unà cum purgantibus, ad re∣vulsionem materiei à capite sollicita∣rent & adjuvarent· absolutis hisce sic purgatus fuit.

℞. Rad. Ireos. ℥ss. rad. liquirit. ℥j. fol. salv. majoran. an. Mj. fl. lavendul. anth. an. pj. passul. enucleat. ℥j. sen. ℥ss. sem. anis. ʒj. sem. cartham ʒij.F. decoctio. in colat. ℥v. dissolv. el. de succo ros. & diaphaen. an. ʒjss. syr. ros. solut. ℥j.F. potio. addendo parum aq. cinam. egregiè rursum purgatus fuit, & levamen in capite santire ce∣pit.

Errhinum deinceps aliquandiu è manu naribus attraxit.

℞. Succ. majoran. rad. betae, fol. anagallid. an. ℥ss. pulv. rad. pyrethr. ʒj. vini albi. ʒij. misce.

Tabulas sequentes de nuce moscha∣ta ʒjss. quantitate matutinis aliquibus sumpsit, & aquas majoranae & men∣thae, vino permixtas, superbibit.

℞. Nuc. mosch. numero iij. vel ℥ss. rad. pyrethr. ʒj. fol. majoran. salv. fl. lavend. anthos an. ʒss. sem. nigell. ℈j. cinamom. ʒjss. caryophil. galag. an. ʒss. sacch. in aq. falv. solut. q.s.F. Tabellae ad cerebri & nervorum cor∣roborationem, & frigidae intemperlei eorum correctionem utilissimae.

Finito prandio pulvere digestivo usus est. Cucupham noctu capiti im∣posuit sequentem.

℞. Rad. Ireos, angelic. an. ʒij. aco∣ri veri, cyperi, an. ʒj. fol. majoran. rosmar. fl. ros. lavend. an. ʒss. nuc. mosch. caryophil. an. ʒj. sem. coriandr. praep. ʒjss. sem. nigell. ʒss.F. pulvis pro cucupha. Cum jam omnia salva essent, discedenti, ut elect. hoc alter∣nis diebus manè uteretur, consului∣mus.

℞. Conserv. majoran. fl. staechad. un. ℥jss. fl. beton. ℥ss. ros. ℥j. anthos, ʒvj. cort. citri condit. zinzib. condit. an. ℥ss. pulv. rosat. novell. pliris ar∣chont. an. ʒss. cinamom. ʒij. cum syr. de beton. F. electuarium. Per vi∣ces purgetur ut ante. Interea ut lau∣data victus ratione uteretur, decenter

Page 160

se exerceret, imperatum: & tin balneo sicco hebdomadatim jejunus sumpto prius rob. de Sambuco, sudaret. Felix Platerus obs. lib. 2, pag. 363.

Sectio decima nona. Pro Capite tuberoso.

VIdi cui erat totum caput tubero∣sum, cauterio id ad os usque aperuimus: quod exesum erat, ferè usque ad diploen abrasimus sensim: iterumque aliam partem aperiebamus ad os, ita sensim totum ferè caput e∣jus abrasimus, evasit· hujusmodi ossis caries in luc venerea saepe evenit. Io. Heurnius. ad aphor. 2. Sect. 7.

Sectio vicesima. De Carbunculo.

CArbunculus (〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Graecè di∣ctus, quod accensae instar car∣bonis nos adurat) est tumor inflam∣mationi affinis cum vel sine pustulis ex sanguine adusto ferventissimo partem corrumpente ortum habens. Causa conjuncta est, atra bilis malignitatis particeps. Generatur in corpore à prava victus ratione, succedente vene∣nata aeris constitutione, quae praepa∣ratum jam corpus attingens, contractae prius cladis hunc quasi characterem inurit.

Alius est pestilens, alius non, omnis tamen malignus; qui sine pustulis o∣itur, pruna: qui cum iisdem, ignis Persicus dicitur. Dignoscitur quod non semper eandem occupet fedem, sed modò hanc, modò aliam partem obsideat: ut plurimum oritur à pustu∣la exili seminis milii magnitudine, praecedentibus pruritu, ardore, & do∣lore vehementi aegrum ita, & praeci∣pue circa vesperam vexantibus, ut à frictione partis vix manus continere queat· ardoris vi sensim increscente, crusta aliquando nigra, aliquando ci∣nerea, quasi ab ardente ferro obduci∣tur; caro etiam circumvicina ipsi con∣sentiens summè inflammatur. Valida adest febris, adsunt & nausea, vomitus, appetitus dejectio, tremor, cordis pal∣pitatio, & animi deliquia. In pesti∣lenti carbunculo adsunt omnia haec symptomata, sed quam in alio multò graviora.

Subsectio prima. Pro Carbunculo Benigniore.

PRimò secetur vena è directo par∣tem affectam respiciens. Deinde supra locum affectum scarificatio rectè accommodatur, plagis ob succi crassi∣tiem altioribus. Sunt qui praecipiant ipsos scarificatatus in crustaceo ulcere duntaxat esse faciendos: ipsas verò incisiones aqua salsa calente statim perfundunt, ne in illis sanguis coeat & concrescat, sed foras egrediatur. Interdum etiam erodens medicamen∣tum imponunt, cujusmodi est Arse∣nicum, quod ea in re inter caetera principatum obtinet. Caeterum la∣boranti

Page 161

particulae valde repellentia haud quaquam admoveri debent. Ad∣hibenda quidem sunt remedia, quae modicè reprimendo, etiam dissipare & digerere possint; cujusmodi est ca∣taplasma ex arnoglossa, quod sic pa∣ratur.

℞. Arnoglosf. lentium, panis furna∣cei. an. part. aeq. coq. in aqua. his gallas Avic. addit. Alii ex foliis plan∣tag. coctis, lente cocta, pane clibanite, & ol. rosac. conficiunt. (Panis cliba∣nites ex Galeno erat valde laudatus, quoniam summa coctus diligentia, ita ut omni sui parte crustam referret) ut verò radicitus carbunculus divellatur ab adjacentium commercio hoc sequens probatur.

℞. Malum punicum acidum, ma∣lum punicum dulce, hordei Mj. fol. plantag. Mij. coq. in posca, donec rumpatur hordeum; & contundantur. Postea adde pulpam mali cydonii sub prunis cocti, vel alterius mali acidi, & F. Emplastrum. Item nucis avella∣nae veteris vel etiam non veteris me∣dulla carbunculos maturat & rumpit. Alii nucleos juglandis viridis idem posse contusos cum carnibus cydonio∣rum vel aliorum malorum acidorum contendunt. Optimum autem fuerit perpetuò circumjacentibus partibus unguentum ex bolo armen. sosae. vel myrtaceo oleo & aceto confectum in∣ducere, ne scilicet intro, qui jam fluxit humor recurrat. Supra verò ipsum ulcus crustosum valens aliquod medicamentum & quod vehementer exsiccet imponendum est. In com∣muni usu est unguentum Aegyptiacum· si hoc parum proficiat, ad acriora & quae ignis vires habeant deveniendum erit; cujus generis sunt radix dracun∣culi vel aristolochiae ex aceto trita & imposita, cal, arsenicum, & Sanda∣racha. Haec proficiunt satis, si pro∣tinus à viva corruptam partem resol∣vant: quo facto quicquid corruptum est & emortuum, quamprimum avel∣lere & radicitus extirpare oportet. Caeterum cogimur aliquando (victis scilicet malo medicamentis) malignum carbunculum cauterio actuali extirpa∣re: finis adurendi est, dum ex omni parte sensus doloris est post haee crusta ulceribus inducta auxiliis ad id acco∣modis resolvenda est, ut hoc Empla∣stro.

℞. Farin. hord. frumenti. an. ℥iij. decoct. malv. viol. rad. alth. an. q.s. butyr. rec. axung. suill. liquefact. an. ℥ij.F. Emplastrum· cui ab ebullitione remoto addantur duo ovorum lutea. Post Crustae ablationem, locus mun∣detur & detergatur hoc medicamen∣to.

℞. Terebinth. ℥iij. syr. ros solut. ℥j. mellis ros. ℥v. bulliant simul. q.s. & ab igne ablatis addatur ovi luteum, farin. hord. & frumenti, an. ʒvj.M. purus factus locus implentibus medicamen∣tis curari debet. Consolida major in∣ter duos lapides contrita, divino quo∣dam (ut referunt) miraculo anthracum sanat, & ex toto intra diem unum in∣terimit. Petrus Forrestus. Schol. obs. 11. lib. 1. Obs. Chirurg.

Monialis quaedam passa est Carbun∣culum in pede malignum & saevum. Post multa frustra ab aliis tentata re∣media,

Page 162

hanc ita sanavimus.

℞. Stercor. vaccin. lb j. aceti, ℥iij. ol. rosat. ℥iiij. croci, ℈ss.M. pro Emplastr. quod singulis tribus horis applicabatur tepidè· hoc mitigatus dolor, extractus calor, remotus tumor, & morbus extirpatus est. Martinus Rulandus. curat. 85. cent. 10.

Subsectio secunda. Pro Carbunculo in Muliere in in∣feriori labri dextri parte.

AD eam secundo die vocatus, ve∣nam tundere jubeo è directo partis qua malum infestabat, pluri∣mumque sanguinis detraho, quod & benè habita & aetate florens, & viri∣bus pollens aegra erat· loco deinde in quo carbo insidebat prius scarificato, tale imposui medicamentum.

℞. Vitel. ovor. numero ij. rutae vi∣rid. & Scabios. (á proprietate namque carbonibus prodesse omnes volunt) an. Mj. ficuum sicc. numero vj. fermenti acris, ℥j. piper, ʒj. Pistentur omnia, & in formam Cataplasm. reducantur: admoveri jubebam pustulae: quod biduo carnem putrem à sana diduxit. Item hoc altero usus sum.

℞. Succor. Sumphit. maj. scabios. & calendul. an. ℥j. theriac. el. & ve∣teris ℈iiij. (venenum namque ad se trahit) sal. ʒj. ovi viiell. duo, incor∣porentur simul & applicentur. Hoc a∣pud me arcanum est, nec me unquam fefelli.

Calendulae namque succus mira pro∣prietate ad carbones pestilentesque bu∣bones valet, ut Alex. Benedictus de pe∣ste testatur. Escharam porro ex a∣dipe suillo, butyro loto, farina trii∣cea, cum basilione unguento decide∣re feci.

Postea verò amota eschara, ulcus de∣tersi hoc unguento.

℞. Succ Calendul. absinth. scabios. & apii, an. ℥j. myrrh. el. rad. Irid. flor. aloes, sarcocoll. an. ℥j. (vel potius ʒj) mellis rosac. ℥ij.F. Linimentum. Op∣timè detergit, & carnem generat. lo∣cis circumjacentibus repellens hoc adhibui.

℞. Unguenti de bolo, ℥vj. omni∣um santal. 3jss. pulv. myrtill. & ros. an. ʒij. ol. ros. & myrtin. an. ℥jss. aceti rosac. ℥ij. album. ov. numero j. agitentur simul. F. Linimentum, Hisce integrè sanata fuit, sed deformis re∣mansit contorto ore. Franciscus Vale∣riola. observ. 3. lib. 6.

Subsectio tertia. Pro Carbunculo Pestilentiali.

UT virulenta materia tutò & citò suppuretur, necessarium erit, ut Angeli Salae emplastrum attracti∣vum ruptorium pestilentiale sit in promptu, quod ita fit.

℞. Gummi Sagapen. ammoniac. Galban. an. ℥iij. terebinth. coctae, cerae virgin. an. ℥iiijss. magnetis arsenical. subtil. pulver. ℥ij. rad. aronis pulv. ℥j. gummi depurentur cum aceto Scylli∣tico & ad consistentiam emplastri co∣quantur; & postea ponderentur; de∣inde cum rebus aliis F.S.A. Emplastr.

Page 163

quod excellentissimum & specificum est ad extrahendum virus pestiferum ex profunditate ad extra, praecvendo ne vicissim ad interiora regurgitet, & cor ipsum suffocet, ut credam inter omnia topica simile remedium non inveniri.

Hoc emplastro Carbunculus obdu∣catur▪ quod paucis horis venenum ex∣trahet. Praeparatio magnetis arsenica∣lis antea dicti talis est.

℞. Arsenic. crystalin. sulphur. vivi, antimon. crudi. an. part. aeq. haec tria in mortario ferreo pulver. dein in vase fortissimo vitreo ponantur ad ig∣nem arenae, donec vitrum optimè in∣calescat, & praedicta solvantur, atque liquentur instar picis, quod observabi∣tur, quando filum quoddam immitta∣tur ad fundum, quod extractum po∣stea instar terebinth. trahetur, ubi sa∣tis coctum erit. Postea remove vi∣trum ab igne, & ubi refrigeratum est, rumpe, & subtiliter petram istam rubicundam, quam inuenis, pulverisa, quam ad usum serva ut supra. Gregor, Horstius. observ. 32. lib. 7.

Sectio 21. Pro Cardialgia cum impedimen∣to veluti bolo in fau∣cibus.

CUidam foeminae, de dolore sto∣machi, cum nausea, ac difficul∣tate aliqua deglutiendi, ac si buccella in faucibus haereret, jam longo tem∣pore conquerenti, cum saepe varia ac inter reliqua etiam vomitoria exhib∣ta, nihil effecissent, illaque unice vo∣mere cuperet, & adhuc robusta es∣set, dedi aquam destillatam ex nucibus viidibus, cum raphano prius in aceto maceratis, qua alias vomitum movere solitus eram, sed in illa nihil effece∣rat, itaque addidi vini albi, in cujus ℥ij. stibii vitreati pulv. gr. iij. macera∣ta per noctem fuerant, ℥jss. ut bibe∣ret· quo facto copiosissimam materiam quinquies emomuit, & postea ab ejus∣modi cardialgia & impedimento in faucibus, penitus liberata est. Felix Platerus. observ. lib. 2. pag. 438.

Matrona quaedam honesta ac pia, cum ultra annos duos de dolore ven∣triculi conquesta fuisset, nec ullis re∣mediis ventriculum roborantibus, aut per inferiora purgantibus sanari potu∣isset: tandemque ex consilio medici cujusdam celeberrimi, vomitivum acce∣pisset, frustum corii laridi fumo ex∣siccati, quod ante duos annos inopi∣nenter cum difficultate tamen de∣glutierat, maxima cum admiratione adstantium evomuit, & brevi plenis∣simè convaluit· utinam semper causae morborum tam facilè debellari possent. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 33. cent. 4.

Filiolus meus Cardialgia seu pssi∣one cardiaca, iufantibus familiari malo, affligebatur; illi secretum ex∣perimentum nostrum magno cm fructu applicatum est.

Mucago. sem. Cydonior. miscea∣tur cum pingued. Gallinae, atque hoc linimento ter in die ungatur orificium stomachi, deorsum versus costas spuri∣as.

Page 164

In plerisque sequitur hanc uncti∣onem dejectio excrementorum vires∣centium & foetidorum, qua Cardialgia cessat. Hieron. Reusnerus. obs. 71.

Quidam Cardialgia laborans, in∣sumpto sequenti haustulo, statim sa∣nus factus est· nam multos acres, mor∣daces, & virulentos humores, qui juxta os ventriculi obhaerebant, vomi∣tu projiciebat.

℞. Aq. benedict. nostr. ℥jss. vini absinth. ℥jss.M.F. haustulus, quo solo sanitatem recuperavit. Martinus Rulandus. curat. 50. cent. 5.

Sectio 22. De Carie Ossium.

CAries Graece 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, est soluti∣onis continui in osse species ab erosione facta. Causa est humor acris & erodens.

Subsectio prima. Pro Carie ossium, ubi de Euphor∣bii usu.

IN Vlcerum curatione nihil fermè occurrit, quod Chirurgo majo∣rem pariat molestiam, atque plus ne∣gotii facescat quam si ulcus cariem in osse sibi adjunctam habeat, praecipuè si profunda fuerit, propter humorem ossi imbutum· ad hujus autem humo∣ris exsiccationem & ossis decidentiam tum ab antiquis, tum neotericis me∣dicis ac Chirurgis praestantius cauterio actuali nihil excogitatum est, quo & ego non rarò maximo cum fructu, u∣sus sum. Post cauterium actuale, eu∣phorbium hoc in casu secundum sibi locum vindicare facilè concedo· quan∣doquidem non solum quia acre est & calidum in quarto gradu, humores ossi imbutos exsiccat; sed videtur oc∣culta quadam facultate hic convenire. non immeritò itaque à Dioscoride A∣vic. & recentioribus medicis in cariosis ossibus prae aliis medicamentis celebra∣tur. Ego etsi hactenus in cariosis os∣sibus euphorbio maximo cum fructu usus fui; una tamen mihi occurrit difficultas, nimirum an verum eu∣phorbium, cujus Dioscor. mentionem facit, hodie ad nos advehatur? Scri∣bunt enim Dioscor. & Avic. beneficio euphorbii cariem uno die abscedere, id quod nostrum vixspatio 40. dierum praestat: neque proximam carnem adurit, quemadmodum Dioscor. & A∣vic. de suo euphorbio scribunt. Hinc verisimile est, aut textum Dioscor. a∣dulteratum esse, aut euphorbium an∣tiquorum apud nos non extare. Cae∣terum Dioscor. & Avic. monent, ut si quando quis euphorbio uti voluerit, propter ejus summam acredinem at{que} caliditatem, ossium circumjacentem carnem linimentis aut ceratis diligen∣ter ac probè communiat, ne contactu carnis inflammationem excitet.

Vesalius in sua Chirurgia, & Fallop. in tractatu de ulceribus non minus hac de re solliciti sunt. Hinc factum ut à multis annis Euphorbio uti non ausus fuerim propter metum inflammationis

Page 165

aut doloris; deinde non exigua erat molestia, circumjacentem carnem, quotiescunque ulcus curare necesse fu∣it, ita diligenter munire. Paulatim tamen experientia contrarium me do∣cuit, nimirum Euphorbium nostrum etsi linguam & nares vehementer velli∣cet, in ulceribus tamen etiamsi copio∣sè iis inspergatur nullam inflammatio∣nem aut dolorem excitare; foelici ita{que} cum successu in ossa cariosa carne de∣nudata, etiam immunitis ulcerum la∣bris, quotidie aut alternis dibus eo in∣sperso utor. Ante aliquot annos cum haec coram Dom. Abele Roscio medico doctissimo narrarem, miratus fuit. Quapropter petii, ut ille ipsemet Eu∣phorbium optimum ex officina phar∣maceutica sibi eligeret, & in pulverem redigi euraret, quo facto, puerum 14 annorum natum, & ulcere in anterio∣re parte cruris (in quo anterior pars os∣sis tibiae longitudine spithamae denu∣data erat) laborantem accessimus. tum temporis ulcus implevi pulvere Eu∣phorbii, deinde filamentis siccis & em∣plastro diapalmatis superimpositis, in alterum usque diem reliqui, quo denuo mediū ad aegrū duxi, qui dum nullam, ne{que} pulsus ne{que} urinae mutationē per∣ciperet, multò minus dolorem aut in∣flammationem aliquam adesse videret, rei novitate obstupuit, quod oculari demonstratione viderit, Euphorbii sae∣vitiam atque acrimoniam in ulceribus tantam non esse, sicuti à doctissimis medicis divulgatum atque proclama∣tum. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 92. cent. 2.

Subsectio secunda. Pro Carie ossis cum ulcere.

PUer 15. annorum ulcus habebat ve∣tustum in metapedio, quod a perito Chirurgo per annum integrum curari non potuit, alter Chirurgus junior, cui postmodum aeger commissus fuit, dila∣tato ulcere cariem percipit, pulverem Catagmaticum imponit ad tollendam cariem, sed frustra. Postea oleum Sulphuris admovet, & frustra· postea me consulit, jubeo imponi prima ap∣plicatione pulverem Euphorbii cum plumaceolo ex linteo detrito facto, multae educuntur exiguae ossium Squil∣lae. Secundo die Plumaceolum nudum admovet; tertio die eundem pulve∣rem denuo applicat, & plures iterum Squillae egressae sunt, ut deinde os mundum & à carie repurgatum appa∣ruerit, atque ulcus postmodum intra breve tempus curatum fuerit. Laza∣rus Riverius. observ. 76. cent. 2.

Ossibus cariosis mandibularum ut ignis & ferrum, item oleum vitrioli, & aqua fortis adhibeantur, non sua∣deo, idque propter gravissimas causas; sed inspergantur pulveres rad. Aristo∣loch. rot. Irid. flo. angelic. thuris, cor∣ticum pini & similium, quae separati∣onem ossium cariosorum accelerant, aut misceantur cum succis praedictis & melle rosac. ad formam linimenti. quod si mandibula aliquo in loco extra os denudata fuerit, applicarem pulverē Euphorbii quod mirandas habet pro∣prietates in hoc casu. Ulceribus tamen

Page 166

in ipso ore existentibus, quia inde ad linguam & fauces facilè pervenire po∣test, ut inspergatur non suadeo. Guil. Fabrit. Hildanus. observ. 21. cent. 4.

Commendatur in hoc affectu à Be∣nedicto Bolognino, unguentum ex aga∣rico in hunc modum.

℞. Salis. agaric. tartar. an. pt. aeq. f. pulvis & cum melle unguentum. Si ita non possit os desquammari, ca∣riesque, tolli, ferrum candens (quod quamvis ipsa bile amarius videtur me∣dicamentum, ipso tamen sanguine ducius commodum quod insequitur existit) sine cunctatione adhibendum. Extremis namque morbis extrema se∣cundum Hippocr. appropriata conve∣niunt remedia. Mathias Glandorp. cap. 25. lib. de Paronychia.

Sectio 23. De Carie Gallica.

CAries Gallica ulcus est in pudendo malignum, ex foedo concubitu contractum.

Subsectio unica. Pro Carie Gallica in pudendo.

℞. A Q. plantag. ℥iij. pulv. Squam∣mae aeris adustae & lotae. ʒj.M.F. injectiones in virgam per Syrin∣gam tepidè. Hoc medicamentum fa∣cultatem habet exsiccandi sine morsu· eo melius habere cepit, & cum minore dolore & ardore mingebat· quia ta∣men perseverabat sanies & ardoris sensus, recurrimus ad praecipitatum, quod omnium medicamentorum op∣timum pro sananda carie gallica jure merito censeri debet· & ut moderatius fieret medicamentum, cum butyro re∣centi miscuimus in hanc formam.

℞. Praecipitati correcti & praepar. ʒj. butyr. rec. ℥j.M. quo intingebat linteolum angustum & stylo obvolu∣tum intra virgam mittebat, & ad par∣tem affectam applicabat, extrahendo stylum & relinquendo linteolum, ita tamen ut pars linteoli foris penderet ut extraheretur. Rodericus à Fonseca. Tomo. 1. Consult. 35.

Fernelius describit aquam mirabi∣lem, ad cariem malignam, quam vo∣cat divinam. Fit ita.

℞. Sublimati opt. gr. xij. aq. plan∣tag. ℥vj. recoque supra cineres calidos in phiala vitrea ad dimidias. Hoc li∣quore styli acumen illinatur, ut post∣modum attingantur ulcera bis vel ter in die supra posito unguento de tutia. Rodericus à Fonseca. Tom. 2. Consult. 59.

Vidi quendam patientem Carolos (i. cariem) in virga; accepi lac muli∣eris tepidum & ablui membrum & sa∣natus est· aliquando etiam curavi u∣cera virgae cum succo millefolii, & a∣liquando cum succo summitatum Sambuci· pulvis cariei ligni multum etiam prodest, maximè verò salicis. Ego Marcellus curavi multos patientes Carolos & ulcera virgae cum tumefa∣ctione praeputii, & dolore vehementis∣simo, primò facta purgatione, & diae∣ta, & defensivo supraposito, & cum

Page 167

oleo rosato ungendo. Cum Syringa injicio intra praeputium lac vaccae, ca∣prae, vel si habeam, mulieris ab uberi∣bus mulctum, tepidum. Marcellus Cumanus. obs. 20. & 21.

Sectio 24. Pro Carne superslua.

EGo uti soleo linamentis excerptis ita paratis.

℞. Aq. plantag. ros. Solan. an. ℥iiij. opij. ℈j. medullae panis. ℥ij. mercurii sublimat. ℈iiij. sublimatum supra por∣phyritem teratur: deinde M. & bulliant ad medietatis consumptio∣nem, & colentur per pannum crassius∣culum. Fila excerpta bulliant aliquan∣diu in hoc liquore, postea eximan∣tur, exprimantur, siccentur ac serven∣tur ad usum. Seplasiarii nostri in offi∣cinis ad manus habent alumen ustum quod optimum est Squammam aeris, aeruginem aeris, pulverem Hermo∣dactylorum, pulverem Asphodelorum. praecipitatum omnium optimum, quia agit sine dolore. Ex compositis un∣guentum Aegyptiacum, apostolorum & isidis, quae omnia carnes superfluas ex∣edere solent. Gabriel Fallopius. cap. 18. Tractat. de Vlceribus.

Sectio 25. De Carne Lateris ablata & Restituta.

AB itinere Brasiliensi ad nos redux Chirurgus haud vulgaris experi∣entiae, & jussu regio à nobis examina∣tus, sancta fide asseveravit, ictu tor∣menti ablatam esse, nauclero in navi, qua vehebatur, magnam carnis por∣tionem in sinistro hypochondrio, ut hiatu manifesto viscera interiora illaesa paterent; se verò carne vervecina, quae fortè ad manus erat, laesum locum re∣plevisse, & hac Chirurgia curtorum hominem restituisse. Thomas Bartholi∣nus. Hist. 59. cent. 6.

Sectio 26. De Carunculis in meatu Vrinario.

QUi Gonorrhaea laborant ulcera patiuntur in meatu Urinario▪ quae si negligenter, tractentur, carun∣cula, seu excrescentia quaedam carnea ex iis exurgit, difficultatem inferens Urinae. Dignoscitur malum, quod tenuem Urinae cursum efficit, nec ut in sanis urina pleno foramine ac fluore prorumpit, sed quodam quasi filo exit· adhaec dolor in mictionis fine crude∣lius quam dum urina profluit, discru∣tiat. Exploratur etiam Cathetere im∣misso.

Page 168

Subsectio prima. Pro Carunculis in collo vesicae.

℞. VIridis aeris, auripigmenti, vi∣trioli, alumen. roch. an. ℥ij. omnia haec aceto acerrimo perfusa in∣ter duos porphyrites lapides, quam ac∣curatissimè ducantur, in laevoremque tenuissimum reddantur, & soli aestiva∣li exponantur. Haec rursus sic exsic∣cata aceto affuso ducenda sunt & laevi∣ganda solique exponenda, quousque pulvis subtilissimus evadat, & ab iis omnis prorsus acrimonia extincta sit; quod opus 8 dierum spatio conficies· hoc parato pulvere.

℞. Ol. rosac. ℥iiij. Litharg. ℥ij. ad ignem f. coctura quousque Emplastri acquirat consistentiam, tunc ab igne deposito, adde praedicti pulveris. ℥ij. & spatula M. & ad ignem omnia tra∣ctato, quousque medicamentum duri∣usculum evadat, ita ut si candelae cae∣reae vel plumbeae virgulae haereat, non diffluat etiamsi digitis tractetur. Hoc enim Emplastrum hujus Lernaei & Herculei morbi clava existit, quod hymnis multis & laudibus variis de∣cantari meretur. Nec solum huic morbo prodest, sed varios alios arcet & explodit, nam polipos unicè curat, & extuberantes carnes in aurium me∣atibus & aliis locis repertas unicè ex∣tirpat & reecat.

Praeter hoc Emplastrum cereae can∣delae numero xx. in promptu erant, quae ex alba caera paucula resina tere∣binthina adjecta parabantur longitu∣dinis 12. digitorū transversorum, cras∣situdinis verò prout nobis meatus uri∣narius ferre videbatur. Nec minus ex plumbo 3 vel 4 plumbeas virgulas paratas habuimus, quibus quando ca∣runculae refractariae & difficiles sunt, candelarum vice utimur· iis sic in or∣dinem dispositis candelam ceream u∣nam vel alteram per circuitum exca∣vatam eo modo quo fusi in cuspide, ne fila decidant, excavari solent, ex prae∣dicto Emplastro inunctam per urina∣rium meatum aegrotante optimè se∣dente immittimus, ac per 6. vel 8. di∣es singulis diebus unam vel alteram ut decet innovatam candelam continuò aeger in urinario meatu insertam habe∣at, neque absque ea nisi meiendi tem∣pore agat necesse est. Septimo die in aegroto nostro carunculas defecisse ma∣nifestissimè deprehendimus ex his sig∣nis: primò quod candela jam facilè penetrabat. Secundo ex multitudine caruncularum putridarum extra emis∣sarum & humoris purulenti eff uentis. Tertio ex urinae expedita ejaculatione· extirpatis igitur ac ex toto eradicatis carunculis per 8. sequentes dies nihil per Siphonem injecimus, sola candela crassiuscula sicca absque alicujus rei inunctione immissa contenti. Nam et∣si carunculae extirpatae sint, non tamen ex toto portiunculae quae Emplastrum subterfugiunt, brevi illo tempore de∣poni potuerunt; sed ut magis exactè excernantur longiori indigent tempo∣re, quas ad fundum vesicae non sine ulcerum vellicatione & aegrotantis de∣trimento, si per Siphonem quid inje∣cerimus, rotrocedere faciems· reliquis

Page 169

igitur 7. diebus urinarium meatum per candelam ceream crassiusculam patefactum servavimus, per quem uri∣na abstergendi exsiccandique vim ha∣bens liberè & expedite exeat secum caruncularum reliquias nonnullas ex∣cernens. Quod unum hac in curatione tanquam praecipuum adnotandum de∣crevi. Elapso igitur hoc tempore, quo & caruncularum & crassioris pu∣ris effluxus cessavit, ad nonnullorum liquidorum abstergendi vires habenti∣um injectionem per Siphonem deveni∣mus in hunc modum.

℞. Hordei integr. pij. rad. aristol. rot. ℥jss. fol. plantag. pj.f. decoctio in aq. lb ij. ad medias. Colaturae adde mell. rosac. collatitii ℥ij.M. & cum Syphone per fistulam urinariam injice bis vel ter in die, & virgulam plum∣beam aut candelam ceream remittat. Hoc decocto abstersorio nos utimur continuò & in nostro hoc aegrotante intra 6. dies opus peregit· quod si for∣tiori opus fuerit, ad aquam Lanfranci viridem pro ulceribus exacte abster∣gendis pervenimus, quae ita ha∣bet.

℞. Alumin. roch. virid. aeris an. ℥ss. auripigmenti. ʒj.f. decoctio in aq. fontis vel plantag. lb ij. quousque lb ss. absumatur; per saccum laneum coletur. Hanc aquam camphora alte∣ratam per Siphonem in meatum injici∣mus· deinde post plures elapsos dies hoc cicatrizans medicamentum injici∣mus.

℞. Ceruss. ℥j. alum. roch. lithar∣gyr. an. ʒij.F. decoctio in aq. caudae equinae. lb ij. ad medias, colatura per manicam laneam trajecta injiciatur. Iis medicamentis hic vir intra mensem ex toto sanus evasit. Si ut aliquando dolor superveniat, urinarius meatus colluatur lacte aut aqua rosacea cam∣phora admixta, aut decocto sem. lini & foenugraeci· quod si acerrimus do∣lor sit, ut eum aeger pati nequeat, ad opii unum aut alterum granum deve∣nimus dissolutum in aqua. ros. Ama∣tus Lusitanus. cent. 4. curat. 19.

Subsectio secunda. Pro Carunculis in meatu urinario.

POst celebratas universales evacuati∣ones, partes urinae famulantes fo∣mentis, balneis, ac unguentis relaxan∣tibus fotae sunt, deinde ad opus Chi∣rurgicum accessimus hoc modo. Can∣delas cereas albas quibus parum tere∣binthinae immixtum erat, paratas ha∣bebat Chirurgus longitudinis 12. digi∣torum transversorum, crassitudinis ve∣rò prout meatus urinarius ferre posse videbatur. Eas Chirurgus sequenti unguento oblinebat & bis in die impo∣nebat· unguentum illud erat ex lib. 1. pag. 20. De secretis Alexii Pedemon∣tani ad ulcus sanandum carnosum eti∣amsi fuerit inveteratum· cujus haec erat descriptio.

℞. Faeces ex melle destillato, vel his deficientibus sumito mellis ad ju∣stam crassitudinem cocti. Deinde po∣nito in ollam ad cremandum vel in fi∣guli vel vitrarii fornace, donec auri co∣lorem assumat· haec materia valet ad

Page 170

omnes plagas nam carnem putridam atque mortuam consumit, postea mundificat, & absque ullo dolore per∣sanat.

℞. Hujus pulveris ℥j. stercoris ca∣nin. ℥ij. tartar. alb. ʒss. Sacch. albiss. alumeni usti, tutiae an. ʒj. terantur omnia atque cribrentur. Deinde.

℞. Fol. olivae rec. contund. in mor∣tario lapideo optimè, adjiciendo pa∣rum vini albi, postea benè expresso succo, addatur tantundē succi plantag. ponanturque ad ignem infundendo paulatim praedictos pulveres & conti∣nuò miscendo, postremò parum cerae viridis adjungatur & parum mellis ro∣sac. f. unguentum molle atque in usum servetur. Est autem valde pretiosum ad carnem consumendam consisten∣tem praesertim in locis valde sensibili∣bus, quae fortia medicamenta respuunt propter dolorem. Modus verò uten∣di est hujusmodi. Syringa parva vino albo impleatur in quo rosae siccae & fol. plantag. cocta, deinde parum lactis muliebris vel caprini adjectum fuerit· ponatur in virgam quae vino optimè lavetur, deinde candelam ceream par∣vam sumito, & in ejus mucrone prae∣dicti unguenti parum affigito atque sic in virgam immittito quousque ul∣cus pertingat, & unguentum ibi re∣linquat· hoc bis in die faciendum, ma∣nè scilicet & vesperi, & sic admirabi∣lem effectum videre licebit: nam pau∣cis diebus absque ullo periculo aeger sanabitur. Hoc tamen non juvante usi sumus experimento Amati Lusita∣ni descripto cent. 4. curat. 19. quo foeliciter curatus fuit aeger noster. Pe∣trus Forrestus. Observ. 10. lib. 25. De Vesicae Morbis.

Subsectio tertia. Pro Carunculis urinam suppri∣mentibus.

CAruncula, quia pepasmi expers est, si impedimentum fecerit, con∣sumi debet, abstergeri ulcus & claudi∣ne moriatur aeger (inquit Hollerius) cogimur carunculam illam absumere & rumpere. remedio carunculis est oleum cucumeris asinini remixtum cum unguento rosato, cui pauca gra∣na sublimati vel praecipitati adduntur; candela cerea immittetur docta manu; vel haec adduntur unguento de tutia: quidam 30. ferè annis ita laboraverat, urina semper tenui filo fluente. his re∣creatus fuit. Io. Heurnius. ad aphor. Hippoc. 82. Sect. 4.

Pro caruncula in meatu urinario in∣ter alia unum familiare habeo secretum arsenicum nimirum, quo utor hoc mo∣do. Emollio optime ipsum super la∣pide pictorio cum succo limonum, postea soli, donec siccatur, expon, deinde ipsum diluo aceto stillaticio, & iterum sub sole sicco, & hoc quater fa∣cio. Ultima vice abluo aq. osac. de∣inde cum aliquo cerato misceo ut cum diapalma vel diachylone, vel cum ol▪ ros. & cera, & facio Emplastrum pro ratione duritiei carunculae, & mini∣mam portiunculam hujus▪ medicamen∣ti pono in extremitate candelae, & quo∣tidie semel aut bis in meatum urinari∣um foelicissimè intromitto. Gabriel

Page 171

Fallopius. lib. De Tumoribu. cap. 38.

Carunculam meatus urinarii certis∣simo experimento in pluribus sustulit Antonius Fuchsius Medicus Noribergensis oleum succini cum vitello ovi mixtum applicabat candela cerea, & meatui immittebat▪ securum sanè remedium, & reliquis omnibus praeferendum, si respondeat eventus. Hieronymus Reus∣nerus. obs. 91.

Sectio 27. De Caro.

CArus Graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à toto capite nomen habet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 enim caput dicitur. Definitur quod sit sopor longus profundus & inexpugnabilis cum sensus & motus & imaginationis ablatione, servatâ tamen spirandi li∣bertate. In hoc affectu laeditur cere∣brum secundum partem anteriorem, & magis secundum ventriculos quam se∣cundum substantiam. Causa est spiri∣tuum animalium in organa sensus & motus prohibitum exercitium ob an∣gustiam meatuum cerebri. Arctantur verò cerebri sinus multis de causis; primo ob confidentiam, cum nimirum vi morbi animales spiritus exhauriun∣tur, quod non sine calamitosa vi eve∣nire solet; atrocitati etiam dolorum ascribitur per morbos acutos, quo∣rum potentia disjectis spiritibus con∣sectaria infertur sinus conniventia. Secundo ob obstructionem ab humore pituitoso frigido & crasso. Tertio ob compressionem ab ictu vehementi, & importuna cranii perforatione· fit etiam Carus arteriis Carotidibus & musculis temporalibus affectis. saepe quoque ex intus genitis malignis hu∣moribus in malignis febribus accidit. à vaporibus etiam ex intestinis à ver∣mibus elevatis, ut & ex utero, oritur. Distinguitur Carus (quem Latini so∣porem, Arabes Subeth vocant) à Le∣thargo, quod consectarius sit vehe∣mentiori febri, at febris Lethargo consectaria sit. Praetera Lethargic, si stimulentur, à somno excitantur, excitati respondent, contra Carotici, quantumvis pungantur, aut non exci∣tanturaut nihil respondent. Ab apople∣xia differt, quod illaesa sit respiratio, in apoplexia autem semper laedatur. Discriminatur ab Epilepsia quod nullus adsit motus nec spuma in ore unquam appareat; à Syncope verò quod pulsus magnus & validus sit, & color quan∣doque floridus, quum in Syncope sit pulsus languidus & facies cadaverosa. Distinguitur etiam ab uteri suffocati∣one, quod praefocatae mulieres intelli∣gunt, recordantur, & sine omni respi∣ratione subsistunt, in Caroticis con∣trario modo s habet.

Page 172

Subsectio unica. Pro Caro in quinquagenario.

QUia conatus aderat vomendi vo∣mitorium illi sequens exhibui.

℞. Syr. acetos. simpl. oxymel. simpl. ol. amygd. d. an. ℥j. aq. nucum & raphani. an. ℥ij. bibit & multum pi∣tuitae vomuit.

Tempora inungere jussi sequenti∣bus oleis.

℞. Ol. nuc. mosch. ʒjss. ol. Salv. majoran. an. gutt. iij.M.

Hisce factis cum jam esset vesti∣mentis exutus & in lectum positus, admonui de Clysmate, verum cum nol∣let uxor admittere, suppositorium hoc illi imperavi.

℞. Mell. q.s. pro duobus supposi∣toriis coquatur addendo salis ʒj. rad. pyrethri, troch. alhand. an. ʒss.f. 2. suppositoria. quorum unum mox in∣datur, aliud sub vesperam.

Naribus intrusi pennam succo se∣quenti intinctam.

℞. Succ. rutae, majoran. an. ʒij. castor. ℈ss. aceti ʒj.M. utatur fre∣quenter.

Ad materiam à capite revellendam, non metuens illius prolapsum in ner∣vos, modo à cerebro descenderet (satius enim duxi paralysin sequi quam apo∣plexiam in quam facilè abire potuisset) spinam dorsi inunxi sequenti linimēto.

℞. Ol. de castor. de Euphorb. & de piperib. an. ʒij. ol. costini. ℥ss. ce∣rae parum. f. linimentum. Cum alto sopore premeretur & continuo, con∣cesserunt tandem ut hic Clyster injice∣retur.

℞. Rad. Irid. rec. ℥ij. enul. angelic. an. ℥ss. galang. ʒij. fol. Salv. rutae. beton. origan. an. Mj. fl. anthos. stae∣chad. primulae veris. an. pj. Bacc. Lau∣ri. ℥ss. Sem. erucae, Sinapi. an. ʒij. sem. foenic. ʒiij. agar. ℥ss. rad. esulae. ʒij. furfur pj.f. decoctio. in colat. lb j. dissolv. Succ. rutae ℥ss. succ. mercurial. ℥j. bened. Laxat. hier. Logad. an. ʒij. castor. troch. alhand. an. ʒss. mell. anthos. ol. rutac. an. ℥j. Sal. gemmae. ʒj.f. Clyster.

Alternis diebus uno Clystere, altero suppositiorio utebatur: quibus adhi∣bitis commovebatur; nam alias sem∣per nisi excitaretur, dormibat: ex∣citatus, juscula in os infusa, deglutie∣bat, nec cibum nec potum alias expe∣tebat. Vesicatorium nuchae apposuis∣sem, sed non concedebat uxor: ideo cucurbitulas 6. cum scarificatione, collo, humeris, & scapulis affixi. In∣terim spinam indies inungebat, & se∣quens aqua illi aliquoties cum cochle∣ari infundebatur.

℞. Aq. Lilii Convall. rosmar. Ci∣nam. an. ℥j. pulv. pliris arch. dianth. an. ʒss. castor. ℈ss. ol. majoran. gutt. ij. agitentur. capiat cochlear unum vel 2. Diebus aliquot elapsis, ut ma∣teria à capite deturbaretur, cum per os melius res admitteret. ordinavi po∣tionem sequentem.

℞. Tabell. diacartham. ʒij. diagri∣dii. gr. vj. Syr. rosat. solut. ℥j. aq. Ci∣nam. q.s.f. parva potio. Purgatus hoc medicamento, coepit minus torpo∣re premi, meliusque quae offerebantur

Page 173

admittere, adstantesque cognoscere. quare mox iterum hoc modo illum per vies purgavi.

℞. Rad. Ireos. ℥ss. rad. angelic. imperator. galang. an. ʒij. fol. majo∣ran. salv. spicae celt. beton. an. Mj. fl. anthos. staechad. an. pj. sem. foenicul. ʒiij. carui. ʒj. fol. Sen. ℥jss. sem. car∣tham. ℥j.F. decoctio in colat. lb j. ca∣lente adhuc infunde turbith. ʒiij. agar. ℥ss. zinzib. ʒj. sal. gemmae, ʒss. stent per noctem. F. expressio, dissolve sacchar. q.s.F. potio pro tribus par∣vis dosibus. aromat. cinamom. ʒij. bi∣bit per triduum & bene purgatus fuit.

Cucupham capiti apposui.

℞. Rad. Ireos. angelic. an. ʒij. fol. majoran. fl. anthos. staech. lavend. an. ʒj. sem. coriandr. ʒss. nuc. mosch. ʒij. storac. calamit. ʒiij.F. pulvis. insua∣tur pileolo nocturno.

Cum jam os colluere posset, garga∣rismum hunc praescripsi.

℞. Rad. Pyrethri. ℥j. angelic. ℥ss. rad. Ireos rec. ℥ij. sem. Staphysagr. ʒij. fol. salv. rosmar. an. mj. nuc. mosch. ʒiij. caryophyll. ʒij. piper, ʒss. coq. in vini mensura j. pro caput pur∣gio.

Comedebat etiam manè tabell. di∣anthos gutta, ol cinam. singulis tabel∣lis prius affusa.

Cum in melius omnia vergerent, & jam federe posset, denuo illum purga∣vi pilulis quas jam deglutire pote∣rat.

℞. Pil. coch. & aurear. an. ℈j▪ cum aq. Salviae, F. pilulae. Egregiè hoc medicamento purgatus est. Videban∣turque jam omnia in declinatione esse, verum subitò in convulsiones incidit, quas tamen, etsi omnes eum deplora∣tum censerent, non lethales, nec ali∣quid mali portendere, dixi, materiam enim à cerebro in nervorum principi∣um descendisse, & cum acris fuerit, convulsiones potius quam paralysin excitasse. Pulsibus sequens appli∣cui.

℞. Aq. ros. ℥ij. aceti rosac. ℥ss. caryophill. ʒss. spec. cordial. ʒj.M. irrorati panni applicentur. Julepo quoque sequenti usus est.

℞. Julep. rosac. ℥jss. aq. cinamom. ℥j. aq. borrag. bugl. paeon. Lil. convall. aq. epilep. compos. an. ℥ss. manus Christ. ʒvj.M. capiat frequenter.

Alterum paroxismum habuit, sed pergens in usu Julepi, denuóque pur∣gatus, exhibitis etiam iis quae Epilep∣siae resistunt, convulsiones non ampli∣us supervenerunt· & benè deinceps se habuit; hac ratione restitutus, Carus ab eo tempore nunquam amplius illum invasit. Felix Platerus. observ. lib. 1. pag. 7.

Sectio 28. De Castorii mira vi.

NOta vis Castorii in hystericis af∣fectibus & pellendo foetu. Sin∣gularis alia innotuit mercatoribus no∣stris in Insulis Ferroensibus Sereniss. re∣gi Danorum. subjectis. Noxium Cetae genus à navigiis suis ut arceant pisca∣tores

Page 174

Ferroenses, injecto castorio a∣quam marinam inficiunt, qua turbata dictum factum, quasi castorium aver∣faretur, Cete fundum petit. Eadem vis & homines apta est profundo ma∣ris submergere. Egregius Urinator quidam in iisdem Insulis Castorium fortè secum portans, navigio ad res suas curandas se commisit. Nau∣fragium mox passus cum sociis, praeter expectationem, subitò abyssum maris petit, alias natare doctissimus, reliquis comitibus salvis, sine castorio navigan∣tibus, ut fortissimam pellendi vim ha∣bere videatur. Bona fide mihi haec retulit ampliss. urbis nostrae consul. Christoph. Iohannaeus istarum Insularum peritissimus. Thomas Bartholin. hist. 17. cent. 2.

Sectio 29. De Casu.

CAsus graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, est ubi cor∣pus ob gravitatem ab altiori lo∣co deorsum cadit & collabitur. Causae sunt improvidentia, imbecillitas poten∣tiae loco motivae & spirituum in cere∣bro perturbatio. Procatarcticae seu externae causae sunt impulsus violen∣tus, constitutio in loco praecipiti, &c. In casu violento non una sed plures cor∣poris partes afficiuntur; Symptomata quae subsequi solent, sunt vasorum ruptiones, sanguinis extravasati in a∣liqua corporis parte concretio, ibidem∣que doloris sensus, difficultas respira∣tionis, articulorum luxatio, & ossi∣um confractio; foris autem partium collapsarum tumor & lividitas· ad casum praecipitem referendae sunt plagae & verberationes violentae fustibus il∣latae.

Subsectio prima. Pro Casu ad puerum quendam.

℞. VIni rubri, lb x. cui superadde ros. rubr. sicc. rosmar. sumi∣tat. myrti, an. Mij. in cacabo ad ig∣nem fiat decoctio: in hoc vinum stip∣ticum Syndon immergatur, & parum manibus exprimatur, & eo calido op∣timè aeger involvatur, & in lecto op∣timè cooperiatur, quo remedio copi∣osissimè sudavit, & sanus factus fuit. Est autem hujus generis remedium a∣pud Hispanos in omni lapsu admodum frequens & usitatum, à scribentibus de casu & offensione praetermissum, quum tamen potissimum sit. Amatus Lusitanus. cent. 3. curat. 9.

Subsectio secunda. Pro Casu.

JUvenis quidam 20. annorum cum per vimineum septum instar cancel∣lorum tortum saltaret, cecidit supra palum circa dorsum, sine cutis tamen laesione: unde sequutus est dolor in∣gens circa renes & spinam inferiorem, ut incedere non posset. Id•••• locum dolentem inunximus oleo ros. insper∣so pulvere myrtillorum; & sangui∣nem ex Basilica, quia juvenis erat,

Page 175

ne febris aut inflammatio superveni∣rent, detrahere mandavimus. Dein∣de statim mummiae & spermatis ceti, an. ʒss. cum cerevisia buryrata calida propinavimus. Mox ut sequentem potionem sumeret, jussimus.

℞. Foenic. cum toto Scabios. rubiae tinct. caulium rub. parietar. malv. cum rad. chaeresol. petrosel. sanicul. valerian. agrimon. bugl. & borrag. an Mj. sem. nigell. (unice confert ad casum ut experti sumus) sem. anis. an. ʒj. concisa & conquassata, coq. in cerevisia communi pro lb ij. colatura saccharo dulcoretur, in qua puppa se∣quens pendeat.

℞. Mummiae, spermatis ceti, an. ℈. nuc. mosch. troch. alkikeng. sine opio, a ℈ss.F. Puppa exprimenda dum potio sumitur. Decoctum aro∣matizetur cum ʒjij. cinamom. bi∣bat de eo bis in die hora sexta matu∣tina, & hora quarta à meridie. Quar∣to die ita eundem purgavimus.

℞. Fol. sen. ʒiij. Infund. in decoct. pectoral. ℥v. adde elect. è succo ros. post fortem expressionem ʒjss. oxy∣mel. simpl. ʒv. mumm. nuc. mosch. an. ℈ss.F. potio. Deinde ad majorem resolutionem inunximus hoc un∣guento.

℞. Unguenti de althaea. ℥ss. ol. chamaem. aneth. an. ʒij.M. quibus dolor sedatus est, & perfectè curatus fuit. Petrus Forrestus. observ. 29. lib. 6. observ. Chirurg.

Subsectio tertia. Pro Casu ab alto in quodam.

HAec quae sequuntur ex praescripti∣one Florentiolae egregie contule∣runt.

℞. Rhab. ℈ij. rub. tinctor. gr. xv. cum vino stiptico. F. Pilulae, quibus utebatur in principio▪ postea in pro∣cessu exhibebatur illi medicamentum sequens.

℞. Cassiae rec. extract. ʒvj. mum∣miae, ℈j. rub. tinctor. ʒjss. rhab. el. ʒj. pulverisanda pulverisentur & dis∣solvantur cum cassia in decocto cice∣rum rubr. & fiat potus.

Hic Pulvis contra casum in usu est apud Colonienses, cujus autor suit Zit∣tardus medicus insignis.

℞. Mummiae, scabios. pilosel. hy∣peric. an. ʒss. costi dulcis & amari. nuc. mosch. an. ʒjss. terrae sigillat. bol. ar∣men. an. ℈iiij. rub. tinct. rhapont. sem. nigell. an. ʒvj. spermat. ceti, rhab. an. ʒij. agar. troch. cumini praepar. an. ʒj.M.F. Pulvis. Dosis est ʒj.

Elidaeus Praeceptor meus pro san∣guine coagulato è corpore hominis ex∣pellendo, tum à casu, tum à percus∣sione & concussione, sequenti remedio utebatur.

℞. Mummiae, rhab. el. an. ʒj. ru∣biae tinct. ℈ij.M. cum decocti pulli nigri, ℥iij. vel capiat cum aliqua aqua convenienti; at pulla nigra coqui de∣bet cum pennis & visceribus, eâdem prius strangulatâ, nec aliter occidi de∣bet: Nam ita decocta plurimum prae∣stat

Page 176

in hoc affectu proprietate quadam occulta. Petrus Forrestus. obs. 31. & Schol. lib. 6. obs. Chirurg.

Subsectio nona. Pro Casu ex Fenestra ad somnam∣bulonem quendam.

PRaemissa venae sectione & injecto Clystere, ad sanguinem colle∣ctum dissolvendum & expectoran∣dum, exterius adhibui decoctum la∣ctis cum meliloto, fl. chamaem. an. M.iij. marrhub. anthos, an. Mij. quod comprehensum aliquot vesicis bubulis, per vices calidum epithematis loco partibus dolentibus applicare jussi. In∣terius diebus aliquot matutino tempo∣re pinguedinem humanam (quam tum temporis à recenti corporis huma∣ni sectione copiosam in promptu ha∣bui) in jusculo cerevisiae ad. ℥ss. exhi∣bendam dedi, quo remedio dolores & punctiones internae leniebantur & san∣guis concretus ad exituū praeparabatur, ita ut consequenter per tussim & screa∣tū concreti sanguinis frusta copiosè sa∣tis, & cum facilitate rejicerentur. Post octiduum cum adhuc suspicio aderat de sanguine concreto, aliquoties pul∣verem ex iis quae sanguinis grumos dissolvunt, ut sunt oculi cancri praep. rad. rub. tinct. sperma ceti, & similia, exhibui, & sudorem provocavi· & sic praeter spem multorum intra 14. dies Juvenis hic perfectè convaluit.

In hoc Juvene observatione dignum quod licet ex contignatione domus tertia ad altitudinem 14. ulnarum de∣ciderit, inventus tamen fuerit, quod ad membra externa omni ex parte il∣laesus, capite excepto, cui vulnus in∣flictum erat ad os usqu ebrg matis si∣ne ossis & periostii laesione. Guil. Fa∣britius Hildanus. obs. 84. cent. 2. ex Epist. Gregor. Horstii ad Hildanum.

Subsectio quinta. Pro Casu.

MUlier quaedam ex altiori delapsa loco diu jacuit semimortua· tan∣dem cum ad se rediisset, exhibui ante omnia contra sanguinem coagulatum hunc Potum.

℞. Succ. cancri vivi contusi. ℥ss. vini albi, ℥iiij.M. haec Potio expulit sanguinem coagulatum. Postero die ab assumpto potu venam medianam me jubente secuit. Quarto à venae sectione die balneo aquae dulcis chali∣beatae usa fuit, atque his paucis mox valere rectè coepit. Martinus Rulan∣dus. cent. 5. curat. 12.

Mulier quaedem quinquagenaria ab equo sternace sub bigas lapsa, rotis ca∣put, pectus, totumque corpus miserè contundentibus deplorata videbatur. Ego advocatus, devotè Deum implo∣rans, talem medendi curam instituo.

Primò posthabitis omnibus saphe∣nam secandam suasi. mane dein sudo∣rem hoc modo provocandum cura∣vi.

℞. Vini rubri stiptici, lb. x. ros. rubr. sicc. rosmar. sumitat. myrti, an. Mij.F. decoctio in cacabo ad ignem· in hanc postea sindonem▪ vel linteolum

Page 177

immergebam; eoque extremitate di∣gitorum leviter expresso, aegram un∣diquaque calidè & optimè involve∣bam; atque sic in lecto arctè conte∣cta, diu multumque sudavit. Conti∣nuabat hoc donec revalesceret. In prandio & coena potus erat decoctum Caerefolii cum saccharo. Martinus Ru∣landus. curat 74. cent. 6.

Pro casu & contusione commune remedium est, si ovi vitellum crudum cum aceto concussum ebibendum de∣tur; prohibet enim concretionem san∣guinis.

Rustici Buphthalmi herbam cum floribus luteis instar calendulae in ce∣revisia incoquunt, & tepidum haustum ejus decocti exhibent, qui omnes ob∣structiones & sanguinis concretionem ex lapsu dissolvit, vasorumque rupti∣ones persanat. Idem praestat pilosella herba cum rad. in cerevisia cocta & bibita. Nautae in praecipiti casu tan∣quam praesentissimo remedio utuntur ʒj. olei salis marini in calida cerevisia soluta & bibita. Quomodo autem hoc oleum ex sale conficiatur, non∣dum explorare potui. Milites in ca∣stris ad violentas plagas casusque prae∣cipites exhibent ʒj. aut ʒss. pulveris nitati bombardici cum haustulo vini, aceti, aut cerevisiae, qui tum ratione nitri, tum carbonis salicis, discutit omnem concretum cruorem & colluvi∣em. Nam & carbo tiliae, in pulve∣rem redactus, & per se exhibitus in casu praecipiti mirum in modum con∣fert. usitatum etiam remedium est quod sequitur.

℞. Unguenti rubei potabilis ℥j. aut ℥ss. in aceto calido dissolvatur, & e∣bibendum propinetur. Franciscus Ioel. Practicae, lib. x. sect. v.

Sectio 30. De Catalepsi.

CAtalepsis & Catoche vocabula sunt synonyma, affectum desig∣nantia qui Latinis vulgò congelatio dicitur. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vocatur à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, i. e. prehendi; 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 verò seu 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. i. e. detineri: quod aeger hoc malo repen∣tè corripiatur, correptusque eo situ permaneat.

Definitur quod fit subita sensuum omnium motus & mentis praehensio, qua qui corripiuntur, rigidi in eo sta∣tu, in quo praehensi fuerunt, apertis ac immotis oculis, statuae alicujus in∣star, permanent, & nec sentiunt, nec vident, nec audiunt, respiratione & pulsu salvis manentibus. Causa est spirituum animalium congelatio seu immobilitas, à vapore congelante & figente ortum habens; vapor hic fixa∣tivus similis est naturae fulminis & spi∣rituum illorum qui in terrae motibus, alias etiam è terrae cavernis erumpen∣tes, homines & bruta repentè rigida reddunt. Rarus est affectus hic, & admiratione dignus, hinc est quod vulgus eo detentos in ecstasin à Deo raptos existimant.

Page 178

Subsectio prima. Pro Catalepsi.

VIr annorum 50. asperrima hyeme cum diu in parte capitis poste∣riori dolorem persensisset, neque me∣dicum tamen in consilium adhibuisset, sedens in cella, in eodem statu perma∣nens, subitò Catalepsi correptus est, & mente detentus, & veluti fixos oculos in astantes ac palpebras ve∣luti immobiles penitus habebat, vo∣ce insuper ac sensu privatus, nihil audiebat neque respondebat. Man∣davi ilico ut Clystere acutum fie∣ret.

℞. Fol. mercurial. betae, salv. ru∣tae, puleg. an. Mj. fl. staech. chamaem. melilot. an. pj. polipod. q. fol. sen. an. ℥ss. cent. min. Mss. rad. alth. ℥j. sem. cartham. ℥ss. (aliqui ad∣dunt colocynthid. vel hellebor. nigr. ʒj.) F. decoctio in aqua (alii deco∣quunt cum gallo veteri) colaturae adde confect. hamec. ℥ss. hier. Lo∣gad. ʒvj. troch. alhand. ℈j. mellis anthos, ℥j. ol. rutac. chamaem. aneth. an. ℥j. sal communis, ʒjss.M.F. Clyster. Mox suppositorium prae∣scripsimus, quod filo alligato im∣mitteretur, si clyster non retineretur, aut praeter expectationem in corpore obhaereret.

℞. Pulv. hier. Logad. ℈ij. tro∣chisc. alhand. ℈j. diagrid. gr. nume∣ro iij. salis communis & gemmae, an. ʒss. mellis q.s.F. suppositorium.

Statim ab alvi eductione exhibui ʒj. theriacae praestantissimae, & ℈j, mithrid. cum aq. card. bened. & be∣ton. an. ℥jss. ultro in os ingerendo· frictionibus etiam utebar, ut & li∣gaturis fortibus brachiorum, pedum & crurum. Partem quoque capitis posteriorem inungi mandabam un∣guento infra scripto.

℞. Ol. aneth. chamaem. lilior. an. ℥jss. adjice hyssopi, thymi & serpilli, parum & coquantur in duplici vase. deinde fortiter colentur. Colaturae adde castor. ℈jss. cerae modicum. F. unguentum molle. Nonnulli totum corpus anethino oleo inungunt maxi∣mè in hyeme, & castor. ʒj. cum aqua mulsa ori insundunt: cum hisce non∣nihil ad se rediisset, & melius quid sumere posset, ne iterum rediret ma∣lum, & ut ex toto convalesceret, prae∣scripsi decoctum praeparans apii, foe∣nicul. calamenth. aneth. fumar. bugl. borrag. meliss. Syrupis de epithymo, è staechade, & de succo fumariae adje∣ctis: Postea huic decocto adjicientes senam, epithymum, polipodium, ut similiter purgaret: & ad roboratio∣nem capitis consului, ut acciperet Di∣ambram pliris archonticum, conser∣vam rosmarini, & similia; quibus tandem bene habuit. Petrus Forrestus. obs. 42. lib. 10. De Cerebri Morbis.

Page 179

Subsectio secunda. Pro Catalepsi.

AD Fratrem Capucinum catalep∣ticum factum vocatus, invenio illum aphonon. uno genu terrae inni∣tebatur, alterum seu flexurus curva∣bat; brachiorum sinistrum pendebat ad genu, dextrum in aerem elevatum diductis digitis, viam praetereuntibus, ut olim Mercurii statuae, oftentare vi∣debatur; utrumque omni gelato mar∣more frigidius; patebant oculi, sed irretorti, & quicquid sudario illos perstringerem inconnivi. Os hiabat cum respiratione satis libera, pulsus in utroque brachio sat magni. Cum ad satietatem spectassem, dixi accerserent alios medicos, meque cum statuam exuisset aeger, cum illis revocarent, in casu enim ad hunc mihi diem inviso nihil tentaturum nisi consultis seniori∣bus. Volebam tamen injici interim validissimum clysterem, sed Apothe∣carius negabat se ulla ratione, ob stri∣ctas nimium nates injicere posse, glan∣dem ergo praescripsi ex speciebus hierae colocynth. sale gemmeo & muscerda; jussique excipi felle, loco mellis, ut acrius pungeret: aegrè immisit, sed cum bonis aegri rebus, validè enim so∣luta alvo, multisque bombis emissis, degelatus membra movit, surrexit, ambulavit, omnium praeteritorum ig∣narisimus· tum fricatis naribus (ptar∣micum enim potentissimum insufla∣veram ante horas aliquot, sed sine ef∣fectu) iisque motu calefactis, saepe sternuit, multumque pituitae vitreae aut glaciei, ut verius loquar, excussit. Cum sub vicesimam horam ad se re∣diisset, laconicum seu stupham Germa∣nicam paucis horis struendam procu∣ravi; credebam enim algidissimum hoc corpus non nisi in aere perpetuò aequaliter calido servari & curari pos∣se. Cum illud ingressus esset, flatibus in cerebrum delatis discutiendis in∣cumbendum duxi, unáque novorum generationem impediendam statui. Injecto ergo sub vesperam validissimo Clystere· qui praeter calida quaeque recipiebat etiam helleborum, turbith. trochisc. alhand. omnibus in jure ve∣teris galli decoctis, colaturae remisce∣bam hieram. colocynth. confect. ha∣mec. elect. de baccis Lauri, theriacam, & aquam vitae rectificatissimam; po-, stridie eccoprotico commodè purgato cerebelli regionem radi jussi, otam{que} cum tota spina decocto lavendul. lau∣ri, acori, staechad. ex malvatico inco∣ctarum, inungebam primum castoreo, aurea alexandrina, melle anacardino, theriaca, oleo petroleo & succini solu∣tis. Huic inguini superponebam em∣plastrum Paracelsi iisdem oleis recens subactum. dabam cibos convenientes. bibebat hydromel dilutissimum, cui sassaphras, foeniculum & anisum in∣coxerat, miscebatque vinum fulvum. Indies sumebat conditum, ex conserv. acori, staechad. nuc. mosch. zinzib. Chinensis theriaca cum conserv. pleres arch. Sicque cum Deo toto. biennio liberrimus à congelatione fuit. saepe tamen postea hic frater Catochomenos factus est, sed tandem ita convalui,

Page 180

ut duodecim annis mali nihil senserit. quoties enim rigente parum collo, ma∣lum secuturum praesagit, statim oleo calido nucham totamque spinam in∣ungi curat, & ita malum avertit. Miror itaque Dodonaeum & ex illo He∣urnium scripsisse neminem secundo si∣ne pernicie certa hoc morbo corripi posse. Henricus ad Heers. obs. 3.

Sectio 31. De Cataracta.

INter oculorum affectus, qui plu∣rimi sanè sunt, non infimum te∣net locum suffusio, quae Graecis 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Barbaris aqua, vul∣gò Cataracta dicitur. Est humoris praeter naturam juxta pupillam, inter corneam tunicam, & crystallinum hu∣morem concretio, visum impediens· incipiente malo, morbus est in via, cum antiquatum est, ad morbos in num. re∣fertur. Causa suffusionis incipientis est humor tenuis & serosus, confirma∣tae verò humor crassus & lentus· hu∣mor qui maximè hic peccat est pitui∣ta, interdum tamen & alii miscentur humores· viae per quas humores in oculum decurrunt, sunt nervi optici, vasa omnium tunicarum, & uvea tuni∣ca à qua transudat aliquando aliquid: locus affectus est toum illud spatium quod intercedit inter corneam & chrystallinum, quia in toto illo spatio concrescere potest suffusionis materia. Suffusio verò alia est vera, alia notha; vera est quam hactenus descripsimus, ab humore in ea oculi parte, ob viti∣atam ipsius nutritionem collecto, or∣tum ducens, vel aliunde per vias ante dictas à cerebro defluens. Spuria seu notha dicitur, quae fit à vaporibus à ventriculo, aliisque partibus inferiori∣bus, vel à toto corpore, ut in febri∣bus in oculos per consensum translatis· quae vera est suas habet aetates: incipi∣ente malo humor tenuior adhuc, intu∣entium aciem fugit, sed culices, fumi, & corpuscula quaedam pilorum aut lanarum, vel aranearum texturis simi∣lia oculis obversari videntur: Hic gradus appellari solet Imaginatio. pro∣cedente & augescente fuffusione pu∣pillae color marinus apparet, aut ipsa similis est vitro contaminato, vel aeri nebulis repleto, & tunc aqua & aquae descensus dicitur: cum verò malum est perfectum, & materia in pupilla omnimodè concreta, aeger{que} amplius non cernit, & pupillae color albus aut alterius coloris apparet, non translu∣cens amplius, cataracta vocatur. Fit hic affectus aliquando sed rarò ab hu∣moris aquei condensatione, & tunc incurabilis prorsus est. Causae exter∣nae sunt austrina & pluviosa constitu∣tio, insolatio, fumus, ictus, contusio, intempestivae lucubrationes, balneum, cibi evaporantes, immodica venus, & alia hujusmodi. Oculorum etiam prominentia ad hunc affectum produ∣cendum non parum conducit.

Page 181

Subsectio unica. Pro Cataracta.

REtulit mihi medicus quidam in∣geniosus, se in Hollandia vidisse mulierem quandam, vera suffusione laborantem, ex consilio cujusdam Empirici, succo millepedum brevi sa∣natam; incipiendo scilicet à tribus pro vice, augendo indies usque ad ix. tum iterum gradatim numerum dimi∣nuendo usque ad 3. & rursus augendo ut ante, & sic vicissim.

Alia item mulier ab imminente & minitante suffusione ejusdem. medica∣menti ope prorsus liberata est. Con∣tundebat quidem illa primum 5. mille∣pedes, postea 10. tum 15. dein 20. (quo▪ tidie augendo numerum per quinque donec ventum fuerat ad 50) in vino albo vel tenui cerevisia, fortemque expressionem jejuno ventriculo bibe∣bat. Honoratissimus D. Robertus Boyle. in nunquam satis laudato libro de uti∣litate naturalis Philosophiae. cap. 5. sect. 5. part. 2.

Quercitanus aquam praescribit quae (ut experientia comperi) efficacissi∣ma est in hoc affectu. habet autem sic.

℞. Croci metall. ʒj. aq. Chelidon. ℥v.M. hujus aquae tepidae 3 vel 4 guttas homine resupino jacente intra oculos infunde, & hoc fiat ter aut qua∣ter in die continuando per multos dies hanc aquam expertus sum ego visio∣nem restituisse cuidam qui eam offus∣catam habebat per plures menses· ha∣bet autem hoc egregium ut sine morsu validissimè abstergat, quod vix in alio medicamento reperies.

Aliquando cogitavi inunctionem argenti vivi, eâ ratione, qua adhibe∣tur in morbo gallico, magna efficacia posse extirpare cataractas incipientes & increscentes: & aliquando experiri decrevi. Rodericus á Fonseca. Tom. 1. Consult. 19.

Sectio 32. De Catarrho.

OMnium ferè malorum quae cor∣pori succrescunt, caput radicem ac fontem dici debere ab Hippocrate & veteribus haud immeritò proclama∣tum est, cum Catarrhus ab eo defluens tam multorum sit causa. Paucae enim sunt corporis partes tutae ab ejus incur∣su; aures, oculos, nares, os, fauces, pul∣mones, latera, brachia, humeros, lum∣bos, glandulas, coxendicem, crura, & quas non partes invadit. Hinc fiunt A∣poplexiae, caecitates, pleuritides, phthi∣ses, paralyses, surditates, anginae, or∣thopnoiae, tusses, raucedines, vomitus, inappetentiae, jecoris, vesicae, & re∣num phlegmones, dolores colici & ili∣aci, alvi profluvia, & arthritides. Ita à Catarrho quaeque aegritudo nasci po∣test; adeo ut ilias morborum & uber∣rimus, omnium ferè querelarum fons dici mereatur. Latinis dicitur distil∣latio, graecis verò 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Latissi∣mè sumptum catarrhi nomen, omnem

Page 182

significat è capite versus inferiora fluxionem: Cum autem strictius su∣mitur, definitur quod sit humoris ex∣crementitii è capite defluxio in pala∣tum, os, ac pulmones, ab expultrice cerebri stimulata ortum ducens.

Causa materialis est, humor pitui∣tofus, interdum insipidus, nonnun∣quam acidus, falsus & acris, aliquan∣do etiam corruptus & substantia pec∣cans, ut in Catarrho contagioso & ma∣ligno· gignitur & colligitur haec ma∣teria in capite, vel labefactata faculta∣te alteratrice ipsius cerebri ob intem∣periem praecipuè humidam & frigi∣dam, ratione cujus non potest caput alimentum cerebro destinatum conco∣quere, nec rursus superflua indè nata dissipare, vel partium inferiorum vitio; plerumque enim ex partibus infernis exhalant, & per studia & negotia sta∣tim à cibo suscepta attrahuntur ad ca∣put vapores & fumi crassi, quos cere∣brum, quia nec arcere adventantes, nec dissipare receptos potest, jure hos∣pitii retinet: Capite in hunc modum plurima pituita vel vaporibus in aque∣um dernum humorem condensatis, re∣pleto, insurgit tandem expultrix ce∣rebri aggravata, quae se exonerare cu∣piens, onus quo nimium premitur, confertim ad partes subjectas protru∣dit. Externae causae quae excremen∣titium hunc humorem aut multipli∣cant, aut exprimunt, & ad defluxio∣nem excitant, sunt aer frigidior, venti borales, medicamenta frigida capii applicata, aeris repentina ex calido in frigidum, vel contra mutatio, vi∣ni meracioris immoderatus usus, ar item calidus humores fundendo; hinc est quod tempore verno catarrhi fre∣quentiores sunt, Calor etiam Balnei, frictiones capitis intempestivae cum pannis calidis, motus animi & corpo∣ris vehementes, calor solaris caput fe∣riens, somnus diurnus, nimiae vigiliae, & lucubrationes nocturnae. Catar∣rhus alius est frigidus, alius Calidus, alius subdulcis, alius falsus: alius est suffocativus, quando tanto impetu in pulmones irruit, ut suffocationis maxi∣mum impendeat periculum, alius de∣nique contagiosus.

Subsectio prima. Pro Catarrho.

℞. LAdani, gummi elemi Sandarach. oliban. storac. liquid. & sicc. resinae. an. q.s. & part. aeq. M.F. Cerotum. S.A. capiti prius raso ap∣plicandum.

Valet contra decursum Catarrhi mirabiliter, si supra commissuram co∣ronalem ponatur. Vel aliud ita.

℞. Aloes, puleg. Calamenth. mon∣tan. cort. citri. an. pt. aeq. f. pulvis in∣corporetur cum Ladano & modico acaciae ut F. ceratum, & est expertissi∣mum, & longè praestantius priore. Barth. Montagn. cap. 3. Antidotarii.

Catarrhus multis nunc fami∣liaris est, ac sola victus ratione, quam Hippocrates tutissimam medicinam ap∣pellavit, curari potest. Decoctum ra∣parum cum butyro & Saccharo mul∣tum juvat, ac si quid flatulenti est in rapis, id aniso adjecto, vel guttula

Page 183

una olei anisi corrigi potest. Thuris etiam granum unum sub noctem as∣sumptum roborat & exsiccat. inuncti∣ones pectorales non satis probo; nam etsi ad expectorandam materiam, quae in praesens adest, faciant, tamen laxiores partes & magis fluxionibus obnoxias efficiunt. Io. Crato. consil. 3. & 4. lib. 4.

Si tota causarum vis ex subjectis partibus pendet, illarum intemperies mutanda. Si quod magis existimo, caput infirmum est, illud roborandum· à cibo sumantur ea, quae ascensum va∣porum remorantur· est pulvis pepticus Sylvii. Sunt coriandri praeparata se∣mina. est confectio diacydonites fine specibus· huic potest Saccharum rosa∣tum cum bolo armena admisceri. Va∣cuationes in morbis pectoralibus à ca∣tarrho non probo, & mediocri doctri∣na praediti, atque usu artis praestan∣tes medici causas intelligunt. quid enim faciunt ad coctionem, quid ad vacuationem materiae in pectore? quid ad derivationem, cum magis commoveant? quid ad capitis & ven∣triculi robur? quid ad hepatis tempe∣riem corrigendam? posse quaedam contradici scio· verum in morbis pe∣ctoralibus, tutissimum esse abstinere à medicamentis purgantibus reipsa comperi. Ad Catarrhum sedandum hora decubitus sumat de sequenti E∣lectuario ad magnitudinem casti∣niae.

℞. Conserv. ros. ℥j. thuris mascul. ℈ij. nucis condit. tostae. ℈j. Syr. aro∣matici rosat. ℈ss.M.F. Electuarium. Io. Crato. consil. 1. & 2. lib. 2.

Subsectio secunda. Pro Catarrho.

QUantum ad medicinalia, jubebit sibi parari lb x. vel xij. Sacch. rosat. & hoc singulis diebus utatur an∣te cibum manè ad ℥ss. nihil enim ad catarrhum convenientius, confortat caput & ventriculum, & hepar refri∣gerat. Semel etiam in hebdomada ac∣cipiat ejusdem sacchar. rosati ℥ss. cum ℈ij. rhab. tribus horis ante prandium. pro pectoris dolore utatur oleoterebin∣thinae. Io. Baptista Montanus. consili∣orum appendice ad consil. 15.

Ut impediantur evaporationes ad caput ascendentes utiles sunt hae pilu∣lae de succino. D. Cratonis.

℞. Pulv. succini. mastich. an. ʒij. aloes succotrin. ʒv. agar. albiss. ʒjss. Aristol. rotund. verae. ʒss. cum Syr. de succo beton. q.s.f. massa. pil. uta∣tur ʒj. bis in mense, & sumat eas post primum somnum. Petrus Monavius. Epist. 27. lib. 2. consil. & Epistol. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

℞. Pulv. ossium humanorum com∣bustorum ℥j. Cinamom. el. contus. ʒj. Sacchar. albiss. q.s. Ms. fiat pulvis. dosis. ʒj. antè somnum in vino albo exhibenda, aut manè in jusculo calido. augeri etiam potest dosis ad libitum. Ossa ad albedinem comburantur in fornace, & postea in pollinem redi∣gantur, & in porphyreo lapide cum tantilla aq. rosar. confricentur. Si hu∣mana ossa non placent, Sumantur bu∣bula.

Page 184

horum ego usum in catarrhis, ac omnibus fluxionibus quotidie salu∣berrimum deprehendo. Thus item hora somni integrum deglutitum opti∣mum· proficuum etiam hic est vinum absinthites. Hieronymus Donzellinus. cons. Craton. & al. med. à Scholz. edi∣torum.

Dum fluxio urget & copiosa est, probarem hoc Emplastrum, si capite raso in loco commissurae coronalis ap∣poneretur.

℞. Mastich. gummi Juniperi. nuc. mosch. an. ℈j. Caryophill. subtiliss. pulv. ℈ss. ladani puriss. ʒvj. diducan∣tur in mortario cum pistillo calido. in∣corporentur pulveres, addito oleo ma∣stichino, fiatque massa pro usu· inter edendum removeatur. Caspar Naevius. consil 12. lib. 6. Consil. Cratonis & aliorum medicorum à Scholzio edito∣rum.

Subsectio tertia. Pro Catarrho.

NE materia quae in thoracem prae∣ceps delabitur, spiritum interclu∣dendo suffocet, fluxio quamprimū in∣hibenda, medicamentis partim revel∣lentibus, partim sistentibus. quae revellunt & allò deflectunt sunt Cly∣steres acriores, extremorum frictiones, ligaturae, cucurbitulae, cruribus, coxis, & natibus affixae, vesicantia duo, u∣num in interna dextri cruris paulò subtus genu parte, alterum in brachio sinistro. Sed prae caeteris ad praecipi∣tem fluxionem firmandam, vesicantia aut Sinapismos commissurae coronali sine mora applicarem. Inter ea quae fluxionem sistunt incrassando & torpi∣dam reddendo, primum locum te∣nent hae rotulae.

℞. Diatragac. frigid. ℥ij. boli ar∣men. imparati▪ ʒj. terrae sigillat. ℈j. Syr. de papav. q.s.F. massa. ex qua formentur parvae rotulae ore detinen∣dae. Io. Zecchius. consult. 26.

Spiritus Sulphuris & vitrioli ad guttas iij. vel iiii. exhibitus manè & serò cum liquore idoneo contra omnes fluxiones magnas vies habet, praeser∣tim verò eas quae à calida viscerum in∣temperie ducunt originem. Potest e∣tiam in minori dosi potui permisceri, quia cum eo venas omnes pervadit, & motum humorum cohibet.

Benedictus Faventinus sequentibus pilulis usus est in Catarrho salso, foeli∣cissimo cum successu.

℞. succi liquirit. ʒij. aloes lot. ʒj. pil. de Cynogloss. ʒss. Cum Syr. viol. F. Massa pilularum de qua capiat ℈j. hora somni. Lazarus Riverius. Prax. lib. 1. cap. 15.

In omnibus catarrhis & defluxioni∣bus tum prohibendis, tum etiam ca∣put ab iisdem praeservandis, prodest aqua Serpilli, cum vino generoso albo destillata, quotidie sumpta ad coch∣lear unum, vel ij. pro ratione aegri. Catarrhum quemvis sistit Sacculus ex Succino & spiritu vini paratus, si Epi∣thematis instar, decenti ligatura sutu∣rae coronali imponatur. Hujus usus magni est momenti in catarrho suffo∣cativo. Item ex Chamaepit. pulveri∣sato,

Page 185

ol. succini asperso. Io. Hartman∣nus. Pract. Chimiatr. pag. 92.

Cum perenniter illabitur Catarrhus à materia effera, qui tabem tandem afferat; ille qui sequitur Syrupus mi∣raculosè dicitur prodesse.

℞. Fl. & Germin. Salicis, urticae mortuae. an. M.iiij. summit. vimin. rubr. fol. bursae pastoris. an. M.ij.F. decoctio in lb iij. aq. ros. tussilag. & burs. pastor. cum Sacchar. lb jss. ad me∣dietatem. Sumat ℥jss. cum aqua vi∣minis rubr. destillat. Guil. Ballonius. consil. 22. lib. 1.

Subsectio quarta. Pro Catarrho & Capitis dolore.

IN cibo cavenda varietas. à piscibus & omnibus sumosis, ut oleribus crudis, allio ac coepis praeparatis, sumo maceratis, sale conditis, leguminibus & lacticiniis abstinendum. Potus sit cerevisia▪ benè & maturè defaecata· singula cavenda in cibo & potu prae∣scriberc difficile est. Prudentes est suae valetudinis diligentes custodes facilè observare possunt, à quibus cibis offen∣dantur, quibus juventur, quae errata in victu bonae valetudini noceant, quae non admissa prosint. Dolendum est homines plerumque ita vivere, ut ju∣mentis, imprimis equis ac canibus, plus quam sibi ipsis parcant. Proinde vera est admonitio Arabis illius, quam in consilio regi suo praescripsit, homi∣nes, si sic seipsos gubernarent, ut suo∣rum equorum curam habent, minus aegrotaturos· affectiones animi & ce∣rebri labores, imprimis cavendae, maximè a cibo. hinc Celsus praecepit; quibus caput infirmum est, iis ne cogi∣tationem quidem à cibo tutam. maxi∣mè autem a coena ab iis temperandum, nec in multam noctem lucubrandum, multò minus inter commessationes sedendum.

Interdum matutinis horis pedes ab∣luat decocto beon. & rosmar. & vino cui parum aceti affundatur, atque sale soleas pedum confricet. Nam hoc modo & tumor sinistri pedis minus molestus erit, & caput etiam juvabitur. manè autem cum lecto surgit, eluat os aqua salviae, & interdum hoc garga∣risma adhibeat.

℞. Fol. Origan. Salv. rosmarin. an. Mj. ros. rubr. pj. pyrethri. Zinzib. an. ʒjss.F. decoctio. in colat. adde aceti acerrimi. ℥j.M. hoc gargarisma pitui∣tam per os extrahet, & cerebrum ro∣borabit.

Cum autem rectissimè cerebrum per nares evacuetur, manè per nares hanc aquam attrahat.

℞. Guaiac. comminut. ℥j. aq. purae lb iij. affundatur aqua calida & per no∣ctem macerentur, deinde coque ad medietatis consumptionem, sub finem injiciendo majoran. ros. rubr. an. pj. colentur & F. errhinon. Si hoc non satis per nares evacuat, hoc quod sequi∣tur magis evacuabit.

℞. Majoran. pj. Zinzib. sem. ni∣gell. an. ʒj. agar. albiss. ʒjss.F. deco∣ctio, in aq. lb j. ad tertiae partis con∣sumptionem, & naribus infundatur, vel vola manus attrahatur. mundatis sic ore, palato & naribus, caput quo{que}

Page 186

mundandum, & leviter confricandum pectine humectato isto oleo.

℞. Ol. amygd. d. rec. in quo folia rosar. ebullierint. ʒj. ol. Caryophyll. gutt. iij. macis. ℈ss.M. sic (ut spero) caput & vacuabitur & roborabi∣tur.

Cum autem generale sit medicorum praeceptum, ne partis alicujus vacuati∣onem, priusquam totum corpus per∣purgatum sit, tentemus, & comper∣tissimum sit senam omnia sensuum instrumenta atque caput etiam vacu∣are, velim dominum jam & deinceps in autumno isto infuso Senae uti.

℞. Passul ʒvj. beton. meliss. Ma∣joran. fl. viol. borrag. an. pj. galang. ʒss. fol. Sen. ʒv.f. omnium infusio s.a. in q.s. aquae. postea decoq. in Co∣latur. ℥iiij. dissolv. Syr. ros. solut. mannae calabrinae. an. ℥j.M.F. potio. hoc infuso utatur bis in anno. Si for∣tè aliàs alvus adstrictior, sumat hora dimidia ante coenam ʒj. pilul. masti∣chin. Ad roborandum autem caput de sequenti Electuario singulis diebus accipiat ad castaneae magnitudi∣nem.

℞. Conserv. ros. lb ss. fl. anthos. & borrag. an. ℥j. Spe. aromat. rosat. ʒij. ambr. mosch. an. gr. vj. Succini albi pulver. ℈j.M. Io. Crato. consil. 1. lib. 6.

Subsectio quinta. Pro Catarrho.

PRimo usus sum pilulis ex succino Cratonis, vel solis ad ℈j. vel adje∣ctis ad ℈j. vel ℈jss. pilul. de aloe ro∣sat. hujus quae sequitur descriptionis.

℞. Aloes ros. ℥jss. mastich. Xyloa∣loes, liquirit. ras. ros. rubr. an. ʒj. Ci∣nam. ʒij. rhab. ʒjss. spic. ʒss. cum succo ros. F. Massa. modum exhibendi talem observavimus, ut viz. una do∣sis manè hora septima, altera à meri∣die hora tertia, & sequente die hora septima matutina tertia absorbeatur. hunc ipsum modum etiam nunc obser∣vo in meo principe, qui singulis men∣sibus supradictis pilulis utitur maximo cum juvamento. Ad suffitum deinde linteorum quibus caput exsiccatur, hunc pulverem praescripsi.

℞. Mastich. ℥ij. Sandarach. styrac. succin. citrin. benjoin. thuris. an. ℥j.F. pulvis grossus carbonibus inspergen∣dus. Io. Bilgerus. in Epist. ad Gregor. Horstium ad observ. 12. lib. 2. observ. Gregorii Horstii.

Utimur percommodè pilulis aloeti∣cis in catarrho sive Francosurt. sive a∣liis; sed praestat, ut tres doses, tribus vicibus ita sumantur: prima Scilicet ante vel à parca coena, altera subse∣quente die manè, tertia eodem die ves∣peri. Sic ut expertus sum ego, non possunt non copiosè & suaviter evacu∣are, cum una dosis, alteram quasi pel∣lat. Si Catarrhi nimis tenues sint, post pilulas aloeticas praescripto modo sum∣ptas,

Page 187

tertio die sumatur ℈ss. pilul. Faventini ante somnum. Wolfgangus Haeferus. cap. 5. lib. 1. Herc. Medici.

Nil magis sistit catarrhum immode∣ratissimum, quam sequens Rulandi Ca∣taplasma.

℞. Fermenti acrioris ℥ij. Carabes pulveraae ʒij.F. Cataplasma quod vertici, raso capillitio admoveatur. Petrus Pachequus. obs. 60.

Flante austro hiemali tempore cor∣reptus sum Catarrho cum raucedine. tertio die sumpsi ptisanam laxantem cum Mannae ℥j. quarto quievi, & rau∣cedo valde imminuta erat. quinto, tussis sicca aderat, ratione cujus venam aperui. Sexto, tussis perseverabat. Ideo sumpsi calomelan. gr. xx. cum resin. jalapae gr. viij. medicamentum toto die nihil praestitit, sed tantum circa vesperam duas sedes movit perexigu∣as. tussis tamen omnino discussa est. Lazarus Riverius. obs. 46. cent. 3.

Cum ex Catarrho satis diuturno, molesta tussi laborarem, quae noctu potissimùm ingravescebat, & aliquot purgationibus non cessaret, sumpsi laudan. opiat. gr. iij. quibus tussis seda∣ta est. illa tamen rediit post biduum, quare iterum sumpsi ejusdem laudani gr. ij. & tussis omnino sedata est. La∣zarus Riverius. obs. 69. cent. 3.

Inter medicamenta cerebrum per nares evacuantia, apud me praesentissi∣mum remedium habetur oleum nigel∣lae, si eo interiora narium illinantur. Petrus Forrestus. obs. 129. lib. 10. De Cerebi Morbis.

Subsectio sexta. Pro Catarrho ferino ad mulierem quandam.

EX omnibus remediis, unum maxi∣mè profuit, nempe bolus ex lauda∣ni gr. iij. cum conserv. ros. à quo per 12. horas tussis & catarrhus omnino sedabantur, & aegra se curatam praedi∣cabat ob summum levamen, quod ex eo remedio percipiebat. Idem bolus postea per morbi decursum ter sed di∣midiata dosi, est exhibitus, & semper cum insigni juvamine, tandem per plures dies consequentes, sumpsit di∣midiati praedicti boli partem quartam, cujus unius ope, omnia Symptomata sedata sunt. Lazarus Riverius. obs. 74. cent. 13.

Subsectio septima. Pro Catarrho ad pectus delabente.

UT Catarrhus magno cum impetu ruens intercipiatur.

℞. Spec. diatragacanth. frigid. Sac∣char. albiss. an. ℥ss. bol. armen. ℈ss. cum mucilag. tragacanth. ex aq. ros. f. trochisci bechiarum instar. aut pilulae hae fortiores parentur.

℞. Boli armen. cum aq. ros. abluti. ʒij. amyli. ℈iiij. tragacanth. gummi arabic. an. ℈j. Sacchar. cand. ʒvj. Syr. viol. q.s.f. pilulae.

Materia verò viscida pulmonibus impacta & imbibita, abstergatur inci∣datur & expectoretur.

Page 188

℞. Spec. diair. simpl. diapenid. an. ℈iiij. rad. Ireos, paeon. enul. an. ℈j. pulmon. vulp. praepar. ℈ij. liquirit. ℈j. sacch. cand. ʒiij. sacch. albiss. ℥v. in aq. hyssop. dissolut. F. confectio in tabulis, aut si quid fortius requiratur, substituatur Loch.

℞. Loch. de pulmon. vulp. ℥j. sani & experi, de pino, an. ℥ss. spec. diapenid. ℈iiij. diair. Solomon. ℈ij. pulv. liquirit. sem. urtic. rom. rad. enul. camp. pulm. vulp. praep. an. ʒss. succ. liquirit. myrrh. an. ℈ss. cum syr· de liquirit. vel hyssopo. F. Loch. Caspar. Hoffmannus. consil. 29. pag. 105. lib. 6. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Subsectio octava. Pro Catarrho praecipiti.

LAudo injectà Clysmata in initio mitiora, pedetentim ad paulo a∣criora progrediendo· utatur frictioni∣bus dorsi, scapularum, brachiorum & crurum. Inspergatur capiti pulviscu∣lus ex Caryophyllis & Sandaracha A∣rabum. Si vehementior urget destil∣latio, vesperi exhiberem ℈j.ʒss. vel ℈ij. plus minus philonii cum conser∣va rof. vel pilulam j. vel jss. vel ij. mi∣nutim concisas, cum conserv. ros. ex his quarum descriptio nunc sequitur.

℞. Thuris mascul. succi liqurit▪ an. ʒj. opii, croci, myrrh. an. ℈j.M. cum syr. papav. alb. F. pilulae parvae; ex unaquaque ʒj.ix. istis in pernici destillationeà capite atque irrita tus∣s, saepènumero cum juvamento sin∣gulari sum usus & utor quotidie. Sed solum darem cum Catarrhus urgere videtur· recens theriaca, si ad manus esset, vel recens Mithridatium in hunc finem exhiberi potest. Vidi in urgen∣te Catarrho, cum viderentur suffo∣cari aegri, quod acetum infusum vel assumptum fluxus impetum retinuerit, & respirationem reddiderit liberio∣rem. Reinerus Solinander. consil. 4. Sect. 3.

Subsectio nona. Pro Catarrho ad Pulmones de∣cumbente cum tussi diuturna.

℞. GUmmi-gutt. gr. viij. tartar. vitriol. gr. iiij. ol. succini gutt. iij. cum syr. ros. solut. F. pil. 5. inau∣rentur. Serosos & catarrhosos humo∣res utiliter evacuant.

Pro materiae pulmonibus jam impa∣ctae attenuatione & expectoratione, & thoracis dilatatione singulis matutinis utatur hac tragea.

℞. Spec. plir. arch. diacumin. an. ʒjss. diair. Solom. diapenid. an. ʒj. pulm. vulp. praep. fl. sulphuris, an. ʒss. spermat. ceti, ℈j. sacch. cand. alb. ℥jss. vel. q.s. ad gratiam. F. Tragea vel Pulvis: assumatur cum his Syrupis.

℞. Syr. de veronic. de scabios. an. ℥j. loch. de farfaro, ℥jss. julep. viol. ℥j. ol. foenic. gt. ij.M. singulis noctibus sumat de pulv. Haly à veteribus tam decantato recens verò à Domino For∣resto emendato, & à me quoque cum fructu aegrorum experto qui.

℞. Sem. papav. alb. ʒjss. gummi

Page 189

tragacanth. arabic. farin. orob. an. ʒjss. sem. alth. portulac. cucum. melon. ci∣trull. bombac. an. ʒijss. ciner. cancr. fluviatil. corall. alb. ufti. fuccin. li∣quirit. an. ʒjss. sacch. penid. ad pon∣dus omnium. M.F. pulvis. assumat cum Syr. jujubino & de papav. an. ℥jss. julep. viol. ʒx.

Alternis diebus utatur manè his ro∣tulis contra tabem praeservantibus.

℞. Pulm. vulp. praep. fl. sulphur. praep. an. ʒss. sacchar. ros. vet. ʒjss. pinear. rec. amygd. d. excorticat. an. ʒj. sacch. penid. dissolut. in aq. vero∣nic. & scabios. an. q.s.F. rotu∣lae.

Ad eandem intentionem facit se∣quens linimentum.

℞. Unguenti refumptivi, ʒiij. ol. amygd. d. rec. express. ol. viol. an. ʒij. mucilag. sem. alth. tragacanth. ex∣tract. cum aq. viol. an. ʒj. croci tusi, ℈ss. mosch. gr. iij. cerae, q.s.F. lini∣mentum.

Si tussis valde sit molesta, sumat cochl. ij. de hac mistura, manè & ve∣spri calidè.

℞. Oxymel. scillit. ʒiij. aq. vitae optimè rectificat. aq. anisi, spirit. Ju∣niper. an. ℥j. spec. diair. Solom. ʒss. ol. anis. gutt. v. laudan. opiat. gr. iij. mosch. el. gr. ij. sacch. cand. albiss. ʒiij.M. diligenter. colatura detur ad vitrum. Superassumat tabul. j. spec. diatragac. frigidi. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. cap. 1. lib. 3.

Subsectio decima. Pro Catarrho salso.

DUo potissimum remedia puto fore efficacissima, quae in me ipso ac multis aliis fuerunt (ut dixit Asclepi∣ades) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Primum est bolus armena orientalis rubra, quae sola & simplex in lingua posita & pa∣lato admota, nocte praesertim, quo tempore solet fieri distillatio, sistit ac siccat Catarrhum, & capiti robur addit mirum in modum ut videatur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, incantamentum· vim habet theriaca∣lem admirabilem. Alterum est theriaca recens optima, quae vires habet insig∣nes ad acres destilltiones. Tertium addo ossa humana combusta, Crani∣um tamen est praestantius.

℞. Pulv. ossium humanorum com∣bust. ℥j. corall. alb. ras. ebor. an. ʒj. camphor. ℈j.M.F. pulvis subtiliss. dosis ʒj. in vino aut jure. Hieronymus Donzellinus. consil. 15. pag. 43. lib. 6. consil. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Ex his quae mihi innotuerunt per informationem datam, apparet hunc nobilem Dominum laborare Catarrho difficili & salso, qui destillat ad tho∣racem & pulmonem, & est causa ul∣ceris pulmonis, quod comitari solent febres lentae, cum maxima totius cor∣poris macie. Ad profligandum hunc affectum triplici utor instrumento, Diaeta, Pharmacia & Chirurgia. E∣ligatur itaque aer in activis tempera∣tus, vel saltem ad modicam frigiditatem

Page 190

inclinans, in passivis ad siccum. Evi∣tetur aer ventosus, pluviosus, valde frigidus & calidus. Caveat Solis & Lunae radios, hi enim Catarrhum mul∣tiplicant. Caput & thorax diligenter pannis muniatur, ut tamen non aestu∣et, neque frigeat nimium; exercitium sit moderatum. Singulis diebus stu∣deat excernere superfluitates faecum & urinae: Somnus sit nocturnus, diurnus enim pessimus; fugiat coitum & ani∣mi accidentia; panis sit ex optimo frumento, benè fermentatus, sed sine sale; carnes sint facilis digestionis, bo∣ni nutrimenti, & paucarum su∣perfluitatum. Evitetur Caseus anti∣quus, sed novus convenit, & lac quo∣vis modo assumptum, sic oriza cum lacte cocta, & ova sorbilia. pisces conveniunt saxatiles; evitentur allia, caepe, porrhum, raphanus, aromata salsa & acetum. Potus sit aqua cum saccharo & sem. coriandri decocta. quantum ad medicamenta, vere & au∣tumno capiat hoc digestivum calidè in aurora per decem dies.

℞. Aq. viol. farfar. & tussilag. an. ℥ij. Syr. viol. papav. an. ℥ij.M.

Postea purgetur corpus hoc medi∣camento.

℞. Mannae, el. ℥iij. dissolv. in de∣cocto pectorali; in quo bullierint a∣gar. troch. ℈ij.F. Potio.

Quod si sanguinem expueret, vel etiam non expueret, laudarem ineun∣te vere sanguinis missionem è basilica dextra: haec enim à sputo sanguinis praeservat. manè & vesperi si sanguine expueret, Capiat ʒj. Philonii persici, aut tantundem nostri Electuarii ad sputum sanguinis quod est mirabile.

℞. Sem. Hyosciami alb. papav. alb. an. ʒx. terrae sigill. corall. rubr. an. ʒv. sacch. ros. antiquiss. q.s.F. Electuari∣um.

Divertatur Catarrhus cum ligatu∣ris & frictionibus brachiorum & tibi∣arum, & cucurbitulis sine scarificaio∣ne ad coxas; & lavando crura tali lavacro.

℞. Ros. rubr. fl. nympheae vil. be∣ton. Chamaem. an. Mj. coq. in s.q. aq. pluvialis, & abluantur crura. Revel∣latur etiam Catarrhus ad cutis capitis superficiem, sicut fecit Galenus in illa Nobili Romana quinto methodi, hoc medicamento securo & tuto.

℞. Cantharid. abscissis alis & ca∣pitibus. ʒj. caricar. ping. numero j. fermenti parum. cum aceto scillitico F. Pasta. Manè abraso capite super su∣tura coronali imponatur, dimittatur per horas octo. ubi excitaverit vesi∣cam, acu rumpatur, & locus inunga∣tur butyro, superposito folio caulis supra cineres calefacto, mane & vespe∣ri ne fiat unio partium. Si hoc non suffecerit, fiat cauterium actuale in sutura coronali candente ferro, & de∣cisa eschara impofito grano ciceris diu detineatur locus apertus. hooremedio multos actu Phthisicos pristinae sanita∣ti restitui· etsi autem videri possit abominandum medicamentum, tutissi∣mum tamen est, & sine aliqua noxa adhibetur; cum quo etiam plurimos Catarrhos ad thoracem delabentes compescui.

Consulo etiam ut in Majo bibat lac asininum vel caprinum cum saccharo,

Page 191

(nihil enim melius in talibus pulmo∣num dispositionibus, & catarrho calido & acri) inchoando ab ℥iiij. & paulatim ascendendo ad lb j. cum modico Saccharo ne acescat in ventriculo, & capra in thalamum in∣troducenda est, ne lac corrumpatur. Epoto lacte non est indormiendum, neque exercendum corpus. Manè & vesperi capiat de elect. sequenti, quod Pulmones confortat, ne recipiant ca∣tarrhos exulcerantes.

℞. Pulmon. vulp. praep. & exsiccat. ℥ij. succi liquirit. capill. ven. an. ʒss. diapenid. cum sacchar. sine specieb. ca∣lidis diatragacanth. frigid. an. ℥j. cum syr. myrtino, q.s.F. Electuar. & est D. Mesue. Vesperi inspergatur synci∣put isto pulvere.

℞. Gummi Juniper. ros. rubr. myrtill. thuris, mastich. corall. rubr. santal. omnium, an. ʒss.F. pulvis. Helideus de Paduanis. consil. 7. lib. 3. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Praeferimus reliquis omnibus reme∣dis in Catarrho salso diacodium liqui∣dum. Capiat vero cochlear. j. hora decubitus, & si necesse sit etiam manè. Sed non sumat nisi salsedo vel tenuitas Catarrhi postulet. In continuo etiam usu praecipuè matutinis horis esse de∣bet saccharum rosatum ad ℥ss. cui plurimum confidimus; idque magno∣perè commendamus. Ad haec bis vel ter in septimana hora decubitus, ad magnitudinem cerasi rubri boli arme∣ni optimi accipiat. Plurimum enim ad descensum Catarrhi conducit. Io. Baptista Montanus. consil. 156.

Subsectio undecima. Pro Catarrho & Tussi infan∣tis.

INfans quidam undecimestris tenta∣batur Catarrho cum tussi assidua & febre, pituitam frequenter evome∣bat, multum lac sugebat, & parum mingebat. Post multa remedia cum perexiguo fructu usurpata, jussi ut in∣ungeretur regio renum oleo scorpio∣num Matthioli ter in die, unde urinae copiosiores redditae, & catarrhus im∣minutus. Dicit enim Mercatus lib. De Morbis Puerorum, cap. 8. in pueris con∣tingere catarrhum aliquando ex vitio & imbecillitate renum non trahenti∣um serosum humorem, unde fit ut ille sursum translatus, fiat materia Catar∣rhi, Lazarus Riverius. observ. 55. cent. 1.

Subsectio duodecima. Pro Catarrhis puerorum stran∣gulationem minitantibus cum Epilepsia.

QUando ad statum vel vigorem morbi ventum est, soleo ego exhibere sperma ceti quantitate pisi in lacte muliebri dissolutum, & jubeo in∣stillare in os pueri; postea moneo ut somno committatur· hoc remedio multis profui, quos etiam ferè pro de∣ploratis habuerunt mulieres· nam fluxiones intercipit, & suffocationis paroxysmos mitigat. Sed tamen ex∣hibere

Page 192

non soleo, nisi caeteris non ju∣vantibus. Epilepsiae accessum sequen∣tibus remediis arcere solemus. Ap∣pendimus juxta Galeni & medico∣rum consilia grana Paeoniae excortica∣ta collo & brachiis puerorum. Sma∣ragdum etiam integrum & minimè laesum cordi applicare solemus. Qui∣dam etiam corallia rubra & alcis un∣gulam ita usurpare solent; ad intra verò conservam paeoniae aut beton. exhibemus· aut facimus destillatio∣nem, harum conservarum in aqua flor. tiliae, & de ea nonnunquam unam atque alteram guttam instillamus· a∣versiones fiant frictionibus & ligatu∣ris, si aetas permiserit. Vidi apud Italos cauteria actualia ad coronalem suturam capitis applicata fuisse bimu∣lis & trimulis, atque contulisse. Io. Naevius. consil. 24. lib. 3. consil. Cra∣tonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Subsectio decima tertia. Pro Catarrho suffocante ad fau∣ces labente.

SUasi ut venam semel in anno ape∣riret veris tempore. Et ut scari∣ficatione uteretur in scapulis ter vel quater in anno. Pedes item frequen∣ter noctu cubitum iturus calido deco∣cto Salviae & Chamaemillae foveret, vel in illud imponeret. Purgaret cor∣pus bis in anno pil. sine quibus ad. ℈ij. pro vice.

In ipso paroxysmo utilis est aqua, quae fit ex aqua vitae bene praeparata, cui saccharum candum tanta quan∣titate ut parum dulcescat, additum sit, & parum aq. Cinamom. cum pauca aq. ros. & cochl. j. vel ij. mox sumat. Postea lac caprinum tepidum, in quo sempervivum ma∣jus decoctum sit, & radix altheae, ore & faucibus contineat. Extrinsecus collo commodè circumdaretur lana nigra succida oleo liliorum inuncta, calefacta panno cannabino involuta; vel si perseveret malum, poterit tale Emplastrum collo circumdari.

℞. Nidi hirundin. ℥vj. pulverisetur, & coq. in vino albo, addendo pulv. bacc. lauri. ℥j. mellis ℥ij. ol. lilior. ℥iij.F. instar Emplastri, quod supra pan∣num extensum tepidè collo circumde∣tur. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 185.

Ad diversionem Catarrhi suffocati∣vi fortissimo lixivio & panno asperio∣re cubitum confricarem, atque hoc modo exulcerarem istas partes, quae ne consolidentur, sed plurimum materiae efflueret, operam darem; non absque dolore fit, sed ob utili∣tatem aequo animo ferat. Io Crat. consil. 20. lib. 6. pag. 61.

Page 193

Sectio 33. Pro Cephalaea antiqua.

PRo Cephalaea illa antiqua, Empla∣strum sequens raso capiti, pileoli instar in verticis regione tota, & occi∣pitii appositum, continuò gestabat. parabatur illud ex una parte Empla∣stri de ranis (quod mirè efficax in Ce∣phalaea sananda) & media parte Em∣plastri de betonica & de alabastro. Fe∣lix Platerus. observ. lib. 2. pag. 368.

Sectio 34. Pro Cephalaea biliosa.

VIctus ratio sit tenuis & qualitate frigida; mox antecedens causa revellatur clystere refrigerante in quo Cholagoga sint dissoluta, vel potione paulò valentiore, quoniam bilis hic quasi turgens est & furiosa. Deinde se∣cta vena brachii sanguis adimendus ad calorem eventandum, simulque ad se∣dandum dolorem, ejus causa nonnihil imminuta: parcè tamen detrahatur, quod eo vacuato, laxatis veluti habe∣nis, bilis excandescat. Interim topi∣ca etiam ab initio non sunt omittenda, à mitioribus ad valentiora fiat pro∣gressus. ut,

℞. Ol. viol. nympheae, an. ℥j. aq. plantag. viol. aceti albi. an. ʒij.M. pro litu frontis & temporum. Vel,

℞. Ung. popul. infrigid. Gal. an. ʒij. ol. nymph. ℥j. aq. ros. plantag. an. ℥ss. aceti albi. ʒij.M. pro linimento.

Quod si dolor non cedat, ad nar∣cotica parcè sumenda admovendaque confugiendum; reiterandaque erit purgatio cholagogis, apparatis prius humoribus biliosis syrupis & aquis convenientibus. Caeterum quoniam vigiliae laborantem hunc magnoperè torquent pro conciliando somno.

℞. Unguent popul. ℥ss. opii. cro∣ci an. gr. iij. cum oleo nymph. F. li∣nimentum pro pulsibus.

Illud unum quod nunquam fallit, hic addere placet praesidium ad bilio∣sam Cephalaeam edomandam.

℞. Fol. mollium hederae, fol. plan∣tag. viol. an. pt. aeq. & cum oxyr∣rhodino terantur, & fronti tempori∣busque imponantur· quod si his non cedat malum, caput stillicidio ex la∣cte vaccino tepido subjiciatur; vel ex hydrelaeo parato ex oleo viol. & rosac. nec non ex aqua in qua praebullierint flores Chamaemill. melilot. aneth. sem. faenugraec. lini & hujusmodi alia anodyna temperataque medica∣menta simplicia. Quibus addenda sunt aliqua adstringentia & roboran∣tia ut rosae & plantag. folia. Io. Zecchius. consult. 56.

Page 194

Sectio 35. Pro Cerebri Commotione.

STatim vena in brachio aperienda, simulque caput crinibus abrasis oleo ros. vel myrtino inungendum· aut tale Cataplasma capiti imponen∣dum.

℞. Farin. hordei, fabarum. an. ℥vj. ol. rosac. ℥iij. aceti. q.s.F. Cataplas∣ma quod capiti applicetur, & saepius renovetur. Clysteres injiciendi & re∣petendi, atque aliae revulsiones per frictiones partium extremarum, cu∣curbitulas scapulis appositas instituen∣dae. Post quartum diem repellentibus discutientia admiscenda sunt, quale est hoc Cataplasma.

℞. Absynth. Mj. florum ros. rubr. chamaem. an. pj. farin. fabar. ℥j. sang. dracon· ʒij. mummiae, ʒiij. cum. ol. ros. q.s.F. Cataplasma. Tandem sola discutientia usurpanda; ex rad. alth. cyperi, cal. aromat. fol. salv. major. beton. fl. staechad. chamaem. quibus ad caput roborandum. fl. ros. rub. addantr. Alexander Benedi∣ctus Emplastrum ex gummi hederae valde commendat, eoque senem de∣crepitum octogenarium, qui ex capi∣tis percussione obmutuerat, praeter omnem opinionem se sanasse refert; idque etiam fracta· calvariae ossa, quod vix credibile est, ferruminare scribit. Paratur hoc modo.

℞. Gummi hederae ℥iij. resinae pu∣rae, ℥ss. cerae, ℥iij. ol. ros. ℥ijss. am∣moniac. ℥ij. terebinth. ℥iij. succi co∣rymb. hederae. ℥iiij. farin. fabarum, q.s.M. pulli quo{que} columbini vel galinacei, vel catuli per medium dissecti, vel pul∣mones animalium calidi capiti admoti insignem discutiendi vim habent. Dani∣el Sennertus. cap. 20. sect. 1. lib. 1. Prax. medic.

Sectio 36. De Cerebri fungo.

QUemadmodum in stirpibus arbo∣rum humores semiputridi per corticem extuberantes in fungos coa∣lescunt, sic fracta exemptaque porti∣one aliqua cranii, ac dura matre lae∣sa, statim humores cerebri circa pla∣gam affluunt, qui sive ossis sive aeris frigiditate condensati instr fungi con∣crescunt, atque interdum adeo intu∣mescunt, ut extra cranium emineant. Affectus autem ille Galeo 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fun∣gus à similitudine appellatur. Est ve∣rò caro mollis, levis, pallida, & spongiosa, quae quidem citò excres∣cit, lento veró pede retrocedit. Potest etiam ex flatu procrea∣ri.

Page 195

Subsectio unica. Pro Cerebri fungo Cranii fra∣cturae succedente.

FUngus hic intra 24 horas ita ex∣crevit, ut magnitudine ovi galli∣nacei extra Cranium emineret: illum tamen infra scriptis medicamentis foe∣liciter divino favore persanavi.

In principio singulis, deinde alter∣nis, ac tandem tertio quoque die se∣quens enema injeci.

℞. Rad. & fol. alth. malv. parietar. mercurial. flor. chamaem. melil. fl. & fol. beton. an. Mss. sem. faenugraec. li∣ni, anis. an. ℥ss. coq. in aq. ad con∣sumptionem tertiae partis. in colat. lb j. dissolv. bened. laxativ. hierae picr. compos. an. ʒiij. vitellum ovi, salis, p.j. ol. chamaemil. ℥ij.M.F. Enema.

Bis verò in die somentationem se∣quentem vulneri applicui.

℞. Fol. & fl. beton. salv. chamaem. melil. ros. sumitar. majoran. rosmar. an. Mj. sem. anis. faenugraec. an. ℥j. incid. & contundantur pro fotu. ha∣rum herbarum. q.s. indatur sacculo ejus magnitudinis, ut mediam ferè partem capitis cooperiat, qui filo in∣tertextus, coquatur in vini & aquae, an. pt. aeq. & applicetur calidè. Post fotum diligente abstergendum est ca∣put linteis calidis, deinde sequentem pulverem inspersi fungo atque toti∣vulneri.

℞. Rad. caryophyllat. angel. calam. aromat. an. ʒss. rad. aristol. rot. irid. fl. ligni guaiac. an. ʒij. fl. Salv. sumi∣tat. majoran. rosmar. an. pj.F. omni∣um pulvis tenuissimus. Deinde se∣quens Emplastrum applicui.

℞. Emplast. de beton. ℥iiij. gum∣mi clemi dissolut. in ol. rosac. ℥j. pulv· ros. myrtill. an. ʒj. mastich. calam. a∣rom. an. ʒjss. ol. rosac. q.s.F. Empla∣strum. His fungus paulatim & intra 14. dies subsidit. Guil. Fabritius Hil∣danus. ob. 15. cent. 1.

Consului ut inspergerent pulveres ex Spica & Saenantho, quorum usu attritus est. Hoc remedio saepius fun∣gos sanavi, ac proinde tanquam arca∣num vobis propono. Petrus de Marchet∣tis. observ. 6.

Sectio 37. Pro Cerebri inflammatione & Sphacelo.

HUjus morbi tanta est saevities, ut intra quaternionem primum ple∣rumque enecet. illico incumbit saeva cum Cephalalgia, cujus dolor spinam ac occiput etiam occupat; ilicoque dejicit sensus cunctos· aegri tamen exiliunt ac se jactant pedibus, mani∣bus, totoque corpore; maximè cun∣cta involant manibus, ita ut quaedam mulieres ne propriis quidem capillis parcant, imo unguibus propriam fa∣ciem defoedant, mox productiore morbo movendi vis in languorem abit. In silentio perenni perseverant, vixque puncti respondent. Febris acerrima comitatur; nec cibum nec potum ad∣mittunt: ortum ducit à retorrido

Page 196

sanguine in cerebrum translato: un∣de ineunte morbo facies cum tumore rubet, oculi cum rubore fixi videntur. Nam· in hoc malo ipsa cerebri substan∣tia inflammatu· unde tandem gan∣graena. quae dum absoluta constitit, redintegrari cerebrum nequit. quae in procinctu est, & in 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 ob vim phlegmones, praecipiti calamitate trahit aegrotum, ob morbi potentiam & partis occupatae principatum. quod si ad quartum pervenerit diem, spes est morbum posse domari: nam viri∣um id robur denuncia. Curatio erit materiae ex cerebro evacuatio, ut{que} al∣giosum evadat cerebrum· habita pro∣visione totius corporis, materia à ca∣pite repellatur; dein discute eam: dein flectatur ad algorem cerebrum. Verum tanta mali hujus est calamitas, ut vix haec perficias, antequam in gangraenam cerebrum trahatur· acce∣dit quod vix intro remedia ac alimen∣ta admittant. quare viribus adniten∣tibus, seca internam in brachio venam, a leni clystere, abstine ab acri glande in tam feroci febre. Capiti actu frigi∣da deinde admove, ut oleum ros. com∣pletum cum pauco aceto· vel potius rigetur caput decocto actu frigido, en∣div. lactuc. viol. portulac. parietar. vel ex his fiat Cataplasma cum oleo nympheae, & pauco aceto rosaceo. frigida admove, aestuantia remove. ita agatur ineunte morbo, Si aesti∣vum fuerit tempus. fiant etiam re∣vulsiones per cucurbitulas: ac fotus fiat ex decocto salicis viol. nymph. la∣ctucae, malv. parietar. & fl. melilot. Cervici & humeris admove Canthari∣des; & hirudines pone ad aures. S∣ca venam in fronte· narium venae re∣cludantur, ut copiosè sanguis effluat; tunc junge oxyrrhodino oleum cha∣maem. & fove decocto malv. fl. cha∣maem. melil. sem. faenugraec. & lini rad. alth. inclinato malo admove sternutatoria. alvus mollescat enema∣te. Si urina detenta fuerit, illine o∣leo Scorpionum pubem, & admove parietariam coctam, post quartum di∣em redeant ad paucam cibi copiam· jus pulli laudatum cum sem. melonum. absit vinum: tandem validius pur∣gentur jam▪ recreatis viribus. Io. He∣urnius. ad Aphor. Hippoc. 50. sect. 7.

Sectio 38. De Cervi Lachryma.

TAntae creditur esse efficaciae Cer∣vi lachryma in sudore ciendo ut si gr. v. vel vj. potui dentur, totum corpus ferè solvi judicemus. De hac loquens Abinzoar. lib. 1. tract. 13. cap. 6. Se tria grana Azir filio· regii magistri equitum, in lacte vel aq. cu∣curbitae vel rosac. exhibuisse retulit, illumque à virulento ictero liberasse. Haec autem in cervis ante centesimum annum (testimonio Scaligeri) nulla est, temporis verò progressu generatur, & in juglandis molem accrescit. Di∣citur magnam habere ad venenum effi∣caciam, ut in Asia foelicissimo successu saepè experiuntur. Iulius Caesar Bari∣cellus. hortul. genial.

Page 197

Sectio 39. De Chalybis praeparatione.

HOc modo tutissimè sumatur Cha∣lybs.

℞. limaturae Chalybis q.s. pone in Cruciulo donec excanduerit, sed citra fusionem, aufer ab igne, & limaturam in vase vino albo repleto extingue, & ablue. abluta limatura ponatur in um bra supra petiam lineam novam ad ex∣siccandum. quo facto.

℞. Istius limaturae Chalybis hoc modo praepar. ʒj. vini albi lb x. pona∣tur limatura in parvo sacculo lineo in vas vini quod recipit ipsius lb x. vas diligentissimè obturetur, ne exhalet a∣liquid. & relinquatur per 24. horas, quo tempore elapso utere hoc vino chalybeato in prandio, ante prandium, in coena, vel quomodo libet, & excel∣lentissimè paulatim operationes suas perficiet, si saltem per mensem inte∣grum ipsius usus prorogetur. & in hoc nulla convenit regula in faciendo vel non faciendo exercitio. Solum aegro∣tus eo tempore ab aceto & acidis absti∣nere debet: acetum enim & Chalybs, infensissimi sunt hostes, & ex istis du∣obus potius venenum quam medica∣mentum praeparatur. quoniam verò aliquando limatura temporis mora, nigredinem contrahit, & sacculum in∣ficit, ideo debemus singulis 8. vel 10. diebus eam extrahere, cum vino albo abluere, sacculum novum conficere, & denuo ut prius reaptare. Notandum est aegrotantem eo tempore quo vino utitur Chalybeato, debere nullum ali∣ud vel in prandio, vel in coena sumere vinum, graviter enim erraret: eo solo debet uti, quandoquidem ut saepius observavi, nec colorem, nec saporem variat, nec odorem. haec recepta ut au∣divi à fide dignis à Serenissimo Hetru∣riae duce Emanavit; quicquid sit, op∣tima est ratione & experimento con∣firmata. Dominicus Panarolus. obs. 32. Pentecost. 5.

Sectio 40. Pro Chlorosi.

AUrifabri filia annos duo de viginti nata sexennio ferè foedos colores patiebatur. nil artis remediis contra contumax malum proficitr. Dum peregrè profectura curru Succussorio devehitur, nauseabunda tandem vomit incredibilem humorum variegatorum copiam. animam agere videtur. intra 4. vel 5. dies deperditus faciei color re∣cuperatur, nulla ope medica, sed solo vomitu spontaneo revocatus. ut mi∣rum non sit si tantoperè in omni reple∣tionis specie vomitiones Hippocrates commendaverit. Itaque credibile est à variis humoribus iisdem corruptis malum hoc ali ac foveri. Guil. Ballo∣nius. lib. De Virginum & Mulierum morbis.

Inter caetera in antiquis obstructio∣nibus in usum vocetur radix Enul. camp. in taleolas sectae & in vino albo maceratae. miraculo enim creditur foe∣dos

Page 198

virginum colores tollere, idem ibi∣dem.

Vocatus ad virginem nobilem icte∣ricam, cachecticam, verminosam, Ca∣tameniis olim fluere solitis destitutam, praemissis purgationibus, decoctoque tartari, rubiae tinct. mercurial. &c. Sa∣phaenam aperui. tandem exhibito Mon∣speliensium ad pallidos colores pulvere, quem Schyronii vocant, menses copi∣osè provocavi, quibus fluentibus, icte∣rus, & cachexia brevi cessere. Formu∣la pulveris quem saepe fidum expertus sum est haec.

℞. Rubiae ʒjss. Sabinae. mufcerdae an. ℈j. Croci. ℈ss. lumbricor. vino lo∣tor. & ustor. ʒj. (ego vermibus illis quos suspectos jam tum habebam bora∣cem substitui) macis. fol. Lauri. an. ʒss. spec. aromat. rosat. ℈j. limaturae Chalybis ʒiij. rad. Enul. ʒj. Sacchar. duplum omnium Dosis ʒj. cum vino albo dulci. Henric. ab Heers. obs. 6. lib. 1.

Sectio 41. De Cholera Morbo.

CHolera Morbus (quae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 potius quam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 i. e. intestinis nomen suum mutua∣tur) nihil aliud est, quam assidua & violentissima humoris pravi, vehe∣menti cum perturbatione, per superi∣ora & inferiora rejectio, à facultate ventriculi expultrice nimium irritata originem trahens. Causa hujus mali proxima est humor acris & biliosus ex∣ustus & corruptus; qui in ventriculo genitus vel aliunde accedens, sua acri∣monia & malignitate, expultricem ita stimulat, ut tandem sine mora intentis viribus conetur, retentrice facultate debili non resistente, per utrumque ductum tam molestam sarcinam depo∣nere. Causae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sunt a∣limenta prava substantia praedita co∣piosius assumpta, qualia sunt, carnes porcinae, anguillae, allia, coepe, fungi melones, cucumeres, mala persica, & precocia, cerasa & alii fructus fugaces, praesertim si jejuno ventriculo, aut eo cibo repleto sumantur, & affatim illis sumptis bibatur. In vitio etiam sunt cibi pingues & acres, venena item & venenata medicamenta. tribuitur hic affectus ventriculo potius quam inte∣stinis, quia causa morbifica magis in ventriculo quam intestinis conti∣netur. Duplex statuitur Cholera, humida quam hactenus descripsi∣mus, & arida, quae est Spiritus flatulenti sursum deorsumque excretio cum ventris inflatione ac strepitu, & lumborum ac laterum dolore· cujus causa non solum in calorem ventriculi nimium, & alimenta prava referenda est, sed etiam in bilem atram pravos∣que humores ventriculo substratos. re∣censetur Cholera humida inter perper∣acutos morbos, utpote quae doloris atrocitate & excretionis vehementia, subitam inferre soleat mortem, ac in∣tra 24. horarum spatium hominem è medio tollere. à Sicca non tantum im∣minet periculum.

Page 199

Subsectio prima. Pro Cholera acutissima cum Syn∣cope in muliere.

STatim accitus, frictiones adhibui & ligaturam brachiorum. mox à Syncope relevata hoc sequens medica∣mentum propinavi.

℞. Decoct· hord. non excortic. ℥iij. Syr. ex infus. ros. rub. ℥j.M. quo facilè vomuit, & secessum habuit. noluimus enim in principio ea, quae efferebantur cohibere. quinimò cum adhuc nauseabunda esset, hoc te∣pidè propinavimus & evomuit. Nam sola aqua tepida cum Syr. acetos. simpl. satis officium suum in tali casu praestitit. Postea hunc Syrupum de∣di.

℞. Aq. decoct. hord. Mund. ℥iij. Syr. de ribes. Syr. Cydonior. an. ℥ss. Syr. ros. rub. ℥ss.M.F. juleb. Jussi etiam ut ad majorem roborationem & constrictionem ventriculi, frequenter sumeret ex condito sequenti.

℞. Conserv. ros. antiq. conserv. acetos. rob. de ribes. an. ℥ss. diacy∣don. sine specieb. ʒvj. sem. acetos. sem. citri pulv. an. ℈j. manus ch. perlat. ʒij. spec. triosantal. ℈ij. cum Syr. conserv. myrobal. emblic. & Syr. menth. F. conditum mediocriter molle. de quo sumbat instar dimidiae casta∣neae per horam ante pastum manè & vesperi. Etiam extrinsecus hoc un∣guento ventriclo roborato ac tempe∣ratè calido inuncto manè & vesperi ante pastum.

℞. Ol. myrtill. cotoneor. an. ℥ss. ol. mastich. ʒij. corall. rubr. ros. rubr. hypocist. acaciae. an. ℈j. Santal. citrin. ℈ss. cerae exiguum F. unguentum. & sic tandem curata est. Petrus Forrestus. obs. 47. lib. 18. De Stomachi Affecti∣bus.

Probatissimum & praesentissimum in Cholera humida remedium est Cry∣stallus, ut testatur Langius. lib. 3. Epistol. cujus ʒss. vel per se exhiberi potest, vel cum Electuariis appropria∣tis aliisque medicamentis. Daniel Sen∣nertus. Pract. lib. 3. part. 1. Sect. 2. cap. 13.

Subsectio secunda. Pro Cholera Morbo.

JUvenis quidam bilioso temperamen∣to praeditus, incidit aestate media in febrem tertianam, quae duabus pri∣mis accessionibus satis mite apparuit, sed in tertia accessione, tanta fuit hu∣moris biliosi malignitas, & ferocia; ut concitato vomitu, atque al∣vi fluxu frequenti, cum maxima viri∣um jactura, summum aegro periculum impenderet. vocatus ad eum praescri∣bo clysterem ex jusculo cum conf. al∣cherm. ʒiij. theriac. rec. ʒj. quo sta∣tim vomitus & alvi fluxus sedatus est. quia verò in hujusmodi febribus ma∣lignis saeva illa Symptomata in singulis maroxismis redire solent, & aegrum ecunda, vel tertia invasione de medio tollere; ad praecautionē praescripsi victū incrassantem, & laudani gr. iiij. duabus horis ante paroxysmum sumenda; sic{que}

Page 200

symptomata praedicta non rediere, le∣vis accessio fuit, & julepis refrigeranti∣bus, incrassantibus, atque alexiphar∣macis curatio absoluta est. Laz. River. cent. 3. observ. 78.

Mulier quaedam correpta est Cho∣lera morbo 23. die Iulii, circa meri∣diem, & ad vesperam usque vigesies alvum deposuit, cum gravissimis do∣loribus, non solum intestina, sed etiam ventriculum infestantibus, ita ut se∣quenti die, etiam vomitu premeretur, multosque humores acres & biliosos excerneret. Maritus à me consilium petiit. dum alia remedia pararentur, consulo ut aegra oxycrati cyathum as∣sumeret, cujus adeo efficax fuit opera∣tio, ut vomitus & alvi fluxus statim cohibii fuerint, & alia remedia omis∣sa, dictitante aegra, se à morbo libera∣tam & pristinae valetudini restitutam. Lazarus Riverius. cent. 4. obs. 8.

Mercator quidam Monspeliensis sep∣tuagenarius, gravi cholera morbo cor∣reptus 4. praecipuè remediis intra 7. dies liberatus est. Clystere ex lacte con∣fect. de hyacintho, conserv. ros. & vitell. ovor. fotu ventriculi adstrin∣gente & roborante, cum sacculis in vi∣no rubro maceratis, julepo ex decocto plantag. & portulac. cum Syr. Cydo∣nior. & confect. de hyacintho manè & serò exhibito; & laudano cujus gr. j. singulis noctibus in julepo dissolveba∣tur. Pro miraculo habita est haec cu∣ratio in tam provecta aetate. Lazarus Riverius. cent. 4. obs. 53.

Subsectio tertia. Pro Cholera Sanguinea.

LAterarius quidam media dum aestate uxorem suam formosam noviter nuptam, nimio libidinis ardo∣re accensus aliquando cognosceret, val∣de periclitatus est: nam copiosissimè per vomitum & secessum sanguis ex∣cernebatur, cum calor & motus ora venarum aperuissent. istum morbum Choleram sanguineam appellavi. San∣guine ad 12. circiter libras ejecto maxima aderant Symptomata, nempe pulsus deperditio, cum dejectione viri∣um, facies Hippocratica, sudor frigi∣dus, & jam desperatus erat. tamen propinatis cum vino granator. Lapid. Haematitis. ℈iiij. statim sanatus est, magna omnium admiratione. Do∣minicus Panarolus. obs. 11. Pentecoste 1.

Sectio 42. Pro Cicatrice in facie auferenda.

IMperavi uxori meae ut sudore vel madore effluente ex ovo dum assa∣tur cicatricem suam saepius liniret, quo valde dealbata & rectificata est. hoc erat Nicoli secretum, quod tamen hoc tempore valde commune & vul∣gare factum est nostra & aliorum me∣dicorum opera, qui saepius eo usi su∣mus. expertum hoc (ait Rondeletius) à dominis Thocano & Fabr medicis,

Page 201

sed nos usi sumus in uxore antequam Rondel. legissemus. oleum etiam de myrrha optimè cicatrices dealbat. For∣restus. obs. 4. & Schol. lib. 31.

Sectio 32. De Cicutae veneno.

NOn est hoc venenum quod Athe∣nienses Socrati tribuerunt, ut po∣nit Conciliator, sed fuit quoddam ve∣nenum compositum, quod Cicutam vocarunt; ut in historiis legi Romano∣rum, nam & de hoc Valerius Maxi∣mus mentionem facit. Cicutae Bezoar est pulvis Gentianae cum vino datus, theriaca verò est ex conferentibus. Per initia autem per vomitum excutere o∣portet, & quod ad intestina prolapsum est, expurgabimus. tum ad vini me∣raci potionem veluti praesentissimum remedium transibimus, per intervalla illud exhibentes.

In quibus intervallis lac vaccinum, aut asininum, aut absynthium cum pipere communi & castoreo, rutam{que} cum mentha in vino exhibebimus. to∣tum praeterea corpus calefacere condu∣cit, & praesertim praecordia. ad vehe∣mentiorem item motum ac cursum ae∣ger cogatur. Petrus Forrestus. Schol. obs. 10. lib. 30. De venenis.

Cum Rusticus quidam vinitor suas coleret vineas, ligone fortè fortuna erutis Cicutae radicibus, secumque domum delatis, pastinacae radicis loco decoxit, comeditque in coena unà cum uxore, mox statim ambo ivere cubi∣tum. Media autem nocte, à somno expergefacti, omni penitus amissa ra∣tione, huc atque illuc per domum in tenebris vagabantur, amentia & furore ducti: unde caput, faciem, & oculos, in parietes percusserunt, ut manè ac∣curentibus vicinis, partim percussio∣nibus tumidi, partimque effuso sub cute sanguine liventes, tumentibus ad∣modum oculorum palpebris, horren∣dam ac monstrosam ostenderint faci∣em. Vocor ego statim ad Curam, per∣contatisque domesticis, quibus eduliis in caena victitassent, reperi hos Cicu∣tae esitasse radices, quas pastinacae esse crediderant. quandoquidem mihi in propinquam vineam abeunti, ostende∣runt illi locum, ubi rusticus ille radices effoderat, ibique inveni alias Cicutae radices, quae jam folia emittere incipi∣ebant. qua re perspecta, celeriter ad aegros redii, quos quidem non multo post tempore deo adjuvante, in pri∣stinam mentem & sanitatem resti∣tui.

Decepta quoque his radicibus est, superioribus annis quaedam nobilis Matrona, quae radices proprio in horto effossas toti familiae decoxit, ac prae∣buit esitandos carotarum loco.

Quinetiam Monachum Francisc∣num curavimus, qui plurimis mensibus modò amentiâ modò surore agebatur, quod Cicutae folia, hortensis petro∣selini vice, pisium quorundam juscu∣lis imposita, comedisset. Caveant igitur omnes, ne in haec veniant discri∣mina. Petrus Andreas Matthiolus. com∣ment. ad cap. 11. lib. 6. Diascorid.

Page 202

Cicutae folia necarunt Franciscum Trpolinum, Praeceptoris mei Pom∣ponatii praeceptorem, virum sui saecu∣li phoenicem; loco petroselini hausit in jusculo posita ab ancilla. itaque a∣mens, sine sopore, discipulis suis sui triste desiderium reliquit. Iul. Caesar Scaliger exercitatione, 152.

Anno Christi 1665. Generosa & nobilis Domina de Àlva, socrus mea plurimum colenda, in oppidulo ad Fortham sito quod Cul-ros dicitur cum familia degens; fortè per famulae im∣prudentiam, ipsa cum omnibus dome∣sticis jusculum in prandium sorbendo hauserat, in quo coctae fuerint (pasti∣nacae loco) cicutae radices.

Infoelicis hujus insortunii haec di∣cebatur causa, quod nimirum depositas in horto domui adjacente non ita pri∣dem effossas pastinacae & cicutae radi∣ces, sed locis satis dissitas, pueruli po∣stea illic colludentes confuderint & unâ miscuerint; ac famula fandem rei cu∣linariae praeposita, specii similitudine decepta, vice pastinacae cicutas colle∣gerit, & in prandium destinaverit, innocentissimè quidem illa, sed peri∣culosissim sanè errore: vix enim ab∣solverant perniciosum illud ferculum, cum ecce suas vires, virulentum ve∣nnum exeree coepit; omnes quippe plurimum exagitavit tenebicosa ver∣tigo, guttu malè habuit, ariditas & constrictio difficilis, cum quasi stran∣gulatione ex suppreffo nimium spiri∣u & suffocatione, adfuit etiam men∣tis perturbatio & alienatio, ita ut ab∣surda plurima quorum postea ad se revers neutiquam meminernt, tum quidem verborum nimium prodigi af∣atim effutiebant. Miseranda prorsus fuit tunc temporis totius familiae con∣ditio, vix enim se invicem agnoscebant, nec quid dicerent, vel facerent satis noverant. Vocatus ego in auxilium E∣denburgo, quod circiter 14. millia pas∣suum à Cul-ros distat, quam primum potui advolavi, totis viribus omnibus∣que affectibus secundum artis praescrip∣ta, sublevaturus (fub deo) tam charae familiae, cui me natura prius, nunc verò Sors melior tam arctè ligaverat. Ut eo circa nonam matutinam diei se∣quentis perveni, omnes deprehendi non sine maxima laetitia propemo∣dum restitutos; inciderant quippe antè nostrum adventum, licet non in medicum, in medicinam tamen. Sin∣gulis enim (consulente potissimum nobilissimo illustrissimoque Domino Comite de Kinkairne, cui ob egregiam tum praestitam operam multum se de∣bere haud inviti fatentur) propinata est potio emetia ex infusione croci Metall. injecti sunt etiam Clysteres purgantes: post sic probè tam per vo∣mitum quam secessum evacuatam ma∣teriam cicutae venenatam, de vino Hi∣spanico magnis repetitisque haustibus bibernt omnes, cum corporis exerci∣tio ad caloris excitationem, quia in somnum aderat summa propensio. theriaca tandem exhibita est. tantum habuere haec praesidia successum, ut an∣•••• dim Crstinum cessarint omnia re∣cesita Symptomata, & ad se paulatim re••••erint, sie ulla nostra opera, nisi quod illis ad recuperatam sanitatem ulterius confirmandam, vinum medi∣catum

Page 203

bibendum praebui, in quo infuderint rutae & absynthii summita∣tates cum pulvere radicis Genti∣anae.

Cicutam intro assumptam vene∣num esse idque aliquando letiferum, sancivit jam olim Galenus. lib. 3. de Simpl. Medic. facultat. cap. 18. & lib. 5. cap. 14. Primo item cap. lib. de succor. bonitate & vi∣tio.

Consentiunt Paulus Aegineta. lib. 5. cap. 41. Aetius Tetrabibl. 4. Ser∣mon. 1. cap. 63. Actuar. Method. Med. lib. 5. cap. 12. Scribon. Largus. lib. de Compos. Med. cap. 47. Dioscor. lib. 4. de Materia Medica. cap. 79. & lib. 6. cap. 11. Plutarch. Symposiac. lib. 3. quaest. 5. circa finem. Coelius Rhodigin. lib. 23. Lect. Antiq. cap. 10. lib. item 28. cap. 31. & 35. Iul. Sca∣liger. exercit. 152. Santes Ardoynus. lib. 3. de Venenis cap. 62. Caspar Hoffmannus. lib. 2. de Medicam. Offi∣cin. cap. 67. Mathiolus. in lib. 6. Dioscorid. cap. 11. Daniel Sennertus. lib. 6. Pract. part. 7. cap. 6.

Sectio 44. De Cingulo Mercuriali.

CInguli Mercurialis usus frequenti∣or multis est justis de causis suspe∣ctus. inimicus enim plerisque est Mercurius, imprimis imbecillioribus & convulsionibus obnoxiis. Scabio∣sis tamen & cutis prurigine laboranti∣bus audacter Empirici applicant, quos eo nomine castigat Mindererus Thre∣nod. Med. cap. 14. P. Hechsteterus dec. 3. obs. Med. cas. 7. damna recenset illorum qui cingulo isto ad scabiem te∣merè usi sunt. Rusticus in urbe no∣stra cingulo mercuriali sanitati quos∣dam restituit feliciter, qui pura cor∣pora crebro medicamentorum à medi∣cis praescriptorum usu obtinuerant. Filiam Civis Hafiensis totius capitis scabie diu deturbatam cingulo persa∣navit. Eodem cingulo integrae sanita∣ti restituit generosum quendam vi∣rum, qui ex male curata pedis fractu∣ra per plusculos annos intollerabiles dolores expertus fuerat, & inveterata ulcuscula in parte affecta.

Mercurii cingulum alii ita confici∣unt, Mercurium saliva aut Saevo ex∣tinctum albumine ovi excipiunt, illi∣nuntque supra gossipium, quod in cinguli modum confuunt: Noster ve∣rò mercurium cum oleo juniperinó su∣bigit, & in massam compingit, corio∣que in cinguli formam refecto illinit, quo medium corpus constringi. com∣mendatque ad omnes affectus malig∣nos, cancros, ulcera mal moris & an∣tiqua. ita audaces saepe fortuna juvat. Thomas Bartholins. Histor. 79. cent. 3.

Inermedi camenta mon••••roa, qui∣bus Empirici moderni nobilissimam artem Chirurgicam, maximo morta∣lium damno defoedarunt, Zona mer∣curii non infimum locum apud vulgus obtinuit, praecipuè in scabie, & iis, qui in perigrinationibus à pediculis immunes esse cupiunt. Cingulum hoc duorum transversorum digitorum

Page 204

latum, & ex limbo panni adaptatum, mercurio crudo, axungia porcina vulgari modo extincto, imbuitur, nu∣disque lumbis induitur: infeliciter ces sit honestae cuidam matronae illius usus. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 93. cent. 5.

Sectio 45. Pro Clavis pedum.

ABscindantur Clavi decrescente luna, pedibus aliquandiu pri∣mum aqua calida lotis, deinde admo∣veantur folia hederae contusa, & singu∣lis diebus iteretur remedium manè & serò. intra 15. dies clavus extrahitur. Unde colligere est attractivam vim hederae inesse potentissimam. Samuel Forminus. obs. 35.

Succus hederae terrestris superposi∣tus clavum curare dicitur: idem prae∣iat & succus Chelidon. & habetur pro praesentaneo remedio. vel ammo∣niaco & galbano in aceto dissolutis in∣star cerati appositis utere. vel succum tithymali pluma instillato. sic enim plurimos curavi. Petrus Forrestus. obs. 12. & Schol. lib. 4. Obs. Chirurg.

Sectio 46. De quadam gravida Clysterum usu nutrita.

NObilis quaedam ac pia, Matrona cum utero gestaret, febre cor∣ripitur, ex qua cum restituta esset, ab omni cibo & potu ita abhorruit, ut spatio sex hebdomadum nihil ferè per os assumere posset: quapropter D. Auberius medicus doctissimus jussit, ut singulis diebus bis jusculum carnis castratorum, caponum, gallinarum, & similium in quibus vitella ovorū dis∣soluta erant per alvum injiceretur, quorum beneficio ita fuit nutrita, ut foetum ad constitutum tempus usque gestarit, foeliciterque peperit. Ab∣surdum itaque est, quod multi ab hoc remedio tantopere abhorrent, ac ple∣rumque potius mori cupiunt, quam Clysteres admittere: foeliciter pepe∣rit puellam, cui ego cum decimum circiter annum attigisset, & Catarrho ad oculos post variolas affecta fuisset, setaceum applicui unde convaluit. Gu∣il. Fabrit. Hildanus. observ. 30. cent. 4.

Page 205

Sectio 47. De Coeliaco Morbo.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 af∣fectus sunt cognati, secundum magis & minus duntaxat differentes. In hoc conveniunt▪ quod in utroque sit ciborum inconcoctorum excretio. Di∣stinguuntur verò per hoc, quod Lien∣teria (i. e. Laevitas intestinorum) sit praepropera & cita cibi nullo modo mitificati nullamque alterationem, nec in substantia, nec in colore adepti, per alvum excretio. Coeliaca verò passio assumptorum aliquo modo sed leviter tantum transmutatorum è ventriculo per intestina transitus. Causa utrius∣que est, retentrix ventriculi & intesti∣norum facultas laesa, in Lienteria qui∣dem penitus abolita, in coeliaco morbo solum diminuta· aboletur vel immi∣nuitur retentrix ventriculi facultas ab iisdem causis, prout vel graviores sunt vel leviores. Frequentissima est in∣temperies frigida & humida, cum hu∣more pituitoso conjuncta▪ ventriculum relaxante, ejusque internam superfici∣em rugosam oblinente, ita ut alimen∣ta in eo retineri nequeant, sed incon∣cocta per intestina praeterlabantur; fit etiam ob expultricem ventriculi & in∣testinorum à mordacibus humoribus irritatam, qui vellicando ad praematu∣ram excretionem excitant. Hanc fa∣cultatem pariter stimulat inflammatio & ulcus ventriculi, venenum item as∣sumptum, aut maligna qualitas ventri∣culum obsidens. Coeliaca passio quan∣doque pro causa agnoscit, laesam Chy∣li per spongiosam intestinoum cru∣stam in lacteas venas trranscolatio∣nem. Gravibus quinetiam & lethali∣bus morbis saepe succedit Lienteria, ut videre est in dysenteria, & febribus malignis ob nimirum summam reten∣tricis imbcillitatem. Mala sunt haec non contemnenda, quod universo corpori nutrimentum subtrahant.

Subsectio prima. Pro Coeliaco Morbo.

POst vomitum & purgationem sto∣machale scutum ita paravimus.

℞. Ladani puri & bene olentis, ʒjss. lign. aloes ʒss. mastich. thuris, a. ʒij. nuc. mosch. macis, piper. longi, caryophyll. cal. arom. menth. an. ʒj. cum cera & resina. q.s. ad ignem. M.F. ceratum stomachale, quod in pan∣no scarlatino ad scuti figuram exten∣datur adjecta ʒss. Galliae mosch. & ventriculo admoveatur. Hoc enim ad ventriculi malam intemperiem pro∣pulsandam multum▪ conducit, veluti ad concoctricem, & retentricem facul∣tates ipsius ventriculi malè affectas ro∣borandas & instaurandas, quod unum nobis praecipuum in hac curatioe propositum est. Deinde hoc condito usi sumus.

℞. Diacydon. cum speciebus, lb j. theriac. opt. ℥j. diacinnamom. ℥ij. in mortario marmoreo omnia rectè pi∣stentur, & cum aromatica Cydonior. miva. F. conditum, de quo singulis

Page 206

diebus ℥j. jejuno stomacho comede∣bat, & desuper pro posse dormiebat, & ad quatuor sequentes horas cibum non capiebat· iis autem & optimo victu intra viginti dies melius de ven∣triculo habere coepit. Victum talem institui, capi aut gallinae vel perdi∣cis succum bibebat, quem sic extrahe∣re mandabamus. Alitem exentera∣tam accipe, & ipsam optima & pura mastiche cum cinnamomo el. & paucu∣lo pane refarci, & ad ignem in veru coque, quam sic non exactè assam tor∣culari expimes, & succum multum in∣de extractum, aegro potandum dabis, non nisi pulvisculo spe. diamosch. dul∣cis, & diambrae adjecto. Est sanè succus hic optimus, quia concoctu facilis, ventriculum minimè gravans, & pau∣cas vel nullas gignens superfluitates. Mastiches etiam & cinnamomi ratione ventriculi malas qualitates emendat, & ejus facultates vitiatas ac debiliores redditas roborat & instaurat. Post hunc verò succum ebibitum parum pulli aut alterius alitis, benè elixae comedebat, ac tandem parum vini ru∣bri generosi adstringentis bibebat· ini∣tio etiam cibi semper parum diacy∣don. praegustabat, ut ventriculum ad ea quae postea comedere debebat, sta∣biliret. Amatus Lusitanus. cent. 3. curat. 87.

Subsectio secunda. Pro Coeliaca Affectione in In∣fante.

PUer quidam Princeps annum na∣tus, post ablactationem mense uno cum dentire inciperet, alvi fluore cepit corripi; dejiciebat quater vel quinquies in die materiam pultis in∣star huic qua pasci solebat, ex farina & lacte coctae, non admodum dissi∣milem, & veluti clylosam, bile tamen tinctam, admodumque acrem, & foe∣tidum odorem spirantem. Cum non cessaret hic fluxus diebus tribus se∣quentibus, sed augeretur potius, in∣fansque nonnihil calere & fitire inci∣peret; vocatus ego, vitio ventriculi hoc accidere, quod singultus diu per∣severans saepe comprobabat, & quandam Lienteriam cum coeliaco morbo sub∣esse judicavi.

Primùm Syrup. Cydonior. ex cochl. exhibui, cui interdum pulverem corall rub. & tantillum pulv. rad. tor∣mentillae permiscui, eundemque syr. cum aq. ros. rec. stillata alioquin pro∣pinavi· ventriculi & ventris regionem oleo mastichino indies bis inungere jussi. terque tantum in die pultem exhibere, cujus portioni interdum co∣rallos miscui. aquam quam bibebat, prius in vitro decoquere jussi, postea∣que panem tostum huic indere, eam∣que, sed si fieri posset, rarius exhibe∣re. Adhuc non cessante fluxu, jussi orizam cum lacte decoquere, verum cum respueret, pultem cum lacte in

Page 207

quo silices albi extincti essent, coquere jussi. Lac amygdalinum interdum loco aquae propinavi: & cum admodum singultiret, Syr. cydon. quo delectaba∣tur, exhibui, statimque singultus ces∣savit. Cataplasma ex illis quae ad ma∣num habere poteram, sic paravi.

℞. Cydonia, & pyra sicca, p.ij pa∣nis parum tosti ablata circumferentia nimium usta, laminas ij. decoq. in vino rubro, donec mollescant, con∣tund. addendo pulv. ros. rubr. absynth. an, ʒj. mastich. boli armen. an. ʒij. ol. mastich. ℥j.M. & extend. super pannum, & ventriculi ac ventris re∣gioni apponantur, repetanturque ter in die, quando ad dormiendum fas∣ciis involvitur. repetitum altero die fuit, additis ol mastich. ℥j. ol. cydon. nardin. an. ℥ss. pulv. mastich. ℥j. sic∣que mox postea expurgata omni il∣luvie malum cessavit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 855.

Sectio 48. De Colica.

COlica ab intestino colo nomen ha∣bet, quod in eo maximè crude∣litatem suam exerceat: ejus saepe tan∣ta est atrocitas, ut multi immisericor∣diter ab ea tractati, levandi doloris causa se confoderint. Est tristis sen∣satio intestinorum praecipuè coli cum faecam retentione, à solutione conti∣nui oriunda.

Causa proxima est solutio continui; vix enim potest tantus dolor ab in∣temperie originem suam trahere. Cau∣sae materiales sunt, flatus, excrementa indurata in intestinis coercita, humores praesertim biliosi ac pituitosi, interdum inflammatio, quandoque vermes, & lia quaevis materia seu frigida seu ca∣lida; quaecunque etiam intestina vio∣lenter comprimere, vel obstruere, vel erodere potis est, aut impensè altera∣re; quod materiae malignae denegan∣dum non est: cum haec interdum do∣lorem colicum accersere possit. Mate∣ria verò ipsum faciens, aliàs in cavita∣te, aliàs intra intestinorum tunicas continetur, quandoque in utroque ex dictis locis.

De triplici potissimum colica men∣tio fit apud medicos; De flatulenta nimirum, pituitosa & biliosa· quae à flatibus oritur, dolorem habet maxi∣mè vagum, qui non diu in eodem lo∣co persistit, sed modò sursum, modò deorsum, modò ab uno latere in op∣posi um divagatur, & distendendo ex∣cruciat. Bilis rursus colicam cum mordacitatis sensu inducit, & plerum∣que sitim & oris amaritudinem comi∣tem habet· inter pituitosas, ut crudelissi∣mam eam refert Galenus, quae à pitu∣ita vitrea intestinis tenaciter impacta, ortum ducit, quae pali infixi vel tere∣bri perforantis speciem exhibet· hunc comitatur affectum frequens nausea & vomitus, excrementorum retentio, ita ut interdum ne flatum quidem supra vel infra excernere possunt; & saepe dolor modò in una parte, modo in a∣lia vehementius infestat: per quae figna non ineptè à dolore nephritico

Page 208

distinguitur; sed manifestius multo, si dolor locum renibus altiorem occu-Parit, & rejecta per sedem pituita vi∣trea, vel faecibus induratis, aut alia materia, dolor quieverit: haec enim Colicam satis manifestant, ut alia▪ & praecipuè doloris situs & stabilitas, cruris stupor è directo, & arenula∣rum vel calculi exclufio nephriticum indigitant.

Subsectio prima. Pro Colico dolore ex pituita crassa.

UT hic Clyster injiceretur man∣davi.

℞. Rad. alth. ℥j. fol. malv. mer∣curial. an. Mj. fol. rutae. fl. Chamaem. & melilot. an. Mss. sem. anis. foenic. carui. an. ʒij.F. decoctio in jure pulli pingui. in colat. lb j. dissolv. Cass. hierae picrae. an. ℥ss. bened. Lax∣at. ʒij. ol. amygd. d. ol. aneth. & Chamaem. an. ℥j. salis gemmae. ʒj. salis communis. ʒss.M.F. Enema. nihil effecit. glandem adhibuimus sed frustra.

Ad ructus verò expellendos sume∣bat ex decocto fl. Chamaem. in cerevi∣sia. nihil juvabat. Ideo ad Clysteres fortiores transivimus, non tamen u∣num Clysterem super alium statim im∣mittendo, ut stolidi facere solent; qui singulis horis ferè indifferenter enema injiciunt: quod minimè fieri debet. Ideo expectavimus in alterum diem, & tunc decocto superiori addentes, fi∣cus pingues & passulas, & ℥j. fol. Se∣nae. & post colaturam eadem lenientia & laxantia, addendo butyri ℥j. & lo∣co ol. aneth. rutaceum, clysterem de∣nuo injecimus, qui tamen nihil effecit. Ideo sex vel pluribus horis intermissis, in eodem decocto decoximus pulp. colocynth. in nodulo raro ligatae, ʒj. agar. el. ℥jss. & hujus decocti acce∣pimus lb j. addendo bened. laxat. ℥j. cass. ℥ss. hier. picr. ʒiij. philon. ro∣man. (ob ingentem dolorem) ʒss. ol. chamaem. aneth. amygd. d. an. ℥j. sa∣lis communis, ʒjss. salis gemmae, ʒj· F. Clyster. injiciatur moderatè cali∣dè· quo quinquies egessit valde pituitosa cum flatibus multis, & do∣lor ex parte sedatus est. Die vero sequenti in diluculo exhibui ℈ij. the∣riac. opt. & spec. diagal. ℈ss. cum ℥iij. aq. hyssop. idque calidè egregiè. dolo∣rem sedabat sudore subsequente. sed hora sexta post meridiem cum dolor iterum rediret, hoc fotu rursus cessa∣vit, nec amplius rediit.

℞. Fl. chamaem. & melilot. an. Mj. sem. malv. lini, carui, aneth. an. ʒiij. coq. in aq. pro fotu cum spongia. Do∣lore non redeunte, ad reliquias ven∣tositatum depellendas, tum ructus auferendos, ad ventriculi & intestino∣rum roborationem, ex elect. sequenti sumebat omni mane, ad magnitudi∣nem castaneae.

℞. Conserv. fl. anthos, ℥ij. cons. ros. spec. diacumini, & diagalang. an. ʒij. cum syr. menthac. fiat ad modum conditi. Hisce praesidiis in longum tempus sanatus est. Sal gemmae pro∣prietate quadam, ut saepe experti su∣mus Scybalas emollit. Petrus Forte∣stus.

Page 209

obs. 5. lib. 21. De Mesenterii & Intestinorum Affectibus.

Si ex pituita crassa malum originem habeat, & dolor vehementissimus fu∣erit, praestat initio uti clystere ex oleo communi, Paulo authore. Saepe enim vitream simul cum faecibus pituitam expulit, ac dolorem subitò finivit talis Clyster· vel uti licet eodem o∣leo, in quo prius decocta fuerit ruta, seu semen aliquod quod fla∣tum dissipet; liquato prius in prae∣dicto oleo, adipe anserino vel gal∣linaceo· Fotus etiam in hunc mo∣dum praescribatur.

℞. Rad. alth. ℥jss. fol. malv. alth. an. Mj. fl. chamaem. melilot. summi∣tat. aneth. an. Mss. sem. faenugraec. lini, an. ℥ss. sem. anis. cumin. fae∣nic. an. ʒij. bulliant in hydraeleo· & cum spongiis duabus alternatim, partibus dolentibus applicentur. De∣tur quoque postea medicamentum diatrion piperion & theriaca. Ubi verò pituita satis est extenuata, purgans medicamentum exhibeatur, ut hiera. Petrus Forrestus. obs. 7. lib. 21.

Rondeletius nobilem Matronam cu∣ravit, cum gravissimo dolore coli de∣tineretur ex pituita, & nihil ad ma∣num esset, solo vino hippocratico in∣jecto, eodem modo & rusticus qui∣dam curatus fuit. Petrus Forrestus. in Schol. obs. 7. lib. 21.

Subsectio secunda. Pro Colica Biliosa.

FRigida aqua usus sum in iis quo∣rum vires robustas & partes prin∣cipes illaesas deprehendi: ac scio me levasse omnino dolorem & totum mor∣bum, ne reverteretur amplius, pro∣hibuisse.

Amatus. cent. 1. curat. 2. Histori∣am habet de Muliere colica ex calida causa laborante, quae ex potu aquae frigidae, subito incantamenti instar dolore laevata est, non amplius redue∣unte.

Idem quoque in filio Falconis colica à causa calida laborante, gelidam de∣dit, & insuper pannum lineum frigi∣da aqua immersum, ac manu pressum umbilico ad moveri jussit: nec non dia∣papav. in rotulis dabat, ac desuper a∣quam Endiviae· quibus paucis intra triduum sanus factus est, non sine multorum admiratione, & artis me∣dicae decore. Petrus Forrestus. Schol. obs. 12. lib. 21.

Religiosus quidam obnoxius erat co∣licae biliosae diuturnae & contumaci, quae saepe recurrebat. cujusdam consilio, sumpsit manè frustum butyri recentis, superbibendo parum vini. hoc reme∣dio per longum tempus continuato, ab affectu liber & immunis evasit. Laz. Riverius. obs. 71. cent. 2.

Page 210

Subsectio tertia. Pro Colico Dolore.

INter alia decoctum fl. chamaem. commodè exhibui· quod quidem si quid aliud hypochondriis ac reliquis visceribus quae circa hypochondria sunt, gratum existit. Condensata cor∣pora rarefaciens, indurata emolliens, ac tensa relaxans; doloresque sedat ac mitigat. Decoquantur cum cere∣visia. Hoc decocto saepius nos dolo∣rem mitigavimus, praesertim si cum pituita etiam flatus adessent. Petrus Forrestus. obs. 16. lib. 21.

Dedi usitatum meum ad dolores co∣licos sedandos remedium.

℞. Ol. amygd. d. rec. expr. ℥jss. vini malvat. ℥ss. syr. papav. ʒij. pro uno haustu. Felex Platerus. obs. lib. 2. pag. 450.

℞. Cassiae rec. extr. ℥ss. spe. hier. ʒss. ol. amygd. d. rec. q.s.M.F. bo∣lus. Egregium est hoc medicamen∣tum ad pituitae eductionem, nec sinit post ejus usum alvum indurescere. Quidam redactus erat ad extremam maciem ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 hominis esse videre∣tur, & laborabat simul perpetua ob∣structione & duritie alvi, & colica subinde recurrente, cum hoc aliquoti∣s usus esset, redierunt intestina ad of∣ficium suum. Caspar Hoffmannus. consil. 12. lib. 3. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio edi∣torum.

Si adest dolor colicus, injiciatur per Enema oleum amygd. d. cum vino malvatico· apponatur ventri rete castrati coctum in oleo adjecto chelidon. maj. contuso cum rad. si haberi possunt. Prosunt etiam Ca∣tuli lactantes ventri appositi, qui si veteribus Latinis Medicis fides est adhibenda, malum ad se trahunt, atque ipsi deinceps colicis doloribus moriuntur. Ventrem etiam Anatis vivae deplumatum malum ad se tra∣here, si ventri apponatur, experien∣tia constat. Idem praestat rana viva apposita. Magni etiam Medici aquam frigidissimam apponunt, nolim tamen ullum temerè ad hoc remedii genus pervenire. Per os magno cum ad∣jumento datur album quod in fimo gallinaceo reperitur ex optimo vino. Quidam adjiciunt membranas inter∣sepientes nucleum in juglande. Io. Crato. consil. 13. lib. 3.

Subsectio quarta. Pro Colico Dolore.

JAcobus. Finckius avunculus meus, suspiciendus colico dolore torque∣batur, canis milesius ventri impositus, qui cum incaluisset, urgebat exitum, vomuit vehementer, & tormina avun∣culi remiserunt.

Ancilla ejusdem in dolore denti∣um, eundem canem genis apposuit, sensitque levamen, sed canis dolorum impatientia hinc inde cursitare & la∣trare coepit. Thomas Bartholinus. hist. 53. cent. 6.

Colica oritur ex flatibus verum est, sed hic protinus aliqui festinant

Page 211

ad flatus discutiendos, adhibent fo∣menta, illinunt unguenta, dant per os flatus discutientia, &c. quae sanè in colica leviori faciunt quod debent, hoc est, discutiunt flatus: sed in vehemen∣ti tantum abest, ut prosint primùm administrata, ut plurimùm etiam no∣ceant, quandoquidem pituitam in in∣testinis contentam in flatus dissolvunt, & morbum augent. Sicut memini accidisse Doctori cuidam, quem re∣media contra Colicam apta, non apto tempore usurpata, pene enecarunt. habent flatus discutientia suum lo∣cum, & iis omnino opus est, sed an∣tequam ea adhibeantur, necesse est vias inferiores aperiri, stercora arida obstructionem facientia educi, & sic∣citatem intestinorum emendari. Ad hoc medicamentum nullum magis ido∣neum est quam Clysteres lenientes, mollientes, & si viscida materia adsit, etiam incidentes & abstergentes· ne{que} protinus si unum Enema successu ca∣ruerit, desistendum est ab ulteriore usu illorum, sed insistere oportet, donec obstructio à retentione faecum exorta tollatur. cur autem non recipienda sint olea in Clysteres non video, cum lubricitent intestina, eaque molliant· multo magis metuo siccitatem, quae non usurpatis oleis relinquitur. Gale∣nus certè cum ex phlegmate vitreo in∣testina ipsi veluti terebro perforaren∣tur, fatetur in illa sua colica, injecto per Clysterem oleo rutaceo, magnam frigidissimae pituitae, i. e. vitreae copiam excrevisse & convaluisse· Adscribam verba Langii popularis mei medici ex∣pertissimi ex epistolis ejus.

Si Colon (inquit) flatu grosso aut phlegmatis vitrei frigore & cruciatu intollerabili divellitur, si oleo subtilio∣ris substantiae, quale est Sabinum (in quo ruta aut semina cumini, dauci, anisi, decocta fuerint) cum Clystere infuderis, patientem confestim ab hu∣jus doloris colici carnificina liberabis. Avena in sartagine frixa, & sacculo indita, egregium est fomentum in do∣loribus Colicis. Marchionem quen∣dam ex magnis doloribus relevavi hoc uno, cum nihil reliquorum adesset ad manum. Attenuat flatus & vim habet etiam laxandi. Caspar Hoffmannus. consil. 14. lib. 3. consil. Cratonis. &c.

Subsectio quinta. Pro Colico Dolore.

OLeum amygdalinum cum vino malvatico haustum, usitatum & pervulgatum est remedium: verum ego ʒss. spermatis ceti addo· atque hoc inter efficacia & secreta remedia habeo, sed videndum ne sperma vetus sit & rancidum.

Galenus in dolore à ventositate or∣to, cucurbitam magnam cum multa flamma ventri ad umbilicum admovet, & ita subitò auxilium ferre affirmat, ut incantamenti simile videatur. In pau∣peribus allium cum sale contusum saepe magno successu ventri apponitur. In Colica & Iliaca plurimum valet extra∣ctum Calam. aromat. ad ℈j. cum syr. aliquo sumptum. Item Mithridati∣ca Antidotus, cum succo Cytoniorum in Lienteria. Io. Crato. cons. 21. lib. 5.

Page 212

Ad colicum dolorem prodest pro praeservatione Zona ex intestino Lupi exsiccato, ea cingatur die ac noctu. Si verò infestat colicus dolor,

℞. Succ. parietar. urin. pueri, an. ℥v. ol. rutac. vini cocti. an. ℥iij. ovo∣rum lutea ij. sal ʒj.F. Clyster. Heli∣deus de Paduanis. consil. 63. lib. 6. pag. 365. consil. Craton. &c.

Per superiora multa dari medica∣menta in colicis, non ita semper con∣venit, salubrior multò est crebrior Clysterum usus. Utatur aliquot die∣bus ante coenam & prandium ʒj. se∣quentis pulv, saepissimè à me in colica experti cum vino albo.

℞. Cinamom. inter opt. ʒiij. ga∣lang. cal. aromat. an. ʒj. bacc. lauri, ʒjss. cumini, ʒij.C.C. usti, ʒjss. sem. rutae, ʒss. anis. foenicul. an. ℈iiij. caryoph. ʒj. pulverisatis singulis subtilissimè & mistis adde spec. dianis. ʒjss. sacchar. albiss. ʒv. ℈ij.F. pulvis.

Emplastrum denique in torminibus celebre sequens est.

℞. Emplast. de baccis Lauri. ℥iiij. de melilot. ℥j.M. malax. cum modi∣co ol. chamaemel. & rutac. ut fiat massa. Io. Naevius. consil. 89. pag. 649. lib. 6. consil. Cratonis, &c.

Urgentibus doloribus, injiciatur Clyster ex decocto veronicae hoc mo∣do;

℞. Veronicae, Miij. fl. Sambuci, Mj. absynth. p.ss. coq. in lacte, vel quod melius est, in jure capi. in co∣at. lb jss. dissolve sacchar. ℥iij. aloes. ʒjss. myrrh. ʒj.M.F. Clyster. Io. Crato. consil. 99. pag. 652. lib. 6.

Imprimis commendatur decoctum veronicae, quae à proprietate colicis medetur; ea coquitur in jusculo gal∣linaceo, & librae juris decocti adjicia∣tur vini malvatici, lb ss. myrrh. ʒss. & tanquam Clyster imponitur. rectè etiam decoctum veronicae ex vino albo cum ℈ss. myrrhae, per os inchoanti∣bus & urgentibus doloribus datur. Io. Crato. consil. 10. lib. 1.

Subsectio sexta. Pro Colico Dolore.

NUllum praestantius aut divinius remedium pro eo propulsando invenimus quam lupi intestinum: in pollinem enim redactum & vino ge∣neroso exceptum ac calidè epotum, brevi opus suum confecit, & ipse aeger sanns evasit. Amatus Lusitanus. cent. 3. curat. 12.

Plurima sunt quae pro praeservatio∣ne & curatione doloris colici, ab oc∣culta proprietate operantia, à medicis praescribuntur auxilia. Lupinum ster∣cus summè laudat Galenus & apposito exemplo confirmat. lib. 10. De simpl. med. facult. titul. Stercus Lupinum. Sic pudendum tauri specifica virtute mirificè juvat. Plurimos notavi mi∣setrimè hoc tormento concussos, qui solum hoc auxilio sanitati sunt resti∣tuti. Alii ab eo hujus vi sunt prae∣servati: utere eo in pulverem redacto ℈j. quantitate in malvatico dissoluto. Zacutus Lusitanus. observ. 26. lib. 2. prax. admirand.

Propinetur cum vino vel liquore convenienti, stercus lupinum in sub∣tilissimum

Page 213

pulverem redactum ad ℈j. pondus. mira dum dictu! acerbissi∣mos dolores citò hoc pulvere evanuisse vidimus, qui in colicis▪ omnibus dolo∣ribus tam à frigida quam calida causa ortis summoporè auxiliatur: non ope∣ratur qualitate manifesta, sed tantum occulta, ut pluries experti fuimus. Dominicus Panarolus. observ. 36. Pentecost. 3.

Si dolor Colicus urgeat, fotus ex Chamaemelo & seminibus Lini & faenugraec. utatur. valet quoque equi∣num stercus. Guil. Ballonius. consil. 117. lib. 1.

Urinae potum ad gravissimos mor∣bos frigidos propulsandos summè esse ex usu, unanimiter authores confir∣marunt. hanc ego à puero impube ex∣tractam saepe ℥viij. quantitate cum melle despumato permixtam, actu calidam patientibus dolorem colicum caeteris non conferentibus auxiliis ex∣hibui. omnes excretis flatibus per in∣feriorem & superiorem ventrem, rup∣taque copiosè alvo superstites eva∣sere. Zacutus Lusitanus. obs. 27. 〈◊〉〈◊〉. 2. Prax. Admirand.

Adolescens biliosissimus vigente hy∣eme in Colicum dolorem incidit ia atrocem, ut ingenti dolore sitique op∣pressus velut amens, tes dies insomnis duceret. vocatus usus sum sectione ve∣nae, refrigerantibus Clysmis, frigidis julapiis, & aliis quae furentem & a∣crem bilem mulcerent, ac lenirent: sed cum dolor ingravesceret, sitis ur∣geret, ex nive Emplastrum parti do∣leni impono, & gelidissimam cum fac∣charo ad saetatem bibendam offero; non transierat hora, quin fe snum re∣pentè exclamaret, ita ut codem victu frigido nutritus, à dolore secuus eva∣serit. Zacutus Lusitanus. obs. 25. lib. 2. Prax. Admirand.

Subsectio septima. Pro Colico dolore.

℞. TEsticul. equor. vino generoso optimè laventur. Deinde in taleolas incidantur, & in fumo exsic∣centur sensim non multum ealido, ne comburantur. usus tempore.

℞. Testium sic siccatorum ʒj. in pulverem reducatur cum ʒss. sem. anis. contus. & in vino vel jure exhibe· quod debet fieri post aliquam evacua∣tionem per Clysteres.

Hoc est singulare quoddam remedi∣um ad dolores colicos tum curandos, tum praecavendos. à proprietate sub∣stantiae operatur; & illud expertus fui in mipso, & in multis aliis, & tan∣quam secretum inter mea secreta prae∣cipuè habeo.

In eandem intentionem exhibetur etiam pulvis jecoris lupi exsiccati cum magna utilitate▪ Rodericus à Fonseca. Tom. 1. consult. 57.

Ubi morbus non cedit, quidam ex∣hibent. ℥iij. ol. rec. amygd. d. cum vino albo. & aq. parietar. Deinde ex∣hibent glandem plumbeam argento vi∣vo illitam in formam pilulae, qua rati∣one quidam liberatus est, in summa desperatione. Sed ut arbitror fuisset convenientius exhibere ℈ss. argenti

Page 214

vivi crudi. Rodericus à Fonseca. Tom. 2. consult. 81.

Hic Venetiis, maximè celebre pro leniendis doloribus colicis est placenta ex pluribus ovis contusis, cum pulvere cumini in sartagine cum ol. Chamaem. confecta, quae ad locum dolentem ap∣ponitur. Balneum etiam universi corporis ex oleo, caeterorum omnium mea sententia est praestantissimum. Lae∣lius à Fonte. consult. 146.

Nescio qua bona fortuna in radicem imperatoriam, quae species est chamae∣leontis albi, & vulgò Cardopatia ap∣pellatur, incidi: eam Cyatho vini imposui, & singulis diebus ante coe∣nam haustum dedi, & coeperunt dolo∣res conquiescere. Cum autem radix illa aliquid malignitatis, praesertim cum est humidior, haberet, itaque cum triduo sumpsisset, & dolores jam re∣mitterent, ʒss. Myrrh. in vino exhi∣bui. Dedi etiam theriacam cum cal. aromat. extracto. & secundum divi∣nam benignitatem contulerunt haec re∣media. Io. Naevius. Consi. 100. lib. 6. Cratonis, &c.

Subsectio octava. Pro Colico dolore.

AUlicus quidam incidit in dolo∣rem colicum gravissimum: ad cujus sublationem, primò injectus est Clyster emolliens & purgans, postea carminans & evacuans, cum terebin∣thina a quo levatus est, sed brevi dolor rediit. tandem in decocto carminante dissolvi jubeo aq. benedict. ℥iiij. dia∣phaen. ℥j. à quo quater dejecit pituito∣sa multa & omnino liberatus est.

Eodem Clystere & alter à simili do∣lore sanus evasit. Lazarus Riverius. obs. 67. cent. 1.

Vir quidam quadragenarius gravis∣simo dolore colico correptus est, qui neque Clysteribus laxantibus, & car∣minantibus, etiam cum aq. benedicta; ne{que} fomentis ac semicupiis intra 24. horas usurpatis sedari potuit: eoque continuo. saeviente sequentes pilulas praescripsi.

℞. Aloes opt. ʒj. diagrid. gr. viij. laudan. opiat. gr. v.F. pil. vj. deau∣ratae. has sumpsit media nocte, manè hora quarta dolor protinus quievit, & per diei decursum purgatus est quin∣quies. sicque omnino liberatus. Laza∣rus Riverius. obs. 1. Cent. 2.

Juvenem quendam 18. annos na∣tum colico dolore acerbissimo laboran∣tem invisens, statim praescribo ad im∣manem dolorem coercendum, quem vix sustinere poterat, laudan. opiat. gr. vj. quibus intra duas horas dolor omninò sedatus est, nec in posterum rediit. Lazarus Riverius. observ. 12. cent. 1.

Mulier quaedam subitò correpta est doloribus vehementissimis ventriculi & lienis regionem occupantibus, qui neque fomentis, neque purgatione, se∣dari potuerunt: sed phlebotomia ce∣lebrata, satis larga manu è brachio si∣nistro statim evanuerunt. Lazarus Ri∣verius. obs. 44. cent. 1.

Mulier quaedam sexagenaria dolo∣ribus colicis acerbissimis conflictata, post duos clysteres frustrà injectos,

Page 215

sumpsit intestini lupi pulverat ʒj. cum vino, & statim dolor evanuit. Post 10. vel 12. dies, licet per apoze∣mata purgata fuisset, dolor redilt acer∣bior quam antea, ac licet in clystere philonii ʒij. dissolutae fuissent, dolor non quievit, praedictus pulvis iterum fuit exhibitus, & dolor imminutus est, ac post trium horarum spatium omni∣nò ferè sublatus. Sed postridie rediit acerbior quam antea; exhibita fuerunt laudan. gr. v. & dolor omninò subla∣tus est, nec amplius rediit. Lazarus Riverius. obs. 86. cent. 1.

Si Clysteres dolorem non solvant, in iis pertinaciter insistendum non est, sed satius est leni aliquo medicamento uti. observatum est, cum aeger quidam triginta clysteres sine fructu accepisset; alium medicum mannae ℥jss. cum ol. amygd. d.℥ij. in jusculo gallinae pingui exhibuisse, & aegrum à dolore liberasse. in dolore tamen qui fit à pituita crassa fortiora medicamenta exhibenda. Gal∣banetum Paracelsi humori discutiendo idoneum est, si totus venter eo illina∣tur. illius descriptio à Cratone talis proponitur.

℞. Gummi elemi, hederae, galba∣ni; ol. laurin. an. part. aequales. di∣stillentur in arena per retortam; ser∣ventur seorsim, primùm aqua, deinde oleum clarum, tertiò oleum crassum instar mellis, quo imprimis utendū est.

Ad colici doloris qui in paralysin degenerat, curationem, alvo variis clysteribus soluta, primisque viis ca∣thartico apertis, demittatur aeger in balneum tepidum, ex decocto emolli∣entium paratum, bis, ter, quater, quin∣quies in die, ut acrimonia humoris tem∣peretur, postero die cathartico accomo∣dato humor ille purgetur. Deinde repe∣tatur balneum. id{que} alternis diebus faci∣endum, si vires aegri ferre queant, donec expurgatis humoribus, & sedato dolore aeger in tuto sit. interim Clysteres conti∣nuentur, praesertim qui ex lacte paran∣tur, ad dolorem demulcendum; quibus cassia, oleum violac. & Lilior. admi∣sceri poterunt. venter ol. Chamaem. aneth. amygd. d. lilior. cum bùtyro frequenter inungatur. neque omitten∣da est, ab ipso morbi initio, phlebo∣tomia, eaque purgationi praemitten∣da, ac saepe iteranda, si sanguis prava qualitate infectus appareat, aut si do∣lor rheumatismi particeps esse videa∣tur. Denique omnia remedia quae in colica biliosa proposita sunt, hic etiam aptari poterunt. quibus non conferen∣tibus, nonnulli medici. confugiunt ad potionem sequentem, quam licet sor∣didam & delicatorum hominum ore indignam exhibent, & dolorem sta∣tim mitigare affirmant.

℞. Stercoris equini ℥j. minutim di∣vidatur & infundatur in aq. papav. rhaead. lb j. in qua guttulae 7. vel 10. spiritus vini dissolutae fuerint. fiat cola∣tura cum expressione levi, & paren∣tur potiones tres satis amplae sumendae horis exacerbationis doloris. Si verò affectus in paralysin degeneret, lenien∣da est spina dorsi & partes paralyticae, balsamo resolvente & nervos roboran∣te. Galbanetum Paracelsi hic praeci∣pue confert, si partibus praedictis; tum etiam umbilico, admoveatur Lazar. Riverius. lib. 10. Prax. Medic. c. 1.

Page 216

Subsectio nona. Pro Colico dolore.

FIliolus meus Carolus in aetate 4. mensium correptus fuit colico do∣lore saevissimo, qui clamores & ejula∣tus continuos ab eo extorquebat. Ex∣hibui pulv. el· diamosch. d.℈ss. cum lacte. quo dolor quievit per horae qua∣drantem, & iterum rediit cum pari sae∣vitia; injectus fuit Clyster ex decocto anisi & Chamaem. cum vitello ovi, & saccharo, eoque dolor omnino subla∣tus est.

Post octiduum eodem dolore affectus est, ita acerbo, ut priori deterior appa∣reret. sumpsit pulverem sed frustra: injectus fuit Clyster praedictus etiam frustra. tandem admoveo fotum toti ventri ex decocto anisi & Chamaem. in aq. vitae. prima applicatione dolor omnino desiit. sequenti iterum rediit dolor, eoque aliquantulum praedictis remediis mitigato, postero die manè exhibita fuit Syr. ros. ℥j. quem assu∣mendo, vomuit pituitam instar albu∣minis ovi, sed nihil ferè dejecit. tor∣mina recurrebant. iteratus Syrupus cum ʒj. infus. Senae, etiam parum prae∣stitit. tandem exhibui pulverem comi∣tis. ad ℈ss. cum lacte, eoque blandè ac copiosè purgatus est, & ab hoc affe∣ctu omnino liberatus. Laz. Riverius. obs. 27. cent. 2.

Quidam gravissimo colico dolore excarnificatus triduum integrum, cum nullis anodynis levaretur, sumpta ʒj. pulv. intestini lupi cum paueo vino generoso, incantamenti instar in pri∣stinam valetudinem erectus fuit. Mille alios colica laborantes hoc unico me∣dicamento restitui, nullo injcto cly∣stere, aut cathartico sumpto; quod admirationem fovet. Petrus Pachequus. obs. 2.

Quidam retulit mihi se colico dolo∣ri obnoxium fuisse per multos annos, quo frequenter affligi solebat, ab eo{que} liberatum sequenti remedio, una tan∣tum vice assumpto, ita ut nunquam de∣inceps in eum inciderit, & plurimos alios, quibus idem remedium commu∣nicavit, fuisse etiam liberatos.

Hoc remedium est dolii obturamen∣tum, ex subere confectum quod per plures annos huic usui inservierit, at{que} adeo probè vino imbutum fit, illud au∣tem suber igne comburendum est, ejus∣que cinis exhibendus cum vino albo. ʒj. pondere, urgente dolore. observ. 7. observationum à Riverio hinc inde decerptarum.

Nobilis quidam 40. annorum tam saevissimis coli & ilei intestinorum do∣loribus torquebatur, ut mortem sibi ip∣si consciscere omnem captaret occasio∣nem. Ego accitus dolorem hunc imma∣nem multis ritè adhibitis pharmacis demulcere sedulò dedi operam, sed fru∣stra, tandem tale decerno Enema.

℞. Juris pisorum ℥viij. aq. nostrae benedict. ℥ijss. Sacch. ℥ss. ol. commu∣nis ℥iiij.M. simul. S.A. & injiciatur quavis hora recrudescentiae doloris ca∣lidè. Ex hujus Clysteris repetitione miraculose omni sopito dolore, & cau∣sa doloris noxia exclusa convaluit. Martinus Rulandus. curat. 22. cent. 6.

Page 217

Vir quidam coli dolore infestè cru∣ciatus, liber & sanus illico evasit per sequens infusum catharticum.

℞. Trochisc. alhand. pulv. ʒj. seri lactis. ℥x. macerentur per noctem in loco calido, fiatque infusio: de qua colata bibit calidè ℥v. sedens in balneo aq. dulcis. tantundem bibit & fecit se∣quenti die; & statim sanatus est. Martinus Rulandus. curat. 61. cent. 10.

Subsectio decima. Pro Colico dolore.

IN Colica & Iliaca flatulenta, reme∣dium specificum est mixtura spiri∣tus vini & spiritus salis an. ʒss. vel ℈ij. in aq. communi tepida sudoribus exinde provocandis data. illicò nimi∣rum sitientes spiritus colicae admini∣stros potat, ac in vapores resolvit. Patiens quiescat, licet id ei difficile: motu enim crescit malum. In Colica ponatur magnes super umbilicum & statim cessabit dolor. Io. Hartmannus. Pract. Chimiatr.

Vir quidam patiebatur saevissimum & crudelissimū dolorem colicum, cum cibi potus{que} vomitu. hunc ita sanabam.

℞. Spiritus vitae aurei. ℥j. hoc valde est expurgatus. atque inde quievit do∣lor. Martinus Rulandus. curat. 5. cent. 3.

Studiosus quidam 18. annorum af∣fligitur colico dolore. Sanatur à me unico die hoc modo.

℞. Extract. Esulae. ʒss. aq. font. clarae. ℥iiij.M. Fiat. haustus colandus. calaturam bibit calidam, qua probè expurgatus est cum colici doloris re∣missione, altero die iteravit hunc hau∣stum, & integram obtinuit sanitatem. Martinus Rulandus. curat. 45. cent. 7.

Aurifaber quidam colica & diarrhaea subinde corripi solitus, hoc facili re∣medio illicò se curat, sedendo nimirum per satis longum tempus super incu∣dem probè calidam. Honoratiss. D. Robertus Boyle. libro de utilitate na∣turalis Philosoph. Part. 2. Sect. 5. cap. 14.

℞. Jusculum cum allio & oleo oli∣varum, & calidè hauriatur cum vini opt. dimidia parte. saepè enim exper∣tum est. Petrus Borellus. obs. 92. cent. 4.

Multos qui colica graviter afflicti essent, curabat medicus quidam ex∣perientissimus facillimo hoc remedio. Stercoris ovilli globulos vj.vij. aut ix. solvebat in vino opt. colabat, & forti∣ter expressum infusum propinabat. quibusdam praeterea exhibebat magno. emolumento pulv. compositum ex part. ij. rasurae ossium dactylorum, & part. j. pulv. ovorum ex quibus pulli fuerint exclusi. Hieronymus Reusnerus. obs. 178.

Syrupus ex aqua vitae paratus cum Saccharo in crudis humoribus tormina excitantibus mirificè contulit. In co∣lico dolore praesertim circa ventricu∣lum vexante, conferre dicunt juscu∣lum exsucco amygd. d. cum granis a∣liquot piperis longi ex vino Hippocra∣tico pauco.

An in colicis doloribus sectio venae? imo praesens remedium si à bile esse videtur. cavendum à medicamentis

Page 218

validis, & usu linteorum impensè calidorum. tepore juvantur & ther∣masmate. Syrupus violatus confert, imo & usus lactis recens mulcti aut calidi Guil. Ballonius. lib. 1. Epid. & Ephe∣mer.

Vidimus cuidam acerbitate doloris colici detento placatos esse dolores ad∣hibito umbilico modico Emplastro caustico, & veluti escharam faciente, & intus foras evocante. quomodo etiam in doloribus dentium deforis extremo maxillae inferioris Escharoticon miro profectu applicant quidam. Pericula ista nos debent cautiores & scientiores reddere ad excogitanda affinia reme∣dia, sed illis aliquanto tutiora. Idem ibidem.

Efficax ad Colicam est oleum Sapo∣nis. Quod sic paratur.

℞. Saponis hispan. part. j. calcis vivae part. ij. distillentur per alembi∣cum vel retortam, oleum ab aqua se∣paretur, cujus guttae vj. vel vij. umbi∣lico cum gossipio imponantur. Sen∣nertus. Pract. lib. 3. part. 2. sect. 2. cap. 2. & instit. lib. 5. part. 3. sect. 3. cap. 6.

Sectio 39. De Columellae inflammatione.

GUrgulio quod figura columnam referat Graece dicitus 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, La∣tinis Columella. saepè haec pars inflam∣matione laborat, figura duntaxat se∣cundum longitudinem & magnitudi∣nem mutata. Si enim inferior ejus pars crassa & orbicularis ad uvae simi∣litudinem evadat, non amplius colu∣mella sed uvula dicetur. Inflammatur columella ob effusos copiosius in par∣tem humores: qui effunditur humor sanguis est imprimis tenuis, aut pitu∣ita sanguine mixta. Adest tumor, dolor, ardor, & rubor, cum deglutien∣di difficultate, & suffocationis quo∣dam periculo, interdum & cum fe∣bre.

Subsectio unica. Pro Columelae inflammatione.

PRaemissis Clystere & venae sectio∣ne, hoc gargarisma (cum essemus in principio) ad fluxionem reprimen∣dam praescripsi.

℞. Aq. plantag. lb jss. aq. Equiseti. lb ss. fl. ros. rubr. p.j.ss. gallarum con∣tritarum numero iij. ebulliant unica forti ebullitione colat. adde diamori ℥iij.M. Postea venas sub lingua secari feci. & uvulam etiamnum inflamma∣tam, & propendentem pulvere alu∣minis usti & boli armeni simul mixtis sublevavi. Hoc deinde gargarismo u∣tens convaluit.

℞. Plantag. bellid. min. fl. ros. rubr. an. p.j. balaust. ʒiij. coq. in a∣qua ad lb j. adde aq. plantag. lb j. sem. Cydon. ʒj. sem. malv. ʒss. rursus bul∣liant. addendo diamori ℥ijss. Mell. ro∣sat. colat. ℥ss.M. pro gargarismo. ju∣bebam quoque ut ex dianuco lambe∣ret, quo utebatur Galenu in Hortula∣no. Petrus Forrestus. obs. 1. lib. 15. de faucium, guttur. gulae▪ & asperae ar∣teriae affectibus.

Page 219

Mulieri cuidam tonsillae vehementer tumebant, columella inflammata & valde laxata erat, ut vix deglutire & respirare posset. illam curavi in hunc modum.

℞. Aq. font. ℥ij. olei vitrioli tot guttas quot acidam multum reddant. In hac aqua intinctam pennam ad fau∣ces tumentes immittebat aliquoties in horas singulas: cujus usu ore permulta phlegmata continuò emittebat & ex∣puebat. Post aquae immissionem ex praecepto meo Succinum album car∣bonibus imposuit, & per insundibu∣lum ore fumum excepit. & sic cum multorum stupore intra diei spati∣um sanitatem obtinuit. Nam mox sine molestia deglutivit, facilè respira∣vit, benè dormivit, tumor & inflam∣matio profinus sablata fuit. Marti∣nus Rulandus. cent. 2. cur. 97.

Sectio 50. De Comate.

〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 (quasi per Syncopen pro 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 à 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dormio) & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 i. e. in somnum propensio & inclinatio, pro eodem accipiuntur; & nihil aliud sunt quam profunda & nimia in somnum delatio & propen∣sio, somno subsequente vel non. Si sequatur somnus dicitur coma somnu∣lentum, in hoc aegri aperire oculos ne∣queunt, & non solùm in somnum in∣clinationem perpetuam habent, sed & profundius dormiunt, difficulter etiam excitantur. si nequeunt dormire, vo∣catur affectus Coma 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu vi∣gil. quod est cum aegri clausos habent oculos ut dormire videantur, cum ta∣men vigilent. Causa comatis som∣nolenti est quicquid spirituum anima∣lium ad sensus organa influxum prohi∣bet; ut sunt intemperies cerebi frigi∣da & humida praesertim cum materia, quae vapor est saepius quam humor: copia etiam calidorum & putridorum vaporum ad caput exhalentium, velà toto, ut infebribus, vel à parte aliqua, ut ventriculo, intestinis & vermibus in iis. Haec enim cerebrum replent, ca∣nales spirituum animalium ad sensu∣um organa obstruunt, & spiritus ipsos torpidos reddunt, unde facilè ob∣repit somnus hic praeter naturam. Probabilis etiam est, nec improbanda eorum opinio, qui hujus mali causam vaporibus adscribunt narcotici; spiri∣tibus animalibus torporem inducenti∣bus.

Differt hic affectus à Caro, quod in Comate interrogati respondent, in Caro vero nequaquam. Coma vigil fit ex certamine biliosi & pituitosi hu∣moris in cerebro, unde soporis & vi∣giliarum est mixtio, bilis enim vigili∣as, pituita verò soporem inducit. Po∣test quoque hujus Comatis causa assig∣nari vapor narcoticus simul & men∣tem turbans. Sunt enim plurima narcotica, quae & somnum inducunt, & diliria excitant. Qui Comate vi∣gili laborant, oculis conniventibus somnum captant, dormire tamen non possunt, aut si dormiant, mox exci∣tantur, delirant, corpus varie movent,

Page 220

temerè è lecto surgunt, moxque ite∣rum decumbunt, aliquando adstantes invadunt.

Subsectio prima. Pro Comate seu Subeth pue∣rorum.

PUer quidam 5. annos natus, cras∣sus & obaesus, subitò incidit in co∣matosum affectum; cui convulsiones interdum superveniebant. Vocatus statim praescribo clysterem ex hiera di∣aphoenicone & aqua benedicta. Quo multum purgatus est. Rejecto Cly∣stere, exhibeo salis vitrioli, ʒss. & provocato cum penna vomitu, mul∣tam pituitam excrevit, ac paucis post horis liberatus est. Lazarus Riverius. obs. 28. cent. 4.

Puella quaedam 8. annorum comate detinebatur cum convulsionibus fre∣quentibus, cui medici multa remedia adhibuerunt, clysteres nempe, fricti∣ones, cucurbitulas, vesicatoria, sternu∣tatoria, & similia. ego vitrioli albi ʒj. cum jusculo exhibui, & vomitu exci∣tato ilicò liberata est.

Filius cujusdam hortulani 5. vel 6. annos natus, eodem affectu cum con∣vulsionibus detinebatur, cui exhibui aq. bened. Rulandi. ℥ss. unde supra & infra purgatus est, & ab affectu libera∣tus. Samuel Forminus. obs. 11.

Subsectio secunda. Pro Comate.

SAcerdotem juvenem robustum co∣mate vidi correptum à recediva fe∣bris, clystere acerrimo cum Colocyn∣thidis ʒiij. Mell. ros. ℥ij. & sale, sine efficacia indito, Praevotius 7. Vesican∣tia imperavit. quibus parum proficien∣tibus, ad occipitis inustionem ventum; à qua melius habuit. Io. Rhodius. obs. 36. Cent. 1.

Commune est omnibus Cataphoris remedium aceti acerrimi perfusio su∣per laminam ferream ignitam, quae multos fumos acres excitat, qui nari∣bus attracti, cerebrum exsiccant, som∣numque expellunt. efficacius erit si ad∣datur semen nigellae vel rutae aut ca∣storeum. Guil. Rondeletius. Pract. lib. 1. cap. 19.

Qui in somnum profundissimum cadebat, pro apoplectico falsè habeba∣tur. hunc autem difficulter ligaturis fortibus ac vinculis injectis, ac demum solutis, tum frictionibus excitare po∣tuimus. Sed injecto acri clystere cum multis molestiis & vellicationibus ex∣citatus est. srigidum & humidum ha∣bebat cerebrum, pituita refertum. Post exhibitum oxymel Scyllinum & Syru∣pum è Staechade, has pilulas commodè devoravit.

℞. Pil. Coch. ℈ijss. Castor. ℈ss. cum Syr. è Staechade F. pilulae v. qui∣bus alvus egregiè turbata est. demum adhibita theriaca ad ʒj. vigil. factus est, & à somno excitatus ad mentem

Page 221

rediit. Petrus Forestus. obs. 33. lib. 10. De Cerebri morbis.

Subsectio tertia. De Comate somnolento ex vini nimio usu.

SAcerdos quidam si apud Convivas paulo largius vinum hausisset, co∣mate soporifero detinebatur, adeo ut neque tympanis valde sonantibus, nec quovis horribili strepitu aut sonitu, vel exclamationibus à somno exper∣gisceretur: imo in mensa sedens, som∣niculosus, stupidus & immotus mane∣bat: & si annuli à digitis detrahe∣rentur, & modò in hanc, modò in aliam partem propulsus, & si in do∣muni ab aliis ferebatur nullo modo excitabatur. Huic viro ego Apo∣plexiam, aut aliud gravius malum ob hoc accidens praedixi: nec me fefellit prognosticum, postea enim ab Apo∣plexia extinctus est. Alios etiam no∣vi, qui ubi largiter potassent, ilicò Coma soporiferum incurrebant. Pe∣trus Forestus. Schol. obs. 34. lib. 10.

Sectio 51. Pro Condiendo Funere Magna∣tum.

IN Italia hic ordo servatur, pri∣mùm Pharmacopolam jubent, ut haec simplicia adornet, quorum postea in conditura usus erit.

℞. Ros. rubr. absynth. sicc. lavend. nuc. cupress. salv. an. Miij. cal. aro∣mat. spic. nard. an. Mj. myrrh. mastich. aloes. an. ℥jss. cinnamom. macis, nuc. mosch. caryophyll. croci, an. ℥j. alu∣min. roch. acatiae, an. ℥ij. sal commu∣nis, lb j. cumini, furfur. torrefact. an. lb j. Contusa omnia grosso modo serventur ad Condituram. Item,

℞. Aq. vitae, lb x. aceti acerrimi, lb xv. stup. canabin. vel cotti, lb viij. Spongias magnas numero iiij. ista om∣nia apparata habere decet.

Administratio autem conditurae hac ratione perficitur.

Inciso ventre longitudinaliter, & la∣titudinaliter detracto etiam sterno, & serra ablato Cranio, auferuntur omnia interranea omnium trium cavitatum. Postea totum corpus intus aqua frigida primò eluitur, ac spongiis abstergitur. secundò, aceto acerrimo. tertiò aqua vitae diligentissimè. Deinde facta cum sicca spongia abstersione, pulvis inspersus infricatur ea ratione qua su∣illam carnem sale condimus. Tandem faldellae ex stupa aut coto aqua vitae immersae, & rursus manu expres∣sae undequaque carni applican∣tur,

Page 222

insperso una pulvere, quibus ca∣vitas ventris, pectoris & capitis tota adimpletur; ac demum consuitur cutis. Postremò omnium linteo in∣cerato calente adhuc, cadaver obvol∣vitur, ita tamen, ut digitus à digito sit separatus. Denique cadaver linteo incerato involutum, pro Colophone pici navali illinitur. Conservatur cadaver hac ratione conditum ad de∣cem vel duodecim annos, quod si diu∣tius adservari velis, omnes musculi totius corporis longitudinaliter incisi, & praescripto modo eloti, pulvere e∣runt aspergendi & apprimendi.

Ita paratur Linteamen inceratum.

℞. Cerae novae lb ij. resin. pini, te∣rebinth. an. lb j. gummi arabic. ℥vij. colliquatis omnibus immerge lintea∣men, vel tantum telae lineae quantum sufficit ad involutionem totius corpo∣ris, quo extracto insperge cumini pul∣verati pulverati, ʒviij. (potius ℥viij.) salis communis. ℥iiij.

R. Picis nigr. resin. pini, an. lb iiij. styrac. liquid. ℥ij. solutis omnibus ad ignem illinatur totum corpus lintea∣mini in cerato jam involutum. hac ra∣tione & hoc modo ipse aliquoties & vidi in Italia, & feci nostrorum prin∣cipum corpora condiri. Reinerus So∣linander. Cons. 14. Sect. 4.

Sectio 52. Pro Conditura Corporis Nobilis Viri.

℞. VIni sublimati mensur. ij. pro abluenda post exenterationem tota cavitate interiore pectoris & ab∣dominis, quae statim post factam ab∣lutionem terebinthin. undiqua{que} asper∣gatur, ut pulveres & herbae injiciendae melius adhaereant. Postea sequenti∣bus impleatur.

℞. Fol. rosmar. lauri, hyssop. ab∣synth. menth. rutae, salviae, serpill. puleg. origan. scordii, fl. rosmar. ros. lavendul. chamaem. staechad. spicae communis an. Mij. sem. carui, foenicul. an. lb jss. rad. Gentian. caryophyllat. angelic. valerian. an. lb j. incidantur crassiusculè.

℞. Aloes lotae, lb ij. myrrhae, lb ss. mastich. thur. an. ℥ij. benzoin. styrac. calamit. ladani, cinnamom. caryoph. nuc. mosch. macis, croci, an. ℥j. mum∣miae, ℥ijss, crasso modo contusa M. cum praecedentibus. Haec omnia ca∣pacitati injiciantur, corpusque suturis occludatur. ac sequentibus oleis totum corpus inungatur.

℞. Ol. absynth. rutae, spicae, cha∣maem. an. ℥iiij. ol. juniperi, laurin. an. ℥ij. ol. petrol. ℥jss. ol. terebinth. ℥j.M.

Ad incerationem indusii, quo cor∣pus post inunctionem induatur.

℞. Terebinth. lb iij. cerae, lb xv. dissolve cum oleo pro cerato.

Page 223

Pro replenda capacitate Narium & Aurium.

℞. Ol. nuc. mosch. express. ℥ss. ol. ca∣ryoph. destill. ℥jss.M. Gregor. Horstius. Appendice ad observ. 9. lib. 3. De Mor∣bis pectoris.

Sectio 53. De Contusione.

COntusio in quacunque corporis parte sit, nihil aliud est quam interna membri continui solutio & collisio, extrinseco plerumque integro apparente. Fit à re gravi, dura & obtusa, eam sequitur aliquando 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sanguinis scilicet subter cutem effusio.

Subsectio prima. Pro Contusione sine Vulnere.

VIr quidam dum canem fortiter percuteret, ex improviso ceci∣dit super coxam; insignem dolorem ex contusione cum pateretur, oleo ro∣saceo & myrtino imprimis locum af∣fectum ut inungeret mandavimus▪ quo dolor omnis tandem cessavit, nul∣la subsequente inflammatione, aut partis collisae nigritie. Soleo enim in contusione ex casu aut collisione, ne fi∣at inflammatio, echymosis, seu san∣guinis sub cutem aggregatio, modo nulla sit carnis ruptio, uti ab initio so∣la olei rosac. inunctione cum myrtino. quae multis ita profuerunt, ut non o∣pus fuerit aliis remediis· alioquin po∣stea inungere soleo cum unguento A∣labastrino.

Doctor Iasn qui de uteris Librum edidit, in offensione & contusione absque vulnere, & casu, nautis in mari degentibus, quibus remedia ad manus non essent, imperabat, ut peplum in muria (vulgò pickle.) calida immer∣sum & expressum apponerent· nec alio remedio quam hoc ad contusionem offensionem & casum utebatur.

Quidam contusionem pedis hoc Empiastro curavit.

℞. Stercoris vaccin. absynth. an. Mj. furfur. Mss. fl. chamaem. ℥ij. cum ol. chamaem. F. Emplastrum. Petrus Forrestus. obs. 28. lib. 6. Observ. Chi∣rurg.

Subsectio secunda. Pro Contusione.

ADolescens quidam ex alto ceci∣derat, ita ut omnia membra admodum contusa fuerint, & brevi moriturus videretur· pater ipsius acce∣pit favos cum melle & coxit in vino ad consistentiam unguenti, quod ex∣tendit super corium vervecis receuter mactati, eoque aegrum involvit· rei∣terata per triduum operatione, aeger omninò curatus est. In contusionibus particularibus, extenditur unguentum super linteum, & applicatur, statim curat. Laz. Riverius. obs. 29. cent. 3.

Page 224

Sectio 54. De Convulsione.

COnvulsio (Graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Cel∣so Distentio nervorum) est par∣tium quae sponte nostra (non sua) mo∣ventur, praeter voluntatem sursum ad principium suum contractio, quam rigor, figurae depravatio & acerbissi∣mus dolor consequitur. pars affecta est Musculus, qui proprium est vo∣luntarii motus instrumentum, medi∣antibus tamen nervis & musculorum fibris. Causa proxima (rejecta perce∣lebri veterum opinione de repletione & inanitione, quae tot difficultatibus involuta, animum veritatis avidum satiare nequit) est expultricis faculta∣tis partium in musculo nervosarum à re quapiam molestante irritatio, animali ibidem facultate in consensum tracta & motum perficiente. Causae materiales sunt quivis humores, ne ipsa quidem pituita excepta, dummo∣do occultam aliquam & nervis inimi∣cam dispositionem acquisiverint· vapo∣res etiam & humores maligni, ut in febribus saepe, & cholera morbo· quaecunque tandem nervos vellicare possunt, convulsionis causa rectè sta∣tuuntur. Convulsio aut est totius cor∣poris, aut est partium plurium vel pauciorum· quae totius est corporis, tres constituit species: prima dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, quando caput, cervix & spina dorsi in anteriora convellitur. Secunda 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. quando eaedem partes in posteriora contorquentur. Tertia est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, in qua cervix & reliquum corpus rigidum ac in neu∣tram partem flexile apparet· hae speci∣es Spasmi ut sunt rarissimae, ita etiam periculosissimae. Est praeterea alia species convulsionis quae flatulenta vocari solet; Italis verò Crampa, vul∣gò etiam Cramp. Accidit plerumque musculis humerorum & tibiarum di∣gitisque manuum & pedum, & cum maximo fit dolore: excitatur à flatu; non tam periculosa est, facilè enim imò sola frictione tollitur.

Subsectio prima. Pro Convulsione.

PRo purgatione exhibuimus has Pilulas.

℞. Pil. Coch. & foetid. an. ʒss. castor, gr. iij. fiant pil. vij. Pro di∣versione Clysteribus fortibus uti man∣daveram, sed non admittebat. Inte∣rea & ventosis siccis, etiam cum scari∣ficatione in spatulis & natibus cum u∣sus essem, ad masticatoria & apo∣phlegmatismos accessimus. Haec non solum divertunt, verum etiam pro∣priam materiam è capite educunt. De∣inde reliquias materiae remanentis dis∣solvimus atque consumpsimus, intus & extra membra convulsa roboran∣do, theriacâ assumptâ & mithridatio, diamoscho & conserv. fl. salviae & ro∣rismar. & exterius spinam dorsi tum membra convulsione laborantia, in∣ungendo oleo vulpino, vermium terrestrium, atque pelle arietis calen∣te

Page 225

contracta membra involvendo. Membra quoque detinendo in deco∣ctione catellorum in vino & oleo de∣coctis· neque experimento Nicoli neglecto, quod resolvit & dolorem remittit. Anser pinguis evisceratur, in quo minutim incisus positus felis, cum lardo, myrrha, & thure consu∣tus, in veru rotetur vase aceto repleto supposito, in quo prima pinguedo de∣stillans abjiciatur, sed quae paulò post exstillat, usui reservetur. Postea an∣ser bulliat in dicto aceto & maxima pinguedo inde separabitur, & aceto supernatabit, quae miscenda cum pri∣ma· qua convulsa membra inungan∣tur. Refert Gatinaria se ea quendam curasse, cui pedes convellebantur, & in plurimis aliis usum fuisse. Novimus qui solo balneo ol. communis cum de∣coct. vermium terrestrium à dolore liberati fuerint. Petrus Forrestus. obs. 104. lib. 10. De Cerebri morbis.

Matrona quaedam convulsionibus brachii sinistri cum maximis doloribus correpta fuit, & per dies aliquot labo∣ravit. Ego tandem vocatus brachium & nucham sequentibus oleis inun∣xi.

℞. Ol. Lumbric. vulpin. lilior. an. ℥ij. ol. philosoph. & terebinth. an. ℥ss. pingued. human. ℥j.M. circa car∣pum cingulum, ex corio humano ap∣plicui. his convulsiones cessarunt. Fa∣brit. Hildanus. obs. 9. cent. 3.

Si ex repletione fuerit convulsio, evacuationem requirit, quapropter victus tenuis instituendus, corpus ex∣purgandum, & vena secunda, parsq{que} affecta, totaque spina dorsi sequenti linimento inungenda est.

℞. Ol. lumbric. vulpin. an. ℥ij. ol terebinth. cerae, de castoreo. an. ℥ss. axung. human. ℥iij. succi lumbricor. ℥j.M. applicetur calidè. Guil. Fabrit. Hildanus. lib. De Gangraena. cap▪ 26.

Subsectio secunda. Pro Convulsione.

JUvenis toto corpore convulsus erat, ita ut spina dorsi non posset infle∣cti. Sequenti remedio statim expeditè ambulavit.

℞. Butyri rancidi, laridi veteris, an. ℥iij. bdellii, ammoniac. an. ℥j. myrrh. castor, an. ʒiij. fl. staech. an∣thos. an. p.j. nuc. mosch. caryophyll. an. ʒj. catum parvum exenteratum, ex∣coriatum, & in frusta concisum. His infarciatur anser, & consuatur, & torreatur in veru, primus qui defluet succus abjiciatur. Secundus colligatur in vase aceto semipleno, pro litu spi∣nae convulsae. Remedium est divinum. Petrus Pachequus. obs. 8.

Ab inanitione cum Nobilis vir acer∣bissimis doloribus, à convulsionis vi natis, ferè necaretur. D. Guillandinus eum jussit totum cado olei immergi, unde praeclarè recreatus fuit. Coral∣lum proprietate juvat convulsionem ab inanitione. Io. Heurnius ad Hippocr. aphor. 26. sect. 2.

In convulsione à repletione, utiliter calida & sicca in usum duces, ut de∣coctum paeoniae, ligni guaiacini, sar∣saeparillae, lign. sassafras, theriacam,

Page 226

mithidatium, castoreum, & talia cae∣tera. Io. Heurnius. ad aphor. 57. sect. 4.

Ubi à plethora nata est convulsio, venae sectio solatio est: ubi ab exhau∣stu balneum tepidi olei convenit. Io. Heurnius, ad aphor. 39. sect. 6.

Puerum quendam 17. menses na∣um convulsione opisthotano laboran∣tem tribus auxiliis brevi sanavi; ab∣stinentia à carnibus, vino, & ovis, linteis in oleo chamaem. & liliaceo madefactis perpetuò impositis cervici, partibusque quae contrahebantur; & medicamento, quod constabat ex mithridatio, triplo. sacchar. rosaceo, & electuario de moscho cum marga∣ritis, hyacinthis, smaragdisque orien∣talibus. Hieronym. Cardanus. curat. 15. De admirand. curationib.

Nullum remedium utilius est, quam Embrocatio partis posterioris capitis, nuchae, & colli, cum oleo violac. de∣center calido; sicut ego feci, dum es∣sem in servitiis illustrissimi Domini mei, Domini Caroli Secundi, Subau∣dioe Ducis, in illustrissimo Ludovico Principe Pedemonti, illustriss. Ducis fi∣lio. qui dum esset in cunabulis passus est Erysipelas in tota tibia cum bubone in coxa, & ebre valde intensa, à qui∣bus cum convaluisset, incurrit statim in spasmum à siccitate causatum, cum continuis maximisque cla∣moribus, torquendo caput ad po∣steriora, & nullo modo poterat sugere lac. Ego igitur perfudi nucham, & totam partem capitis posteriorem, & collum cum oleo violato decenter ca∣lido, permittendo cadere oleum ab al∣to, manu exprimente petiam in eo in∣fusam, per spatium quartae partis uni∣us horae, & sic embrocando dormire cepit. Mox pannis decenter calidis abstersi caput leviter fricando, & eum dormire permisi: qui posttres aut quatuor horas per se excitatus, sugit lac absque ulla difficultate. redeuntibus iisdem symptomatibus semel aut bis, eodemmet remedio iterato, cum gra∣tia Dei sanus factus est. Petrus Bayrus. practic. lib. 2. cap. 20.

Cum medicinam discebam Patavii, vidi adolescentem, cujus intestina to∣tumque abdomen convellebatur, testes & vasa spermatica sub osse pubis ab∣scondebantur, rugitus aderat, & ten∣sio hypochondriorum. Frigida huic erat temperies, & ventriculus frigidus cum madore. Anhelosus erat oppres∣so â diaphragmate, ac mente in pa∣roxysmo exuebatur. Praeceptores mei adhibebant flatus discutientia, & at∣tenuantia: ac ea quae evincere pos∣sunt materiam frigidam coquendo ac purgando, & roborabant tandem in∣testina. Primum injectus Clyster ex decocto anethi, cum hiera, melle ro∣sac. & ol. chamaemeli. Dein decocto agrimoniae, petrosel. praeparabatur. Postea pilulis aureis ac alephanginis purgabatur. alternis diebus Clyster re∣petebatur: foris oleo rutae & castor. ungebatur. Interdum accipiebat unam pilulam ex castoreo cum Syr. beton. haec inaurata erat. Bibebat vinum Salviatum & ex betonica, dianisum illi in deliciis erat: fricabantur crura. Io. Heurnius. cap. 26. De Morbis Ca∣pitis.

Page 227

Quaedam mulier passa dolores bra∣chiorum, humerorum, genuum cum contractione, cum non posset ullis re∣mediis sanari; tandem vetula asperso malvatico ignito lateri, & adjectis foliis lauri, nepitae, staechad. majoran. rorismarin. origan. salv. Jubebat ex∣ciperet fumum; & excitato sudore, convaluit, Solenander. consil. 15. sect. 5.

Subsectio tertia. Pro Convulsione flatulenta.

HOc Linimentum optimum est. Accipiatur omnis pinguedo caniulae prius mactatae· cui adde fl. chamaem. lavend. an. Mij. chamaepit. rosmar. hyssop. an. p.j. lumbric. vino lot. numero vij. castor. ʒij. terebinth. & mellis. an. ℥j. istis simul concisis & tusis suffarciendus anser subpinguis deplumatus & exenteratus, elotusque vino, qui deinde suffixus veru assetur ad ignem, atque inde extillans pin∣guedo in suppositum vas quod genero∣sum vinum admixta pauca aqua vitae contineat, excipienda, postea auferen∣da, diligenterque asservanda pro usu. Paratu & hoc facile est ad hujus∣modi spasmum juvansque subinde compertum.

℞. Axunglam seu pinguedinem vulpinam (defectu ipsius caninam substitue) immisce grana aliquot pi∣peris crassè tusa & cum tantillo gene∣rosi vini vel aquae vitae, coque ad vi∣ni exhalationem lento igne· pingue∣dinem per lineum pannum expressam adserva, ista illita confricentur spasmo convulsa membra manibus calentibus. Reinerus Solenander. consil. 23. sect. 2.

Subsectio quarta. Pro Convulsionibus in Puero.

PUer quidam decem annos natus correptus est convulsionibus Epi∣lepticis saevissimis, ut omnes corporis partes atrociter convellerentur, & paroxysmi identidem recurrerent, nul∣laque propemodum adesset intermis∣sio. In tanto periculo & tam praeci∣piti affectu, exhibeo salis vitrioli ʒss. in aq. beton. dissolutam, qua vomitus statim concitatus est, aegerque mul∣tam rejecit pituitam, & statim con∣vulsiones cohibitae sunt. Attamen post aliquot horas redierunt sed longè breviores ac leviores, ideo purgatio in∣stituta est ex diacarthami ℥ss. syr. ros. ℥j. cum aq. beton. eaque exhibita est sub vesperam, cum manè affectus um corripuisse. Per noctem benè purga∣tus est. Postea ei exhibitae sunt ol. succini & spiritus vitrioli. an. gt. v. in aq. beton. remissiores fuere paroxysmi, sed nocte insequente aliquantum fre∣quentiores rediere. Postridie manè exhibetur potio ex aq. card. ben. & scord. an. ℥j. aq. theriac. Baudero. ℥j. sal. card. ben. ℈j. confect. alkerm. ʒj. cujus beneficio convulsiones omni∣no sublatae sunt· ne tamen iterum suc∣crescerent bezoardicum joviale bis exhibitum est, octo horarum spatio ad gr. xij. & sic omnino liberatus est. potio alexipharmaca & bezoardicum joviale exhibita sunt, quia magna erat

Page 228

malignitatis suspicio. Laz. Riverius. obs. 59. cent. 4.

Subsectio quinta. Pro Convulsione.

℞. SPiritus C. Cervi, aut fuliginis, vel sanguinis humani, vel salis armoniaci q.s. sumantur gutt. x. ad xij. manè & vesperi in cochleari jula∣pii sequentis superbibendo haustulum ejusdem.

℞. Aq. Lumbric. limacum. an. ℥vj. aq. jugland. simpl. ℥iiij. aq. raphan. comp. ℥ij. Sacch. albiss. ℥ij.F. jula∣pium. dosis cochlearia 4. vel 6. bis in die.

℞. Millepedum mundator. lb j. Caryophyll. concisorum ℥ss. superaf∣funde vini albi lb ij. destillentur in cu∣curbita vitrea dosis ℥j.℥jss. bis in die.

℞. Pulv. Millepedum praep. ʒiij. sem. ammeos. ʒj.F. pulvis dividatur in x. partes. sumatur dosis bis in die. vel assellis xij. contusis cum vino al∣bo affuso exprimatur succus F. hau∣stus, sumatur bis in die. Thomas Willis. cap. 5. De morbis Convulsi∣vis.

Virgo quaedam 16. annos nata, pul∣chra & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, patre tamen paraly∣tico progenita, sine causa evidenti, circa brumae solstitium, malè habere coepit: primò per aliquot dies Cepha∣lalgia & vertigine, haud gravi tamen modo afficiebatur; deinde in brachio uno, & mox in altero tremorem, & subitam contractionem persensit; cu∣jusmodi spasmi isto die saepius repe∣tentes, vix punctum temporis dura∣bant; postridie juxta sororem suam in Cathedra sedens, subitò exiliens, sal∣tum unum, & alterum, multosque ali∣os successivè ad distantiam plurium pedum mira agilitate perficiebat: dein cum Camerae extremum li∣mitem attigit, aliquandiu in eodem loco, & qualibet vice ad miram altitu∣dinem saliens perstabat: cum saltati∣oni ulteriori crura deficerent, in ter∣ram concidit▪ ac statim caput mira cum violentia huc illuc conjecit: quamprimum ab hoc motu prae lassi∣tudine cessaret, statim manus & pedes idem furor invasit, ut necesse haberet membra haec parietes aut postes percu∣tiendo, vel pavimentum contun∣dendo validissimè exercere: quan∣do ob pudorem, aut verecundiam, amicis aut adstantibus debitam, se magna vi ab▪ his motionibus co∣hiberet, (usque enim animo consta∣bat & sobriè loquuta erat) statim affe∣ctu interius transmisso, insigni cordis oppressione, cum gemitu, & singultu valde stridulo, plurimùm infestabatur; dein cum se relaxaret, statim, aestro ad artuum exteriorum musculos trans∣misso, aut saltare, aut caput, vel bra∣chia immaniter huc illuc conjicere, aut etiam in Camera rapidissimè cur∣sitare, vel humum pedibus contun∣dere cogebatur. die quinto à quo haec domina primo, aegrotaverat adveni∣ens, vomitorium ex infusione Croci metall. vino scillitico, & sale vitrioli propinabam, à quo septies evomuit bilem aeruginosam in magna copia,

Page 229

cum admistione humoris acerrimi & quasi vitriolici: postride sanguis è vena Saphaena ad ℥x. detrahebatur. Praeterea sumebat bis in die antidota ex pulveribus lapidum pretiosorum, cranii humani. & rad. poeon. maris. horum usu intra septimanam sanari vi∣sa, per plures exinde dies affectionibus praedictis immunis degebat: attamen post binas hebdomadas, instanti pleni∣lunio, ejusdem morbi recidivam solito atrociorem patiebatur. Coepit hoc tempore, ex aliorum praescriptis, re∣media antihysterica, & statis quibus∣dam intervallis purgantia, sine quovis tamen juvamine. Denuo accersitus, siquidem robusto corporis habitu, & spirituum efferatione insigni praedita videretur, emeticum fortius propina∣bam, à quo decies evomuit bilem in∣star aeruginis viridiscentem, cum pitu∣itâ instar aquae stygiae acerrimâ, & su∣bitò alleviabatur. Exhibui post haec, quovis manè haustum vini albi cum aq▪ ceras. nigr. dilutum, asellis contusis superaffusum, & fortiter expressum. Hoc usu statim curari visa, per mensem & amplius integrè valebat: cumque postea affectus redituri quaevis prael∣dia unquam persensit, mox vomitorii, & ejusdem millepedum expressionis usu, morbi insultum avertebat. & sic intra tres menses, sanitatem pristinam ita recuperabat, ut plures nunc annos affectionibus ejusmodi Spasmodicis immunis degeret. Idem de morbis convuls. cap. 9.

Subsectio sexta. Pro Convulsione rara.

VIr quidam militaris ex ictu tor∣menti bellici vulnus accepit in brachio dextro, quo totum brachium abscissum est, superstite tantum parte, quae humero vicina est, ad 4. transver∣sorum digitorum longitudinem. Cu∣rato brachio & vulnere optimè con∣solidato, quadam convulsionis specie correptus est, qua retrahebatur caput versus partem dextram, & mandibulas frequenter agitabat. Medici & Chi∣rurgi convocati, uno ore censuerunt in extremitate ossis à tormento bellico praecisi, aliquam eminentiam acutam adesse, quae nervum aliquem feriendo, talem convulsionem produceret, & ideo rescindendam iterum esse ossis ex∣tremitatem, ac diligenter adaequan∣dam. Haec operatio, sedulò celebrata, nihil tamen profuit. Fortè fortuna cum ei occurissem, & ille incommoda sua mihi enarraret; in mentem venit, aliquod virus venereum intus latens hunc affectum forsan posse producere. Et ilico ab eo quaesivi num morbum a∣liquem venereum unquam antea paf∣sus esset. respondit se per aliquod tem∣pus antequam vulneratus esset gravem passum esse gonorrhaeam, quae tamen curata prorsus fuerat. Hoc meam con∣jecturam auxit, ita ut aegro consulue∣rim remedia luis venereae experiri, quibus ille hujus morbi curandi cupi∣dissimus, se lubenter submisit. prae∣missis igitur purgatione universali &

Page 230

diaeta sudorifera, frictiones ex unguen∣to mercuriali celebravi, à quibus ptyalismus provocatus est, & post ter∣tium diem ptyalismi convulsiones illae desierunt, neque ab eo malo amplius ullo modo aeger conflictatus est. Ozias Aimar. Chirurgus Celeberrimus. obs. 10.

Subsectio septima. De Convulsione unguibus incaute resectis.

NObilis quidam venetus dum prae∣scinderet ungues, laeso nervo successit inflammatio & convulsio, tandemque tertio mense interitus. Io. Rhodius. obs. 50. cent. 1.

Nervo manus punctiuncula tacto, Praevotius convulsionem mortiferam animadvertit. Io. Rhodius. obs. 51. cent. 1.

Sectio 55. De Cordis Calculo.

NOn semel in corde lapides reperti sunt; quod quidem mirum, sed non sine variis optimorum authorum testimoniis. id autem fieri potest, quo∣niam quae in corde generantur, ut la∣pilli & ossa non ei vim inferunt, ut ex∣terna accidentia. Petrus Borellus. obs. 88. cent. .

Subsectio prima. De Cordis Calculo.

RAri quidem Calculi in intestinis sunt, at rariores longè qui in ip∣sa cavitate cordis solidissimi reperiun∣tur: qualem ego aliquando in sectione nobilissimae faeminae conspexi: pon∣dus, cum à Bibliotheca mea absim, ad∣scribere non possum. curavi autem tunc temporis exactè eum depingi, & historiae calculorum Io. Kentmanui ad∣jeci. totam cordis cavitatem adimple∣bat, corpore incurvo, colore cineritio, in cujus apice 2. veluti rostra promine∣bant. Bernbardus Stieberus. in Epist. ad Gregor. Horstium. post obs. 47. lib. 4. obs. Greg. Horstii.

Mercatoris cujusdam filia in febrem biliosam continuam incidit, cum dolo∣re capitis, intumescentia ventris, & cardialgia frequenti; omnibus praesi∣diis irritis, naturae tandem debitum solvit. Post mortem à collegis meis aperitur; abdomen ichore foetido re∣pletum, omentum putrefactum, lien atque hepar Schirrho laborans, pulmo∣nes pleurae adnati, cor duplo majus bu∣bulum referens, inveniuntur. quodque notatu dignum, circa valvulas dextri ventriculi calculus ex tartaro concre∣tus, instar minoris castaneae nucis com∣pressioris membranosae valvularum substantiae adnatus conspicitur, vehe∣mentioris 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 procul dubio causa proxima. Gregor. Horstius. in Epist. post obs. 47. lib. 4.

Nobilissimus juvenis D. Carolus Co∣mes

Page 231

de Balcarras 11. annos natus cum tota aestate praecedente (licet ante ab infanta usque salubriter satis vixisset) sebris quotidianae impetum sustinuis∣set, quam finitam subsequutae sunt fre∣quentes intro assumptorum vomitio∣nes, ut & nonnulla circa appetitum symptomata; praeclusâ tandem ob∣structâ & interceptâ sanguinis & spi∣rituum officinâ suffocatus obiit. disse∣cto cadavere praesente medico ordina∣rio, vix credibile est, quam magnus Calculus duarum prorsus unciarum ponderis, ejusdemque pariter cum cor∣de figurae ventriculos ipsius ambos un∣diquaque occupans sit intus reper∣tus.

Vir quidam Nobilis fideque dignissi∣mus mihi aliquando narravit in Nobi∣lissimi illustrissimi{que} D. Georg. Huntileae, Marchionis dissecto post obitum corde lapillum fuisse repertum.

Subsectio secunda. De Cordis Calculo.

NUper in Caesaris corde, qui palpi∣tatione frequenter corripi solitus erat, veluti lapillus quidam niger re∣pertus fuit. Thomas Erastus. consil. 10. lib. 3. consil. Cratonis. &c.

In Imperatoris Maximiliani secundi corde secto inventi sunt tres lapilli quantitate pisorum; unus interim ma∣jor altero, colore rubigineo, frequen∣ter verò cordis palpitatione gravi affi∣ciebatur, dum viveret. Io. Wierus. lib. 4. de praestigiis daemonum. cap. 16.

Leydensis quidam juvenis compota∣tionibus nimium deditus, in crebras in∣de cordis anxietates incidit, postea in Lypothymias, & cordis palpitati∣ones. Cibi potusque erat avidissimus, sed commestum saepe regerebat. Unde debilitas secuta ipsum decumbere jussit. tum praedicta mala quotidie au∣gescere, atque palpitatio tanta suborta fuit, ut in vehementiori animi com∣motione, ab astantibus audiri posset; quod ipsi tum valde dolorificum erat. eumque tandem vita privavit. thorace aperto, inventum fuit cor bovino non multò minus, quippe communem magnitudinem quater circiter excede∣ret. increverat autem cor aequaliter fe∣rè circa substantiam & cavitates, ipsa{que} substantia naturali erat solidior. Sed in villis septi intermedii tres calculi re∣periebantur pisi circiter magnitudine, non admodum adhuc solidi, sed arena∣cei & novaculae cedentes. Otho. Heur∣nius. Hist. 28. obs. Rarior.

Quidam audacissimus latro palpita∣tione cordis frequenter corripi solitus, à magistratu apprehensus, rotae est affixus. Nos hujus cor visendi cupidi, postquam corpus in 4. partes est dis∣sectum, pulsans adhuc incidimus, & in ventriculo ejus dextro tres reperti la∣pilli ciceris magnitudine, coloris cine∣rei, oblongi, pondo unius dragmae, quos aliquot viri docti & curiosi, non tam viderunt quam admirati sunt. Za∣cutus Lusitanus. obs. 141. lib. 1. Prax-Admirand.

In muliere, quae 4. mensium spatio incredibili urinae cruciatu laboraverat, duo calculi reperti in corde cum mul∣tis abscessibus, integris tenibus & ve∣sica.

Page 232

Iacobus Hollerius. lib. 1. De Morbis internis. cap. 29.

Sectio 56. Pro Cordis dolore a verme in ventriculo proveniente.

FAber quidam lignarius cum a cor∣dis dolore ferè perpetuo duobus jam annis graviter urgeretur, ac prop∣terea quod eo saepius in mortis discri∣men adductus fuerat, peritissimos quosque nostri saeculi medicos, sed frustra consuluisset. tandem ad nos ve∣nit oratum, ut si quo modo possem, tanto malo succurrerem; coepi itaque mecum cogitare, an id fortè ex malo habitu cordis, sive ille calidus frigi∣dusve esset, an siccus, simplex aut mixtus. sed horum nullus certis indi∣ciis ostendebatur. Cordis enim natu∣ra nobilis tanto tempore hujusmodi injuriam non tollerasset: cum nullum aegritudinis genus imprimi in corde possit, quin hominem ad festinam mortem diducat. opinanti igitur mihi malignam aliquam & noxiam mate∣riam in ventriculo detineri; quae quod vicinus sit locus cordi, ad ejus cervi∣cem ascendens hominem afflictaret; visum est eam quoquomodo propel∣lere; quare medicamento vomitio∣nem fieri jubeo. Eo etsi corrupta ac putrens materia expellitur, non tamen dolor remittitur. consulo igitur, ut i∣terum vomitum experiatur; quem u∣na intermissa diecula validiorem exhi∣beo: expulsaque eo est crassior pitui∣ta, & cum ea vermis longitudinis di∣gitorum 4. capite rubro, laevi, rotun∣doque, quod pisi magnitudinem non excederet, caetero corpore lanugine quadam contecto, cauda furcata ad si∣militudinem novae lunae: pedibus nixus quatuor, duobus in dexterio∣rem totidem in sinisteriorem partem coaptatis. Admiratus vermis formam medicis eruditioribus ostendo. nullum invenio qui monstrum simile se vidisse unquam fateretur. aderat tamen seni∣or quidam sed medicae artis imperitus, qui testatus est se similem vidisse ver∣mem vomitu quoque propulsum ab Alexandro quodam coenobita: qui statim ut ille aiebat, projecto eo, mor∣tuus est. vocitabat autem hoc mon∣strum cordis vermem. at contra aeger noster, ut primùm vermem ipsum e∣vomuit ad pristinam reversus est sani∣tatem. Antonius Benevenius. cap. 2. de abditis morborum & sanationum causis.

Vermes vomitione rejici haud inso∣lens est, nobisque non rarò visum, te∣statur & idem Amatus Lusitanus. cu∣rat. 5.6. & 10. cent. 1.

Generari autem posse in ventriculo, ut Amatus existimat, difficile fuerit affirmare: verisimilius est ex intesti∣nis ad ventriculum pervenire. Annotat. ad cap. 2. Benevenii.

Page 233

Sectio 57. De Cordis osse.

IN filii Typographi palpitatione cordis saepius laborantis medio cor∣dis dissecto, os tribus articulis constans, cavumque & arenosa quadam materia repletum inveni. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 636.

Phthisici cujusdam defuncti cor tam vastum rat, ut saepe in bobs non majus sit aut ponderosius. In si∣nistro ventriculo inventum fuit os nonnihil spongiosum & friabile calcu∣lis nonnullis per urinam excretis haud absimile, triquetrum & propemodum cordis picti figuram representans vel literam Y. Thomas Bartholinus. histor. 50. cent. 1.

Cadaver Vrbani octavi Pontif. Ro∣mani 1644. Romae apertum fuit a Io. Trtlo Anatomico insigni ad Polli∣cturam. repertum in sinistro cordis ventriculo os triangulare literam. T. Referens, & 5. Calculi in vesi••••fellea, singuli magnitudine nucis avellanae. Thomas Bartolinus. Histor. 45. cent. 2.

Sectio 58. De Cordis Palpitatione.

PAlpitatio Cordis▪ (Graece 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) est immoderata & violenta cordis concussio, quod sibi molestum est studentis excutere. il∣lam efficit facultas motrix à re molesta & aliena irritata. quae irritant sunt vapores & flatus in febribus malignis, mensium suppressione, & melancholia hypochondriaca, cor subeuntes, hu∣mores etiam putridi & acres, vel nimi∣um▪ copiofi, calculi item, ossa, & vermes, talia enim aliquoties in ipsius cordis ventriculis generantur, & tum palpitationem necessariò inducunt: tumores denique in pericardio exorti, & sanguis in vulneribus ad cor effusus spirituum etiam vitalium defectus, & calor in corde praeter naturam, ut sem∣per vehementiorem aliquem motum, ita etiam palpitationem, quae motus est depravatus, excitant. Causae ex∣ternae sunt vehemens corporis commo∣tio & exercitatio, nimia excandescen∣tia & ira, crapula, veneni assumptio, balna calidiora, & animi passiones. aegros ad interitum, per syncopen non rarò praecipitat, amoto nimirum cordis motu.

Subsectio prima. Pro Cordis Palpitatione.

JUvenis quidam vulneratus fuit in dorso sub scapula sinistra, vulnere Thoracem transeunte; qui mox febre valida continua acuta correptus est, & in cordis palpitationem adeo vehemen∣tem & violentam incidit, ut etiam extra domum, in qua aeger decum∣bebat, à tranfeuntibus, palpitatio cor∣dis exaudiretur: ut in vita similem asum neque audierim neque viderim, neque à praeceptoribus meis observa∣tum

Page 234

compererim. Ad hunc juve∣nem cum ingressus essem, hanc gra∣vem palpitationem animadverti ortum habere ex sanguine intus remanente, vel ibidem concreto. Venam sinistri brachii statim tundere feci, & ilicò à detractione sanguinis, inscio Chirur∣go, melisam viridem & borraginem accepi, contrivi herbas ne ab astantibus cognoscerentur, easque supra tegulam mundam ignitam posui aqua rosacea & aceti momento irroratas, quas cum cordis regioni admovissem, miraculi seu incantamenti modo ilicò cessavit cordis palpitatio omnibus admiranti∣bus. Hoc autem arcano, nulli nisi vero Pythagorico revelando aliquando uti videram praeceptorem meum Eli∣dum Paduanum in nosocomio Bononiae. Verum is solo Melyssophyllo utebatur, nos borraginem adjecimus. Petrus Forrestus. obs. 1. lib. 17. De cordis & Mammillarum affectibus.

Juvenis quidam multo sanguine a∣bundans cum subitò in cordis palpi∣tationem incidisset; statim venam se∣cari jussi. in mentem enim venit illud Galeni dictum. lib. 5. de locis affectis cap. 2. quod palpitatio cordis, pluri∣bus integra valetudine degentibus, tum adolescentibus, tum adultis, subitò sine alio accidente manifesto evenire visa est, atque omnes eos sanguinis de∣tractio juvit. leniente deinde medica∣mento corpus purgavi. Postremò theriacam dedi ad ℈ijss. superbibendo parum aquae melissae. Exterius etiam hoc Epithema cordi apposui.

℞. Aq. meliss. & borrag. an. lb ss. aq. ros. ℥ij. maceris, Caryophyll. Cina∣mom. lign. aloes, cortic. citri an. ʒss. Sem. ocymi. ℈j. croci. gr. v. vini o∣doriferi. ℥iij. ambr. mosch. an. gr. iij.F. Epithema cordiale quibus remediis, vel his similibus, non solum hic juve∣nis, sed alii multi convaluere. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 17.

Subsectio secunda. Pro Cordis Palpitatione.

ROndeletius optimum medicamen∣tum parat & alimentum ex cor∣de porci (in quo inditi sunt Caryophyl∣li) in veru assato, fed prius in aqua cocto, ut caro tenerior fiat. vel.

℞. Cord. porci, numero ij. cord. Cervi, vel bovis, numero iij. Caryo∣phyll· galang. maj. & min. sem. basili∣ci. an. ℥ss. macis. ʒiij. fl. bugloss. bor∣rag. an. pj. fl. anthos. piij. temperen∣tur in vino malvatico per noctem, & destillentur omnia in alembico. aqua servetur usui.

℞. Aq. praedictae. ℥iiij. Sacchar. parum▪ F. julepus. Aqua illa valet in omni assione cordis à materia frigida flatuosa vel à vaporibus, vel à melan∣cholia. Sed in materia calida adde aq. rof. part. aeq. & utatur cum aqua bugl. vl borrag. Dosis hujus aquae est ℥ss. superbibendo vini hippocrati∣ci. ℥ij. Petrus Forestus. Schol. obs. 5. lib. 17.

Pro Palpitatione cordis hac aqua usus sum; quae cordi, cerebro, nervis{que} accomodatur.

℞. Cordis Cervi, vel hirci, porci domestici, vel Sylvestris an. lb j. ab∣luantur

Page 235

vino malvatico, & incidan∣tur in parvas portiones, addendo fol. meliss. majoran. an. Mj. fl. bugl. bor∣rag. viol. ros. scabios. Caryophyll. hor∣tens. an. pj. sem. ocymi. ʒj. sem. Citri. ʒss. Caryophyll. ʒij. cinnamom. ʒvj. macis, Santali citrini. lign. aloes. an. ʒj. incidantur & contundantur. adde vini malvatici lb ij. succi limonum ℥j. vel in illius defectu Syr. illius. de∣stillentur in Baln. M. donec. aqua non amplius odorem spiret. tunc enim sa∣tis est. servetur ad usum benè obtura∣ta, & rectificetur in calore solis vel alio. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 236.

Exterius theriaca vetus cum vino generoso & croci modico, cordis regi∣oni illita, palpitationibus insigniter succurrere solet. Hieroymus Mercurialis consult. 112. Tom. 1.

Subsectio tertia. Pro Cordis Palpitatione.

PUrgatione peracta, sine qua visce∣ra attemperari nequunt, ad ro∣boranda viscera, cor nimirum, & ven∣triculum, tantisper refrigerata, & ad jecur impensè calidum attemperan∣dum exhibeatur hoc conditum.

Conserv. ros. cons. fl. Cichor. bor∣rag. & bugl. an. ℥j. spec. triasantal. diamarg. frigid. diatrion. pipereon. an. ʒj. Syr. de Cichor. mivae Cyto∣neor. aromaticae. Syr. de cortic. citri. an. ℥jss. Spec. diambr. diamosch. d. an. ℈j.M.F. Electuarium addendo fol. auri puriss. numero x. cujus ʒvj. vel ℥ss. praebeantur duabus horis ante prandium, cum uno vel altero haustu vini albi generosi, decem diebus con∣tinuis. Linimentum pro cordis regi∣one ex theriaca vino albo generoso li∣quata cum croci modico quam maxi∣mè probo. Io. Zecchius. consult. 29.

Exterius admotum hyacinthum gemmam, regioni cordis, tum etiam corollam ex rubro corallio, sinistro brachio supra manum aliquotis cir∣cumvolutam continuò gestatam ma∣nifesto experimento comperimus eos juvisse, quibus cor tremit & palpitat. Unguentum etiam hic addam quo a∣liàs olim praescribente Antonio Guaine∣rio insigni medico, ad cordis angusti∣as, ego foeliciter sum usus in cordis palpitatione.

℞. Ol. è fl. nymph. luteae. ℥jss. fl. nymph. luteae ʒj. corall. rubr. santal. citrin. sem. acetos. an. ℈ss. margarit. praep. lign. aloes odori, ossis è corde cervi an. gr. vij. Camphor. gr. iij.F. omnium pulvis M. & cum cera alba lota in aqua nymphaeae. q.s.f.s.a. un∣guentum cordiale, quo illinatur cor∣dis regio. Reinerus Solenander. consil. 10. sect. 3.

Maximilianus 2. Imperator nullum expertus est praestantius remedium in cordis palpitatione, quam theriacam extra adhibitam. negari certè non potest, medicamenta externa, ut sunt unguenta, balama, Epithemata, ar∣teriis & cordi applicata multum pro∣desse aegrotis morbi gravitate & diu∣turnitate debilitatis. Sed adverten∣dum, tali medicamenta cordialia, etsi cor in medio fitum est, melius appli∣cari non in medio pectoris, quod car∣tilaginosum est, sed paulò infra ma∣millam

Page 236

sinistram, quo vergit cordis mucro. Wolfgangus Hoeferus. Hercul. Medic. lib. 2. cap. 1.

Extra applicentur Sacculi è melissa fl. lavend. rosmar· borrag. bugl. & a∣liis cordialibus parati ac vino albo & a∣qua ros. irrorati. ut

℞. Fl. ros. rosmar. an. ʒij. lavend. ʒj. sem. angelicae, cortic. citri, caryo∣phyll cinam. macis, an. ʒss. croci ℈j. mosch. ambr. an. gr. vj. cum Syndone rubra F. Sacculus qui vino albo & aq. ros. irrotatus, regioni cordis tepide ap∣plicetur. Daniel Sennertus. Pract. lib. 2. part. 4. cap. 4.

℞. Conserv. meliss. anthos. fl. bor∣rag. & Caryophylli nostratis. an. ℥j. conf. alker. & theriac. veter. an. ʒj. pul. el. diambr. & diamosch. d. an. ℈j. cum Syr. de cortice Citri fiat opi∣ata qua utatur frequenter.

℞. Aq. bugl. ros. & fl. aurantio∣rum. an. ℥ij. Syr. Caryophyll. ℥jss. aq. Cinam. ℥ss. Spirit. ros. ʒij. confect. Alkerm. ʒj.M. dentur cochl. ij. per intervalla.

℞. Unguent. rosac. ℥ss. ol. Cinna∣mom. & Caryoph. an. gutt. vj. mosch. ambr. an. gr. iiij.M.F. linimentum quo illinatur regio cordis.

Clysteres purgantes & carminantes frequenter injecti, flatuosam materi∣am potenter evacuant & discutiunt. Quidam practici admovent thoraci cucurbitulas sine scarificatione, quibus magnam vim tribuunt discutiendis ac digerendis flatuosis spiritibus, qui in partibus internis inclusi continentur. Alii hypochondriis admovent, quando in iis locis mali minera refidet. Alii commendant rhaponticum verum. ad ℈ij. cum vino exhibitum, aut vinum in quo eadem radix mcerata fuerit. Lazarus Riverius. Prax. Med. lib. 8. cap. 2.

Sectio 59. De Corde pilis referto.

LAtro quidam è patibulo quo sus∣pensus fuerat, veluti jam mortu∣us, sed qui tamen adhuc viveret, de∣positus atque curatus convaluit: ve∣rum ut erat homo ingenio malo pra∣voque ad eadem statim scelera revolu∣tus, pro quibus antea extremum pro∣meruerat supplicium, iterum capitur, atque suspenditur. Hominis admira∣ti nequitiam, mortui cadaver inciden∣dum curavimus: & inventum est cor ejus ob eximiam caliditatem undique pilis refertum. Hoc idem inventum est in corde Aristomenis graeci, qui so∣lus perhibetur integras acies pugnando in fugam vertisse. Est ergò non tan∣tum scelesti ingenii signum sed quan∣doque etiam rarae fortitudinis. Anto∣nius Benevenius. cap. 38. lib. de ab∣ditis morborum & sanationum causis.

Page 237

Sectio 60. De Corio humano.

CElebres sunt corii humani praepa∣rati in medicina usus, Cingula e∣nim inde conficiuntur & lora, quibus per medium discinctae puerperae foeli citer foetum enituntur. Hystericas quoque passiones, seu uteri adscensum Corij humani cingulum comprimit; quod non semel expertus sum, & apud non paucas hystericas isto vinculo gra∣tiam merui. in spasmis manuum pe∣dumque ex eodem corio auxilium sae∣pe petitur. circa carpum cingulum ex corio humano matronae convulsio∣nibus brachii sinistri correptae post in∣unctionem applicuit cum successu. Hil∣danus. cent. 3. obs. 9.

In viro sexagenario aulico Epilepsiae Paroxysmum sedatum esse corio huma∣no quo collum cinxerat meminit Be∣cherus. lib. 2. Microc. Med. cap. 1. Thomas Bartholinus. Hist. 87. cent. 3.

Sectio 61. Pro Cornea male affecta a Scoria Chalybis.

RUsticus quidam cum Chalybem e∣meret, optimum{que} eligere vellet, & proinde ut fieri solet, frustum contra 〈◊〉〈◊〉 allideret, Scintilla ipsi in illam corneaepartē, ubi iris conspicitur, pro∣filiit, ibidem{que} membranae firmiter in∣haesit, idque non sine dolore maximo. cum frustra per plures dies adhibita fuissent remedia, en uxor mea remedi∣um longè aptissimum excogitat. In∣terim enim dum ego ambabus mani∣bus palpebras aperio, illa magnetem oculo quam proximè aeger id sufferre potuit admovet▪ id cum aliquoties & quidem repetitis vicibus fecissemus (non diu enim lucem qua tamen hac in re summoperè opus fuit, sufferre potu∣it) tandem Scoria ex oculo nobis om∣nibus videntibus ad lapidem prosiliit. Postea applicato collyrio anodyno brevi convaluit. fuit haec quidem cu∣ratio ingeniosa satis. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 21. cent. 5.

Quaedam mulier infimae sortis ma∣culam habebat in oculo, cui consilium dedi, ut bis in die succi rutae guttam u∣nicam in oculum instillaret, quod cum satis diu continuasset macula prorsus absumpta est. Samuel Formius. obs. 28.

Sectio 62. De Coxendicis Dolore & Luxatione.

COxendicis dolor (graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) arthritidis species est coxam occu∣pantis. pars affecta licet praecipuè sit coxae articulus, quandoque tamen in lumbis, summa nate, & osse facro con••••••••it. Dolor enim atrox in omni∣bus illis locis perpetuò se prodit, & in femur quoque tibiamque & extre∣mum

Page 238

pedem deducitur, mediantibus nervis lumborum & ossis sacri partes has infernas pertingentibus. Eandem pariter cum Arthritide agnoscit cau∣sam· non nisi difficulter curationem admittit hoc malum, propter cavita∣tis ossis ischii profunditatem, & mate∣riae multitudinem· si diu perseveret, coxae tandem luxationem infert, quam nullae machinae curare possunt.

Subsectio prima. Pro Coxendicis dolore.

UT Anodynis primum solvatur tentandum, fotu nimirum ex decocto fl. chamaem. melilot. faenu∣graec. sem. lini, absynth. & origan. cui quidem vel consimili medicamen∣to saepius repetito, si dolor non cesse∣rit, ad validiora localia transeundum. Inter quae Emplastrum ex Sulphuris & picis partibus aequalibus sedi affectae admotum, gestandumque donec spon∣te sua decidat. Galenus ex Androma∣cho. lib. 10. De comp. med· sec. locos cap. 2. magnoperè extollit. Ceratum etiam nobis valde familiare huic operi accommodatissimum conficitur ex bdellio, ammoniaco, opoponac, myr∣rha & resina pini· omnium autem efficacissimum est, quod à Galeno ex Democriti monumentis. lib. 10. De comp. med. sec. loc. cap. 2. mirificè ce∣lebratur. Paratur autem ex Iberidis radice exactè contusa atque suilla ax∣ungia veteri excepta, linteoque den∣siore Emplastri modo affecto lo∣co admota, ibique per tres horas detenta· caeterum in affectu contu∣macissimo, rebelli, & aliis remediis ex arte administratis minimè cedente, ad validiora ut ad phaenigmos etiam & inustiones Hippocratis more consugien∣dum; corpore tamen iterum atque iterum exactè perpurgato, omnibus praegressis aversoriis auxiliis. In cu∣rationis principio, corpore saltem se∣mel nonnihil purgato, venam secan∣dam omnino consulo. Sanguinem ex vena poplitis vel malleoli lateris affecti detrahendum nemini in dubium revo∣cari debet· quod misso ex hac vena sanguine, insignis derivatio obtinea∣tur. Sanguis quoque è venis, quae in sede sunt per hirudines admotas evo∣catus, mirum in modum ischiadicis opitulatur. Cauterium etiam paulò subtus genu in parte exteriore lateris affecti inustum derivationis causa sum∣moperè commendamus; quemadmo∣dum & alterum in brachio opposito aversionis gratia. Io. Zecchius. consult. 43.

Ad Dolores coxendicis praestantissi∣mus est balsamus sulphuris terebinthi∣natus, fi paucis ejus guttis pars affecta illinatur, quo saepius una nocte curavi homines miseros. Franciscus Sylvius. prax. medic. lib. 1. cap. 50. paragr. 24.

Page 239

Subsectio secunda. Pro Coxoe Luxatione.

CAput femoris si excidat, nun∣quam in suam capsulam potest reduci, sique hoc tentetur, frustrane∣us erit labor. tendines enim & liga∣menta per affluxum aliorum humo∣rum emollita, & lubrica facta, caput femoris retinere nunquam possunt. Hinc facilè intelligitur Adolescentem hunc, cui coxa excidit, perpetuò claudicaturum. Inanis etiam est & inutilis labor, quando aegrum calidi∣oribus unguentis ad tabem membro∣rum usitatis, ex pyrethro, euphorbio, sem. sinapi similibusque excruciant: quamdiu enim causa tabis, quae est est dislocatio, abundantia mucoris quae vasa obstruit, & distortio vaso∣rum non tollitur, tabi mederi non poterit quispiam. Rebus sic stantibus, coxarum restitutio naturalis fieri nequit. Optimum ergò si coxa totumque crus omnibus remediis quantum possibile corroboretur. Ob∣servanda autem in hac cura sequentia. 1. Quod aegrotus in diaeta omnes ci∣bos rigidos humidos pituitam gene∣rantes, omnesque superfluitates fugi∣at; talibusque vescatur quae boni sunt nutrimenti, hisce miscenda semper sunt quae nervosas roborent partes, ut sunt rosmarinus, salvia, majorana, cortex Citri, aurantiorum· ex hisce memoratis herbis F. decoctum· eae∣demque herbae cerevisiae imponantur, & bibat. 2. Coxa extensionibus & rebus acribus non vexetur, potius ro∣boretur, quod commodè fit, non ∣mollientibus, sed potissimum astrin∣gentibus· inde perspicere in proclivi est, quod olea recommendata uti o. lumbric. aneth. chamaem. lilior. alb. &c. morbo sint inconvenientia; licét lumbrici singularem quandam posside∣ant proprietatem in talibus affectibus. 3. Quia ob vitam sedentariam exerci∣tiorumque defectum copiosa genera∣tur pituita, & ad locum affectum tan∣quam imbecillem partem defertur, cor∣pus saepius purgetur benignis & pla∣cidis medicinis· vomitus etiam si in∣terdum accedat, non nocebit. Corpo∣re diaeta & purgationibus praeparato; fiat sacculus tantus quantus totam te∣gat coxam ex sequentibus herbis, & ad latitudinem pollicis impleatur, in∣terbastetur, terque, quaterque bulliat, & imponatur.

℞. Fol. & fl. beton. rosmar. salv. prim. veris lavend. origan. absynth. an. Mj. ros. gran. juniperi, musci querni. an. Mij▪ sem. anis. ℥ij. inci∣dantur omnia grosso modo. de his herbis q.s. sacculo indatur, addatur salis Mss. & in duabus mensuris aquae coquatur, calidéque imponatur. hic sacculus tres vel quatuor dies efficax est.

Coxa ita manè & vesperi fomenta∣ta; totum crus, coxa & os sacrum succo lumbricorum inungatur, & tan∣tisper fricetur, donec benè absorptus fuerit. Succus hoc modo praepare∣tur.

℞. Craffissimorum lumbricorum, Mij. vel iij. singulis sordes extrahan∣tur,

Page 240

& exprimantur digitis (non e∣nim vino abluendi) concidantur mi∣nutissimè, postea injiciantur cyatho stanneo vel argenteo, affundantur aq. fl. lavend. & baccar. juniperi (quae non cum vino sint destillatae) an. ℥iij. salis ℥j. cyathus obturetur vesica hu∣mectata ne quidpiam expiret: deinde aquae imponatur & coquatur quatuor vel quinque horas· refrigerato cyatho vesica auferatur, & succus per pan∣num crassum exprimatur, indatur{que} vitro angusti orificii, addaturque ali∣quid ol. amygd. d. vel lumbric. hoc modo per multos conservatur dies. U∣tilissimus etiam est hic succus in tabe membrorum, corroborat nervosas par∣tes, reseratque obstructiones arteria∣rum & venarum. Coxa & crure hoc succo benè inuncto, Emplastrum se∣quens molli inducatur corio, totique imponatur coxae.

℞. Empl. diapalm. ℥iiij. cerae no∣vae, ℥ij. gummi elemi, tacamah, an. ℥j. mastich. oliban. an. ʒx. lumbric. terrestr. subtiliss. pulverator. ℥jss. pulv. ros. rubr. myrtill. balaust. ivae arthetic. fl. hyperic. an. ʒij. Dissol∣vantur gummata lentissimo igne in s.q.ol. lumbric. & percolentur per linteum, postea commisceantur om∣nia cum emplastro supradicto, & cera liquefacta fiatque massa addendo non∣nihil ol. gran. juniperi & spicae.

Balneo ex herbis ad sacculum prae∣scriptis addito pauco sale & alumine, commodè etiam uti poterit, totumque crus in eo lavare; finito balneo per horam in lecto quiescat, succoque fri∣cari, & Emplastrum imponi curet. In usu balnei & sacculi corpus sit qui∣etum, ne natura impediatur: si ite∣rum ambulare incipiat, calceus altior in quantum crus brevius paretur, ne corpus plus imbecilli quam sanae incum∣bat parti· hoc processu, divina juvan∣te gratia, plures sanavi, quod sine fulcro sive baculo incedere potuerint. loco succi lumbric. inservire possunt aquae betonic. salv. prim. veris, laven∣dulae, gran. juniperi sine vino praepara∣tae. In meipso, enim expertus sum, vinum internè & externè usurpatum, nervosis nocere partibus. Ustio etiam coxae non contemnenda, sed magni facienda, egregios enim & foelices suc∣cessus in coxarum affectibus inde secu∣tos esse verissimè vidi. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 100. cent. 6.

Spigelius os coccygis à partu luxa∣tum nobili matronae sola fascia resti∣tuit. Io. Rhodius. obs. 80. cent. 3.

Sectio 63. De Cranii depressione & fra∣ctura.

CRanii fractura (graecè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) solutio est continui in cranio à vi exteriore facta· ejus se∣cundum Hippocr. lib. De Capitis Vul∣neribus, quinque sunt species. Pri∣ma dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 vel 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, frango) latinè verò rima seu fissura: à re gravi & contunden∣ti, aliquando & ab incidenti & acut provenit. Aceidere solet ossibus du∣rioribus, mollia enim cedunt, & non

Page 241

finduntur. haec vel conspicua est, vel adeo plerumque tenuis, ut sensum prorsus lateat, quae medio modo se habet, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellatur, seu capil∣laris. rursus vel brevis est vel longa, recta vel curva, in externa lamina, il∣laesa interna. vel è contra in interna, integra manente externa· aliquando deni{que} totum cranium rimam contra∣hit. Secunda species vocari solet 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 contundo) latinè contusio seu collisio. Fit dum ab irruente violenter intrin∣secus, aut obstante duro aliquo & ob∣tuso corpore, os ita contunditur, & deprimitur, ut licet ejus continuitas integra foris ad sensum appareat, in∣tus tamen multae latent divisiones in osse contuso. Tertia est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 seu 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, latinè, depressio, cum os finditur. & simul introcedit, ita ut fragmentum intus detrusum cerebrum vel pungat, vel comprimat; quod si in sublimi, dum extrahitur telum, at∣tollatur Galeno dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fornix, testu∣do.) Quarta est 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, latinè sedes seu vestigium, cum telum acutum cranium ita laedit, ut sui vestigium relinquat· huc pertinet punctura à stylo, cultro, vel alterius rei acutae cuspide facta, nunc externam saltem, nunc utramque cranii tabulam pene∣trans; incisio pariter ab instrumento acuto, & benè scindente, ita ut suum naturalem situm adhuc obtineat, & vestigium in osse inciso appareat. De∣dolatio etiam huc refertur, quae graecè dicitur 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, est cum aliquid de superficie cranii abscinditur. Quintam speciem vocat Hippoc. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, i. e. Infortunium, Paulus verò ab Aegina, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Latini autem contrafissuram seu resonitum. & est cum in alia parte cranium percutitur, & in alia findi∣tur, aut in eodem osse, aut in diver∣sis: accidit dum percussione impulsus aer intra diploen conclusus parti alteri cranii allisus ipsum perfringat.

Subsectio prima. Pro Cranio depresso.

IN pueris saepissimè hujusmodi de∣pressiones cranii abrasis crinibus, & apposita cucurbita, naribus{que} & ore clausis, quemadmodum Ambr. Paraeus Chirurgus aeterna laude dignissimus, lib. 10. cap. 5. rectè docuit, in natu∣ralem situm reposui· vel emplastrum aliquod tenaciter adhaerescens, veluti ex pice, resinna, colophonia, & gum∣mi elemi in medio ossis depressi appli∣cetur, vel hoc quod tenacius adhae∣ret.

℞. Farin. tritici, ℥j. ichthyocoll. in aq. beton. & salv. dissolut. ʒss. pulv. mastich. thur. farin. volatilis, sang. dracon. gypsi, an. ʒjss.M. coque in aq. beton. & salviae, ad justam con∣sistentiam applicetur calidè. quam∣primum undique agglutinatum & ex∣siccatum fuerit emplastrum, vi aufe∣ratur; sic enim attracta cute & peri∣cranio, cranium depressum simul ele∣vabitur· id si prima vice minus suc∣cesserit, ab opere tamen minimè desi∣stendum, sed denuò novum empla∣strum applicandum, & ut antea vi

Page 242

auferendum. Sit Emplastrum ejus magnitudinis, ut tantum tertiam cir∣citer partem impressionis cranii coo∣periat, sic enim in ablatione minor erit dolor, & facilius impressum cranium elevabitur. Si hinc dolor aliquis ori∣tur, locus inungendus est oleo rosc. aut myrtino, & de vitell. ovor. habe∣at praeterea emplastrum in medio fu∣niculum, quo à Chirurgo apprehendi possi. Dum vero Chirurgus empla∣strum aufert, os & nares infantis claudendae sunt, sic inflato cerebro propter retentionem in ipso spirituum, cranium impressum facilius in situm naturalem relevabitur. Guil. Fabri. Hildanus. obs. 5. cent. 2.

Puellula quaedam 18. menfes nata per scalas decidit, & capite illiso in lapi∣dem, facta fuit cranii depressio inter suturam fagittalem & coronalem magnitudinis dimidiae nucis· ad quam vocatus, raso capillitio, parti cucur∣bitulam admovi sine scarificatione, & consequenter iterū admovi cum scari∣ficatione. Postea applicui cataplasma ex furfure, pane, cum rofis & vino compo∣situm, id{que} iteravi bis in die, per quin{que} vel sex dies, iterando cucurbitulae applicationem sine scarificatione, ante fingulas admotiones Cataplasmatis; deinde per quatuor aut quinque dies folum Cataplasma admovendo, tumor à cucurbita excitatus discussus est; & depressio ••••blata apparuit, atque os ad suum naturalem locum restitutum. Samuel Forminus. obs. 14.

In mulcis Cranii depressio curata est, admota post unam vel alteram phlebotomiam, supra depressionem cuurbitula cum multa flamma; ad∣dita interdum incisione, & multis a∣liquando scarificationibus, & inter∣dum sine illis. D. Des Grands prex. obs. 3.

Subsectio secunda. Pro Cranii fractura.

UNdecimo die morbi cum aeger pro deplorato habebatur, crani∣um cum successu perforatum fuisse ob∣servavi. Historiam hic recensere non gravabor.

Anno 1586. Sexagenarius quidam in bregma sinistrum percussus fuit, cum cranii fractione & depressione· cecidit mox in terram, cibum indige∣stum evomuit, & loquelam amisit. Curatio ab initio Barbitonsori com∣missa fuit: quum verò omnia in pe∣jus rure vidissent adstantes, Ianum Antonium Saracenum Medicum longè celeberrimum, & Ioannem Griffoni∣um Chrurgum peritissimum praecep∣torem meum fidelissimum in consii∣um vocarunt. Pervenimus itaque ad ae∣grum decimo die morbi sub vsperam, ipsumque ardentissima febre laboran∣tem, delirantem, & absque loquela in venimus: vulnus angustum & fra∣ctura cranii aderat: verum ets rem in augustiis positam satis superque nobis palam esset; adfiantium tamen petitionibus commoti, facta prius pro∣gnosticatione, curationem sic aggres∣si sumus· injecto enemate & exone∣rata alo rines abrasimus, totumque caput ol. rosac. & myrtill. inunximus: deinde cutem & peicranium in for∣mam

Page 243

crucis incidimus, craniumque denudavimus, necnon pulvillis ex stupis suavibus praeparatis & albu∣mini ovi intinctis vulnus implevimus. Sequenti die ossiculis nonnullis quae à prima tabula separata erant, extractis, cranium perforavimus, & quod aspe∣rum in osse instrumento lenticulari, laevigavimus. Postea pannum Seri∣ceum melle rosaceo parumque ol. ro∣sac. (propter dolorem immensum) tinctum cerebro imposuimus. totum vero vulnus sequenti digestivo imple∣vimus,

℞. Terebinth. lotae in aq. beton. & salv. ℥j. ol. rosac. ℥jss. ol. de vitell. ovor. ʒij. gummi elemi lentissimo igne cum supradictis oleis dissoluti & percolati. ℥j. croci pulveris. ℈j. vitell. ovor. numero ij.M.F. Unguentum. quo imposito vulneri, Emplastrum Basiliconis applicuimus; totumque caput & collum ol. rosac. & myrtill. inunximus. Eo die iterum Clysterem injecimus, optimamque victus ratio∣nem praescripsimus; atque ista me∣thodo per dies aliquot processimus. Interim pus per factum foramen efflu∣xit, & febris reliquaque symptoma∣ta paulatim remiserunt sedato dolo∣re & inflammatione, melli rosato quod membranae imponendum erat, guttulam unam aut alteram aquae vitae admiscuimus, & vulneri sequens mun∣dificativum imposuimus.

℞. Pulv. rad. caryophyllat. angelic. aristol. rot. irid. fl. an. ʒj. extract. salv. beton. an. ℈ij. gummi elemi in oleo rosac. dissolut. ʒij.M. & F. cum mel∣le ros. q.s. parumque aq. vitae un∣guentum in mortario. Tandem se∣quens Emplastrum applicuimus.

℞. Emplastr. de beton. ℥iiij. gum∣mi elemi in oleo rosat. dissolut. ℥j. pulv. ros. odorifer. myrtill. an. ʒj. mastich. cal. aromat. angelic. caryo∣phyllat. an. ʒjss. cum q.s. ol. rosac. parumque cerae fiat emplastrum.

Interim dum vulnus hac methodo curavimus, singulis aut alternis diebus, alvo spontè non respondente, clysteres injecimus: per intervalla quoque sy∣rupo rosat. solut. comp. cum rheo. a∣gar. & sena, manna item, & cassia corpus leniter expurgavimus. Sic di∣vino favore, magna cum admiratione adstantium sanitati restitutus fuit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 4. cent. 4.

Emplastrum de betonica cujus hic fit mentio, describitur in hunc modum à Foresto. lib. 6. obs. Chirurg. obs. 43.

℞. Terebinth. resin. pini cerae no∣vae. an. ℥iiij. pulv. betonic. ℥jss. ma∣stich. thuis, an. ℥ss. mummiae, ʒiij.F. massa. S.A.

Ante annos 10. vocatus fui à quo∣dam rustico ut ipsius inviserem soro∣rem, quae vulnus contusum in dextro osse bregmatis, cum fractura & im∣pressione Cranii acceperat. Evomuit mox ab initio biliosum humorem, & cibum indigestum; sinistrum latus re∣solutum est: in dextro autem convul∣siones patiebatur· abrasis crinibus, fragmenta aliqua cranii & portiuncu∣lam ad instar fabae ex cerebri substan∣tia digitis extraxi. altero die advenit Slotanus, qui dilatato vulnere denuò extrahit fragmenta quaedam ossis, &

Page 244

portiunculam ipsius cerebri, ad nucis avellanae magnitudinem. Postea ali∣quoties ipsemet Slotanus me praesente de cerebri substantia detraxit· & ta∣men convaluit plenissimè. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 13. cent. 1.

Sectio 64. Pro Cruribus exulceratis leviter, & excoriatis in superficie in hydropico.

HUic cum multa & varia, sed fru∣stra, medicamenta praescripsis∣sem, tandem jussi ut decocto plantag. & ungul. caballin. in vino foverentur membra, & folia ejusdem ungulae ca∣ballin. in decocto madefacta, & mol∣lter expressa apponerentur· quo facto egregiè curatus fuit. Alii etiam quam∣plurimi per nos eodem remedio eo∣dem morbo laborantes sanati foeliciter fuere. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 7. Obs. Chirurg.

Sectio 65. Pro Cruris ulcere inveterato & maligno.

MErcator quidam cum ulcus ma∣lignum in crure haberet, nec ullo modo curari posset, quidam ei consilium dedit, ut agrimoniam her∣am superponeret bis in die, manè & serò, atque ita miraculi instar, intra novem dies sanitati restitutus est. valet eadem herba, tum ejus succus cum fi∣lamentis impositus ad vulnera tam re∣centia quam antiqua. Alius quidam cum eidem intestinum rectum proci∣deret, ac ex hemorrhoidibus doleret, pulvere hujus herbae assumpto tam in potu quam cibo, brevi sanitatem▪ re∣cuperavit. Alius etiam cui lapis in vesica erat, cum crebrò herbam hanc cum ovis comedisset, lapis per frusta cum lotio tandem expulsus est. Petrus Forestus. obs. 3. lib. 7. Observ. Chi∣rurg.

Ulcus cum quidam diuturnum ac malignum in crure haberet, nec id ul∣lo modo curari aut consolidari posset, ac varia Chirurgi medicamenta adhi∣buissent, etiam pulverem praecipita∣tum subinde inspergentes, tandem su∣perveniens quidam medicus cortices granatorum in tenuissimum pulverem contundebat, ac ulceri inspergebat, atque hoc unico tam simplici medica∣mento vir ille ab ulcere curatus fuit. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 7. obs. Chi∣rurg.

℞. Litharg. cadmiae fossilis, cerus∣sae, an. ʒij. thur. myrrh. an. ʒjss. rad. aristol. ʒj. aerugin. aeris sublimati, an. ʒss. argenti vivi, ʒiij. extincti cum terebinth. ℥jss. mellis, ℥ss. ol. rosac. & succ. plantag. an. ℥ij.F. instar Em∣plastri, excellens est Emplastrum, quo Plura crurum ulcera perversa sanavi. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 560. & ejusdem praxeos, tomo secundo, pag. 837.

Page 245

Sectio 66. Pro Cutis externa excoriatione in infantibus.

QUidam utuntur oleo raparum, vel ex oleo raparum & cera virgi∣nia linimentum facio, quo commodè admodum saepe usus sum. Sed illud experimentum infallibile habetur, quo obstetrix quaedam utebatur in infanti∣bus.

℞. Ol. raparum farin. tritici volati∣lis, vel siligineae, an. part. aeq. M. un∣guenti instar· & super petiam lineam raram, tenuem & antiquam liniatur, locisque corrosis applicetur: curabun∣tur eo Infantuli instar miraculi· vel loca corrosa aqua communi tepida ablue, deinde cerussa subtiliter pulveri∣sata inspergatur, brevi cutis reparabi∣tur: etiam cerussa sola inspersa sine lotione.

Quidam à casu in tibiam cute nu∣datam & corrosam incidit, nostro consilio membranam intus succingen∣tem ovum gallinae valde tenuem & mollem loco dolenti apposuit, & ilicò sanus factus est; & alii plurimi cum eo. Petrus Forestus. obs. 27. lib. 29. De Arthritide & externarum partium Affectibus.

Finis Libri Tertii.
Do you have questions about this content? Need to report a problem? Please contact us.