Opus catechisticum D. Petri Canisii theologi ex Societate Iesu Sef yu: Sum ne grynodebo adysc Gristionogaụl, a dosparth Catholic, ar hoḷ bụncian'r phyd, hụn a yscrifenoḍ yr hybarchus a'r arḍerchaug athraụ uchod yn gynta yn ḷadin ag a gyfiaithụyd o'r ladin i'r gymeraeg druy dyfal lafyr ag astudiaeth. D. Rosier Smyth o dref lanelụy athraụ o theologydiaeth, megis dialogiaith ne' mḍiḍan rhụng y discibl ar athraụ, un yn holi, a'r ḷaḷ yn atteb, ag a breintrụyd yn ninas Paris, ex officina typographica: Ioannis Laquehay, via Iudæ.

ILLVSTRISSI∣MO ET REVERENDIS∣SIMO DOMINO IACOBO DA∣uid, S. R. E. Cardinali Perronio, Arch præsuli Senonensi, Galliarum & Germaniæ Primati, necnon Christia∣nissimi Regis magno Eleemosynario, Mecænati suo munificentissimo.

PErpulchrè dictum est à beato Iob (Illustrissime & Reuerendissime Domine) vitam nostram mili∣tiam esse super terram. Nam si totius vitæ nostræ cursum ritè consideremus, nil aliud est quàm mera mili∣tia, & assiduum certamen, non solùm aduer∣sus carnem & sanguinem, verùm etiam ad∣uersus principes & potestates, aduersus mun∣di Rectores, & tenebrarum harum, imò quod est longè periculosissimum, aduersus spiritua∣lia nequitiæ in c. elestibus, seu aduersus hæ∣reticos & infideles Crucis Christi inimicos. Nec hoc vltimum certamen neotericum est,

imò antiquissimum, & à principio mundi ad nostrum vsque seculum inoleuit.

Oportet hæreses esse (ait Apostolus) vt ij qui stabiles sunt in fide manifesti fiant. Necessitas autem hæreseos ex humana malitia & libe∣ro arbitrio dimanat, effectus verò ad bono∣rum, eorumqque qui sint stabiles in fide, ma∣nifestationem conuertitur, ex speciali Dei gra∣tia, qui bonum ex malo elicere solet. quod quidem disertè (vt omnia) D. Augustinus his verbis probat: Hæreticis vtamur oportet, non eorum errores approbantes, sed Catholicam veritatem defendentes, vigilantiores & cau∣tiores reddamur. Hæretici autem ex talibus fiunt, qui & errare & mali esse volunt, quam∣uis in Ecclesia sint: atqui dum exeunt, nobis prodesse possunt, non veritatem (quam ipsi ignorant) docendo, sed eos qui in Ecclesia sint carnales, ad veritatem inadagandam insti∣gando: eos que qui in Ecclesia sunt spirituales, ad eam manifest andam incitando. Innumeri autem in Ecclesia sunt viri boni & probi, sed quamdiu in ignorantiæ tenebris obdormiunt, nequaquam ab alijs distincti. Vnde diuina prouidentia factum esse arbitror, in omni∣bus seculis in quibus hæreses pullulare cæpe∣runt, viros bonos quam plurimos, doctrina &

pietate conspicuos (quieas extirparent) susci∣tatos fuisse: vt in lege naturæ Patriarchas, in lege Moysaica Prophetas, in legeGratiæ Apo∣stolos, eorumque successores, nec in nostro seculo abbreuiata est manus Domini. Quot (quæso) myriades virorum bonorum, piorumque iux∣ta ac strenuorum Christi athletarum vbi∣que gentium existunt, qui varijs libris editis, veritatem orthodoxam tum defendunt, tum etiam omnibus nouatoribus & sectatoribus modernis strenuè pro Ecclesia Dei tanquam murum sese opponunt? In quorum albo (Illu∣strissime Domine) haud infimum locum tenes, imò meo iudicio omnes longe superas. Nam non solùm hæreticorum ineptias efficacissimis rationibus conuincis, verum etiam conuictos proprijs impensis foues, alis & sustentas, & tanquam verus nostri Samaritani discipulus, in eorum vulnera à latronibus illis Hiericon∣tinis inflicta, non solùm vinum, sed etiam oleum infundis. Tot tantorumque virorum exemplo adductus, ne aut Ecclesiæ Dei inuti∣lis, aut patriæ ingratus, meritò reputarer, ali∣quam meæ obseruantiæ erga religionem or∣thodoxam significationem in lucem emittere in animum induxi. Quocirca opus catechi∣sticum D. Petri Canisii celeberrimi uostri se∣culi

Theologi, doctrina & pietate tum refer∣tum, tum ad hæreticos confutandos admodum vtile, ex lingua Latina, in linguam Cambro∣britānicam transtuli, idque in eorum Cambro∣britānorum gratiam, qui ferè primi omnium gentium totius Europæ, Christi fidem ample∣xisunt, & adhuc amplectuntur, magnamque Angliæ partem nunc etiam incolunt & possi∣dent, linguam{que} Anglicanam (loquor de plebe) minimè intelligunt: Sed (proh dolor) tanta librorum & Doctorum penuria laborant, vt cum Propheta dicere possint, pueri petunt pa∣nem, & non est qui frangat.

Hoc opusculum qualecum{que} sit, ea qua pos∣sum obseruātia & humilitate, D. T. Illustris∣simæ offero, tuo{que} nomini inscriptū & dedica∣tum esse cupio, præsertim vt quēadmodum exi∣mia & singularia tua in Rempublicam Chri∣stianam merita, in plerisque Europæ prouin∣cijs celebrantur, ita ad Cambrobritānos vsque toto orbe diuisos (vt Poëtæ more loquar) etiam propagentur Nec ingratum hunc meum cona∣tum D. T. Illustrissimæ fore confido, cùm ob meā tenuitatem nihil maius à me expectare possis. Nec quisquam me aut immodestis aut importunitatis redarguat, quòd cum sim pere∣grinus boc donum chartaceum; & in lingua

exotica exaratum, sub tuo munimine in lu∣cem prodire voluerim. Triplici enim ratio∣ne hoc aggredi præsumo: primò quandoqui∣dem hoc opusculum ex tua liberalitate & mu∣nificentia impressum sit, iure tuum patroci∣nium vendicare possit: Deinde quod sum per∣egrinus, nihil me angit, cùm exploratum ha∣beam, D. T. Illustrissimam eximio zelo omnes peregrinos prosequi, vt videre licet in tuo pa∣latio: quocumque oculos conuertas, peregrinis omnia sunt plena; illuc tanquam ad tutissi∣mum charitatis asylum vndique confluunt. Postremò quo ad linguam, ad quem potiùs con∣fugiam quàm ad D. T. Illustrissimam, qui linguarum exoticarum peritia adeò polles, vt seculum nostrum tibi parem non habeat: hu∣ius autem linguæ præstantiam, elegantiam & fœcunditatem si scires, cæteris linguis alias doctissimis, haud quaquam postpone∣res. Hæc lingua non solum antiqua est, vc∣rùm etiam compositionibus, deriuationibus, vocum proprietate, & sermonis venustate a∣deò diues est, vt ad cuiuslibet artis cognitio∣nem exprimendam, facilius aut fœlicius ni∣hil exoptari possit. Sed in huius linguæ præ∣conio plura dicere supersedebo.

Interea publicas altaris, & priuatas cor∣dis

preces promitto, præstaboque: vt Deus (qui¦te ad tanta virtutis, doctrinæ & dignitatis fastigia peruexit) saluum & incolumem, ad maiorem fui nominis gloriam, Ecclesiæque vtilitatem, protegere & conseruare dignetur.

D. V. Illustrissimæ & Reuerendissi∣mæ obseruantissimus & obliga∣tissimus. Rogerus Smytheus Cam∣brobritanus.