[Secreta mulierum et virorum]

Textus

¶Nūc autē ad superiora dicta de generatione & forma tione embrionis in vtero materno {ser}monē nostrū {con}uer∣tam{us} & de modo exit{us} dicamus Et primo videndum est quomodo iste tres potencie anime scilicet vegetatiua sen∣sitiua & intellectiua. veniunt ad materiam fetus siue q^o ordine ¶Iuxta quod notandum {quod} illud est alteri{us} ne∣gocii {quam} materia requirit quia respicit scienciam libri de animalibus tamen aliquantulum de ipsa breuiter tanga∣mus aliquid

¶Hoc capitulum quartum & est de creatione fetus. Et primo premittit quedam necessaria. Vnde dicit litte ra quo ordine quia inter istas potencias est ordo perfecti onis & communitatis. Et ideo dicit commentator pri∣mo methaphisice in de erroribus {quod} primo respiciuntur et accipiuntur forme vniuersales & postea minus vniuersa∣les vs{que} ad determinabiles ergo semper est ordo &t̄ Sper∣ma vero collectum in matrice mulieris augmentat sta∣tim quando infusum est ei & quando matrix bene est clau sa Sed alimentum est potencia vehetatiua quia spermate decisso a patre vel a generante dimissa est ista potencia ve hetalis .ij. patet .ij^o. de anima quia potencie ••ehetati ue sunt duo opera scilicet generare & alimento vti qr plā ta generat plantam. animal vero animal. Vnde vide∣tur {quod} ab illa anima fluit virtus generatiua. postea ve∣ro tempore subsequenti secundum exigenciam nature su••

additur materie anima sensibilis & postea anima illi{us} spe ciei vel illius. Et ille virtutes scilicet vehetatiua & sensi tiua distinguntur per operationes que vltra differunt per obiecta & non differunt ille due potencie scilicet vehetati∣ua & sensitiua ita {quod} sint due potencie distincte. est enim vna & eadem essencia {quam}uis non eodem modo. Secundo dicit ph̄s .xvi. de aīalibus embrio p̄^o viuit vita plante secundo vita animalis tercio vita speciei huius vel huius Eciam additur in homine virtus intellectiua que nō ge∣neratur a materia sed a celo & est de foris infusa vnde est finis & perfectio omnium formarum existentium inferi{us} Id consueuit apud medicos dici {quod} prima vita est latēs & occulta media apperens & manifesta. vltima vero ex cellens & gloriosa a prima est sensus naturalis a secunda sensus animalis a quo sensus visus auditus &t̄ a tercia ve ro est sensus spiritualis a quo interpretacio discrecio per scrutacio & sic de alijs

¶Hic autor ostendit intentum suum ostendendo quo∣modo iste tres potencie veniunt ad materiam ¶Nota spiritus & semen viri est quodammodo vitalis quia viuit vita hominis Et quando istud recipitur in matricem vi∣nam & calidam tunc operatur in semine mulieris & virt{us} generatiua primo generat pelliculam fecundiā cui semen inuoluit & sic {con}tinuo se mouet ad semē mulieris & pene∣trat ī materiā longā latā & {pro}fundā & incipit ibi vt{us} for matiua generare spiritus pulsantes & pulsatiles & m eo {quod} generat illos spiritus pulsantes facit materiam viuam

& format venas & neruos in quibus currunt illi spiritus vnde spiritus & vene pulsatiles vel saltē proporcionabiles eius inueniūt in arborib{us} & plantis & tunc materia sic viuēte vita spiritnū q̄ vegetant illam materiam tūc aīa sensitiua recipit in illa materia Et tunc in homine mate ria stante sub anima cogitatiua que est vltima forma ma terialis per virtutem dei & celi Intellectus infunditur et introducitur. vnde loquendo tam phisice {quam} theolosice in tellectus non educitur de potencia materie quia intellec∣tus non est corpus nec virtus in corpore per commen∣tatorem tercio de anima cōmento quarto & quinto Sed theolice loquendo tunc anima est forma substancialis cor poris human•• dans sibi esse substanciale. Sed Auerrois po••••t {quod} intellectus copulatur nobis solum a generatione & per copulacionem fantasticam sicut nauta naui {per} naui gationem & ponit {quod} sit vna in hominibus omnibus Et il∣le articulus est ab ecclesia condempnatus. qui enim hoc credunt saluari non possunt Et per hoc tenent potentissi∣me aristotilem esse {con}demnatum quia in illa oppinione vide tur mortuus fuisse ita {quod} ad minus dubitauit sic {quod} nō fir me credidit quemlibet hominem habere distinctum intel∣lectum a deo creatum sicut videtur in z^o & ii^o de anima. ¶Nota illa forma dicitur educi de materia que extendi∣tur extensione materie ita {quod} tota est in toto & pars in {per} te extensiue vt omnia sensitiua in corpore pedali pedalis & in semipedali semidalis licet sit tota in toto virtualiter ¶Nota autor videtur poni illud {quod} potencia vegitati••a

sit pro aliquo tempore in materia {pro} quo non est sensitiua illud est verum manifeste. ita {quod} prius manifestantur o pera huius potencie q̄ prius apparet fetum nutriri & aug mentari antequam senciat & moueat