Francisci Mildapetti Nauerreni ad Euerardum Digbeium Anglum admonitio de unica P. Rami methodo reiectis Caeteris retinenda

CAP. VI.

BENE est. Deventum est tandem aliquā∣do ad tractationem institutae contro∣versiae. Quid igitur ad methodorum mul∣titudinem

vindicandam affers? quid ad unitatem methodi dissipandam? equi∣dem mirifico quodam syllogismo confe∣cta penè res est & profligata.

Vniuscujusque causae (in quis) non est unica ratio. Vnaquae{que} causa est methodus. Liceat enim mihi assumere, quod tu ipse ad clarita∣tem judicii supplere debuisti. Methodus itaque non est unica.

QUID tibi homini tam analyticè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicam? Credo hercle te a M. Ciceronis Antonio in secundo oratorio admonitum ad hunc texendum syllogismū accessisse. Vult ille sese efferat in adolescente faecū∣ditas: ut esse possit in eo unde aliquid am∣putet. An tu rhetor Antonianus factus es? equidem profudit sese & ejecit faecūditas ingenii tui. Quid enim? Binarium metho∣dorum numerū efferre decreveras: at pro tua faecunditate quaternariū extulisti. Vis tu unamquam{que} causam esse methodum: & vis opinor quadripartitum genus cau∣causarum existere: unde necesse est qua∣tuor

genera consequi methodorum. At∣qui verò quae se nimium profuderunt re∣vocanda censet Antonius, & velut inutilia sarmenta amputanda. Et certè quae in tui ingenii ubertate inest luxuries, ea quanto adolescentem Antonii aetate antecedis, tanto magis depascenda est. Sed quid est quòd unamquam{que} causam esse methodū existimes? nulla in efficiente & materia, nulla in forma & fine admonitio est, quid primo loco disponendum, quid conjicien∣dum in medium, quid ad postremum re∣servandum sit. Sunt inquam istae causae ejusmodi nullam ut methodicae colloca∣tionis formulam interpretentur, sed quae ipsae, sint suis quae{que} sedibus ad methodi le∣gem distinguendae. Nec si causarum aliae summae sint, aliae, mediae, aliae infimae, idcir∣cò e varietate causarum methodorum va∣rietas enascetur. Quid? generum annon est valde dispar ratio? aliud generalissimum, interjectum aliud, aliud infimum existit. Adjuncta etiam annon dissimilem natu∣rae affectionem obtinent? quaedam e∣minent & patent latissimè, quaedam ve∣lut depressa sunt & dejecta inferius.

Nec tamen cuiquam aliquando venit in mentem pro generum & adjunctorum differentia methodos differentes commi∣nisci. Ac proinde non causarum discrepā∣tia methodum discrepantem parit (unius enim & ejusdem methodi praecepto res gradu & ambitu dissimiles possunt pere∣leganti ordine collocari) sed multiplex formula easdem res ad quandam ordinis dignitatem redigendi, facit ut methodus in dissidente & multiplici genere verse∣tur. Quòd si eaedem causae, eadem genera & adjuncta vario methodicae dispositio∣nis modo digeri potuissent, sic ut ordinis instituti splendore intelligentiae nihilo∣minus & memoriae consuleretur, profe∣ctò hisce collocationum generibus non minus quàm unicae Rami methodo tribu∣endum putarem. Quare utcunque cona∣tum ingenii tui amplectar, non possum quin judicium tuum vehementer deside∣rem. Vides aliis tibi argumentis ad unita∣tem methodi convellendam opus esse. Ac profectò nisi divinitatem quandam inau∣ditae theoriae attuleris, nisi cohortem Tho∣mistarum, Javellorum, Dorbellarum, Tar∣taretorum

excitaveris, nisi denique inte∣gram monarchiam in campum & aciem eduxeris, nunquam unica P. Rami metho∣dus vel oppugnata cedet, vel expugnata corruet. Sed ecce gravem huic, quam tan∣topere amplectimur, unitati plagam con∣sequentibus telis inflixisse videri vis. Sic enim cum P. Ramo congrederis, Aeserni∣nus nempe cum Pacidiano.

Qui unicam (inquis) methodum statuit, est author confusionis. Ramus unicam methodum statuit. Ramus ita{que} est author confusionis.

VIN dicam quod sentio? Id statuo te aut nescire quid confusum & perturbatum dici debeat, quid contrà eleganter distin∣ctū & loco positum, aut si discrimen illud non vulgariter calles, P. Rami dialecticas reliquas{que} commentationes nunquam at∣tigisse, nedum legendo percurrisse. P. Ra∣mi tanta prudentia fuit in constituendis quodam ordine temperandisque discipli∣nis, ut hodie vigeat non modò Lutetia, sed tota ferè literaria respublica Rami institu∣tis

servandis & quasi vestigiis perse quen∣dis. Quis poëta in numerosa verborum conclusione quàm Ramus in artificiosa integrae disciplinae collocatione illustri∣or? Immo P. Rami unaquae{que} commenta∣tio, est tanquam disertissimi rhetoris ora∣tio, in qua nihil inest verborum concur∣su asperum, nihil hiul cum, nihil diductū vastius, sed omnia delicatissimis astricta numeris excellentem quandam & propè divinam suavitatem efficiunt. Quidvis itaque arripiendum potius fuit ad contu∣meliam, quàm objicienda confusio. Sed instas scilicet & premis acerrimè, ut nem∣pe non maledictum sed criminis verita∣tem attulisse ad Ramum convincendum videare. Nota igitur elenchum confusio∣nis: illustra etiam argumento:

Quae methodus (inquis) ab universalibus progreditur, eae confusionem magnam parit. Vnica illa Rami methodus ab universalibus progreditur. Vnica igitur Rami methodus magnam con∣fusionemparit.

Propositio hujus syllogismi quàm est a te egregiè exornata? quàm verè & acutè demonstrata? equidem in arcem totius quaestionis invasisti, quam si analyticis insidiis & theorico strategemate captam expugnaveris, Everardo non modò lau∣rea & triumphi, sed etiam inaurata statua decernetur: fortasse etiam de monarchia cogitabitur. Excita itaque divinitatem ingenii tui, & quicquid habes argutiarum ac subtilitatis, id omne ad gloriam tuam exprome. Doce quanta e methodo ab universalibus progrediente confusio ori∣atur.

Vniversalia (inquis) sunt obscurissima, ple∣na confusionis & tenebrarum. Methodus ita{que} ab universalibus progredi∣ens author erit summae confusionis, obscu∣ritatis, tenebrarum.

Quid splendore hujus tuae theoriae po∣test admirabilius fingi? quid cògitari ma∣gnificentius? Sed nó est Everarde integrū P. Ramo inventis jā uti tuis. Erravit enim: non gustavit istam tuam theoriam: saepe in regia cathedra homo stultus metho∣dum ab universalibus ductam singu∣laribus

verbis praedicavit. Talaee, pudet me tui: quid est quod Ramaee methodi digni∣tatem tentatam ab aliis & sophismate op∣pugnatam tantopere vindicare studueris. Anthoni Foqueline, Arnalde Ossate, P. Bergeroni, I. Poitevine, quae vestras aeta∣tes iniquitas fortunae excepit? quae vestra ingenia anilis cogitatio irretivit? utinam hunc audissetis tam excellentem hominē, tam eruditum magistrum, tam scientem opificem logicae disciplinae, priusquam tā∣tus error de unica methodo animis vestris insedisset. ô stultos Martinios, Rhodingos, Beurhusios, Oltingeros, Severinos: amen∣tem Freigium, hebetem Scriboniū, nulli∣us consilii Makilmanaeum, bardos deni{que} & stupidos, quicunque illam Aristoteli∣cam Rami ab universalibus methodum laudibus aut privatim exornarint, aut pu∣blicè celebrarint. Sed quoniam de istis ho∣minibus actum est, quin pergis (elegantis∣sime philosophorum fili) Cantabrigien∣sem juvētutem ad haec tam luculenta prae∣cepta erudire? non dubito quin illam fa∣cultate eloquentiae tuae, si deflexerit a cur∣riculo veteris disciplinae, revocare possis.

Verumenimvero Everarde quid agis? cur te is perditum? cur existimationem inge∣nii tui tam inconsultò projicis? Scilicet tu sapientior quàm Socrates, eruditior quàm Plato, acutior quàm Aristoteles, ea con∣temnis quae illi idiotae proeclara duxerunt. An oblitus es quas laudes Aristoteles generalibus attribuat? Generalia sunt 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. quòd si igitur generalia in se rerum speci∣alium causas complectantur, si eas ad illu∣strandas mirificam lucem adferant, si prin∣cipiorum vim obtinere & imitari naturam judicentur: ubi est illa generalium obscu∣ritas? ubi tenebrae? ubi confusio? Num cau∣sis quic{que} illustrius esse potest? quicquam ab obscuritate remotius? illae sunt quarū admirabili luce res abstrusissimae eruun∣tur & intelliguntur, involutae explicantur, caligine obsessae collustrantur. Quid res speciales? an explicari possunt & intelligi non explicatis intellectisq́ue generalibus? Non possunt hercle. Cùm itaque explica∣tio specialium e generalibus derivetur, a∣deò ut nisi ab eisdē lucem aliquam acce∣ceperint specialia, eorum difficilis intelli∣gentia

futura sit & perobscura: quid est quòd generalia tanquā obscuritatis ple∣nissima arguantur? quomodo possunt esse 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 & 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 quàm sunt speci∣alia, si fuerint obscurissima? Cur id por∣ro difficilius intelligitur, quod simpli∣cius est & pauciora complectitur? Cur denique ex universalibus oriri confu∣sionem opinaris? universale quaecun∣que habet, ea ad specialia transmittit: quo fit ut specialium essentia partim ob ascitas a generalibus affectiones, partim ob suas & proprias sit e pluribus concre∣ta illa quidem & temperata. Quae est ista tanta confusio? ut primò generali∣um natura ad res plures communiter dif∣fusa eleganti & succincta definitione pro∣ponatur: deinde in duas partes subtili∣ter distincta spectetur. Tibíne literae intelligentia confusior quàm syllabae, & syllabae quàm orationis videtur? Tibi∣ne argumenti natura ad intelligendum perturbatior quàm enuntiati, & enun∣tiati quàm syllogismi est? Habere na∣turam quae ad res plures subjectas ge∣neratim attineat, non est id quidem

perturbatum esse & confusum: praeser∣tim cùm haec generalis natura definita & partita membris exhibeatur. Quòd si rerum variarum dissidentes affectio∣nes permisceri in generalibus & confun∣di summa ratione▪ diceres, quas natura alias ab aliis sejunctas esse voluit, tum demum de confusione non gravatè as∣sentirer. Aut si illa essentiae in genera∣libus communione vel intelligentiam ipsorum impediri vel specialium obscu∣rari naturam constaret, facilè adduci potuissem, ut tibi universalibus confu∣sionem tribuenti concederem. Intue∣re P. Rami artem grammaticam: atten∣de parumper rhetoricam: dialecticam perlustra diligentiùs: inquire in Arith∣meticam & Geometriam: has equi∣dem singulas disciplinas eo artificio conformatas a P. Ramo & eo digestas ordine deprehendes, ut primo genera∣lissima, deinde subalterna, postremo specialissima collocentur: & tamen nihil in illis confusum & impeditum, nihil perturbatum, nihil accersita ob∣scuritate spinosum reperies.

Quid igitur? Satin' refutata videtur uni∣versalium obscuritas? Assentiri te dices, universalia esse clarissima, sed natura, non autem nobis.

Nam ut sol (inquis) est omnium lucīdissimus, quem tamen si aspexeris, & ipse sol, & re∣liqua omnia postea tibi erunt tenebrae: ita clarissimum natura est nobis obscurissi∣mum.

SICCINE adolescentum ingeniis vanis∣simae distinctionis commento illudendum esse censes? Quasi verò quae naturae clari∣tate antecellunt, ea nequeant esse nobis clarissima. Nónne obsecro universalia sunt nota nobis? si neges, confiterete in dialecticae praeceptis plumbeum esse ad∣huc & planè hebetem: agnosce te tanquā humi stratum elegantem illam lineae, su∣perficiei, corporis, & rerum aliarum ma∣thesin suspicere potiùs & admirari, quàm cujus generis & naturae sunt, mente com∣prehendere: negate in physicis, etsi in eis∣dem ferè consenueris, plus tamen propter generaliū difficultatē incredibilem profe∣cisse.

quàm Aesopi corniculam in musicis. Sin verò tibi logici artificii scientiā vendi∣care, si assumere laudem perfecti in Geo∣metricis magistri, si deni{que} summam phy∣sicae sapientiae cognitionem arrogare vis: quae est ista tam inverecunda, tam theori∣ca, tam somnolenta distinctio? dicere ni∣mirum, universalia esse lumine naturae suae notissima, nobis verò haudquaquam nota. Videmus humanae cognitionis ergo arti∣um disciplinas, quae illae cunque tandem sint, & paulatim eseminario naturae succre visse, & ad aliquam penè maturitatem per∣venisse: & tamen homines dicemus mini∣mè posse istam rerum generalium, quae sunt artium praeceptis explicatae, tam ex∣cellentem & notitiam complecti & clari∣tatem intueri? Quòd si igitur non modò specialia, sed etiam universalia nobis nota & nostram subire intelligentiam dican∣tur, nova tibi e schola Aquinatis accersen∣da distinctio est: novae theoriae nova fabri∣ca dedolanda. Vides eam jam existere quaestionem, cum utraq́ue sint nota, utrum eorum illustrius sit & notius. Huc redeunt illae pro universalium clarissima luce Ari∣stoliae

laudes, quòd universalia nempe sint 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, ido∣que ad specialium illustrationem adhibe∣antur. Nam quòd istuc similitudines quasdam ad removendam a nobis rerum generalium notitiam aggregaveris, nihil jam ab illis periculi metuendum est. Vis ut oculum solis lumine, sic mentis aciem universalium splendore obtundi vehe∣mēter & praestingui. Atqui verò nō magis mihi physiologus videris, quàm dialecti∣cus. Equidem si non ab aliis (qui tamen sa∣tis multi sunt) saltem a Velcurione fami∣liari tuo discere potuisses versari in genere valde dispari sensus mentisq́ue naturam: illius perimendi in excellenti objecto vim inesse: hanc, quanto clariora occurrunt, tanto magis velut excussa caligine ad in∣telligendum excitari: & quo sese vehe∣mentius ad lucem universalium aspicien∣dam intenderit, aeo acutiorem reddi so∣lere. Vide porro quid contra te ista ex si∣militudine arripiam. Ut lux solis propter acceptam a natura mirabilem claritatem est oculis nostris maximè conspicua: ut etiam solaris lucis beneficio res prope∣modum

infinitae sub aspectum cadunt: sic generalia propter insitam ipsis & nativam lucem ab hominibus intelliguntur facili∣mè: sic etiam eorum lumine res speciales tanquam collustratas intuemur. Ubi jam universalium illa tantopere a theorico do∣ctore jactata obscuritas? ubi illius tuae contra methodi unitatem conclusionis gloria? Dum caput dialogi tui ista de con∣troversia decimum sextum intueor, dum illius postremum versiculum attendo, ri∣sum mediusfidius continere non possum. Inducis nempè Ramistam (sic enim ap∣pellas) confitentem errasse se jamdiu, & planè agnoscentem methodum non esse unicam. Ita videlicet hominem acumine tuo perculisti: ita valentem & nervosam theoriam adhibuisti: ita admirabili & sin∣gulari eloquentia perorasti. Nam

Alia (inquis) methodus initium ducit a lu∣ce, alia orditur a tenebris: alia a mente, a sensu alia: alia a nobis, alia a natura: alia descendit, alia ascendit: alia progre∣ditur alia regreditur: alia texit, alia re∣texit.

QUAE tuum ingenium (analytice metho∣dorum architecte) tam foecundae & adipa∣les Musae obsederunt, cùm ista cudeban∣tur? Ut methodus pro rerum disponen∣darum notitia & lumine conformetur, ut ab universalibus quae & ratione naturae suae & nobis sunt notissima inchoetur, ut descendat, progrediatur, & ordinem apta collocatione texat: ista omnia approbo, exorno, amplector: & in unicam P. Rami methodum eleganter convenire disputo. At verò qua fronte philosophus dialecti∣cis imbutus, analyticae theoriae sapienti∣am venditans, spirans denique majestatem praestantissimae monarchiae, dicere audebit methodum aliquam esse quae a caligine & tenebris progreditur? istud profectò tale est, summo ut studio certasse videare, ne quis Everardū vel Dorbella vel Scotista delirio insulsissimi sophismatis aliquando superaret. Quid de methodo regrediendi & a singularibus sensu perceptis ad gene∣ralia ascendendi dicam? Quid de retexen∣di ratione? utra{que} haec methodus accura∣tiùs deinceps excutietur, & infantissimi elenchi convincetur.