Tractatus de legibus et consuetudinibus regni Anglie, tempore Regis Henrici secundi compositus, Iusticie gubernacula tenente illustri viro Ranulpho de Glanuilla iuris regni & antiquarum consuetudinu[m] eo tempore peritissimo. Et illas solu[m] leges continet et consuetudines secundum quas placitatur in Curia Regis ad scaccarium et coram Iusticiis vbicunque fuerint. Huic adiectæ sunt a quodam legum studioso adnotationes aliquot marginales non inutiles

¶HIC INCIPIT LI∣ber vndecimus de responsali. bus qui loco dominorum ponuntur in curia ad lucrandum et perden: dum pro eis. (Book 11)

Cap. 1.

PLacita in superio∣ribus exposita su∣per rect•• quidem et proprietate rei prodita sunt que prosequi quis po∣test sicut et alia quelibet placita ciuilia tam pei se∣ipsum quam per respons••lem suo loco posi∣tum ad lucrandum uel perdendum. Verum oportet eum esse presentem in curia qui ah∣um ita loco suo ponit. Solet autem idfieri coram Iustic̄ domini Regis in Banco resi∣dentibus aliter autem quam per dominū pre∣sentem in curia nullus omnino recipi debet responsalis. Nec oportet aduersarium obid

presentem esse, nec etum illum qui loco al∣terius ita ponitur si sit notus curie: potest ita∣que vnus solus loco alterius ita poni: Duo e∣tiam vel plures simul vel sub disiunctione. Ita quod sivnus interesse non possit reliquus vel reliqui placitum id exequentur, per procura∣torem itaque talem potest placitum id de∣duci in curia et terminari siue per iudicium siue per finalem concordiam, adeo plene et firmiter vt per eum qui alium loco suo inde posuit. Sciendum etiam quod non sufficit a∣liquem constitucre alium balliuum suum vel seneschallum de terris etrebus suis dispo∣nendis etiamsi hoc constet curie ad hoc vt idem recipi debeat in curia loco domini sui in aliquo placito, oportet autem vt ad hoc speciale interueniat mandatum. Et quod i∣dem iuxta formam prescriptam ponatur lo∣co eius specialiter in placito illo ad lucran∣dum vel perdendum pio co. Notandum preterea, quod potest quisin curia domini Regis ponere loco suo alium ad lucrandum vel perdendum pro eo etiam in placito quod in alia curia habet. Et precipictur quod idem in curia ipsa recipiatur loco alterius per tale

breue.

Cap. 2.

¶Rex vicecomiti vel alii presidenti curie illi salutem. Scias quod N posuit coram me vel Iustiē meis R locosuo ad lucrandum vel perdendum pro eo in placiro illo quod est inter eum et R de vna carucata terre in illa villa vel de alia aliqua re nominata. Et ideo tibi precipio quod predictum R loco ipsi∣••is N in placito illo recipias ad lucrandum vel perdendum pro eo T. &c.

Cap. 3.

para;Cum quis itaque iuxta forman•• prescriptam loco alterius ponitur in aliquo placito: nunquid essonia ex sua persona tan∣tum vel ex persona domini sui tantum vel ex vtriusque persona locum habebunt. Et quidem essonia illius procuratoris solum∣modo locum habent in tali casu, donec scili∣cet reuocetur ipsa procuratio. Preterea cum quis ita loco alterius positus in curia de pla∣cito illo respondet, ••t••d quod ad eum spec∣rat facit, nunquid potest dominus suus eum pro heneplacito suo inde remo∣nere? Ita quod alium inde faciat pro∣curatorem maxime si postea capitales in∣imicitie

interuenerint. Quin autem ipse do∣minus possit placitum suum sequi alio a∣moto dubium non est. Quia ita intelli∣gitur quilibet alium loco suo ponere seili∣cet si ipsem t interesse non possit. Obtinet autem quod dominus ••alem procuratorem possit a qualibet parte litis amouere. Et a∣lium etiam loco eiusdem in Curia sub forma prescripta pro se ponere. Potest au∣tem pater ita loco suo filium pro se ponere, et vice versa. Extraneus quoque extraneum, Vior quoque maritum. Cum qui•• itaque miritus positus loco vxoris sue in placito de maritagio, vel de dote ipsius vxoris ali∣quid a miserit: vel remiserit de iure ipsius vx∣oris per iudicium siue per concordiam, nun∣quid: poterit mulier ipsa inde iterum placi∣tum mouerepan tenehitur omnino sactum viri sui post mortem ipsius tueri •••• Non videtur autem, quod per faotum viri sui debeat muher in tali ••ca••u, aliquid iuris amittere, quia dum fuit in potestate viri sui, in nullo potuit contradicere aut contraire e∣ius voluntari et na non sibi potuit contra voluntatem viri sui in iure suo prospicere.

Sed dicitur contra. ea que in euria domini Regis gesta sunt rata et firma esse conuenit.

Cap. 4.

¶Distringendus autem est dominus ad tenendum id quod per responsalem sinim factum est siue per iudiciū siue per concordia am. Sed quid eritsi ipse dominus soluendo non sit nec habeat vnde distringi possit, re∣sponsalis autem habeat? Equidem non est distringendus responsalis ipse.

Cap. 5.

Quod autem hic dicitur quod non potest ••liquis loco suo alium cum effectu ponero nisi presens sit in curia contrarium videtur his que in primo libro scilicet de esfonii po∣sita sunt. Ibi enim dicitur quod si quis post tertium essonium suum aliquem quicunque ille ••it, responsalem miserit, saltem cum litte∣ris suis recipietur in Curie. Sed hoc contingic ex vi iudieii aliud obtinet vbi cōsideratione Curie vel districtione alium querit looo suo

in placito ponere ad lucrandum vel perden∣dum pro co preterea notandum quod Ab∣bates e•• priores canonicorū regularium per se recipiuntur in curia si••e litteris sui conuē∣tus alii priores siue canonicorum siue mo∣nachorū si fuerint cellarii etiam transmari∣ni nullo modosine litteris ab batis vel magni prioris admittuntur in Curia. Item magister militie templi, et capitali•• prior hospitalis Ie¦rusalem per se recipiuntur nulli u••em infe∣riore••eis de suo ordine recipi solent. Prete∣r••a cum vnus vel duo poriur tur in curia lo∣co alicuius in placito aliquo predicto modo nun quid ille vnus poterit ponere alium vel vnus illorum duorum reliquum, vel etiam aliquem tertiū loco suo vel loco domi∣ni sui ad lucrandum vel perden∣dum pro co in placito ipso.