Tractatus de legibus et consuetudinibus regni Anglie, tempore Regis Henrici secundi compositus, Iusticie gubernacula tenente illustri viro Ranulpho de Glanuilla iuris regni & antiquarum consuetudinu[m] eo tempore peritissimo. Et illas solu[m] leges continet et consuetudines secundum quas placitatur in Curia Regis ad scaccarium et coram Iusticiis vbicunque fuerint. Huic adiectæ sunt a quodam legum studioso adnotationes aliquot marginales non inutiles

¶HIC INCIPIT LI∣ber octauus de concordia fac¦ta in curia, et de cirographis cōcordiam con∣tinentibus, et de recordis curie vel curia∣rum: cum alter vtra partium concordi∣am et finem factum infregerit (Book 8)

Cap i.

COntingit autem multotiens, loque las motas in curi∣a domini Regis per amicabilem cōpositionem et fiualem concor∣diam terminari∣sed ex consensu et licensia domini Regis, vel eius Iustiē, vn∣decunque fuerit placitū siue de terra siue de alia re solet autem plerunque concordia ta∣lis, in cōmunē scirpturam redigi et per cōmu∣nē assensū partiū Et per illam scripturā corā Iustiē domini Regis in Banco residentibus recitari, et corā eis vtrique parti sua scriptura

per omnia alii concordans: liberari. Et erit sub hac forma facta.

Cap. 2,

¶ Hec est finalis concordia, facta in Cu∣ria domini Regis apud vvestmonasterium in vigilia beati Petri Apostoli Anno regni Re∣gis Henrici secundi tricesimo tertio, coram Ranulpho de Glanuilla Iusticia domini Re∣gis, et coram H.R VV. et T. et aliis fidelibus domini Regis qui ibi tunc aderant inter pri orem et fratres hospitalis de Hierusalem, et MT filium Normanum per Alanum filium suum, quem ipse attornauit in curia domini Regis ad lucrandum et perdendum. de tota terra illa et de pertinenciis, excepta vna bo∣uata terre et tribus toftis quas ipse VV. te∣nuit. De qua terra tota (excepta predicta bo∣uata et tribus toftis) placitum fuit inter eos in curia domini Regis scilicet quod predic∣tus VV. et Alanus concedunt et testantur donationem quam Normanus pater ipsius VV ipsis inde fecit, et illam terram totam quietam clamant dese et heredibus sui do∣minis hospitalis et prefato priori et fratribus imperpetuum. Excepta vna bouata terre pre fata et exceptis tribus toftis que remanent

ipsi VV et Alano et heredibus suis. Tenens da de domo hos itali et predicto priore et frat••••bu•• imperpetuū et per liberum seruiti∣um quatuor denariorum per annū pro om∣ni seruitio. Et ••ro hac concessione et testifi∣catione et quieta clamantia prefatus prior et fratres hospitalis dederunt ipsi VVilhelmo et Alano centum solidos sterlingorum vel sic.

Cap 3

¶Hec est finalis concordia, facta in curia Galfridi filii petri, et post modum recordata et irrotulata in curia domini Regis vvestmo∣nasterii Anno regni Regis Henrici secundi xxxiii. die lune proxima post feftum Apo∣stolorum Simonis et Iude, coram E. Eliensi Episcopo et •• Norvvic̄ Episcopo et R. de Glanuilla Iustiē domini Regis et aliis fide∣libus et familiaribus domini Regis ibi tunc pr••sentibus inter predictū G filiū petri et R. filiū R eginaldi de aduocatione ecclesie om∣niū sanctorum de Shulaham, et de cōmunia pasture de heddon vnde contētio fuerat in∣te•• eos scilicet {quod} predictus R. recognouit predicto G. sicut ius suū aduocationē predicte ecclesie, et qutetū elamauit predicto G et he∣redibus

suis de se et heredibus suis impe••pe∣tuum, si quid iuris in aduocatione predicte ecclesie habuerit preterea predictus R quie∣tum clamat predicto G communiam pasture de Heddon, et omnes purpresturas quas G fecerat in Shuldhā in frusseto et molendi∣nis et croftis et turbariis de Shuldham. vnde ipse R nihil retinet nisi quod opus erit ad cōburendūin doino suasibi et herebibus su is, sine aliqua venditione, et omnes faldas fo∣rinsceas (excepta sua propria) et precarias ca∣rucarum forinse carū et consuetudines galli∣narum et ouorū. Et pro hac concordia et qui∣eta clamantia dedit predictus G dicto R vi∣ginti marcas argēti. Et nota quod dicitur ta∣lis concordia finalis eo quod finem impo∣nit negocio adeo vt neuter litigantium ab ea de ce: ero poterit recedere. Alterutro eni non tenentevel non faciente quod conue∣nit, et altera partium inde se conquerente: precipietur vicecomi••i quod pou••t eum per saluos plegios quod sit coram Iustiē domini Regis inde respōsurus quare finem illū non tenuit. Ita dico si alius vic̄ securum fecerit de clamore suo prosequendo

Cap 4.

Rex vic̄ salutem precipe N'. quod iuste et sine dilatione, teneat finem factum in curia mea inter ipsum et R de vna hida terre in alla villa vnde placitum suit inter illos in cu∣ria mea et nisi fecerit et predictus R fecerit te securum de clamore suo prosequendo, tunc pone cum per vadium et saluos plegi∣os quod sit coram me vel Iustic̄ meis osten∣surus eo die quare non fecerit. Et habeas ibi hoc breue I este. &c.

Cap. 5.

¶Die autem statuta, sinon venerit neque se essoniauerit, vel si post tria essonia neque venerit, neque responsalem miserit, quid sit tunc faciendum: patet per illum tractatum qui suprapositus est de loquelis per plegios attachiatis. et per primum librum. Vtroque vero presente in curia, si scripturam (concor∣diam inter se factam continentem) vtraque pars recognouerit, vel si per Iustiē domini Regis coram quibus concordia ipsa facta fu∣it concordiam talem esse proponitur in cu∣ria, et hoc per eorum recordum recte fuerit testatum, tunc qui concordiam ipsam infre∣git remanebit in misericordia domini Re∣gis. et saluo attachiabitur quousque securita∣tem

inuenerit bonam: quod concordiam ip∣sam de cetero seruabit. faciēdo scilitet quod conuenit si id possibile est, vel alias rationa∣bile grantum aduersarii faciendo. Necesse est enim quod id quod aliquis in curta do∣mini Regis eoram domino rege vel eius Iu∣stiē recognouerit, vel quod se facturum in manum ceperit, teneatur is quiid cognouit vel in manum cepit. Si vero fuerit concordia talis facta super placito terre, tun••is qui in curia conuictus fuerit, vel confessus finem ipsum legittime non obseruosse: sitenens fu¦erit, terram ipsam eo ipso amitret sin autem loquelam ipsam. Sin autem et partes ipse vna vel vtraque cirographo communicōtradix∣erit, tunc summonebuntur eedem Iustitie {quod} sint die qin ad id eis prefigetur in curia, ad recordandum in curia quomodo loquela il∣la que fuit coram eis in curia domini Regis inter illum et illum de tanta terra in villa il∣la quam ipse clamauit versus illum remansit. Et si ille inde coram eis per eorum licensiam concordati fuerint, sub qua forma concordi∣a illa facta fuerit verum distinguendum est vtrum concordia illa facta fuerit in capitali

curia domini Regis, an coram Iustie itinera∣tibus Quod si coram Iustiē itinerātibus f••c∣ta fuerit, tunc eedē Iustitie sūmonebuntur {quod} sint cum quibu••dam discretis militibus de illo comitatu vbi facta fuerit concordia illa in curia, qui concordie ipsi intersuerint et rei veritatem sciant, ad faciēdum tunc ibi recor∣dum illius loquele cum eisdem militibus ad curiam ex parte totius comitatus propter id faciendum transmittendis et per hoc breue.

Cap. 6.

Rex vic̄ salutem, summone per bonos sum∣monitores illos. Net. R. quod sint coram me vel Iustiē meis eo die, ad recordandum cum discretis militibus de illo comitatu quomo∣do loquela de vria hidaterre quā N. clamauit versus R, in illa villa, et vnde placitum fuit co∣ram eis in itinere suo remansit in curia mea. preterea precipietur vicecomiti illius comi∣tatus in quo fuerit terminata loquela coram Iustiē, quod habeat tunc recordum illius lo∣quele coram rege vel eius Iustiē per discre∣tos milites sui comitatus, quod fiet per bre∣ue infra scriptum de recordo tali presentan∣do in curia.

Cap, 7.

¶Rex vic̄ salutem. Precipio tibi quod faci∣as recordari in comitatu tuo, loquelam oue est inter illum et illum de tanta te. ra in illa villa. &c. vt infra Capitulo post proximum Capitulum.

Cap. 8.

¶Presentibus itique Iustiē in curia, et in re∣cordo ben•• concordantibus necesse est eorū recordo stare sine cōtradictione alterius par∣tiū vt predictū est. Si vero super hoc dubita∣uerint, ita {quod} non possut inde acertari, tunc de nouo plaeitū illud incipietur et deduce∣tur in curia. Sciendū tamen quod nulla curia recordum habet generaliter preter cum do¦mini Regis. In al••senim curiis si quis aliquid dixerit vnde eum penituerit, poterit••id nega∣re contra totam curiam tertia manu cum sacramento, id se non dixisse affirmando vel cum pluribus vel cum paucioribus se∣cundum consuetudinem diuersarum curia∣rum in quibusdam tamen casibus habent comitatus et alie curie minores, recordum per assisam de consilio regni inde factam, quemadmodum sifuerit in curia aliqua mi∣nore vadiatum duellum, et post modum transferatur Loquela illa in Curia domini

Regis, tune de cian eo petentis et de defen∣so tenentis et de verbis de quibus duellum id sit iudicatum et vadiatum, curia ipsa su∣um recordum habebit: etiam in curia domi∣ni Regis, Sed de aliis non, nisi de escambio campionis. Si enim postquam translata fue∣rit loquela illa in curiam domini Regis, pro∣ducatur alius c••mpio quam ille qui duellum vadiauit in curia minore, et super hoc mota contentione de hoc quoque stabitur recor∣do minori curie per assisam regni. Preterea sciendum quod recordo minoris curie, po∣test quis adicere se amplius aliquid dixisse, quam in recordo ipso contineatur, et se id in curia dixisse, per sacramentum duorum le∣galium virorum vel plurium secundum cō∣suetudinem curie contra totam curiam pro∣bare, quia non tenetur curia aliqua recor∣dum suum per duellum vel probare vel de∣fendere Excipere autem quandam partem, concedere aliam, nulli licet: et hoc per assi∣sam regni: cum tamen totum recordum ne∣gare possit ab initio prestito sacramento sub forma prescripta. Licet autem non te∣neatur curia aliqua recordum suum per

duellum defendere, tenetur tamen iudicium suum tueri per duellum. Veli quis proponat versus curiam aliquam se eifalsum iudicium fec••sse, et ideo falsu, quia cū vnus. ita dixerit, et alius ita responderit, curia ipsa de his verbis et per hec verba iudicium falsum ei fecit, et idem falsum iudicium ei reddidit per illum N. Qui si hoc versus eum negare voluerit, paratus sit alius hoc versus eundem•• probare, maxime per aliquem adoneum testem qui hoc pararus sit diracionare. Sic vtrinque po∣terit bene ad duellum inde perueniri. ed v∣trum•• curia ipsa teneatur per aliquem de curia se defendere, vel per alium extraneum hoc fieri possit quero. Et quidem tenetur se defendere maxime per illum qui iudicium id reddidit. Et quidem si curia inde conuic∣ta fuerit, dominu•• curie in misericordia Re∣gis reman••t, et perpetuo curiam amittit pre∣terea tota curia in misericordia domini Re∣gis remanet. Sivero calumpniator in proba∣tione defecerit, loquelam principalem eo ip∣so amittet. Item recordum potest habere quelibet curia, ex beneficio principis, quem∣admodum si Rex aliqua rationabili causa

motus, fecerit aliquam curiam summone•• ad recordum faciendū in curia sua. Ita quod velit dominus Rex quod non liceat eius re∣cordo contraditi. Solet autem multotiens su∣moneri aliqua curia, quod habeat recordum alicuius loquele coram domino Rege vel e∣ius Iustiē licet inde tale non habeat recordū cui contradici non possit, quia ex consensu partium poterit in loquela ipsa per ipsum re∣cordum procedi, si recordum id tale esse cō∣senserint fit summonitio inde per tale bre∣ue.

Cap. 9

¶Rex vic̄ salutem precipio tibi quod facias recordari in comitatu tuo, loquelam que est interillum et illum de tant•• tetra in villa illa. Et habeas recordum illius. loquele co∣ram me vel Iustiesis meis ad illum termi∣num per quatuor legales nulites qui inter∣fuerunt ad recordum id••faciendum Er sum∣mone per: bonos summonirores illum qui terram illam clamat, quod tunc sit ibi oun•• loquela sua etallum qui terram illam tenet, quod tunosit ibi ad audiendum illud. Et ha•• habeas. &c.

Cap. 10.

¶Preterea recordum habent minores

curie, de his que in eis facta sunt in curia do∣mini Regis quod contingit quando aliquis Baro habet aliquam loquelam in euria sua, vnde aliqua rationabilis dubitatio oriatut, ita quod curia ipsa non sufficiat eam deter∣minare tunc potest dominus ipse curiam su∣am ponere in curiam domini Regis. Ita quod de dubitatione ipsa consilium et as∣sentum habeat curie domini Regis quid in∣de de iure fieri debeat. Et hoc debet domi∣nus Rex de iure Baronibus suis. scilicet quod ob talem causam, possunt sui Barones curi∣as suas sic in curiam suam ponere. Ita quod faciat eis habere in curia sua de peritis ho∣minibus suis qui eis super hoc consilium pre∣stent. Cum autem in curia domini Regis su∣per dubitationibus suis fuerint certificati, po∣terint inde cum loquela sua redire et ipsam in curia sua deducere, et terminare. Item recordum habet comitatus de ple∣gus vel plagis datis, et recep∣tis in ipso comitatu et in similibus.