Petri Philomeni de Dacia in algorismum vulgarem Johannis de Sacrobosco commentarius. Una cum algorismo ipso edidit et praefatus est Maximilianus Curtze.

60

a sibi suprapositis. Verbi gratia: si velis dividere 654 per 69,
'vel etiam 6254 per 629. Hoc habito cum dicit: His itaque,
exequitur de modo operandi, et facit duo. Primo enim praemittit quoddam praeambulum in tota hac specie observandum,
5 et secundo iuxta illud praeambulum operatur, cum dicit: Viso
igitur. In prima parte intendit dicere, quod dispositis figuris
incipiendum est ab ultima figura numeri divisoris, et videndum
est, quotiens illa subtrahi poterit a figura sibi supraposita, ut
et totiens subtrahi possint reliquae figurae numeri divisoris a
1o sibi suprapositis et a residuo, si quid fuerit residuum versus
sinistram. Et subdit, quod non contingit pluries subtrahere
quam novies, nec minus quam semel. Hic sciendum est, quod,
quidquid est directe supra aliquam figuram, et ab eadem superiori, (quae) dicitur esse supra inferiorem, et a ttoo debet fieri
15 subtractio; quod autem est versus sinistram, vocat auctor residuum. Ideo nota, quare non contingit pluries subtrahere quam
novies, nec minus quam semel. Causa huius est, quia, quotiens
fit subtractio, hoc significabit figura in numero quotiens, sicut
statim dicetur; et nulla est figura, quae plus significet quam 9,
20 et nulla, quae minus quam unum. Deinde cum dicit: Viso
igitur quotiens, docet iuxta hoc praeambulam operari, et est
intelligendum, quod, quia, quotiens poterit ultima subtrahi de
ultima, totiens etiam quaelibet alia de sibi supraposita, ponenda
est quaedain figura supra numerum dividendum signans, quo25 tiens inferiores de superioribus subtrahi possint; ideo figura
ista et omnes illius tertii ordinis quotiens vocantur. Duo igitur
auctor facit. Primo enim docet invenire quotiens primurn et
iuxta ipsum operari, et secundo alia et iuxta ea operari, cum
dicit: Hoc autem facto. Dicit primo: cum tu videris, quotiens
30 figurae inferioris ordinis possint subtrahi a superioribus, scribatur ntmerus seu figura denotans, quotiens illa subtractio est
possibilis, quotiens scribatur, inquam, directe supra illam
figuram, sub qua est prima figura numeri divisoris seu ordinis
inferioris; et per illam figuram subtrahzendae sunt omnees figurae