Petri Philomeni de Dacia in algorismum vulgarem Johannis de Sacrobosco commentarius. Una cum algorismo ipso edidit et praefatus est Maximilianus Curtze.

52

id est vel inclusive, vel etiam annumerando denarium. Et subdit
idem exemplum, quod iam induxi. Notandum, quod hic auctor
non facit mentionem de multiplicatione digiti eiusdem in eundem, sed solum loquitur de talibus, quorum onus est maior et
5 alter minor. Esto igitur, quod tu velis multiplicare eundem per
se vel (ducere) in se, quod idem est, verbi gratia 8 per 8, tunc,
quia idem est iudicium de utraque, per quot unitates 8 distant
a decem inclusive, totiens subtrahas octo de 80, et patet, quid
ulterius faciendum est, per ea, quae prius dicta sunt. Item
0o nota virtutem illius, quod dicit: per differenticam. naioris cad
denarium. Differentia duorum numerorum est id, in quo maior
excedit minorem. Verbi gratia, quia denarius excedit 8 in duobus, ideo dicimus, duo tune esse differentiam 8 ad denarium;
et ideo credo vere, quod non oportebit addere: denario simznu
15 computato; ymmo credo, quod hoc sit gloza inserta textui ex
parvo intellectu illius: differentia minoris nunmeri ad rnaiorem.
Ideo nota, quod, licet haec regula sit generalis ad omnes numeros et digitos, in primis tamen digitis non est per ear laborandum, quia, si debeas multiplicare tria per tria, vel tria per
20 quatuor, quilibet rudis statim sciet, quantum provenit. Et tune
obrmissis quinque regulis sequentibus vadas ad locum ilium:
Si velis igitwr', in quo dat auctor modum operandi et facit duo.
Primo enim docet ordinem figurarum, sive ordinare figuras numerorum, quorum unum oportet in alterum ducere, et secundo
25 exequitur, cum dicit: quo facto etca. Prima pars patet secundum litteram, sed exemplum accipiatur sic. Esto, quod numerum istum, scilicet 987, velis multiplicare per istum 654, tune
hoc ordine stabunt figurae:
987
30 654
Deinde cum dicit: Qtuo facto, exequitur; et quia figurae numeri
multiplicantis debent duci in quamlibet figuram numeri multiplicandi, ideo docet primo ducere omnes figuras numeri multiplicantis in ultimam numeri multiplicandi, et secundo docet