Petri Philomeni de Dacia in algorismum vulgarem Johannis de Sacrobosco commentarius. Una cum algorismo ipso edidit et praefatus est Maximilianus Curtze.

42

nis. Et incipit secunda pars ibi: Ratio autem, et patet in
littera. Verbi gratia: sint numeri isti:
405
34-8.
Quia non poteris subtrahere 8 de 5, mutuo accipias de
figura sequenti. Cum ergo ipsa sit 0, de sequenti, scilicet de
4, sumas 1, et residuum, scilicet 3, ponas loco 4, et redeundo
ad primam, de qua volebas subtrahere, fac de 0 9, et hoc facto
remanent solummodo 10 de illa unitate, quam accepisti in loco
10 tertio. Ab illo igitur denario et a 5 subtrahas 8, et remanent
7 isto modo:
397
348.
Deinde dat causam operationis, scilicet quare de 0 fiat 9 in
15 isto casu, et patet in littera de se. Tunc sequitur illa pars:
IHoc autemn facto; et quia usque hue docuit in omni casu subtrahere primam de prima, ideo consequenter innuit, idem esse
faciendum in subtractione secundae a secunda et universaliter
in subtractione cuiuslibet inferioris a figura sibi supraposita.
20 nec in aliquo variabitur modus operandi. Sciendium tamen etca.
Hic removet dubium incidens circa praemissa, et posset ista
pars fuisse divisa contra principium capituli praecedentis, et
incidit illud dubium sic. Quia dictum est in utraque istarum
specierum, scilicet in additione et subtractions, quod incipere
25 debemus a prima figura versus dextram, ideo forte dubitaret
aliquis, utrum possibili esset operari a sinistra. Hic igitur
auctor removet dubium dicens, quod tamn in additione, quamn,
in subtractione possumus operari isncipientes a sinistrac; sed
commodosius, id est facilius, fiet, siceit dictum est. Si auteml
30 probare: Posset auten haec pars divisa fuisse contra utraque
capitula iam lecta inmediate, in qua docet auctor verificare et
examinare, utrum bene operatum sit. Et primo docet examinare
sive probare, utrum bene subtraxeris, quantum ad capitulum
iam inmediate lectum. et secundo docet examinare, utrum bene