Petri Philomeni de Dacia in algorismum vulgarem Johannis de Sacrobosco commentarius. Una cum algorismo ipso edidit et praefatus est Maximilianus Curtze.

27

culus purus non potest scribi sine cyfra vel cyfris. Sine cyfra
enim non scribitur aliquis articulus minor quam centum, et
nullus alius articulus scribitur, quin ibi sint duae cyfrae vel
ad minus una, sicut dicetur infra in hoc eodem capitulo. Patet
igitur, quod, licet cyfra per se nichil significat, ipsa tamen dat 5
aliis significare. Decem igitur sunt figurae, novem significativae
et una non significativa. Deinde cum dicit: Cum igitur per has
novem figuras, probat sufficientiam figurarum, scilicet quod non
est opus plures figuras significativas esse quam has. Dicit
igitur, quod, cum per has novem figuras significativas adiunctis o1
quandoque una cyfra, quandoque cyfris pluribus contingat quemlibet numerum repraesentare, ideo non fuit necesse pluris figuras
significativas inveniri. Quasi auctor sic argueret: Tot figurae
significativae sunt necessariae et non plures, quot cyfris additis
omnis numerus repraesentatur. Sed omnis numerus per has 15
novem figuras significativas repraesentatur cyfris additis: ergo
tot figurae significativae et non plures sunt necessariae. Nota,
quomodo ALGUS ad hoc devenire potuit, ut per has decem figuras
omnis (numerus) repraesentetur. Vidit enim, quod omnis numerus crescendo vadit per decem, ut ab uno ad decem, ab XI 20
ad XX, ab XXI ad XXX, et ita de aliis, ita quod semper addendo digitos eosdem ad articulum aliquem proceditur ad articulum superiorem; et ad hoc forte advertens PHILOSOPHUS species
numerorum dixit solum esse decem. Fiacit enimn nnmerum usque
ad decem, sicut dixit PHILOSOPHUS tertio physicorum capitulo de 25
infinito. Deinde cum dicit: Notandumn igitur, quod quilibet
digitus etca, dat regulas hanc scientiam rectificantes et nos in
hac specie dirigentes, et facit duo. Primo enim dat tres regulas
dirigentes nos in scribendo quemlibet numerum, et secundo
dat unam regulam dirigentem nos in legendo et pronuntiando 30
quemlibet numerum scriptum. Secunda pars ibi: Notandumt
etiamn. Prima pars habet tres partes iuxta numerum trium regularum; secunda est ibi: Omnnis vero nuimerus; tertia ibi:
Omnis quiden nurnerus. Prima regula sumitur per respectum