Petri Philomeni de Dacia in algorismum vulgarem Johannis de Sacrobosco commentarius. Una cum algorismo ipso edidit et praefatus est Maximilianus Curtze.

partium est centum. Omnis igitur ille numerus, qui ex puris
denariis componitur, sive in decem praecise resolvitur, est articulus. Sequitur pars illa: Compositus sive mixtus, in qua
notificat, quid sit numerus compositus sive mixtus, et facit duo.
Primo enim facit, quod dictum est, et secundo dat regulam et 5
modum cognoscendi universaliter omnem numerum compositum
sive mixtum ibi, cum dicit: Et sciendum. Dicit primo, quod
numerus compositus sive mixtus est, qui constat ex digito et
articulo, ut XI, XII etc, XXI, XXII,.XXI, XXXII etc, C1, CII etca.
Tune sequitur illa pars: Et sciendum est, quod omnis numerus to
etca, in qua dat regulam et modum cognoscendi omnem numerum compositum sive mixtum; et est ille, qui est inter duos
articulos proxinos. Et est notandum, quod articuli proximi
sunt, quorum unus excedit alium tantum in denario, ut X et
XX, vel XX et XXX etca, vel C et CX, vel CX et CXX etca. 15
Item nota, quod ille numerus dicitur esse inter duos numeros,
qui maior est uno iliorumt et minor altero; et hoc modo quatuor sunt inter tria et quinque. Cum igitur decem et XX sic
se habent, quod uterque est articulus, et alter excedit alterum
tantum in decem, illi sunt articuli proximi. Omnes igitur nu- 20
meri, qui sunt inter istos duos articulos, erunt compositi, quia
semper quilibet eorum maior erit quam X, et minor quam XX;
ratione enim, qua XV excedit X, continet X, et sic articulum,
et ratione, qua exceditur a XX, continet digitum. Sequitur illa
pars: Huius autem artis, in qua tangit causam formalem huius 25
artis et tractatus. Et est notandum, quod duplex est forma
artis scilicet et tractatus. Quaedam enim est forma artis sive
tractatus in se, et haec consistit in divisione artis sive tractatus
in capitula et capituloruin in suas partes; alia autem est forma
artis sive tractatus, quae est modus quidam, quomodo ars est 30
tradita; et modus iste aliquando est divisivus, aliquando diffinitivus, hliquando exemplorum positivus, aliquando etiam probativus et improbativus. Cum igitur dicitur, quod in hac parte
ultima prohemii tangitur causa formalis huius artis sive tracta