Petri Philomeni de Dacia in algorismum vulgarem Johannis de Sacrobosco commentarius. Una cum algorismo ipso edidit et praefatus est Maximilianus Curtze.

2(

II. COMMENTUM MAGISTRI PETRI PHILOMENI DE DACIA,
BONI COMPOTISTAE IN VILLA PARISIENSI,
SUPER TEXTIUM ALGORISMI.
Omnia, quae a primaeva rerum origine processerunt. In
5 hoc tractatu determinatur de arte numerandi sive de numero
practico, in quo auctor sic procedit. Primo enim in praemittendo prohemium aperit intentionem rerum dicendarum in hoc
tractatu, secundo de intento prosequitur ibi: Est enim nuneratio. In prohemio quatuor causae tanguntur per ordinem
10 huius operis. Primo tangitur causa finalis, secundo efficiens,
tertio materialis, quarto formalis. Et est iste ordo congruus
vel communis. Finis enim movet efficientem, efficiens disponit
materiam ad introductionem formae. Causam autem finalem
tangit, cum dicit: Omnia, quae a primaeva etca; causam effi15 cientern tangit, cum dicit: Hanc autem scientiam numerandi
compendiosam etca; causam materialem tangit, cum dicit:
Numerus quidem dupliciter notificatur; et causam formalem,
cum dicit: Huius autem artis novem sunt species. Causa autem
finalis huius artis est perfecta cognitio omnium, quia, sicut
20 probat auctor, ars numerandi est cooperativa in universa rerum
cognitione. Quo ostenso satis erit accidens de fine huius artis.
Ad probandum autem istud accipit quandam probationem a
BOETIO in arismetrica sua. Dicit igitur: Omnia, quae a primaeva
rerum origine processerunt, formata sunt ratione numerorum;
25 vult dicere, quod omnia processerunt in esse sub aliquo numero,
quia unum sub ratione unitatis, duo sub ratione binarii seu