Petri Philomeni de Dacia in algorismum vulgarem Johannis de Sacrobosco commentarius. Una cum algorismo ipso edidit et praefatus est Maximilianus Curtze.

11

extractione competenter potest relinqui spatium vacuum inter
du'os ordines figurarum, ut ibi ponatur, quod provenit addendum
vel subtrahendum, ne aliquid memoriae intercidat.
DE DIVISIONE.
Divisio est numeri per numerum duobus numeris pro- 5
positis maioris per minorem in tot partes distributio, quot sunt
unitates in minori. Notandum igitur, quod in divisione tres
numeri sunt necessarii, scilicet numerus dividendus, et numerus
dividens sive divisor, et numerus denotans quotiens sive numerus exiens. Numerus autem dividendus semper debet esse 10
maior vel saltem par numero divisori, si debeat divisio fieri per
integra. Si velis igitur aliquem numerum per se vel per alium
dividere, scribe numerum dividendum in superiori ordine per
suas differentias, divisorem vero in inferiori ordine per suas
differentias, ita quod ultima divisoris sit sub ultima dividendi, 15
penultima sub penultima, et ita de aliis, si competenter fieri
possit. Sunt enim duae causae, quare ultima sub ultima collocari non poterit: aut quia ultima inferioris ordinis non potest
subtrahi ab ultima superioris ordinis, eo quod (ista) est minor
inferiori, aut quia, licet ultima inferioris ordinis aliquotiens 20
possit subtrahi a sua superiori, reliquae tamen non possunt
totiens a sibi suprapositis; ut si ultima sit par figurae sibi
suprapositae, penultima vero sive antepenultima sit maior. In
tali casu locanda est ultima divisoris sub penultima dividendi.
His itaque ordinatis incipiendum est operari ab ultima figura 25
numeri divisoris; et videndum est, quotiens illa possit subtrahi
a figura sibi supraposita, ita quod totiens possint subtrahi reliquae a sibi suprapositis et a suo residuo, si aliquid fuerit residuum. Et notandum, quod non contingit pluries subtrahere
quam novies, nec minus quam semel. Viso igitur, quotiens 30
figurae inferioris ordinis subtrahi possint a suis superioribus,
scribendus est numerus denotans quotiens super positionem ex
directo illius figurae, sub qua est prima figura numeri divisoris,