Petri Philomeni de Dacia in algorismum vulgarem Johannis de Sacrobosco commentarius. Una cum algorismo ipso edidit et praefatus est Maximilianus Curtze.

I. IOHANNIS DE SACROBOSCO ALGORISMUS VULGARIS.

Omnia, quae a primaeva rerum origine processerunt, ratione
numerorum formata sunt, et quemadinodum sunt, sic cognosci
habent: unde in universa rerum cognitione est ars numerandi
cooperativa. Hanc igitur scientiam numerandi compendiosam 5
quidam philosophus edidit nomine ALGUS, unde et Algorismus
nuncupatur, (quae) vel ars numerandi, vel ars introductoria in
numerum interpretatur. Numerus quidem dupliciter notificatur,
materialiter et formaliter. Materialiter enim numerus est unitates
collectae, formaliter est multitudo ex unitatibus profusa. Unitas to
vero est, qua unaquaeque res dicitur una. Numerorum autem
alius digitus, alius articulus, alius numerus compositus. Digitus
quidem est omnis numerus minor denario; articulus vero est
omnis numerus divisibilis in decem partes aequales, ita quod
nichil sit residuum; compositus vero sive mixtus est, qui constat 15
ex digito et articulo. Et sciendum est, quod omnis numerus
inter duos articulos proximos est compositus. Huius autem
artis novem sunt species, scilicet Numeratio, Additio, Subtractio,
Mediatio, Duplatio, Multiplicatio, Divisio, Progressio et Radicum
extractio, et haec dupliciter, quoniam in numeris quadratis et 20
cubicis. Inter quas primo de numeratione et postea de aliis
per ordinem exequitur.
DE NUMERATIONE.
Est autem numeratio cuiuslibet numeri per figuras competentes artificialis repraesentatio. Figura vero, differentia, locus 25
1