Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik.

18 Maximilian Curtze:
27T,eet dimidio metitur. Hora etenim IIII punctis con|tenta est, XXIIII.
diei. Dies autem mensis XXX. plusve minusve. Menses etiam anni XII.
Sed annus est spatium, quo sol ad idem zodiaci punctum revertitur. Sunt
tamen uniuscuiusque populi anni proprii,. unde Arabes, quos immitaturi
sumus, annos lunae secuntur. Egyptii vero pro compendio partes temporis
alia denominatione, sexagenaria scilicet, habentes, plurimas partes, ut pote
secundam, tertiam, quartam, quintam et sextam hoc modo vocantes: minuta,
secunda, tertia, quarta, excogitavere. Quantocunque enim aliquis numerus
plures partes habuerit, tanto melius dividitur, ut II. DXX, et quia omnium
numerorum praetermissa doctrina scientia nulla procedit, ab ipsis nostri
tractatus inicium Indorum ratione sumatur: Oportet igitur eorundem multiplicationem et divisionem, augmentationem quoque et diminutionem tam in
maximis quam minimis integris quam minutiis indagaute differentiam
subtili calculatione rimari. Nam ferunt unitatem in prima differentia,
denarium in secunda, centenarium in tertia, millenarium in quarta, sic in
infinitum his tribus ultimis progressione facta, principium possidere. In
quibus etiam his VIIII figuris 1 3 3 R q 6 7 8 9 tam integros quam minutias figurantibus utuntur. Utuntur etiam ciffrae hoc modo e- vel O. Verbi
gratia prima in prima differentia unitatem, secunda binarium, sic in ordine
naturali ultima novenarium significat, et idem in caeteris fiat. Eorum quoque
tres esse species affirmant, quarum quidem primam unitatis principium sumere et in novenario terminare; secundam denarii principium et eiusdem incrementum, sed fine carere; tertiam ex utrisque confectam utrisque participare.
De nmultiplicatione primae speciei. Primae multiplicationis speciei summa
in hac regula et in hac figura continetur.
I 3
3692
8 ijr 16 9
9 __10 9 o 39 6
6 It 18 I 3 30 36 7
7 Rg |I 8 |h9 2 39 8
8 i6 R 3 Ro 28 96 6gi 9
9 i8 37 k6 2 9g 6h1 7 8i
Si quis primae speciei aliquem eiusdem multiplicaverit, differentia maioris
27V,1 de minori demere et | de reliquo denominationem facere et iterum differentias eorum inter se ductas eidem addere oportet.