Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik.

116 Maximilian Curtze:
~ 30. In trigono orthogonio circulum inscribere si vis, qui omnes eius
lineas tangat sic quaere. iunge kathetum et basim, deme hypotenusam,
35 erit diametron circuli.
25) Daran schliessen sich noch einige ähnliche Paragraphen Blatt 90r,
11-90v 5.
Sphaera fuerit data, cuius dyameter sit pedum VII, eius solidos pedes
sic quaere. Multiplico dyametrum, id est VII in cubo. Primo in se,
fit pedes XLVIIII. Deinde hoc rursus per VII, fiunt pedes CCCXLIII.
hoc semper ducimus per undecim, fiunt III DCC. LXXIII pedum. Huius
40 sumamnus partem XXI, fiunt pedes CLXXVIIII; tot pedum erit eiusdem
inauratum.1)
Si datus fuerit circulus, cuius area habet pedes VI centos XVI, et
scire volueris dyametrum eius I sic invenias. ducas quater decies areae 90v
pedes, fiunt pedes VIII * DC XXXIII. Dehinc hanc summam partiaris
45 per XI, fit undecima pars DCCLXXXIIII. Huius summae latus est XXVIII;
tot pedum erit diametrum.
26) Es folgt ein Abschnitt (Blatt 90V, 5-92r, 14) mit der Ueberschrift:
DE GEOMETRIA COLUMNARtUM ET MENSUIIS ALIIS.
Geometria columnarum hoc modo fieri debet ab artifice, ut fiat,
cuantum grossa possit esse, quantaque eius longitudo fuerit. Columna
septimam partem longitudinis debet habere in imo, hoc est in parte, quae
5 supra pedem manet. Superior autem pars columnae, ubi capitellum insidet,
octauam partem debet longitudinis tenere.2)
Mensura columnarum, ut possit aestimari, quantam altitudinem possit
tenere mensurandi in circuitu. Si habuerit collurus super stragulum in
circuitu pedes V, habebis in altum colluris pedes XII et dimidiam. Si
10 habuerit vero collurus in circuitu pedes (X), habebis in altum pedes XXV,
quoniam unus pes in circuitu levat in altum pedes duos et dimidiam.
Si columna fuerit, quae sit in imo lata pedum XIII, in summo lata
pedum V, alta pedum XXX, si scire voluerimus, quot pedes solidos haec
teneant, multiplicemus latitudinem imam in se, hoc est XIII, fiunt CLXVIIII.
15 Dehinc multiplicemus summam latitudinem in se, hoc est V, fiunt XXV.
Deinde multiplicemus primam summam quinquies, quinquies enim XIII
fiunt LXV. Post haec metiamur has tres summas in unum, fiunt CCLVIIII.
Haec ducamus per XI. Undecies enim CCLVIIII faciunt II DCCC XLVIIII.
Hinc igitur sumamus partem decimam quartam, lquod sunt CCIII et semis.
1) Quelle vom 2. Absatz des Cap. 82 bei GERBERT OLLERIS 464. 2) Dies ist
die Quelle für den ersten Absatz von GERBERTS Cap. 82. (OLlERIS, 464.)