Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik.

- 115
remanente unitate colle|gimus, aggregamus. et in.ccc.xli summam crescere
indu bitanter aduertimus. Ad eandem equidem consequentiam 1 quincuplorum 1. io
ultimus terminus quadruplis, sexuplorum | quintuplis, septuplorum sexuplis,
octuplorum septulplis, nonuplorum octuplis, decuplorum nonuplis, 1 undecuplorum decuplis est et deinceps uno semper milnor ultimi termini ad reliquos multiplicitus 1 est, qulam ipsorum ad inuicem terminorum comparatione.
et secundum prgmonstratam in paucis rationem et in ceteris 1 omnium terminorum summam diligens calculator inue|niet. 1
Si quem autem in multiplicando et diuidendo exlercitatum abacistam i.20
quasi diuinando eludere | uoles, ut quem ipse mente conceperit numerum
promte 1 edicas, numerum ab eo mente conceptum iube 1 primo duplicare,
deinde triplicare, postmodum in duo diuidere et medietate abiecta alteram
triplicare, dehinc quot ex illa multiplicatione collegit i! nouenarios requirere f- 19
et quot tibi responderit nouenalrios, totidem eum cogitasse dices unitates.
Item numerum 1 mente conceptum iube duplicare, duplicatum quincuiplicare,
abiecta medietate alteram triplicare et 1 quot interrogatus se collegisse responderit quindenarios, I totidem concepisse comprobatur unitates. Item
numerum meinte conceptum iube primo triplicet, deinde quincuplilcet, ad
ultimum terciam, remotis duabus, sexies dulcat. tunc interrogatus, quot trigenarios se collegisse res ponderit, tot cogitasse pronunciabitur unitates. 1. io
Item numerum mente conceptum iube primo triplicare, trilplicatum quadruplicare, deinde medietatem ablicere, alteram quineuplicare, idem terciam
bisse remolto seseuplare. his aetis interroga, quot sexageni 1 ex illa multiplicatione collecti sunt. et quot tibi respon|derit sexagenos, totidem concepisse perhibetur uniltates. Item numerum quemlibet cogitauerit iube dulplicare, duplicato quinque addere, inde totum insimul 1 quincuplicare, quineuplicatum decies ducere. quo 1 peracto, quot centenos multiplicatio collegerit i. 20
interrogalbis. seiens autem quod de illa, quam prgdiximus, quinarii adielctione
cecl. produeti sunt, hune numerum de ea, quam tibi dixierit, suinma redices
et quot centenarii remanserint, 1 tot eum cogitasse pronunciabis unitates. |
Quum in superioribus de numerorum multiplicatione, que 1 memorie
occurrere potuerunt, quanta po'ltuimus breuitate perstrinximus, superest, ut.1
de diuisone 1 aliquid dicere aggrediamur. Diuisio igitur alia simplex, 1 alia
composita. Composita alia continua, alia interlmissa. Simplex diuisio est,
ubi quotquot fuelrint diuidendi, unus tantum caracter diuisor adlhibetur.
Composita, ubi plures applicantur diuiso|res, siue unus siue plures fuerint
diuidendi. que, 1 si diuisores continuatim dispositi fuerint, continula dicitur,
intermissa uero, si diuisores aliquot interluacantibus areubus fuerint inter- i.io
rupti. Diuisiones ergo | pro diuisorum ratione et uocabula sortiuntur et
regulas. 1 et sicut in multiplicationibus per multiplicatorum denolminationes
8*