Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik.

- 105
sicque demum 1 ultimum senariuin milleni limitis per ternarium meltiemur,
dicendo ut supra, ter sex -x- et viii. sunt. cumque in delceno milleno, qui
secundus a milleno est octonarium digitum cum ea, que prius ibi fuerat
unitate posueri]mus et in ulteriore, id est in centeno milleno artilculi loco
unitatem locauerimus, totam ad supremam manum perduxerimus multipli- fi9
cationem. Erit itaque in centeno milleno unitas, in deceno milleno | unitas
cum octonario, item in milleno unitas cum 1 octonario, in centeno quoque
uni|tas cum octonario, in deceno octonarius solus. cumque 1 pro octonariis et
unitatibus, qui interioribus arcubus positi 1 fuerant, uidelicet in centeno milleno et delceno milleno singulos posuerimus nouenarios, | multiplicationis
summam, uidelicet -cxcx-dcccc. lxxx~ liquido colligere potuerimus. et tun 1. 10
euidenter | cognoscemus, si singulis, qui sunt in legione, trigeni per diem
ad stipendia dentur denarii, diurnam totius legilonis stipendiorum summam
in.cxcixdecccclxxx. conlstare denariis. Et de simplici quidemr multiplicatione, { quantum castigate breuitatis ratio exigebat, saltis dictum est. DE
COMPOSITA MVLTIPLICATIONE. 1 Composita autem mnultiplicatio est, ubi
composiltus numerus uel ex duobus uel ex tribus aut pluribus calracteribus
in inferiori abaci parte multiplicator 1 fuerit collocatus, quanticumque in 1.20
superiori parte fuerint | multiplicandi. sic enim simplex multiplicaltio supra
dicebatur, ubi quotquot siue unus siue plures 1 caracteres multiplicandi superius dispositi fuissent, 1 unus tantum multiplicator inferius ponebatur. sic et
hinc illa | multiplicandorum habita ratione compositi multiplileatores comf. 10r
posite multiplicationi uocabulum dabunt. Erit ergo in hac multiplicatione 1.1
obseruandum, ut, quotlquot inferius fuerint multiplicatores dispositi, per
eorum 1 singulos uniuersos suprapositos multiplicandos metiamur 1 et secundum premonstratas regulas digitos et articulos disponalmus. Et de composita multiplicatione primurn per duos caracteres 1 exemplum ponamus. sit
propositum inuestigare, ad serrandos I *cccc.lx.vIII equos quot claui necessarii sunt. cumque notum 1 sit, quod *xxIII- clauos unius equi expetit usus,
per hunc numelrum unins equi clauorum omnium equorum numerum augeamus, sicque | eam quam qugrimus summam inueniemus. ponamus itaque in 1.io
superiore 1 abaci spatio in centeno quidem rR., in deceno uero.q., in 1 singulari autem *8*, qui caracteres nobis *cccc.lxvIII equorum I numerum
significabunt. in inferiori quoque parte in deceno. | *, in singulari r-.
locemus, qui *xxIIi-i clauorum nulmerum exprimunt. et primum per quaternarium in singulari polsitum omnes superiores ducamus. deinde per binarium in delceno locatum itidem omnes superiores multiplicemus. ducalmus. 20
itaque per quaternarium, qui singularis inferius spatium obltinet, octonarium,
quem in eodem singulari superius posuilmus, ita dicendo, quater *vII.xxxiiI.
et binarium quidem digiltum secundum singularis regulam in eodem singu