Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik.

104
est, in denario limite | quantitates suas decuplo enunciant, octonarii spalcio
caracterem, ut lxxx. nobis exhibeat, in deceni superjiore constituemus. quia
uero per singularem decenum multiplicalre proposuimus, per aduerbialem
quaternarii denominationenm oetonarium, qui in deceno est, metiemur, ita
f8.s dicendo, quater 1| viii. *xxxnI. sunt. Scientes autem, duos quidem digitum,
~xxx* uero articulum, et regulam memoriter tenentes, uidelicet | quemcunque
multiplicas per singularemn in eodem pone digitos et in ulteriore articulos,
in deceno secundum regulam binarium pones et in centeno terlnarium locabis.
quo facto.ccc-xx summam colliges, quy ex 1 Ilxxx per quaternarium ductis
excreuit. Et cum digitaliter quater *vii. pronuntiaueris, tune digitis et
articulis secundum 1 regulam dispositis eadem summa effeea est, qu9 ex qua1. 10 terna'rii *lxxx. naturali ductu concreseit. Quod si plures multiplicandos
posueris et unum tantum multiplicantem applieuelris, simplex horum quoque
multiplicatio reputabitur. semper enim i multiplicatio multiplicatorum ratione
uel simplex uel | composita nuncupatur. Sit ergo propositum, unius milites
legilonis, qui sunt *vi-dclxvi-, quantam diurni stipendii pecunii[ summam
habere debeant, si unicuique per diem ad } uictualia.xxx. nummi reddantur.
ternarium itaque in denalrii limitis inferiori spatio locabimus, quia ibi suam
del euplans quantitatem *xxx- explebit, in superiori autem spalcio in milleno
L 20 senarium, qui.vI. milia faciat, in centelno itidem senarium ad sescentos exprimendos, in deiceno similiter senarium, qui.Ix. compleat, in singulari
sena!rium suam inibi quantitatem singulariter exprimentem. quo 1 facto per
ternarium, quem in deceni inferiori spatio posuimus, senarium, qui in singularis superiori spacio positus est, 1 metiemur, dicendo, ter sex xviII. sunt.
hie vIII. digi|tus x. articulus est. considerantes itaque deceni regulan,
f. 9r
1.1 qu9 in secundo ab eo, qui multiplicatur, digitos et in ultelriore ponere
docet articulos, octonarium in seeundo a sinlgulari, id est in deceni medio
interuallo ponemus, unitaltem in ulteriore, id est in centeno, qui ad eum, qui
infra se est, [ decenum articuli uicem optinet, ut supra ostendimus. delinde
per ipsum eundem ternarium multiplicatorem senari'um, qui in deceno est,
ducemus dicendo, ter sex x. et viii. sunt. 1 scientes ergo prüdictam deeeni
regulam, in secundo ab eo, quem 1 multiplicamus, id est in centeno octona1.io rium digitum 1 locabimus cum ea unitate, quam ibidem per aliam multip licationem positam dixeramus, unitatem uero articuli uicein ulteriore, id est
in milleno constituemus. sicque ad mulltiplicandum centeni limitis senarium
procedemus. cumque 1 a ternario multiplicatore aduerbiali denominatione
accepta, ut supra, ter sex *x. et -viI. sunt, pronuntiaueri!mus, seeundum
sgpe dictai deceni regulam in secundo a cenlteno, qui multiplicatur, uidelicet in millelno cum unitate prius ibi posita octonarium digiltum ponemus,
1.20 in ulteriore id est in deeeno milleno I unitatem uice articuli constituemus.