Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik.

1-03 -
Quod ne per singulas | abaci sedes prosequendo prolixitate fastidium genelre- 1. 20
tur, compendiose et equipollenter hac una regula | coneludi potest. quemcunque per singularern multiplicas, in eodem quemcunque multiplicas
digitos et 1 in ulteriore pone articulos. Item si decenum per decenum multiplicas, dabis unicuique digito centum et omni articulo mille. si centenum
per delleenum, dabis unicuique digito mille et omni articulo *x. milia. si f7v
millenum per decenum, dabis unicuique digijto *x. milia et omni articulo
centum nilia. Que similiter | omnia breuiter et facilius una regula conprehenduntur. quem|cunque per decenum multiplicas in secundo ab eo, quem
mu[ltiplicas, pone digitos et in ulteriore articulos. 1 Porro de centeno Girbertus
talem dat regulam. Si mu|ltiplicaueris centenum per centenum, dabis unicuique di|gito decem milia et omni articulo centum milia. Item 1 si multi-. i10
plicaueris millenur per centenum, dabis unicuique 1 digito centum milia et
omni articulo mille milia. 1 Item si multiplicaueris decenum millenum per
centenum, | dabis unicuique digito mille milia et omni artieulo | decies mille
milia. Has autem et omnes alias qu9 sequuntur celnteni regulas hac una
regula possumus adbreuialre. quemcunque per centenum multiplicaueris, in
~III0. ab | illo digitos et in ulteriore pones articulos. Ex qucibus omnibus
unam communem ad totius abaci spacia poslsumus colligere regulam, ne
sicut prgtaxauimus, de iis qug cap[tu facilia leuiter per compendium aduerti 1.20
possunt, difuse et sigillatim inuentum uerba iactando et tgdio affeetas aures 1
infructuosis sermonibus in ipso operis ingressu oneralre uideamur et menmbrang forsitan ad alia profeete [ future dispendium faciamus. Quia enim
singularis in eolderm, quem multiplicat, centenus in tercio ab eo, quem
multiplicat, digitos ponit et in ulteriore II articulos, liquido hanc communem 1.1
regulam colligere possulmus. ut quoto loco multiplicator in abaco positus
fuerit, | toto loco ab eo, quem multiplicat, ordinet digitos et in ulteriore
articulos. uidelicet ut, si in primo fuerit, 1 in eodem ponat, si in seeundo,
in secundo ab eo quem 1 multiplicat, si in tercio, in tercio ab eo quem
multi plicat, si in quarto, in quarto, si in quinto, in quinto 1 ponat.digitos
et deinceps usque ad finem tabul9 per i eandem consequentiam. ut quoto
loco multiplicator steterit, toto loco a multiplicando ponat digitos et 1.io
ulteriore artieulos. Quod ergo supra simplicium et compo|sitorum numerorum diuisione feeinus, expedit ut primo I de simplieium, deinde de compositorum multiplicatilone exempla subdamus. et quia si singularis singulalrem multiplicet, nullam nobis necessariam regulam | esse diximus, quem
ad modum singularis supra se positos mu|ltiplicet, exempla subdamus. Sit
ergo propositum inuesltigare, quanta ex lxxx. per quaternarium multiplicatilone summa conerescat. Itaque quaternarii caracterem in singlularis arcus 1. 20
inferiori spatio loeabimus. et quia singluli quique caracteres, ut supra dictum