Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik.

- 102 -
1. 20 femori superpones lxxx. cum dicis, eandem pronam x.c- cum dicis ealem
lumbas apprehendes, pollice ad inguina niso. At I uero ec- et -cc. et cetera
usque ad dccccc eodem quo diximus ordilne in dextra corporis parte complebis. Decies autem centena | milia cum dicis, amrbas sibi inuicem manns
insertas digitis | inplicabis. Et de digitali quidem uel articulari manuum j
supputatione his ita se habentibus sicut supra prelibauilmus, simplices numeri
fi. sunt uel soli digiti sine articulis, uel soli articuli sine digitis, compositi ex
utrisque coniulncti. Et notandum, quia simplex numerus, sicut re et nomine
simplex | est, ita etiam unam abaci sedem occupat, ut *II'III*|IIII' et ceteri
huius modi singularem sibi uendicant 1 arcum. decem uero et xx. uel.xxx
ac reliqui similes decelnum possident. centum autein et -cc-ccC. cum ceteris
sequenti|bus in centeno stabiliuntur. Verum qui componuntur ex his, nunm
quam unam abaci sedem optinebunt, ut.xni.xii. uel *xxiir xxIiI xxxiii-xxxv.
1.o1 sed de his digitum in singulari, articulum locabimus in deceno. Si uero
*IIn uel *III aut | eo amplius in conpositione habuerimus numeros, ut
~cc'xxx- |v.m.cccc.lxvi-, secundum sue quantitatis appellationes I ABACI
sedes obtinebunt, ut millia in millenis, centeni | in centenis, decemi in decenis,
singulares in singlularibus disponantur. Notandum quoque quod, sicut singulares 1 ad decenos digiti sunt, ita deceni ad centenos digiti 1 sunt, ita
deceni ad centenos, centeni ad millenos 1 et quilibet inferiores ad proximos
sibi superiores digitorunm uicem optinent. Et sicut digitos curm articulis. 20 in eisdem abaci sedibus stare non posse monstrauimus, sic etiam si ex
aliqua multiplicatione aliquot carecteres in una | abaci sede adunati fuerint.
si usque in articulum 1 eorum conuenit aggregatione, articulus ad superiorem
translferetur areum, digito, si quis etianm superfuerit digitus, in 1 eoderm loco
remanente. Sed iam de multiplicatione 1 dicendum est. ubi primo animadf. 7 uertendum, quia singularis I| singularem multiplicans, nulla eget regula,
quum | de illa multiplicatione nunquam numerosior quam enunlciatur summa
proueniet. Si uero uel per singularem alios, uel | per eos qui sequuntur,
ceteros, uel ad innicem metiri uoluleris, quum ibi amplior quam enuncietur
summa concresoit, | regul dand9 sunt. ad quarum insinuationem disposi|tis
digitis et articulis in summe collectione minime | fallamur. Multiplicatio
autem aliter fieri non potest, nisi | cum duobus numeris ad multiplicandum
1. lo positis per alterum 1 aduerbialiter prolatum alterum metimur. ut si *IIn et.vi- 1 ad multiplicandum dispositi sint, quater sex, uel sexiles quattuor pronunciemus. Ut ergo girberti doctoris 1 regulis primo utamur, si multiplicaueris decenum 1 per singularem, dabis unicuique digito decem et omni
articulo centum. si centenum per singularem mulltiplices, dabis unicuique
digito centum et omni I articulo mille. si multiplicaueris millenum per
singularem, dabis unicuique digito mille et I omni articulo decem milia.