Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik.

-- 147
solum circulus sed et quadratum esset. Sed non 'est quadratum CLIIII.
hoc ita probo. Omnis tetragonus sic est.*)....
arithmeticorum regula docet ex imparium coaceruatione generatur. At
uero CLIIII coaceruatis super se ipsos ab uno quosque uelis imparibus nusquam occurrit. Non igitur CLIIII quadratum. Eadem lex alios quoque
circulares numeros includit. neque unquam poterit numerus repperiri quicumque circuli proprietate nitatur quadrati quoque ratione participet. Sed
fieri poterit ut aliquis dicat CLIIII et si minime numero minuciis tamen
quadrari posse. Quare procuraui inuestigare et hoc. Ergo quamvis contrarium naturam videatur ut CLIIII in quadraturam redigatur. incipiamus
tamen ipsique nature iura inferentes ad untias quoque animum vertamur an
forte illis appositis numero, totaque illa summa per eundem numerum et
per ipsas uncias dimensa CLIIII tetragonare ualeamus. Et quare hic ipse
numerus si ab aliqua summa in se ducta crearetur id a XII vel a XIII ut
supra dictum fieri oporteret. XII in primis assumatur. huic autem adjiciatur
triens aut quincunx. Sed quincunx exuberat. Nam XII in se et XII quineunx postremo quincunx in quincuncem supra CLIIII sextantem q. dimidiam
sextulam apponunt. Triens autem minus reddit eisdem CLIIII. Namque
(XII) et XII triens item XII triens ad extremum triens in trientem CLII
acrescente uncia et duella accumulant quibus adhuc desunt ad perficionem
CLIIII. assis dextans**) et II duelle.1) Quamobrem quincunce exuberante
triente vero ab integritate plenitudinis refugiente nonne dementie est et
illo minore et illo summe potiore? Illud tamen adhuc fieri potest ut eisdem
XII et trienti minutias apponamus diligentius investigantes ante si et per
qualem multiplicationem ad eam quam querimus summam pertingamus.
Erunt autem hec minutie que apponantur. Semuncia sicilicum sextula.2)
Quippe alie aut plus componunt aut multo minus. He autem sole ad ipsos
CLIIII tam proxime accedunt ut exceptis partibus unius oboli tercia. IIII.
IX. nihil excrescat, nichil excedat nichil exuberet. Quod apertius ostendi
ualet abaco quod stilo computando potius (potius) quam disputando. Neque
id quicumque proficiet si quis minutias confingat a numero denominatas
quomodo solent calculatores ad minutissimum aliquid quod iam nomine
careat diuisione perducta. Quis autem nesciat quantam partem aut scipuli
*) Fehlt der Rest der Zeile.
**) sextans?
12 + 54+ +
2) d. i. 24; 48; 72
104