Si Apolinario Mabini laban kay Hen. Antonio Luna / sinulat ni José P. Santos ; may paunang salita ni Gregoria de Jesus.

line; then Aguinaldo killed the discipline, destroying his own
army. With Luna its firmest support, the revolution fell, and
the ignominy of the fall, weighing entirely upon Aguimaldo,
caused his moral death, a thousand times bitterer than the
physical one; then Aguinaldo ruined himself, condemned by
his own actions. That is the way Providence punishes the
great crimes."
Na, -ang salin sa tagalog ay ganito ang kahulugan:
"Ang pagkamatay ni Andres Bonifacio ay nagpakilalang
maliwanag na si Aguinaldo ay may isang walang habas na
kasakiman sa kapangyarihan, at ang mRa sariling kaaway ni
Hen. Luna, sa pamamagitan ng mga hibo ay nakapagsamantala
sa kahinaan niya, upang si Luna ay maipapatay. Kung kinatigan ng buong kaya ni Aguinaldo si Luna, sa halip na patayin, sabihing nagtagumpay sana ang Panghihimagsik, ay isa
marahil na napakalabis na pangarap; nguni't hindi ako nagaalinlangang ang mga Amerikano sana'y nagkaroon ng mataas na pahalaga sa tapang at kakayahan sa pagka-militar
ng mga Pilipino. Kung buhay si Luna, ay tiyak na masasabi
kong ang dagok na ibinigay ni Heneral Otis ay nasugpo o
kung di ma'y nailagan sana, at di napagkilalang maliwanag
ang kawalang kaya ni Aguinaldo sa pamamanihala ng hukbo.
Tangi sa rito, upang maiyalis si Luna ay ginamit ni Aguinaldo
ang mga kawal ding pinarusahan nito, dahilan sa paglabag
sa disiplina; pinatay nga ni Aguinaldo ang disiplina, at siya
na rin ang lumansag sa kanyang sariling hukbo. Sa pagkahulog ni Luna na siyang lalong matibay na suhay, ay bumagsak ang paghihimagsik, at ang kalait-lait na pagkabagsak na
buung-buong napapataw kay Aguinaldo ay siya ring pumatay
sa dangal nito na makalilibong mapait kay sa pagkamatay ng
katawan; si Aguinaldo nga'y siya ring sumira sa kanyang
sarili, siya'y pinarusahan ng kanyang mga sariling lkagagawan.
Ganito kung magparusa si Bathala sa malalaking katampalasanan."
Sa kuru-kurong iyan ni Mabini ay maliwanag na
inanghihinayangan" niya ang pagkamatay ni Luna. Iyan
sa isang akdang kaya sinulat ay sa hanfgad na mabasa ng
rami, nguni't sa sarilinan, sa isang sulat na ipinadala kay
24