Tabel van oud- en nieuw-Indische alphabetten: Bijdrage tot de palaeographie van Nederlandsch-Indie,/ door K.F. Holle.

—.17 --

geregen, maar op 3 houten of hoornen pennen geschoven zijn, die in het midden en de twee uiteinden van het onderste plankje zijn 'bevestigd en ookdoor
het bovenste plankje heenloopen, als het mss. digt is.
Omtrent de gereedschappen, voor den schrijver benoodigd, vind ik in een
oud Soendaasch ms. van 1440 van Caka het volgende: gagaman sang pandita
ma-: kalakatri, peso-raoet; peso-dongdang, pangot, pakisi (1). Behalve van de
kromme messen (peso-raoet en peso-pangot), ook nu nog in gebruik, weet men
mij hier omtrent de andere gereedschappen geen uitkomst te geven.
De inkt, welke prachtig is, zwart en glanzend, werd denkelijk vervaardigd van fijn roet (o. a. verkregen door het verbranden van aardhars, damar
sela) en een soort gom, welligt van de nagasari.
De pen, welke gebruikt werd, was".denkelijk vervaardigd van de nerf
(haroepat) van het harig bladsteelbekleedsel van de arenpalm.
Waar het metalen platen betreft, zijn de letters, als de platen dun zijn,
gegriffeld of -gekrast; zijn de platen dik, dan zijn ze meestal gegraveerd.
Het is ook niet onmogelijk, dat de dikke bronzen platen wel eens op
de: volgende wijze zijn vervaardigd.
De letters worden in een weeke plaat van bars of was gegriffeld, welke
plaat wordt omgeven door een vorm van aarde ofvormspecie en, nadat die droog
is, de was er uit gegloeid en het brons er ingegoten. Als ik zie, dat bij sommige vrij dikke platen de letters soms aan de keerzijde eenige doorbuigingvertoonen, wordt mijn vermoeden versterkt, dat wel eens van evengenoemd procd
is gebruik gemaakt.
Uit de Soenda-landen zijn slechts enkele metalen platen voor den
dag gekomen en wel dunne koperen; ook van lateren tijd met vrij modern
schrift en niet meer dan ~+ 150 jaar oud. De eenige oude met Kawi-cursiefletter zijn die van Kebantenan (Tijdschr. Gen. deel XVI en XVIII). Van
Java daarentegen veel meer en meestal bronzen, dikke en dunne. Gewoonlijk
langwerpig vierkant.' De nummering der bladen geschiedde op de wijze, als zoo
even van de mss. is vermeld.;
Enkele hebbe n een gat aan een der hoeken of kanten, om door middel van een ring (?) bij elkaar gehouden te worden.
Andere wer we r den in bronzen doozen bewaard, van welke laatste ik
een teekening gaf. (0)
Het zijn bijna alle pragastis of schenkbrieven. (3)

Een gouden en een zilveren plaat vereeuwigen het verbranden, denkelijk
op den Dyeng, van een heilige, met zijn vrouwen en bijvrouwen, (4) terwijl
andere gouden en zilveren plaatjes dienst hebben gedaan bij verbranding van
lijken en eern spreuk of aanroeping der Goden bevatten.
Dat wil zeggen de gereedschappen nu van den geleerde zijn: de kalakatri, peso-raoet, enz..
(2) Zie Verhandel. Genootschap, Deel 1879.
(s) Zie o. a. Kawi-oorkonden v. Dr. COHEN STUART.
() z i Ne ot-eo t. 1 I s - e e-' l