Himagsikan nang manga Pilipino laban sa Kastila / salaysay na sinulat ni Artemio Ricrate Vivora.

XIV Himagsikan ng mga Pilipino laban sa Kastila.
Saka sa isang pag-uwsap namin ni Watson ay nasabi co
sa kanyang mayroon nang ilang sipi ng kasulatan niyang
yaon; kaya't ang kanyang tangkang ipagbili vpang maiwasan
ang pagkabunyag, ay di na ipin zgpatuloy. Pagkalipas ng
ilang panahon ay inihulog niya sa ingles ang akdang ito, at
saka sinimulang inilathala sa isang pahayagan sa Kabite yala o
sa Korehidor, (Kavite Gazette) na iilang kabanata naman nalabas,
at hindi na hihigit pa marahil sa napalathala sa isang pahayagan
pang-linggo rito sa Maynila, sa taya ko (Manila Sunday Tribune).
Ang lalong mabuting ulat ng Himagsikan sa Pilipinas ay
mababasa sa katipunan ng mga kasnlatang nasamsam sa mga
manghihimagsik na nadakip at tinipon ni Kapitan John B. M.
Taylor pard sa Kagawarang Digma. Ang mga kasulatang ito'y
lilimbagin na sana nang ipabatid ng yumaong si James Leroy
kay Taft na hindi dapat ilathala sapagka't makapipinsala sa
karangalan ng ilang taong nabubuhay pa noon, at upang patibayan
pa ang kanyang pagtutol, ay binanggit ang ilang pangyayaring
iniuulat ng mga kasulatang ukol sa panghihimagsik ng mga
taga Timog nang Digmaan ng Himagsikan sa Amerika. Ang
ginawa ni Mr. Taft ay ipinasabog na any pagkakalimbag at
lalabingdalawang sipi ang nayari at naitogo.
Ang isang sipi ay nasa Fort Santiago, ang isa pa'y nasa
tanggapan ng Kostabularyo.
Laban sa kalooban ng Pamalalaan, ay marani ring bahagi
ng aklat na "The Philippines, past and Present" ng naging
Kalihim Worcester ang kinuha sa kasulatang ito, kaya't ang
moga siping nasa Maynila ay ipinakuhang lahat ng pangasiwaan
sa Washington upan huwag nang maulit pang muli ang gayong
pagkukulang. Aag ilan sa mga orihinal na pinagkunan ng ulat
ni Eapitan Taylor ay maluwat-luwat ding nagamit ko at marumn
na rin namang dahon ang aking naisasalin sa makinilya na
siyang ginamit ng may ilang taon ng mga nag-aaral ng kIasaysayan sa Unibersidad ng Pilipinas nang walang ano mang
kapinsalaang ibinunga.