Himagsikan nang manga Pilipino laban sa Kastila / salaysay na sinulat ni Artemio Ricrate Vivora.

X Himagsikan ng mga Pilipino laban sa Kastlia.
ngitngit ng kalungkutan sa isang gaya kong, hindi napiit
dahil sa maraning kasalaman, kungdi sa pagsalungat sa
pamamanihala ng Estados Unidos ng Norte Amerika sa
bueng kapuluan Pilipinas. Kahit kapiranggit na papel na
may titik na mabasa, ay wala, ni wala ring makausap
man lamang, maliban sa tanod na Amerikanong mukhay
hitik ng kapootan, sa mga kuliglig at mga langgam na
nakasusuut sa guwang ng makiput na pintoan, at yaong
mahahabaging gagambang sa apat na panulok ng mga
pader, ay nagsisihuling, upang maligtas ako sa kagat, ng
mga kawan-kawang lamok, liglig 6 langaw na nagsisilusot
sa isang pabilog na butas na batbat ng rehas, upang sa
gabi'y madalaw nila yaong kulang palad na nabibilanggo.
Sa oras na pagbisita ng pinuno sa araw araw ako'y
humihingi ng trabahong sukat mapagpalampasan ng masasaklap na saglit-saglit; kahit yaong magpison sa lupa, 6
yaong paikit-ikit na lakad na maghapong may pasang
mabigat na bato, 6 anomang kayang napakabigat na
gawain: datapuwat walang nakakamtang sagot, kungdi
isang tinging nagkakahulugang nangliliit sa hiya 6 nangaalispusta, sapagkat pasulyap at pairap pa.
"TUMUGTOG AT BUBUKSAN, HUMINGI AT BIBIGYAN" ang wika ni Hesucristo, at ito'y katutuhanang
naganap; sapagkat isang umaga ng taong 1908 6 9, sa
makatuwid, 2 d 1 taon na lamanga ng hindi ko natitirpusan
sa hatol ng Mrl. na IHuez Araullo, ang Direktor ng Buro
ng mga Prisiones ng Pilipinas, Mr. Wolfe (pamagat Ahas)
na siya ring nanunungkulan sa pagka-Alkaide ng Bilibid
noon, kaakbay ng isang maginoong puti (WV. Brecknok
Watson, ani Profesor Mr. Austin Craig)-ay nagbisita sa
akin, at sa paghihgi ko sa kaniya ng trabaho, ay tumanong siya sa akin kung maaari kong isulat yaong mga
bagay-bagay na nangyari sa Himagsikan laban sa Pamahalaang Kastila. Sinagot kong sang-ayon; kayat, kina