Diccionario bisaya-español v.1 /: compuesto por el Juan Felix de la Encarnacion.

Po. ml noticia.) * omilorn ca lhimang, cf~y ug, p6ngtan ac06, boboAcon co, bobo6bgon 'co aug imuong 61o, pigabo6ngan, pagboiican co ic~io 88 ~610 Mo.=Calla no mas, guarda silenejo, porque Si me enfado, Si We Ilego a incomodar, abrird, rajar6, romper6 tu, cabeza, te abrir6, liar6 pedazos, te romper6 la eabeza. C (anamn pagop6d op6d mo'sa mon mga p6Long sa horas horas ngatatian, macapong6t bayh.~=Ese reptirti~las misreias palabras~ (la misna, cantaleta) Ai todas horas, inconioda, enfada, ir'rita. * Aug pagsfngca, ni a can aco, mao aug nacapong6t sa 'acong guinbtioa. =EI gritarme 61, el -haberme ella habla do, fuerte, con palabras duras, con tono altauero, soberbio, es lo qaie me enftireci6, lo que me puso frendtico, lo quo alter6 mi tinimlo, mi espirita, lo que exaspero ml genio. POIRGOT. Cubrir las. enredaderas los arboles, plantas, etce, por donde trepan y i donde se agarran. Salir d~e alguna parte, 6 de un prinoipio 6 az muchas cosas, comoa d~e Dios todas las criaturas, el cabello -de la cabeza, etc. Estar algunas cosas 6l muchas cosas muy juntas, unidas y apiiiadas, Como los phitanos, uvas,, bonga, etc., en sus racimos o escobaj'o*, los granos en sus espigas, las hojas,en las ramas., etc. POSGOT P6fqGOT. Enredarse, enlazarse entre si bejucos, enredaderas, ramas. de"Arboles, etc.* Cu-. brir hormigas, abejas, etc., el lugar donde estdin. Y. Ponqo0t, PONGPONG..Manojo de espigas, sarmientos, etc., y hacerlos. Atar, maniatar A muchas per sonas 6 brutos, con una cuerda 6' con una cadena.* Barka. PONGPONGPIANGAO. Juego do manos, Poniendo los pufiOScorrados, unos, sobre otros. PONGS6AN.~ Espe'cie do pez raya. PONGSOD. Nacer la semilla amontonada en varios corros 6 pedazos. * liaber mnuchas plantas, &rboles, arbustos, etc., niny juntos y unidos, A... trechos. 'Toner- alguna, mata muchos tallos 6 ramas. * Ondoc. * Corrillos, reuniones do mxuchas personas 6 bestias. PONGTAN. V. Ponglanon.. (R. Ponfgot.) PONGTANON. Col6rico, airado, enojado, eufadado, incomodado, furioso. (R. Pon got.) PONGTOD. Sobresalir algo de la suporficie del lu-gar donde esti.' * Mouton do tierra, montecito, loma, etc.PONGxTON. V. ~Pongtanon. (R. Pongot.) PONGY-6T. V. rogit. PONIOT. Concurrir muchos para pagar lo,quo han comprado entre todos, dando V. g. moneda gruesa, por no toenr sencillo. * -Lo misrno cuando entr'e varios individuos, dan un peso entero por el tributo ii A otra. cara tor noenr sencillo 6 por otra causa. P NT. (Jeloger alg una cosa del suelo, de ilo interior de tinaja, olla, tibor, etc. * Refiir dos ~6 mas personos agarrandose de los c'abellos 6 de otra parto. PONLAS. Limpiar plata, oro i 'otro metal, con el agna en quo s e, cocieron. algunas plantas - cidas, 6 con ol jugo:quo so sac6 6:destil6 de ollas, y el mismfo aicid~o 6 agua que sirve par ta bjt. e tefiir, volver 6. tefiir. alguna cosa., PON6. LIenar 6, Ilinarse. algun lugar 6 vasij a de cualquiera cosa, persona 6 bruto de sarna, bhoidas, hinchazon'gs, etc. * Afladir, aumentar algo a' lo quo se numde, se. pesa, tet. Dar algo encimna de lo quo so vendoe, 6 sobre. el precio de lo pie so coumpra. * Motaf-6ricamente, significa ser, estar alguno liono do ciencia, de prudencia, do fortaleza, do ira, enojo, pHcIdencia, etc* Napon6 na aug vaso, dili na cadogAngan.=-_Ya est6. el Vaso ileno, ya no I I I PO. 299 se puede auotar, echar mias agua, loche, vino, ec *Magapon6 pa, ac6 sa ta'dyho.==Aun voy A Ilena'r la tinaja; lRenard todavfa. la tinaja. * Guipapono canaco 58 aicong inahian aug 'gintang. ==Me manila mi madre que Ilone la ganta. P 6n-on (por sincopa). MO ug maayo auig ta-sainan, aug talagsna.Llena bien la medida.. * Sa pagpon6 co sa bal6yot nahayaib6 aug homAy.-==AJ lenar yo, cuando yo lonaba, llnel bayon, se derram,6 el palay.. * Guip6a-an man ac6 sa panon6dlan 'sa naogabalioya sa vino, Jcay iibian co man sia.==Me llen6 la vasija el que vendia, oh que vendi6 el vino, porque 6 es mi amigo. * GUi pap6n-an co aug 'acong bocaig, caly oalJ, mapono pa sa pagAbot co.==Mandd flenar, poner, echarI mas (palay,' tnigo, arena, piedras, etc.,) ea oh cesto, porqu~e no estaba' Ileno~ (del todo, faltaba algo Para lienarse) cuando. yo llegu6. * Di ca magb6hat pagop6d nidina, tingali ug maponD6 ac6.==No vuelvas a hecer oso, no sea quo me Ilene. (Do colera, do eno, nseqome acabo do enfadar, y pogues todas~ juntas, y to castigue, etc. *Napon6, na ac6 sa irxong paglacAo; guip6n-an mo na ac6. sa imnong pags6doy s6roy.==Ya estoy lleno, harto, do tu carninar; (do tanto Como tii paseas) ya me voy incomodando de tti holgazanerfa, do quo no haces mas que callejear, andar doen ato~ ta (Sin objeto ni destiuo, sin ofloio nibeneficio.)4 Ma'oy' t6uo ngamahMl can'a, napou6 sia sa, quinaadman.=-Esa es una persona preciosa, do Mucha estirnacion, Ivaya una persona' esa do mucho apreciol est6. Jena do sabidurfa. (Es un pozo do ciencia.)*Ig dlIi ac6' uga'ling napon.6 sa pacioucia, sa pag'antos, dili na ac6 macapa~sbilo caniMO.===Si no sucede quo me Ilene- yo do paciencia, do, sufrimiouto, Lya no to puodo perdonar, ya no puodo.perdonarte. * Ponbt na ac6, napon.6 na ac6. sa n~ca, dili na ac6 nacaAco niiuing cah'Apdos.x==Estoy Ileno, aestoy plagado do sarna, ya no pue~do aguantar este escozor. * Pap6n-on no sia nianang boh6 sa balds nga guipac6ha co.==Ma~udale n 1bar ese agujero do la arena, con, la. arena quo hie mandado yo coger. *P6n-an mo aug lanot nrra guitiubang, cay c6langr pa.= Aflade (rmas abaca) al abaca quo so polsa,,quo so est6. pesando, porque aun falta, estal todavia falto.* Paliton, co gay6d aug calabao MOngDO gatasan, con p6n-an mo Ugaling sa iang UAti.=(Jomprar6 -do cierto, do veras, verdaderamente, tu caraballa lochera, Si. afiadieses, si ilegas A aumentar, si me- das encima el becerrillo. * Con diii nimo p6n-anL sa usAi c6. boc~g ug pn sa 4be, ang lima cei pisos nga ibdiyad mo sa a~cong bahl.y, di'li lagui nAco it6got.==Como no afiadas, si no aumentas, si no me das un cesto Ileno do 4be, encimna do los cinco pesos quo has do pagar por miu casa, (quo to. veondo) no to la dar6. (Ea eso preoio.)* Guiddla co car6n aug salapi nga ipolon6 co 88 polkn-an, cong, 6tangL canirno.==Ahora traigo la Plata, el din~ero quo~ fala. para completar (do pagar) el pagamento, el, Pago do mi 'deu~da contigo, do lo quo to debo, do lo quo aua -resto en deberte, do lo quo todavia no falta Para cubrir toda mi douda contigo, del pico quo aun to debo. PONO. Pi6, tronco do drbol, un 6.drbol, arbusto, phanta, unredadera,L etc. " Roy, Principe, principal, Lre~yezuelo, dato, superior.* Goberuar como tal, Soflor do vasallos. * Tifia I mugre, orupcion quo cuando so revienta, so forma Una cos tra, y quo regularmonteo sale 6 lto's nifilos do poca edad, en la cabeza. PONOAN. V. Pon 6. PONOC. CuaJarse La sangre, agua, leche, etc., belarse. 77

/ 368
Pages

Actions

file_download Download Options Download this page PDF - Page 299 Image - Page 299 Plain Text - Page 299

About this Item

Title
Diccionario bisaya-español v.1 /: compuesto por el Juan Felix de la Encarnacion.
Author
Juan Félix de la Encarnación, Father, 1806-1879.
Canvas
Page 299
Publication
Manila :: Tip. de "Amigos del País,",
1885.
Subject terms
Bisayan languages -- Dictionaries -- Spanish
Spanish language -- Dictionaries -- Bisayan

Technical Details

Link to this Item
https://name.umdl.umich.edu/aqp5055.0001.001
Link to this scan
https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/aqp5055.0001.001/308

Rights and Permissions

The University of Michigan Library provides access to these materials for educational and research purposes. These materials may be under copyright. If you decide to use any of these materials, you are responsible for making your own legal assessment and securing any necessary permission.

Manifest
https://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/api/manifest/philamer:aqp5055.0001.001

Cite this Item

Full citation
"Diccionario bisaya-español v.1 /: compuesto por el Juan Felix de la Encarnacion." In the digital collection The United States and its Territories, 1870 - 1925: The Age of Imperialism. https://name.umdl.umich.edu/aqp5055.0001.001. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed May 12, 2025.
Do you have questions about this content? Need to report a problem? Please contact us.