Tabel van oud- en nieuw-Indische alphabetten: Bijdrage tot de palaeographie van Nederlandsch-Indie,/ door K.F. Holle.

- 6 —.

voor. onze alphabetten hebben gediend, namelijk het Tjaloekya alphabet ('),
dat van Kambodja en een soort Nayar-alphabet.
Doch hierover straks; eerst eenige opmerkingen over de grondvormen
van al de Ned. Ind. alphabetten.
Dat de tegenwoordige vorm der letters van Java (hierbij te rekenen Bali) en
van Sumatra nog groote overeenkomst vertoont met de Oer-type en zijn latere
wijzigingen, valt vooral in het oog bij vergelijking van de letterteekens
k, g, p, j, 1, w en h, die meer dan de meeste andere in alle alphabetten digt bij den Oer-vorm blijven. Daarna komen de tj, dj, b, m en r.
Slechts de alphabetten van Celebes en de daarvan (denkelijk van het
oude) afgeleidde van Bima en.Endeh wijken, wat de vorm betreft, bijna geheel
van de Indische af en -ware het niet, dat de klinker-teekens voor i, e, oe en o,
wat. hun -plaatsing betreft (boven, voor, onder en achter de aksara) en derangschikking der letters naar de spreekorganen, evenals de Indische alphabetten,
een sterk bewijs leveren, dat die alphabetten ook van Indischen oorsprong
zijn, -men zou er op grond van de gedaante der letters haast aan kunnen twijfelen. Slechts enkele letters vertoonen eenige gelijkenis. Men zie
b. v. het oud Makassaarsche alphabet, waarbij voor de g, p, m en 1 wel eenige gelijkenis met de Kawi-alphabetten is te vinden. Dat alphabet was tot in
de 17e eeuw in gebruik. Bedenkt men echter, dat Celebes, zooals de taal
en vele oude bijgeloovigheden aantoonen, evenmin als de andere eilanden van
dezen Archipel, vrij is gebleven van Hindoe-invloed, dan valt het te gemakkelijker zich bij die bewijzen neder te leggen en aan te nemen, dat het Makasser- en Boe is-alphabet van Indischen oorsprong zijn en de maker er van
alleen wat origineel heeft willen schijnen, door den vorm der letters te, veranderen; tenzij het later' mogt blijken, dat die verandering geleidelijk. heeft
plaats gehad, waartoe echter, geloof ik, weinig kans is.
Of er op Celebes in heel ouden tijd een alphabet is geweest, dat zich
meer aan de Indische aansloot, kan welligt aan den dag komen als er, evenals onlangs:onverwachts op Borneo, een oude steen-inscriptie wordt gevonden;
(2) en ofschoon dit niet zeer waarschijnlijk is, omdat er tot nog toe niets van gehoord werd, zoo reken ik dit toch gansch niet tot de onmogelijkheden te behooren.
Hoe het komt, dat sommige letters meer dan andere in de meeste
alphabetten digter bij den Oer-vorm zijn gebleven, is mij niet regt' duidelijk.
Welligt is grootere eenvoudigheid van den vorm daarvan oorzaak.
Hoe de vormveranderingen geleidelijk hebben plaats gehad, kan uit de

ondervolgende voorbeelden blijken. Als men de oudste K, + naast de hedendaagsche Javaansche am zet, zal men moeijelijk toegeven, dat zij aan elkaar verwant zijn.
(1) Men lette ook op het alphabet van de inscr. v. KAIRA. (of Tjaira?) No. 5 der tabel..(2) De rots-inscr. te anggoatw schijnt o'ok in Indisch Ischrift, te zijn geschreven en wel
in een soort krulschrift, waarvan in lIndie eenige nog niet ontcijferde proeven zijn gevonden en op
de inscr. van Tjiroenten een nog niet gelezen voorbeeld voorkomt. Zie o. a. Arch. Survey of India Vol. III fo. 155 en plaat XLV.