To the extent possible under law, the Text Creation Partnership has waived all copyright and related or neighboring rights to this keyboarded and encoded edition of the work described above, according to the terms of the CC0 1.0 Public Domain Dedication (http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/). This waiver does not extend to any page images or other supplementary files associated with this work, which may be protected by copyright or other license restrictions. Please go to http://www.textcreationpartnership.org/ for more information.
Beth yụ Ardodiad?
Arḍodiad yụ rhann O‘madroḍ, a roḍir oflaen rhannau eraiḷ O‘madroḍ, ụeithiau yn ụahanrhedaụl, mal: trụy‘r dref, o‘r dref. ụei thiau yn gyfansoḍaụl mal: trụyḍynt, rhagụas.
pessaụl amryụ arḍodiad syḍ?
Dau, un a fyḍ bob amser yn gyfansoḍe∣dig a gair, ag ni chair ḍim onaụ fyth yn ụa∣hanrhedaụḷ, mal: di, dy, an, rhy, cy; cyd, cyf, dad, ad. ḷys. ḷed, gor.? Mae rhai eraiḷ a gair ụeithiau yn ụahaurhedaụl, mal: at, ar, a, rbụng, trụy, tros, cen.
oes ụahaniadeth ar yrhain?
Mae rhai onynt a fynant y gyrchfa gyn∣taf, .s. cyrch fa, o, ir gair y bont ganlaụ iḍo, mal:
Yrhain syḍ yn tanlyn, a fynaut y ụreiḍiaụl a‘r eu hol.
a, syḍ arḍodiad a fyn yr ail gyrchfa ar i hol, .s. cyrchfa, a, mal: e‘m traụyd a chleḍe, a throsdan, a phaụl.
Yn, yr arḍodiad, a fynn y ụreiḍiol i gyph ber faụl; mal: yn caru, yn gụeled, yn taro, yn doedyd, A chyrfa fy, ir henụ a fo‘n arụyḍ∣hau ‘r mannau ne‘r amser y bytho ‘r peth yn∣ḍo, mal: ymhenn y brym, ymmad Sion, yn∣hy‘r brenin, ynnyḍ y farn, ynghaer ḷeon, yngụlad forgan. Ond pan fo‘r rhagụas rhụng yr arḍodiad yma a‘r cyfryụ henụau y ụreiḍiol a sai yn ụastad, os gụrụy fyḍ yr he∣nụ, mal: yn y ty eiḍo Sion. yn y tir eiḍo‘r brenin. Eithr os Banyụ fyḍ y‘r henụ, Cyr∣chfa, o, a fynn, mal: yn y gaer eiḍo chụi. Ond pob amser araḷ cyrchsa, o, a fynn, mal: yn ụrda, yn ḍoeth, yn galed, yn drist, yn fychan. A digon yụ hynn ynghylch yr ar ḍodiad gụahanredaụl. A fynnụchụi son dim am yr anụahanuhedaụl:
oes dim oi nodi ynghylch yr arḍodiad cyn
glyn ne anụaharhedaụl
oes laụcr: Ond digon ynaụr yụ edrych, paun a una gụreiḍiol y gair y cyfansoḍir hụynt ag ef, ai sefyḷ, yntau neụidio, i un o‘r tair cyrchfa.
A fynn yr un o‘rhain y ụreiḍiaụl yn y cyfryụ gyfansoḍedigaeth?
na fynn eithr y rhann fụyaf onynt, a droant y ụreidiol i gyrchfa, o, rhai i gyrchfa, fy, mal y doedụn rhagḷaụ. Da hefyd ydoeḍ farcio grym, a gaḷḷu pobun o honyn pann gyfansoḍir gair a hụynt. Canys rhai honynt a leiha, ne a ụaethyga arụydhad y gair symlig, megis go, ne gor oflaen bo∣gail. mal: mynnu gofynnu, gụenu gorụenu, ḷed, mal: cyscu ḷedgyscu; lys mam ḷysfam Rhai erail syḍ yn gụrthnebu synnụyr y sym lig mal: gụrth; troi, guthtroi, fyḷḷy, ad ne ḍad mal rhoḍ adroḍ, troi dadtroi, di, mal: blas, diflas, dysc diḍysc, mae ymbeḷ un yn chụanegu ne yn mynycbu arụydhad y gair symlig mal: dy, tra, &c. megis yn y rhain. Cas, dygassed, maụr tramaụr, Arhain igyd
a fynant gyrchfa, o, ynḷe‘r ụreiḍiol i‘r sym lig megis y gụelir yn y siamlau uchod. Ond mae rhai eraiḷ a fynn gyrchfa, fy, pann fo mud yn ụreiḍiol i‘r symlig. megis yrhain: An, cy. mal: pụynt ammhụynt, clod, anglod, tristụch anrhistụch, doeth, annoeth, gleụder angleụder, bucheḍol, amucheḍol. Eithr pann fo, ḷ, rh, a dry yn, f, mal: ḷaụenyḍ aflaụenyḍ; rhụyḍdeb, afrụyḍdeb.
pette ụir y rheol yma ni ḍylid doedyd anụir, anlan, anfụyn, eithr angụir, anglan, amụyn canys feḷḷy mae cyrchsa, fy, mal: fyn gụir, fynglanḍyn, fymụynḍyn.
Craph ydychụithau ụrth geissio diphig, a bai yn y rheoledigaethau hynn;
A hynny syḍ orau, canys pann ḍangossochụi y tyḷḷau, mi a‘ḷḷafinnau yn ymann roi pụyth ne clutt arnyn, gụir yụ am y rhai uchod fod, n, heb sylfyd yn‘r arḍodiad, a gụreiḍiol yr henụau yn troi i gyrchfa, o, a hynny a fyḍ bob amser y bytho.g.ne; m; yn ụreiḍiol i‘r
gair symlig, ond mae‘r rheol yn ụir bob am∣ser araḷ, pann fo mud yn ụrriḍiol. Etto ni byḍai chụaith tinchụith iaụn, ḍoedyd: an∣glan, angụir, ammụyn rhyd y phorḍ gyphre∣din ond gen fod y bobl meụn meḍiant o‘r ḷụybr neuḷduol uchod, gụeḷ diodef peth cam, a cholḷed, ag enniḷ i eụyḷḷys da nhụy, no choḷ ḷi i calonnau ụrth i gụrhnebu meụn peth heb senụ ynḍo.
beth am yr arḍodiad cy, cyf, cyd, cyn
yr un arḍodiad a scrifen∣nir y pedair phorḍ yma, ụrth fal y bo ‘r ụreiḍiol i‘r gair a gyfansoḍer ag ef. mal: hyd, cyhyd, oed, cyfoed, cerḍed, cydger∣ḍed, hyned, cynhyned.
Am y ḍụy phord gyntaf mi a gytunaf a chụi. camys ụeithiaụ, cy, cyf a scrifennir i ochel drygsain, mal: ansoḍi cyfansodi, nid cyansodi, feḷḷy cy∣floụni, nid cyloụni. Ond, cyd, ne cyn, nid ydynt yn cyfarụyḍhau a‘r ḍau gyntaf, na Chụaith yn cynghyrchu a hụynt: canys. nid un synụyr yu, cynhyrfu, cynghanu a chydga∣nu.
he fyd, cy, a fynn gyrchfa fy i‘r ụreiḍiol: ond cyd a ụna i ụreiḍiol y gair symlig neụidio i gyrchfa, o, megis yma: cynghanu, cydganu:
mi a‘ch gụelaf fyth yn ceissio fynall ar y gụtta; ni aḷḷafi mo‘r gụad nad ydych yn doe∣yd yn rhyssymol: etto nid oes mor sibiant nag ennyd i ni yroụron i ḍosparth hynn yn fa∣nụl digon yụ ynaụr fanegi naturieth, cy, ag egluro y rheolaethau ag amryụ siamlau. cy, a fynn gyrchfa, fy, i‘r symlig pann fo ḷythyren fud yn ụreiḍiol. mal: caneḍ cyn∣ghaneḍ, causa cynghaụs, pụys cymhụys cym heḷḷ, compello, tyrfu, turbo, cynhyrfu con∣turbo, tero, torri, contero cynhorri, contri∣tio cynhorriant; bụrḍ mensa, cymmụrḍ com mensalis, gụlad, cyngụlad eiusdem patriae, discybl discipulus cynniscybl condiscipulus ceḷḷ, cella, cyngheḷ concubicularius. cyby∣ḍieth, cupiditas, cynghybyḍieth concupiscen∣tia,
beth am y gair, cyn, gida‘r henụau a dyrfynant yn, ed, mal: cyn hyned, cyn
gynted? pa un yr scrifennir hụynt ai yn∣ghyd, yntau yn ụahanedig.
ef a eḷḷir i gadel yn ụahanedig: ag yna cynsyḍ rag∣ferf megis, tam, yn y ladin, tam sapiens, cyn ḍoethed; etto am nad arferir ef, ond gi∣da‘r henụau yn, ed, yn unig, nid ydyụ gy∣fattebaụl i‘r tam, ḷadin a eḷḷir i arfer gida∣phob henụ damụeiniaụḷ am hynny ni byḍai anghyfaḍas i roḍi ef ynglyn ụrth i ganḷaụ mal: cyndeụed, cynboethed. Ag os yn un gair yr scrifennyr hụynt nid rhagferf, eithr ar∣ḍodiad anụahanaụl yu, cyn. Ond yn hynn o beth cymred paụb y phorḍ a fynno i scry∣fennu‘rhain a‘r cyphelib.
beth am ry, ne dir ai rhag ferfau ynt, yntau arḍodia∣dau.
rhy pan fo yn arụyḍhau nimis yn ḷadin, syḍ bob amser yn rhagferf mal: rhy frụd, rhy ḍrud, rhy drụm, ond pann oferer ef dros re, yn ḷadin, arḍodiad fyḍ, mal: re∣pello, rhybeḷḷu, rebello, rhyfelu, feḷḷy he∣fyd prynnu emo, rhybrynnu redimo, ond,
dir, ardodiad ydyụ bob amser ynglyn ai ganḷaụ mal: maụr, dirfaụr, traha, dir∣draha, ag a ḍoedir ụeithiau dirdra. Y ḍau yma bob amser a fynnant gyrchfa, o, pa foḍ bynnag yr scrifenner hụynt ai ynghyd yntau, yn ụahanaụl.
moessụch fụy o siamlau i egluro y pethau a ḍoedassoch.
Rhaid yụ gụybod pafoḍ y cyssyḷtir, cy, a geiriau ni bytho i gụreiḍiol yn ḷythyren fud.
Pann fo, rh, ne ḷ, ne fogail, ne ḍi∣phdong yn ụreidiol, yna, cyf a‘rferir, mal: ḷafurio, laboro, cyflafurio collaboro, e ḍoe∣dir hefyd cydlafurio meụn amryụ ḍeaḷt, ḷaụn cyflaụn, rheibio, cyfreibio, rhụyd cyfrụyd rhen, parens, cyfren, alius ex eodem patre: ag er bod y symlig yn henụ sylụedaụl y cy∣fansodedig a fyḍ ḍamụeiniaụl, mal: yn y groeg thanatos mors; athanatos immortalis. Pan fo, m, yn ụreiḍiol e roir, m, araḷ at∣ti, mal: meḍiannu cymmeḍiamu, Pann fo, n, f, a ḍodir mal: nos, cyfnos, nod cyfnod,
naụd, cyfnaụd,, s, a ḍybblir mal: sain, cys∣sain, son cysson, sụyḍ, cyssụyd, collega, Ph, a laferir megis pe dybblid hi, ond gụrthun fyḍ i scrifennu iḷdụeḍ ynghyd, canys o phyḍ cyphyḍ a ḍoedir cyphphyḍ eiusdē fidei socius, phynniant, cyphynniant, dyn cimmaint i phynniant a‘r ḷaḷ, o flaen bogail ne diphdong ,f, a roir: oed, cyfoed, iaith, cyfiaith, aḍe cyfade, anneḍ cyfanneḍ, arụyḍ, cyfarụyḍ, y symlig fynycha yn sylụeḍaụl, a‘r cyfanso∣dedig yn ḍamueiniaụl.