[Y drydded rhan o waith. The third part of the works.]

Genedigaeth, bywyd a marwolaeth Christ Jesu ein Jachawdwr.

POb rhyw Gristion ag sy'n caru Nabod Christ y fu'n ei brynu, Clywch fi'n adrodd genedigaeth Prynwr Crêd, a'i brydd farwolaeth.

Y Gair Mâb Duw oedd o'r dechreuad,* 1.1 Cyn bôd nef na daer na dailad, Yn ail berson o'r glân Drindod; 'Rhwn y wnaeth y byd mor barod.

Yr oedd e'n Arglwydd cuwch a'i Dâd, Yn y nefoedd yn llawn o râd, Yn rhioli 'r holl Angelion, Cyn i ddwad at blant dynion.

Roedd e'n Dduw galluog grymmus,* 1.2 Roedd e'n Arglwydd anrhydeddus, Roedd e'n fr••nin mawr ei râd, Roedd e 'mhôp pwynt cuwch a'i Dâd,

Pan daeth o'r nef i brynu dyn,* 1.3 Fe gymmerth arno 'n lliw a'n llûn; A'n gwir gnawd o Fair ei fam, Rhon oedd * 1.4 wyryf bûr, ddinam.

Hi feichiogodd arno yn rhyfedd, O rad yr ysbryd glân a'i rinwedd, Heb fôd iddi wnel na nabod Gwr erioed, 〈◊〉〈◊〉 bôd yn briod.

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

Ac felly 'r aeth Mab Duw yn ddyn, O naturiaeth Mair ei hûn, * 1.5Heb ei halogi a dim pechod, Yn y grôth trwy râd y Drindod.

Dwy naturiaeth amlwg * 1.6 yn, Sydd i'n prynwr Duw a dyn: Vn o'i Dâd, a'r llall o'i fam, Dwy whahanol, dwy ddinam.

Mâb i Dduw, a mâb i ddyn; Heb vn person iddo ond vn: Mâb i ddyn, o fam heb dâd, Mâb Duw mawr heb fam y câd* 1.7.

O ran ei ddyndod mae 'n fy mryd, I ddangos iwch ar hyn o bryd, Y dull a'r môdd y ganed Iesu, Pan y daeth o'r nêf i'n prynu.

Pan daeth Mair i fethlem † 1.8 hygar, I dalu trêth i'r Emprwr * 1.9 Cesar, Daeth ei hamser hi Escori, Fel y traetha 'r fengyl inni.

Ond waith cymmaint oedd y Cwmpni, Oedd yn gorwedd ym-mhôb Ostri, * 1.10F'orfu ar Fair yn fawr ei gofal, Fynd i escori hwnt i'r stabal.

Yno ym-mhlith y mûd Nifeilod, Heb ddim * 1.11 stade Duw 'n i wybod, Fe escorodd Mair wen ddiddig, Ar ein prynwr ddydd Nadolig.

Gwedi geni 'n Prynwr hyfryd, Heb fôd arni boen na gofyd, Yn dra llawen hi a rwyme Brenin nefoedd mewn cadache.

Gwedi rwymo, hi rhoi orwedd, Yn y preseb yn ddiryfedd, Ac y fydde bodlon ddigon, I bôb peth oedd Duw 'n i ddanfon.

Yno cyn i'r wawr gael torri, Fe ddanfonei Dduw gwmpeini O fugeiliaid, mewn gwiriondeb,* 1.12 I addoli e yn y preseb;

'Rhai ddanfonwyd gan Angelion, Yn dra llawen iawn eu calon, I dre Fethlem o wir bwrpas, I gael gweled y Messias* 1.13.

Ac i † 1.14 Faneg i bawb hefyd, Fel y dwetse 'r Angel hyfryd, Mae fe oedd Christ y gwir Geidwad, 'Rhwn addawsid o'r dechreuad.

Ac y byddei fawr lawenydd, I'r hôll fyd o'r chweddel newydd, O ran geni 'r borêu hwnnw, Y Jachawdwr y ddoy 'n cadw.

Yno y dawe lû o Angelion, Ag y ganen † 1.15 hymnau mwynion, I'r Tâd nefol o'r vchelder, Am roi i ddynion y faeth fwynder.

Ar hyn fe'm-ddangosse Seren, Rymmus, rasol, yn yr wybren; 'Rhon y ddywedei a'i goleuni, Fôd y Prynwr gwedi eni.

Yno y dawe hên wyr doethion, O'r Dwyrain-dir yn dra vnion,* 1.16 I Judea, wrth y Seren, I ymof yn Christ yn llawen.

'Rhai y geisient gael * 1.17 copinod, Gan y Brenin creulon Herod, Ble genassid Christ y cyfion, Brenin grasol yr Iddewon.

Yno y dywede 'r ffeiriaid mwya, Mae ym-Methlem trêf o Juda, Y suwr enid y Messias, * 1.18Medde 'r Prophwyd hên Micheas.

Pan y clowe 'r doethion hyn, Daethont yn faith ac yn dynn, I dre Fethlem wrth y Seren, Dan ymofyn Christ yn llawen.

Ond pan daethont hwy yn agos, * 1.19I'r ty, lle 'roedd Christ yn aros, Fe ddiscynne 'r Seren dlws* 1.20, Ac arhosse vwch ben y drws.

Yno, yr aent i mewn yn llawen, Lle roedd Mair, a Christ yn fachgen, Ac y gwympent ar eu daulin, I addoli 'r grasol frenin.

Rhoddent hefyd * 1.21 rial roddion, Y berthyne' i Grist yn † 1.22 gysson, Aur, a ffrancwmsens o'r gore, A Myrh gwerthfawr, teg ei 'rogle.

* 1.23Herod ynte pan y clywas, Eni Christ y gwir Fessias, Efe fynnei lâdd, e'n blentyn Bâch, yn sugno yn ei rwymyn.

Os fe helodd lû o fwytswyr Gwaedlyd, creulon, dig difesur, I lâdd yr hôll blant bâch o doyru Cyn y methe ladd y Jesu.

Hwyntau laddsont yr hôll fechgin, Oedd ym Methlem etto 'n egin, Fach a mawr dan dwy-flwydd oedran, A mab Herod gas ei hunan.

Yno y gorfu ar Fair fyned, Genol nôs i ddechre cerdded, Tua 'r Aipht a'i phlentyn ganthi, Lle archasai 'r Angel iddi.

Yno y bu Christ yn aros, Gida 'r Sibswns lawer wythnos, Nes cael clywed marw Herod, Oedd yn ceisio 'i ladd heb wybod.

Yn ôl marw Herod greulon, Fe ddoe Grist i wlad Iddewon, Ac y fyddei ostyngedig I Fair ac i Ioseph ddiddig.* 1.24

Pan yr oedd e'n ddeuddeg oed,* 1.25 Peth rhyfedda y fu erioed, Efe * 1.26 bwngcie a Doctoriaid, Nes bae 'r doethion arno 'n synniaid† 1.27.

Yno yn ddeg ar hugein oedran, Pan bedyddiwyd ef gan Ioan, Fe ddescynnei arno yr ysbryd,* 1.28 Ar lûn clommen * 1.29 hygar hyfryd.

Ac fe lefe Dduw ei hunan, Fri o'r nef lle clywe 'r * 1.30 cumpan, Hwn yw f' vnig fab aberthwyd, Yndo ef ym llwyr foddlonwyd.

Gwedi 'r ysbryd ddescyn arno, Fe ddoe 'r Cythrael ynte i demptio, Ond er maint oedd cyrch y cythrael,* 1.31 Rhows Christ iddo † 1.32 ffwyl ddiogel.

* 1.33Yn ol hyn fe ai i bregethu, Yr efengyl wen o doytu, Ac i ddechre gwneuthur gwrthiau, Ym-mhob tir a ffordd y cerddau.

* 1.34Fe drows y dwr yn gynta 'n win, Fe lwyr Jachaws pob clefyd blin, * 1.35Ac fe wnaeth i'r deillion weled, Ac i'r byddar clyst-drwn glywed.

Ynte rodiodd ar y mor, Gan ostegu ei † 1.36 rwyf a'i rôr * 1.37, Ac fe wnaeth i'r storom wynt, * 1.38Beidio a chwythu yn ei hynt.

I ddangos ini, i fod yn Dduw, Fe gododd tri o farw i fyw, * 1.39Merch i Jairus, mab i'r weddw, Lazar gwedi drewi a marw.

* 1.40Porthodd pum mil a phum torth, Mawr o'i bwer, da o'i borth, * 1.41Llanwodd ddwy long o'r pysc mwya, Pan y methe ar bawb eu dala.

* 1.42Bwriodd lawer cythrael allan, O'r rhai cleifion, lloerig, egwan, * 1.43A chlûst Malchus gwedi dorri, Y Jachaws ef toc * 1.44 heb eli.

Llawer gwithie gida hyn, Y wnaeth ein Prynwr Jesu gwyn, Cyn i Suddas frwnt i werthu, I'r Jddewon, a'i fradychu.

* 1.45Ni chaed twyll erioed o'i enau, Nid oedd vn dyn a'i hargoeddau, 'Roedd e'n ddiddrwg fel yr oen, Yn fach ei barch, yn fawr ei boen.

Pan daeth yr awr oedd Duw 'n ei osod I aberthu e dros ein pechod, Fe ddoe Suddas ac a'i gwerthe, I'r Iddewon am geinioge.

Ni chas ddim ond hanner Coron,* 1.46 Am i roi e'n llaw 'r Jddewon, I fynd ag e'n rhwym at Gaiphas, Gwedi holi yn dôst gan Annas.

Yn y man y daeth at Gaiphas, Fe ddoe tystion ffalst o'i gwmpas, Ac y fynnent brwfio arno, Llawer peth nas gwydde oddiwrtho.* 1.47

Caiphas yntef a'i * 1.48 hexamnau, Yn galed iawn ar fil o bethau, Ac a'i tyngau trwy 'r Duw byw,* 1.49 I addef o'r doedd e'n fab Duw.

Ac am i'r Jesu adde 'n * 1.50 glur, Mae fe oedd Christ mab Duw yn wir,* 1.51 Braidd na fynnei pawb i lethu, A'i labyddio cyn ei farnu.

Yno y poerwyd yn ei wyneb, Bwbach-dallwyd mewn ffolineb,* 1.52 Ffystwyd ei ben a gwielyn, A chernodiwyd yn ysscymmyn. * 1.53

Ar y boreu yr holl Jddewon,* 1.54 A'r Offeiriaid, a'r gwyr mawrion, Y ddoent a Christ gwedi glwmmu, At Bilatus idd i farnu.

Pilat gwedi ei holi yn galed, Hêb gael yndo fai na niwed, Dan lanhau a golchi ei ddwylo,* 1.55 Y rows barn marwolaeth arno.

Cynta peth y farnei Pilat, Oedd i chwippio heb ei ddillad, Yn ôl hynny i groes-hoelio, Ar y crog-pren nes * 1.56 departo.

Felly chwippiwyd Christ yn dôst, O hewl i hewl, o bôst i bôst: Ac ni adewid modfedd arno, Oi ben i draed heb ei † 1.57 scwrgio

Gwedyn dewe filwyr Pilad, Ac hwy † 1.58 stripient Christ o'i ddillad, Ac a'i gwiscent e'n cyn frafed, Mewn hen fantell gôch o scarled.

Yn ol hyn fe blethe rhain, Anfad Goron fawr o ddrain, Ac a'i gwiscent ar arleisie Christ, nes rhedei waed yn bibe.

Rhoddent hefyd yn ei Law Gorsen, dan ymgrymmu draw, A'i watwaru a geiriau mwynion, Dydd-dawch Brenin yr Iddewon.

Gwedi diosc * 1.59 Christ drachefen, * 1.60Rhoesont y groes ar ei gefen, Iddo i llysco i'r Benglogfa, Lle croeshoeliwyd ar ei hycha.

Pan yr aethont iw groes-hoelio, Tyllwd eu draed a'i ddwy ddwylo, Ac hwy hoeliwyd yn filinig, A thair hoel o haiarn ffyrnig.

Er maint oedd ei boen a'i loesau, Etto er hyn ni gore o'i enau, * 1.61 Ac ni yngane wrth y Poenwr, Mwy na'r Ddafad dan law 'r Cneifi••••.

Ond fe offrwmme ar y groes ••an oedd chwerwa a blina 'r loes, Ei enaid gwyn a'i waed i gyd,* 1.62 Yn aberth dros bechodau 'r byd,

Ac orchmynne ei enaid gwirion,* 1.63 Yn llaw ei Dad y barnwr cyfion, Dan ymhwedd arno am fadde, I'r Iddewon a'u croes-hoilie.

Felly y bu farw'r Jesu, Ar y pren croes wrth ein prynu, Ac y rhows ef waed ei galon, Dros eneidiau 'r gwir Gristnogion.

Felly y rhows Duw ei Anwylyd, I groes-hoelio trwy fawr beryd, Er mwyn p••ynu ein eneidiau, * 1.64 A'u gwaredu ou' hôll boenau.

Rhoddwn ninnau foliant iddo, Ddydd a nôs heb ddim deffygio, Am ei gar••ad a'i drugaredd, Yn prynu enaid dyn mor rhyfedd.

Diolch mawr a moliant hefyd, Y fo i'r Tad, a'r M••b, a'r ysbryd, Am brynu enaid dyn mor britted Ai ddwyn i'r nêf o côst gathiwed.

Cyngor i wr ieuangc.

F' Anwyl Blentyn cês dy lythyr Serchog, Sanctaid, ll••vn o Synwyr, Sy'n dymyno cyngor ffyddlon, Ith gyfrwyddo fyw fel Cristion.

Argol Gras yw'th weld cyn Janged, Mor fawr dy chwant, mor brydd dy syched, I Nabod Duw, i ddyscu 'r Scrythur, I ddofi 'r Cnawd a * 1.65 nwyfiant Nattur.

I gyflawnu dy ddymyniad, Derbyn hyn o gyngor difrad, I gyfrwyddo dy holl fuchedd, O'th fabolaeth hyd dy ddiwedd.

* 1.66Yn dy ieungctid F'enaid cofia, Wir wasnaethu Duw gorucha, Ac addoli dy Greawdwr, Cyn i wendid waethu 'th gyflwr.

Dechre ddyscu trech yn blentyn, Nabod Duw a'th Brynwr pur-wyn, Hoffi ei Air a chadw ei gyfraith, * 1.67 Hynny a'th wna yn hen-wr perffaith.

Tempra 'th lester tra fo'n newydd, A'r gwir † 1.68 win o dduwiol grefydd, Fe arogla hyd dy ddiwedd, A gwynt peraidd dy lan fuchedd.

Planna yn gynnar yn dy galon, Had pob gras a'th wnel yn Gristion, Rhag i'r gelyn blannu 'r efrau, Eisie i hau a had Rhinweddau.

Cais flodeuo yn dra chynnar, Gida 'r * 1.69 Spring fel Almond hygar: Y pren na ddwcco blodau'r gwanwyn, Trwy 'r cynhaiaf fe fydd difwyn.

Mae Duw 'n gofyn gan ei dylwy••h, O flaen pob peth gael y blaen ffrwyth, Ac ni fyn y Duw goruchaf, Gan ei blant na'r Ail na'r olaf.

Rho gan hynny flaen dy gryfdwr, I wasnaethu dy Greawdwr, Ac na ddyro trech yn blentyn, Flaen ffrwyth d'oes i wasnaethu 'r gelyn

Drwg it roddi 'r Gwin i Satan, A rhoi i Grist y gwaddod aflan, Rhoi dy nerth i * 1.70 blessio 'r drwg ••r A rhoi 'th wendid i'th Greawdwr.

Melldigedig yw'r dyn ynfyd, A ro i'r gelyn rym ei fywyd, Ac na rotho i brynwr diddig, Ond yr henaint gwann methedig.

Gwachel arfer ddrwg yn blentyn, Arfer ddrwg a'th nyrdda 'n Scymmyn, Ac a dry yn ail naturiaeth, Nes yr elech beunydd waeth waeth.

Os Arferu bechu yn blentyn, A dibrisio Duw yn llengcyn, Yn hen nid haws it wella hyn,* 1.71 Nag i'r * 1.72Moyrys fynd yn wyn.

Rho gan hynny gorph ac ysbryd, Yn dy ieungctid yn dra hyfryd, I wasnaethu dy Greawdwr, Ac i ymladd a'th wrthnebwr.

Megis Daniel trech yn llengcyn,* 1.73 Gwrthod win a chwrw melyn, Ac na ro' dy fryd ar foethau, Ond ar nabod Duw a'i ddeddfau.

Disc fel Samuel trech yn fachgen, Sefyll o flaen Duw yn llawen, Ac ŷmwrando o Air y bywyd, Beth y ddywetto 'r Arglwydd wrthyd.

* 1.74Fel Iosias yn llangc bychan, Rhodia yn vnion o wyth allan, A rho'th fryd ar gadw 'r gyfraith, Ofni Duw, a byw yn berffaith.

* 1.75Dysc y Scrythur lan o'th febyd, * 1.76Megis Timoth yn dra pharffid, Honno'th wna di 'n ddoeth anianol, Yn grystnogaidd ac yn dduwiol.

* 1.77Dos fel Christ bob Sul i'r Eglwys, Gida'th Dad a'th Fam a'th Fagwys, Ac o ddeuddeg oedran Fenaid, Dechre ymddiddan a'r Doctoriaid.

Gwrando 'r 'fengyl, Gwrando 'r gyfraith, Dysc bob vn o'r ddau yn berffaith, A chais fyw yn gynnil cynnil, Yn ol cyfraith Duw a'i fengyl.

Mewn tywyllwch 'rwyti 'n rhodio, * 1.78Cymmer Lantern Duw 'th oleuo, Heb oleuni 'r 'Scrythur hyfryd, Nid air byth i dir y bywyd.

Er bod Duw yn y nefoedd ucha, Mae yn ei Air a thi 'n chwedleua, Ac yn dangos ei holl 'wllys, Yn y Scrythur itti yn hyspys.

* 1.79Edrych dithe yn y Scrythur, Beth a fyn dy Dduw it wneuthur, Gwna beth bynnag fo'n orchymyn, Ac na fedla fo e'n wrafyn.

* 1.80Gwachel dorri 'r Pwnccie lleiaf, O holl gyfraith Duw goruchaf, Y mae 'r lleia 'n haeddu Angeu, Melldith Duw, a * 1.81 didrangc boeneu.

Fe fyn Duw y Barnwr cyfion,* 1.82 Am bob pechod y wnel dynion, Naill ai Angeu 'r dyn a becho, Neu Angeu Christ yn daliad drosto.

Ac lle pechaist fil o weithe. Yn erbyn Duw nes haeddu ange, Edifara am bob pechod, A chais bardwn gan y Drindod.* 1.83

Adde 'th Bechod gar bron Duw, fawr a bychan o bob rhyw,* 1.84 Ac 'mofydia am dy wegi, Nes maddeuo 'r Arglwydd itti.

Edifara am dy wendid, A'th holl * 1.85 nwyfiant yn dy ieungctid, Oni wylu 'r dwr yn heli, Duw a'th farna am y rheini.

Ni chas Ephraim nes cwilyddio, Ni chas Dafydd nes ochneidio,* 1.86 Fadde nwyfiant ieungctid iddyn, Nis cei dithe nes i ganlyn.

Gwachel oedi hyd y foru, Rhag it farw heno wrth gyscu,* 1.87 Ac i'r Angeu glas dy lysco, I'r farn yn llangc, cyn * 1.88 ymgweirio.

Mae yn vffern fil o filiodd, O wyr Ifaingc y † 1.89 bwrpassodd, Yn eu henaint brydd ddifaru, Heb gael arfod wneuthur felly.

Edifara 'nawr gan hynny, Ni wyis pwy a fydd y foru, Cymmer Barchell tra cyniccer, Rhag nas caffech pan y ceisier.

Ac lle 'rwyti 'n pechu beunydd, Edifara bob diwedydd, Rhag i'r Dwr sy'n * 1.90 sio 'n sceler, Ecisie ei † 1.91 blwmpo soddi 'r llester.

Gwedi gwir ddifaru vn-waith, Gwachel nyrddo 'th draed yr eil-waith, * 1.92Na thro gida 'r hwch i'r dommen A'r ci i fwytta 'th hwd drachefen.

* 1.93Ond cais ddilyn buchedd newydd, Trwy Sancteiddrwydd a gwir grefydd, A chall dreulio 'th einioes fychan, Mewn duwiolder prydd ac ofan.

Dod dasg arnad nos a boreu, Foli Duw ar ben dy linieu, * 1.94Nad ddiwarnod fyned drosod, Heb addoli 'r sanctaidd Drindod.

Ac i'th helpu fynd yn dduwiol, * 1.95I orchfygu 'nwyfiant cnawdol, Cymmer gyfraith Dduw i'th ddysgu, A 'i lan ysb••yd i'th gyfnerthu.

Cyfraith Dduw sydd daran rymmus, I droi'r enaid cyfeiliornus, * 1.96Ac i roddi dysg a deall, I'r rhai Jfaingc annoeth angall.

Gwna beth archo 'r gyfraith itti, Gwrando 'r cyngor y foi 'n roddi, * 1.97Os dilynu 'r gyfraith gysion, Hi'th wna 'n ddoethach na'th Athrawon.

Cadw afel siccir yndi, Plyg dy warr ymostwng iddi, Hi ry ras a pharch a phwer, * 1.98O'i chadw hi mae gwahar lawer.

O'r arferu fyw yn berffaith, Nawr yn llangc yn ol y gyfraith, Fe fydd hawdd trwy fawr lawenydd, It fyw ••n sanctaidd yn dragywydd.

Anrhydedda Dduw dy dadau,* 1.99 Duw a'th anrhydedda dithau, O dirmygu di ei wasnaethu, Fe ddirmyga dy ddiwallu.

Os gwasnaethu Dduw yn blentyn, Duw 'th wasnaetha dithe yn hen-ddyn, Ac a bair i'r brain dy borthi,* 1.100 Cyn bo arnad faw•• galedi.

Ni'th ddanfonwyd i'r byd ymma, I wasnaethu 'r byd na'r bola:* 1.101 Ond i wasnaethu Duw yn weddaidd,* 1.102 Fel y gwna 'r Angelion Sanctaidd.

Pan y codech gynta o'th wely,* 1.103 Cofia Dduw a chwymp i wasnaethu, Ac na ddos o'th stafell allan, Nes ei addoli â pharch ac ofan.

Er Maint a fo dy fusnesson * 1.104, A'th † 1.105 glamwri, a'th orchwylion, Na ddod law ar un o'r rheita, Nes addoli Duw yn gynta,

Ni bydd llwyddiant, ni bydd llonydd,* 1.106 Ni bydd comffordd, na llawenydd, Lle bo trafferth o bob rh••w, Heb ddim pris am foli Duw.

Er bod busnes fawr gan Ddaniel,* 1.107 Yn y † 1.108 cwrr dan Frenin Babel, Tair gwaith beunydd y gweddie, Yn ei stafell ar ei linie.

Pan yr elech o'r drws allan, At vn gorchwyl fawr na bychan, Cais gan Dduw dy brydd fendithio, A rhoi rhad ar waith dy ddwylo.

Fel y llwyddodd Duw orchwylion, * 1.109 Joseph gynt a Daniel dirion, Felly llwydda d'orchwyl dithe, Os gweddii arno 'n ddie.

Ple bynna bech, beth bynna wnelech, Ai da, ai drwg, y mann y mynnech, * 1.110 Duw mhob man sy'n disgwyl arnad, Gwachel bechu yng-wydd ei lygad.

Gwna i eraill bob daioni, * 1.111 Y ddymynyd wneuthur itti, Na ro i arall waeth fesurau Nag a fynit roi i tithau.

Na wna wei••hred er dy gyffro, Na bo Duw yn * 1.112 warant iddo, Ac na allech yn ddi-wawd, Gyfri am dano ar ddydd † 1.113 brawd.

Gwna 'r Duw byw yn wir Dduw itti, Ac yn * 1.114 garcys cais i addoli, Galw arno, a molianna, * 1.115Felly yn wastad fe'th ddiwalla.

Gwachel gymryd ar vn amser, Enw 'r Arglwydd mawr yn ofer; Cans nid gwirion gantho hwnnw, Gam arfero ei sanctaidd enw.

Treulia 'r Sabboth ôll yn llwyr, Mewn sancteiddrwydd fore a hwyr, Ac na ddoro ran na chyfran, O ddydd Duw i * 1.116 blessio Satan.

Anrhydedda dy Rieni, Parcha, * 1.117 llonna, swccra rheini, Felly hestyn Duw dy ddyddie Ac y parcha d'eppil dithe.

Gwachel gytcam ddigalonni, Na rhoi ammarch i'th Rieni, Od•• gwelod diwedd dedwydd,* 1.118 I Ferch falch neu fâb anvfydd.

Gwachel rhag godineb ffiaidd, Cadw'th gorph yn lester sanctaidd,* 1.119 Ac na wna er golud Rhufain, Aelod Christ yn Aelod puttain.

Gorwedd gida'th wraig dy hûn, Na chais arall wrth dy * 1.120 wyn, Ac na chytcam wneuthur Temel, Ysbryd Duw, yn wâl i'r cythrel.* 1.121

Er mwyn Iesu gwachel feddwdod, Gwaeth yw hwn nag vn rhyw bechod, Mae 'n troi dyn i gyflwr cythrel, Vgain gwaeth nag vn anifel.

Câr a'th galon bôb rhyw ddyn, Fel y carech di dy hûn: Ac na wna i vn dyn niwed, Ar air, meddwl nac ar weithred.

Gwna i bôb dyn ore ac allech,* 1.122 Gwna yn ffyddlon 'r hyn a wnelech, Ond na chytcam er mwyn vn dyn, Wneuthur dim a fo Duw 'n * 1.123 wrafyn.

Gâd i Gyfraith Dduw 'th reoli, Ym-mhôb gorchwyl y fo itti, Nid oes vn rhyw orchwyl perffaith, Ond yr vn sy'n ôl y gyfraith.

Cofia f' enaid nad oes genyd, Ddydd * 1.124 certennol ar dy fywyd, Treulia bob dydd mor ddigamwedd, A pha bae ef ddydd dy ddiwedd. Cofia 'r Nôs dy waith y dydd, Lle gwnaethost gam, gwna jawn yn brydd, O digiaist Dduw cais * 1.125 bardwn gantho, Os cefaist râs rhô foliant iddo.

Myfyrdod Foreuol.

MEddwl fal y gallse Satan, Yn dy gwsc dy ladd heb yngan, A'th ddwyn i'r farn yn amharod, Oni * 1.126 basse i Grist dy warchod.

Meddwl fal y gallse 'r Gelyn, Oni basse i Grist dy amddiffyn, Ladd dy blant, a dwyn dy gyfoeth, Lloscy 'th dy, a'th flino boenoeth.

Cofia fal y gallse 'th daro, Ag ynfydrwydd nes gwall-bwyllo, Fal na allassydd ddim or cyscu, Oni basse i Grist ei nadu.

Bydd gan hynny dra diolchgar, I'th wir Geidwad am ei ffafar, Yn dy gadw mewn esmwythder, Rhag y Gelyn yn ddibryder.

Diolch am amddiffyniad ac esmwythder.

O Fyng Heidwad, o fy Mugel, Rhwn am cedw••••st yn dy gafel, Neithwr rhag i'r 〈…〉〈…〉, Rwi o'm calon i'th glo〈…〉〈…〉.

Dan dy adain Christ di'm cedwaist, Yn dy fraiche di am cofleidiaist, Rhoddaist imi brydd esmwythder, Rwi 'n ddiolchgar am dy fwynder.

Nedaist Satan im difethu, Nedaist ddynion im gorthrymmu, Nedaist dan a gwynt fy speilio, Nac anhunedd im dyhuno.

Bendigedig a fo d'enw, Christ fyng Heidwad am fyng hadw, A gogoniant itti rodder, Am roi imi 'r faeth esmwythder. Amen.

Mor enbydus yw cyscu mewn Esmwythder y maes o ffafar Duw.

MWy yw * 1.127 perig dyn sy'n cyscu, Yn ei wely heb † 1.128 nawdd Jesu, Nag oedd perig Daniel hynod, Gynt wrth gyscu rhwng y llewod.

Y mae'r Scrythur yn manegi, Fôd y Diawl yn troi o bobtu, Ddydd r nôs yn ceisio llarpio, Megis llew pwy bynnag allo.

* 1.129Pwy sy'n rhwystro 'r llew i'n llyngcu, Ond ein ceidwad mawr Christ Jesu, * 1.130'Rhwn sydd nos a dydd heb heppian, Yn cadw ei braidd rhag rhythreu Satan.

O gan hynny bydd ddiolchgar, I'th wir Geidwad am ei ffafar, Yn dy gadw mor ddibryder, Rhag y llew mewn mawr esmwythder.

Pa bae Iddew yn dy warchod, Tra 'iti yn cyscu rhwng bwystfilod, Di roid ddiolch fil o weithie, Am dy gadw o'u crafange.

Er bod Christ ei hun i'th warchod, Trech yn cyscu rhwng y llewod Sydd bob awr yn ceisio 'th llyngcu, Ni roi ddiolch iddo er hynny.

Agor d'olwg, gwel ei ffafar, Cymmer rybydd, bydd ddiolchgar, A rho ddiolch ar dy ddau-lin I Grist Jesu am dy amddiffyn.

Felly ceidw Christ di yn wastod, Ac y tann ei adain drosod, Ac i'th geidw mewn esmwythd••r, Rhag pob perig yn ddibryder.

Rhybydd i ddyn wrth ddillattu y corpio, I weddio am ddillad ac arfau i'r enaid

PAn y bech yn gwisco 'th ddillad, Cais arfogaeth Duw am danad, Fal y gallech ymladd yndyn, Megis Cristion a phob gelyn.

Nid wyd nes er Dillad twymglyd, I guddio cnawd, i ddyor anwyd, Oni bae it gael pilynod, I ddyor bai, I guddio pechod.

Cais gan hynny holl arfagaeth, Duw, i'th gadw rhag gelyniaeth,* 1.131 Ac rhag pechod, ac rhag trafel, Twyll y byd, a'r cnawd, a'r cythrel.

Heb y rhain nid ym ond noethion, I ryfela a'n gelynion, Ac nid possib i neb hebddyn, Gael y trecha ar vn gelyn.

GWEDDI.

G••sc dy * 1.132 Armwr oll am danaf, O fyng Heidwad galluoccaf, Fel y gallwyf megis Cristion, Ymladd yndynt am gelynion.

Nâd o'm coryn hed fyng wandde, Vn rhyw aelod heb ei arfe, Rhag fy nghlwyfo gan y Temptiwr, Lle bo eisie vn rhyw armwr.

Nad i'r byd a'i ofer bethau, Nad i'r cnawd a'i nwyfys chwantau, Nad i'r Diawl a'i rythreu Scymmyn, Beri immi bechu yn d'erbyn.

Ond rho immi rym a chryfdwr, I orchfygu pob gwrthnebwr, Ac i ymladd dan dy faner, Nes ym dygech i'th esmwythder.

Felly beunydd yn ddibryder, Miryfelaf dan dy faner, Ac y roddaf itti foliant Of y Nuw tra ynnwi chwythiant.

Cyngor i ddilyn cyn Myned at ein gorchwylion.

CYn yr elech i'r drws allan, At vn gorchwyl, mawr na bychan, Cais gan Dduw dy brydd fendithio, A rhoi rhad * 1.133 ar waith dy ddwylo.

Duw sy'n rhoddi rhâd a llwyddiant, Duw sy'n danfon ffawd * 1.134 a ffyniant, Lle'i cyfarcher fe ry bendith, Lle'i anghofier, fe ddaw'r felldith.

Cais ei ysbryd i'th gyfrwyddo, Cais ei râs i'th gynorthwyo, Cais ei fendith ar bob gweithred, Felly daw it' rad o'i barthred.

Dechre 'r gwaith yn enw 'r Jesu, Cais ei gyfnerth i ddibennu, Yn ei ddiwedd cais ei ogoniant, Felly cae o'th weithred ffyniant.

Fel y llwyddodd Duw orchwylion Joseph gynt, a Daniel ffyddlon, Felly llwydda d'orchwyl dithau Os gweddii arno 'n ddiau.

Oni wnei dy weddi 'n addas, Di gae adail bvth fel Jonas, * 1.135A physcotta megis Peder, Ac heb ddala dim vn amser.

Di gae * 1.136 drwttan a thrafaelu, Ac ymrwyfan a thraferthu, Dydd a nôs a phoeni 'n ofer, Heb fôd dim yn well vn amser.

Ofer codi ar y wawr ddydd, Ofer bwytta bara cystydd, Ofer gwiliad hir nos aia, Os yr Arglwydd ni'n bendithia.

Ofer adail Teieu newydd, Ofer cadw caereu trefydd, Ofer poeni trwy rymystra, Os yr Arglwydd ni chidweithia.

Rhag i'th * 1.137 Lafur fynd yn ofer, O gweddia 'n brydd bob amser, Ar i'r Arglwydd dy fendithio, Felly ffynia gwaith dy ddwylo.

Cyngor ynghylch bwytta ac yfed.

GWachel eiste i lawr i fwytta, Nes bendithio 'r bwyd yn gynta, Gwachel godi pan eisteddech, Nes rhoi diolch am y fwyttech.

Dyfal chwilia di 'r Scrythyrau, Di gae weled yno Siamplau,* 1.138 Modd y darfu Grist fendithio 'Rymborth, cyn ymborthu arno.

Paul ym-mysc y morwyr diolchodd,* 1.139 Am yr hyn y baratoôdd Y Duw mawr i dorri newyn, Pam y peidiwn ninne yn scymmyn?

Nid oes Sôn am râs cyn bwytta, Nac am fefidith Duw gorucha, Nac am ddiolch gwedi porthi, Mwy na'r môch y fae 'n eu pesci;

Er bôd Duw yn rhoi gorchymmyn, I bawb yn ôl torri newyn, * 1.140 Roddi moliant ar yr eitha I'r Duw mawr am lanw eu bola.

Gwachel fwytta ond dy ddigon, Na fydd chwanog i ddainteithion; Mwy nâ rhaid o ffâr lysseulyd, Bair i'r cnawd orchfygu 'r ysbryd.

Os rhoi i'r cnawd fwy na 'i gyfraid, Rwiti 'n porthi gelyn diriaid, Os rhoi iddo lai na digon Rwiti 'n lladd cydymmaith ffyddlon.

Nac yf Ddiod tuhwnt i fessur, Gronyn bâch a wsnaeth Nattur, Diod gadarn sydd yn peti, I wyr nerthol gwympo deni.

* 1.141 Gwin a wnaeth i Noe ymnoethu, Gwin a yrrodd Lot i ymloscu, Gwin a dorrodd gwddwg llawer, Gwin a orchfygoedd Alexander.

Wrth dy ford bydd di yn * 1.142 waetan, Ddydd a nôs rhag rhwydeu Satan, Rhwn y gais a'th fwyd dy faglu, Wrth ginawa a swpperu.

Mae dau lygad yr ychedydd, Yn en gwaith wrth fwytta ei fwydydd, Vn yn gweld ei ymborth hyfryd, Llall yn gwarchod rhag y barcyd.

* 1.143 Galw hefyd weinaid tlodion, I gael cyfran o'th ddainteithion, Felly gelwir dithe ar fyrder, I gael rhan or nefawl Swpper.

Cynhyrfiad i ddiolchgarwch am ymborth.

COdwn bawb ein pen a'n * 1.144 ffriw At Grist 'rhwn yw 'n † 1.145 profeier, A chanlynwn arno e'n ein daer, Roi fendith âr ein Swpper.

Mae e'n porthi pôb peth byw, Er maint o'i rhyw a'i nifer,* 1.146 Ac yn rhoi i'r rhain i gyd, Eu bwyd mewn pryd a themper.

Nid yw vn o Adar tô Yn descyn na bô 'i fwynder, Yn partoi i hwn ar * 1.147 hast, Ei ginio, breckffast, swpper.

Pa faint mwy na * 1.148 charcca Duw, Am ddyn rhwn yw ei † 1.149 bickter, A rhoi iddo'i raid bob tro, Ond bwrw arno ei hyder?

Mae e'n rhoddi i ddyn, y fwyd, Y grewyd ar ei feder, Llysse, llafyr, nifail glan, Pysc, adar mân heb nifer.

Ni wnaeth Duw vn gene 'r ioed Mewn tir, mewn coed, mewn dyfnder, Nes partoi ei ymborth tyn I'r geneu cyn ei ganer.

Llawer rhyw o Nifail glan, A physcod mân ac ader, Y rows Duw i borthi dyn, A'i lladd bob vn cyn bwyter.

〈◊〉〈◊〉 nad ystyr dynion hyn? A rhoddi cyn y cymrer, Glod a moliant prydd bob tro, I'r Arglwydd ginno a swpper.

Duw agoro 'n llygaid dall, I weld heb * 1.150 wall a rodder, A'n geneue ar bob cam, I foli am ei fwynder.

Clod a moliant bob yr awr, I'r Arglwyd mawr y rodder, Am ddiwallu 'n cylla gwag, Ar ginno ag ar swpper.

Rhown soliant prydd bob amser, I'r Arglwydd ginno ar Swpper, Am rhoi ymborth in mor hael, Heb adel * 1.151 ffael na phrinder.

Rhown iddo Diolch hyfryd, Am dan ein bwyd a'n Jechyd, A'n llawenydd a'i fawr ras In cadw i maes o ofyd.

A cheisiwn gantho 'n rasol, Er mwyn ei fab sancteiddiol, Borthi 'r enaid yn ei bryd, A'i air a'i ysbryd nefol:

A thywallt ei fendithion, A'i ras yn ddyfal arnom, Fel y gallom nos a dydd, I foli 'n brydd o'r galon.

Gwyr a gwragedd, gweision, plant, Rhown foliant am ein porthi, I'r hael Dduw * s'o bryd, y bryd Yn rhoi maeth hyfryd inni.

Mae 'n diwallu pob peth byw, Bob pryd a rhyw ddaioni, Ac o'i law, a'i râs, a'i rodd, Yn rhoddy modd i'n peri.

Mae 'n rhoi bara inni o'r ddar, A gwyllt a * 1.152 gwar i'n pesci, Pysc o'r mor, a mel o'r graig, A llawer saig heb enwi.

Mae e'n porthi pob rhyw gnawd, Fel vn dan sawd i costi, Heb anghofio 'r Adar mân, Na'r llew, nar fran sy'n gweiddi.* 1.153

Mae e'n porthi dyn yn rhin, A chann a gwin yn * 1.154 ddeinti, A brwd a rhost o lawer rhyw, Heb neb ond Duw yn i peri.

O rhown ninne foliant prydd, Bob nos, bob dydd heb dewi, I'r hael Dduw am dan ei borth* 1.155, Sy'n rhoi 'r faeth ymborth inni.

GWEDDI.

Duw nad inni fwytta o'th ddonie, Fel y bwytty 'r môch afale, Heb dderchafu pen na llygad, I weld o ble maent yn dwad.

Ond par inni godi 'n penne, A chydnabod fòd y donie, Oll yn dwad, sydd i'n porthi, Oddiwrthyd tâd goleuni.

A phar inni foli d'enw, Am dy fwynder yn ein llanw, A'th fendithio yn dragywydd Am ein jechyd a'n llawenydd.

Grâs cyn bwyd.

LLygaid pob creadur bywiol, sydd yn edrych Arglwydd grasol, Ac yn * 1.156 trusto cael i porthi, gennyd Rhoddwr pob daioni.

Rwyti 'n agor dy law rasol, Ac yn porthi pob peth bywiol, gan roi ymborth wrth ei nattur, Yn ei bryd i bob creadur.

O bendithia ni dy weision, A'r holl fwydydd a'r dainteithion, Y bartoist ti ar ein meder, I'n digoni, ginnio a swpper.

A rho inni ras i fedru, Bawb yn ddyfal dy glodforu, Am dy * 1.157 garcc a'th rodd a'th fwynder, Yn ein porthi ginnio a swpper.

ARALL

Duw dod fendith ar ein hymborth, Duw rho iddynt rym a chymmorth, I'n digoni a gwir gryfdwr, I'th wasnaethu di 'n creawdwr.

Er bod Llawer bwyd yn * 1.158 ddainti, Nid oes yndynt rym in porthi, Nac i dorri dim o'n newyn, Oni roi dy fendith arnyn.

O gan hynny, Duw bendithia Yr holl fwydydd a roeist ymma Fel y byddo pwer yndyn, Borthi 'n cyrph a thorri 'n Newyn,

Lle mae llawer * sort o fwydydd, Yn troi yn eri yn ein colydd, Am eu cymryd yn afradlon, Ac yn magu câs glefydion:

Rho di ras in ni Arglwydd sanctaidd, Gymryd pob bwyd yn dymheraidd, Fel y gwnelont lessiant in ni, Ac na fagont haint na swrthni.

Rho rym ynddynt i'n cyfnerthu, Yn ein galwad i'th wasnaethu, Ac i foli d'enw 'n wastad, Er mwyn Jesu Grist ein ceidwad.

ARALL.

Duw mawr o'r nef Sancteiddia, Ni oll a'r ymborth ymma, Wyti 'n roddi wrth ein rhaid, I'th blant a'th ddefaid borfa.

A phar i ni gydnabod, Fod pob daioni 'n dyfod, Oddiwrthyd (grassol wyd) Yn oed y bwyd a'r ddiod.

A dysc inn bawb foliannu, Dy enw a'th glodforu, Am ein porthi 'n well na neb, Bob amser heb ei haeddu.

Ac er mwyn d'anwyl blentyn, Yr ym ni 'n daer yn canlyn, Arnad roddi bara a dwr, I'r neb sêb swccwr ganthyn:

A rhoddi gras i minne, D'wsnaethu nos a bore, Nes ein dwccer lle mae 'n * 1.159 blys, I'th nefawl † 1.160 lys a'th Artre:

Lle mae gwir fwyd a diod, Yn para byth heb ddarfod, * 1.161Yn dy blas lle mae dy blant, Heb arnynt chwant na thrallod.

Gras yn ol bwyd.

DI lenwaist Christ ein cylla, Ag ymborth o'r daintithia, Llanw eneu pawb o'th blant, A moliant am ei bara.

Yn foethus iawn di 'n porthaist, Yn rasol di 'n diwallaist Rho inni weithian ras bob cam, I'th foli am y roddaist.

Di roddaist inni 'n Cinnio, Ac ymborth i'n * 1.162 maintaenio, Rym ni 'n rhoddi nos a dydd, I't foliant prudd am dano.

Mae dyled arnom roddi, It' foliant am ein porthi, Oh rho galon inni a chwant, I roi mawr foliant itti.

Pob bol ag wyt' yn lanw, Clodforent byth dy enw, A bendithient ar bob cam, Dy fawredd am ei cadw.

ARALL.

Duw pam yr wyt ein porthi? Mor foethus ac mor ddeinti, Yn wastadol heb ddim trai, A gadel rhai mewn tlodi.

Pa ham yr wyt yn danfon? I ni dy waelaf weision, Fwy nag sydd raid i ni ym-hell,* 1.163 A gado 'n gwell yn llwmon.

Cans yr ym yn cyffessu, Nad ydym neb yn haeddu, Cael mwy swccwr ar dy law, Na'r neb sy draw 'n newynu.

Ond dy fod ti o'th fwynder, A'th gariad a'th drugaredd, Yn rhoi inni fwy ym-hell, Na'r sawl sydd well ei buchedd:

Ar hyder y rhoem ninne, Fwy ddiolch byth i tithe, Na'r sawl sydd mor llwm ei ffar I'th foli ar ei glinie.

I ti gan hynny rhodder, O'n geneu ni bob amser, Glod a moliant tra ynom chwyth, Ar ginio byth a Swpper.

ARALL.

Derbyn Arglwydd loi 'n gwefusedd, Am dy ffafar a'th drugaredd, Yn ein porthi mor ddigonol, A'r creaduriaid sydd bresenol.

Derbyn Ddiolch ar ein dwylo, Am roi inni gystal cinio, Er nad ydym yn ei haeddu, Mwy na'r sawl sydd yn newynu.

Rhoed pob gene ag y borthaist Foliant itti am y roddaist, Ninne roddwn itt ogoniant, Yn dragywydd am ein porthiant.* 1.164

Psalm. 23.

FY mugail yw 'r Goruchaf, Pa fodd gan hynny ffaelaf? Trwi 'n ymddiried yndo fe, Ni edy eisie arnaf.

Y mae ef im Castellu, A'i ras, a'i rym o doetu, Fel na ddychon gwr na gwraig, Na Diawl, na draig fy nrygu.

Y mae ef im porfela, Mewn dolydd or * 1.165 areilia, Lle mae dyfroedd tawel iawn, A thir yn lawn o borfa.

Pan elw'i dros ei lwybre, Fe'm cyrch i eilchwaith adre, Ac er mwyn ei enw ei hun, Fe'm tru i'r vn sydd ore.

Ac o'r digwydda weithe, Im rodio yng hyscod Ange, Nid rhaid immi ofni vn, Cans Duw ei hun am cadwc.

Y mae ef yn bresenol, Im hachub'yn wastodol, A'i wialen wenn a'i ffonn, Am gwna i 'n * 1.166 llonn anianol.

Er cynffordd im a chyffyr, O Anfodd fyng wrthnebwyr, Rhows im ford gyfoethog iawn, A Seigie yn llawn o suwgyr.

Eneiniodd F'arglwydd hefyd, Fy mhen ag * oyl yn hyfryd, Ac fe wnaeth fy mwttri 'n llawn, A'i radlawn ddawn a'i olyd.

Ei fwynder a'i drugaredd, Am dilyn hyd y diwedd, Yn ei Demel tro ynwi chwyth, Y bydd fy Nyth am † 1.167 hannedd.

I'r Tad, i'r Mab, i'r ysbryd, I'r Drindod, vndod hyfryd, Y•••• clôd a Moliant mawr, Bob Dydd, bôb Awr, bôb Ennyd.

Cyngor i gymmodi a Duw, Cyn myned i gyscu.

GWel fel y mae dy oes yn darfod, Mae 'n llai beunydd o ddiwarnod, Rwyti 'n nês y leni i'th ddiwedd, O vn flwyddyn nag y llynedd.

Gwachel fynd vn nos i gyscu, Yn dy bechod nes 'difaru, A chymmodi a'r Duw cyfion, Cyn y cayech dy olygon.

Nad vn nos i'r Hawl fachludo,* 1.168 Ar dy lid yn ol it ddigio, Gwell it' gyscu gid ag Arthes, Nag a malis yn dy fynwes.

Llawer dyn sy'n mynd i wely, Heb ddihuno mwy ond hynny, Nes y galwo 'r vdcorn aethlyd Hwynt i'r farn i ddwyn ei penyd.

Gweddi mewn Cyfyngder rhag Gorthrwmder.

DIhun Dihun, pa ham y cyscaist? Erioed hyd hyn, fy Nuw, ni heppiaist▪ Nid Baal wyt: o danfon swccwr! Tynn dy wâs o dôst gyfyngdwr.

Sych fy neigreu, Tor fy Magal, Gwared F'enaid, llaesa 'ng ofal, Gwel fynghystydd, clyw fynghwynfa•• Barn fy * 1.169 hawl, rhyddha fi weithian.

Fynghraig i wit, o nad fi syrthio! Fyn * 1.170 hwr cadarn; nad f'anrheithio, Fy Nuw, fy † 1.171 Ner, o dere im helpu! Fy Nefawl dad, Nad fyngorthrymmu.

Galluog wyt, di allu helpu, Vnig ddoeth, y modd di medru, Trugarog dād, oh dere a swccwr! * 1.172Hawdd yw'th gael mewn tost gyfyngdwr.

Gwradwydda fwriad fy ngelynion, * 1.173 Tola falchder fy nghaseion, Gwascar gyngor tyrfa waedlyd, Er mwyn Christ Rhyddha fi o'm penyd.

ARALL.

Duw fy ngrhaig, am Twr, am † 1.174 Nodded, Duw fy Jechyd am ymddiried, Gostwng glust a gwrando 'ng weddi, Mewn cyfyngder a gofydi.

Duw rhoist gennad i'm gelynion, Fy ngorthrymmu heb achosion, Am difethu 'n llwyr gan mwya, Os dy di ar frys ni'm helpa.

Di roist gennad i estroniaid, Lwyr amcanu difa f'enaid, A'r sawl nad wi 'n nabod etto, Lwyr amcanu fy anrheithio.

Rhai na wn o ble y henyn, Rhai na wnaetho 'i ddim i herbyn, Rhai na chanfu erioed fy llygaid, Sydd yn ceisio spilo f'enaid.

Arglwydd maent hwy gwedi'm maglu, 〈◊〉〈◊〉 yn barod im difethu, Oni ddoi di ymrhyd a swccwr, Im gwaredu om cyfyngdwr.

Deffro o gyscu f'vnig Geidwad, Mae fy llong mewn trallod eirad, O Cyrydda 'r gwynt a'r tonneu, Rhag im soddi yn ei rhwydeu.

Nad im llong am * 1.175 taccal dorri, Bydd di borth ac Angor immi, Lleisa 'r † 1.176 storom sy'n fy mlino, Moes dy Law a nad fi * 1.177 singco.

Erchaist immi ddwadd attad, Yn fy nhrallod, anwyl Geidwad, Attad ti fy Nuw 'rwi 'n * 1.178 trottan, Danfon im ymwared weithian.

Di Addewaist wrando yng-weddi, Yn fy nhrallod ond im weiddi; Gweiddi arnad yr wi 'n wastod; Arglwydd weithian tynn fi om trallod▪

Di wrandawaist weddi Ionas, Gynt o fola'r morfil atgas, Di achubaist o'i flindereu; Gwrando yng waedd, ac achub finneu.

〈◊〉〈◊〉 warediaist Dafydd frenin, Oddiwrth Saul oedd yn ei ddilyn, Gwared finne om trallodion, Ac o ddwylo fy ngelynion.

* 1.179Di waredaist hên Elias, O law waedlyd gwreigin ddiras; Gwared finne yn fy nolyr, O law waedlyd fyng wrthnebwyr.

* 1.180Di dostyriaist yn dra diddig. Gynt wrth Dâd y plentyn * 1.181 lloerig; O tostyria wrth yf inne, Syn dy ganlyn megys ynte.

* 1.182Di roist help i'r wraig o Ganan, Y fu'n daerllyd yn i feggian; O rho nerth a help i minne, Sydd am cais mor daer a hithe.

Er nad oes ym-hwer vn-dyn, Rwymo 'r Ddraig * 1.183 sy'n codi im herbyn: Etto Arglwydd mawr di allu Rwymo hon a'i llwyr ddirymmu.

Cymmer yn dy law dy waywffon, Cyfod, ymladd am gelynion, Torr hwy ymmaith yn ei gwegi, Nad hwy wneuthur trallod immi.

Gyrr dy Angel i wascaru, Sawl sy'n chwennych fyng orthrymmu, Gyrr dy saetheu a difetha Sawl sy a'i bwriad ar fy nifa.

Duw di elli'r môdd y mynnech, Fyn rhyddhau y maes o ortrech, Er dy fawredd dere a chomffordd, A gwir rydd-did im yn rhyw-ffordd.

Nad im Gelyn gael fy llyngcu, Na'm gwradwyddo, na'm gorthrymmu, Nad i'r Byd ychwaith gael dwedyd Iddo gaffel arnai ei wynfyd.

Dangos immi eglur arwydd O'th ddaioni a'th garedigrwydd, Fel y gwelo 'r byd o bobtu, Mae ty di sydd yn fyng haru.

Nid wy'n ceisio help Gwyr Mawrion, Na Phenaethiad, na Thwssogion: Ond yn vnig cymmorth difrad Gennyd ti fy Nuw am Ceidwad.

Nâd i minne gael fy nhwyllo, Lle rwi 'n hollol itti yn † 1.184 trusto; Dere weithian ag ymwared; Ynot ti mae f' holl ymddiried.

Mae fy llygaid o'r dechreuad, Dydd a nôs yn disgwyl arnad, Dere weithian im diddanu, Arglwydd nad im llygaid ballu.

Dere Arglwydd, dere bryssia, Gwared f'enaid o gyfyngdra, Fel y gallwyf dy foliannu, Trwy lawenydd am fy helpu.

Diolch am ymwared o ddwylo Gelynion.

ANgelion Duw a meibion Dynion, Nef a Daiar a'r Trigolion, Molwch Dduw ar eithach gallu, Ddydd a nos am fyng waredu.

〈◊〉〈◊〉 * Ing, trallod, a chyfyngdwr, 〈◊〉〈◊〉 gweddiais ar fy mhrynwr, Ac o'r Nêf o blith Angelion Clybu lef fy nghwyn hiraethlon.

Sarph ossododd fagal embaid, A chroglathe i ddala f'enaid, Rhwyd a chroglaeth Duw a'u torrwys, F'enaid inne fe gwaredwys.

Helodd Angel im dad-dryssu, Rhows ei ysbryd im diddanu, Tannodd drosswi Adain hyfryd, Ac fe'm tynnodd om holl ofyd.

Duw a glybu yng waedd iradys, Christ † 1.185 eiriolodd drosswi 'n rymmys, A'r glan ysbryd am diddanodd, Ac om trallod fe'm gwaredodd.

O molianned pob creadur, F'arglwydd mawr yn ôl ei nattur, Am ei gymmorth a'i dosturi, Yn fyng wared om gofydi.

Teirw Basan am cylchynnodd, Nadredd tanllyd am herlidiodd: Bleiddiaid blin ac vnicorniaid Amcanassant ddifa f'enaid.

Duw a barodd i'r rhain darfu, Pan oedd mwya eu chwant i'm llyngcu; Duw a dorrodd gyrn a dannedd Y Bwystfilod hyn o'r diwedd.

O molianned pob creadur F'arglwydd mawr a chalon bryssur, Am ei * 1.186 garc yn achub f'enaid, O rhwng cyrn yr vnicorniaid.

Gwyr digrefydd, gwragedd gwaedlyd Y gynllwynodd am fy mywyd, Ac amcansont fy * 1.187 andwyo, Difa f'enaid am anrheithio.

Duw ddatguddiodd eu dychellion, Duw ddiddymmodd eu amcanion, Duw a ddryssodd eu bwriade, Duw waredodd f'enaid inne.

O molianned pob creadur Duw fy nghraig a chalon bryssur, Am ddwyn f'enaid o drallodion, A gwradwyddo fy ngelynion.

Clôd a gallu, Diolch, Moliant, Gwir Anrhydedd a Gogoniant, Y fo nôs a dydd i'r Drindod, Am fy'n hynnu maes o drallodd. Amen.

Arall byrrach.

MEgis Daniel rhwng y llewod, Megis Jonas rhwng Morfilod, Y gweddiais ar yr Arglwydd, Ac o'r nef fe'm clybu 'n ebrwydd.

* 1.188 Stoppodd safneu 'r llewod rheipus, Ffrwynodd ên y † 1.189 whâl afradus, Torrodd awch y Sarph am llyngceu, Tynnodd f'enaid o'u crafangeu.

Nefoedd, Daiar, Dwr, ac Awyr, Tân a gwynt a phôb creadyr, Molwch f'arglwydd mawr yn wastod, Am fy'n hynnu maes o drallod.

Cyngor i'r clâf.

PAn ith drawer gynta a chlefyd, Ystyr o ble daeth mor danllyd, A phwy helodd clefyd attad, A pha ham ei dodwyd arnad?

* 1.190Duw ei hun sy'n danfon clefyd, Oddiwrth Dduw y daw mor aethlyd, Am ein Beiau mae 'n ei hela, I geisio genym droi a gwella.

* 1.191Edifara am dy feiau, Deisif Bardwn ar dy liniau, Cais gan Dduw dosturio wrthyd, Fe'th gyssura yn dy glefyd.

Os nynnodd llid dy Dduw yn d'erbyn, Nes rhoi arnat glefyd scymmyn, Gwaed yr oen a'th † 1.192 reconseila, * 1.193 Deigreu hallton ai dad-ddigia.

Gostwng iddo, mae'n drugarog, * 1.194Cais ei râs fe rhy yn serchog, Edifara, ynte faddeu, * 1.195Wyla di, Tosturia ynteu.

* 1.196Addef iddo dy gamweddau, Barn dy hunan am dy feiau, Cwymp o'i flaen a deisyf bardwn, Di gae râs ac * 1.197 Absoluwsiwn.

Tro di atto, ynte a'th dderbyn, Er ei ddigio, rhy dy ganlyn, A phan gwelo hallton ddeigrau, Fe bair laesu dy flinderau.

Duw ei hun sy'n danfon clefyd,* 1.198 Cennad Duw yw nychdod aethlyd, Oddiwrth Dduw y daw clefydon, Ni all neb ond Duw eu danfon.

Nid o'r Moroedd, nid o'r mynydd, Nid o'r ddaer, na'r * 1.199 Aer, na'r corsydd, Y Daw clefyd ar blant dynion, Ond oddiwrth yr Arglwydd cyfion.

Gwrês a gwayw, crâch, cornwydon, Crûd a haint a syndra calon, Nychdod, Nodau, Mâll, difflanniad S'oddwrth Dduw ei hun yn dwad.

Ni all * 1.200 Empyrwyr mawr er holl fyd Ddanfon haint na thynnu clefyd: Nid oes neb a'i tynn neu danfon, Ond Duw mawr y Barnwr cyfion.

Nid aiff clefyd ffwrdd wrth † 1.201 bwintment Loe nac Antwn, Cât na Chlement, Witch na dewin, Swyn na phlaned, Nes cennado Duw ei fyned.

Os o † 1.202 Swrffet, os o Anwyd, Neu Dy afiach y ceist glefyd, Duw ei hun sydd yn dy daro, Pa fodd bynna daethost iddo.

Nid wrth * 1.203 ddam vain, nid wrth fforten, Nid wrth dreiglad lloer na seren, Y daw clefyd mawr na bychan; Ond wrth 'bwintment Duw ei hunan.

〈◊〉〈◊〉 ••••••••ais edrych fal dyn ynfyd, ••rwy pa fodd y daeth y clefyd: Gwell it' edrych tua'r nefodd, Ar dy Dduw a'r llaw a'th drawodd.

* 1.204Duw a'th drawodd, Duw a'th wella, Duw a'th glwyfodd, Duw'th elia, Duw sy'n cospi di gnawd diriaid, * 1.205I Jachau dy gorph a'th enaid.

Derbyn Gennad Duw 'n ressawgar, Ymddwyn dano yn ddioddefgar; * 1.206Neb a garo Duw fei cospa, Pôb mab annwyl fei gwialenna.

* 1.207Bydd ddioddefgar dan dy drwbwl, Ffôl a wingad ar ben Swmbwl, Duw a'th drawodd mor ddolyrus; Ofer it' wrthnebu ei' wllys.

* 1.208Am ein pechod a'n drwg fywyd, Y mae Duw yn danfon clefyd: Ac yn † 1.209 gryddfu meibon dynion Am drosseddu ei orchmynion.

Darn o gyflog pechod aethlyd Ydyw nychdod ac afiechyd; Pechod a ddaeth wrth ei gynffon A phôb clefyd ar blant dynion.

Torri 'r Sabboth, tyngu yn rhigil, Cashay 'r Eglwys a'r Efengyl, Dissang ffeiriaid a swyddogion A bair Lawer o glefydion.

Meddwdod, Maswedd a phytteindra, Rhegu, loetran a lledratta, Gwledda, Gloddest, treisio tlodion, Sy'n dwyn clefyd a thrallodion.

O'r ceist glefyd, o daeth moe••, Pechod helodd hwn i'th ddala, Ac a barodd i Dduw ddigio, A rhoi 'r clefyd hwn i'th daro.* 1.210

Chwilia 'n fanol dy gydwybod, A chais gwrdd a'th ffiaidd bechod, Llwyr groeshoelia dy anwiredd, Ac ymbilia am drugaredd.

Os difaru am dy feieu,* 1.211 A llwyr droi at dduw yn foreu, Fe faddeua Dduw dy bcchod, Ac a'th * 1.212 dynn i maes o'th nychdod.

Cais gan Dduw Leihau dy ddolur, Dofi i'th boen a gwella 'th gyssur, Cais yn daer esmwythder gantho, F'all ei 〈◊〉〈◊〉 yr awr y mynno.

Pa ryw bynnag yw dy ddolur, ••e all Duw ostegu ei wayw-wyr, A'th iachau y modd y mynno, Bid e'r dolur mwya fytho.

Fe iachaws y claf o'r parlys, Gwraig o'r lasc, a'r crippil nafys, Job o'i grach a Naman glafwrllyd, A'r rhai cleifion o bôb clefyd.* 1.213

Nid yw clefyd ddim ond cennad, Wrth arch Duw sy'n dwad attad, Fe ladd, fe baid, pan archo ei berchen, Fe ddaw, fe aiff fel gwas y capten.

O gan hynny galw yn daerllyd, Ar dy Dduw sy'n danfon clefyd, Cais ei * 1.214 Nawdd er mwyn dy Brynwr, Di gei gantho help a swccwr.

Gweddi 'r clâf.

ARglwydd cyfion, Tâd fy iechyd, Barnwr pawb a'i helpwr hyfryd, Gwrando weddi dyn clafecca Er mwyn Christ, ac edrych arna.

Yn glâf mewn corph, yn drist mewn enaid, Yn drwm mewm meddwl ac ychenaid, Rwi 'n ymlysco, o 'yng-rheawdwr, Attad ti i geisio Swccwr.

* 1.215Grassol wyt a llawn trugaredd, Hwyr dy lid, a mawr dy amynedd, Hawdd i'th gael mewn tôst gyfyngdwr; Er mwyn Christ tosturia yng-hyflwr.

Di roeist eichyd im es dyddie, Nawr di dwgaist am fy meie, Ac y helaist boen a nychdod, Im cystyddio am fy mhechod.

Duw mi haeddais rwi 'n cyfadde Vn oedd drwmmach er es dyddie: Yn dra chyfion Duw goruchaf, Y rhoist hyn o Nychdod arnaf.

Di allassyd ddanfon clefyd Immwngc, câs, i ddwyn fy mywyd, Am troi i vffern i boenydio, Heb roi amser im * 1.216 repento.

Etto 'n fwyn fel Tâd trugarog, Di roist arnaf glefyd serchog, Im rhybyddio am fy niwedd, Am cyfrwyddo wella muchedd.* 1.217

Rwi'n ei gymryd megis arwydd o'm * 1.218 mabwysiad a'th gredigrwydd, Yn fyng-hospi am correcto, Rhag im pechod fy andwyo.

Da yw'th waith o Arglwydd cyfion Yn cospi'r corph a'r faeth drallodion, Lle roedd f'enaid er es dyddie Yn dra chlâf gan ormodd foethe.

Tra cês iechyd ni chês weled Om pechodau er eu hamled, Ond yn awr, gwae fi, mewn nichdod ••••d wi 'n gweled ond fy mhechod.

〈◊〉〈◊〉 bwy nifer o bechode Wnaethoi yn d'erbyn, Duw gwae finne; Maent yn amlach mewn rhifedi Nag yw'r Sêr, o'r ceisiai cyfri.

Pa faeth Elyn gwyllt y fuo, Yn d'wrthnebu megis Pharo, Gynt pan oeddyt yn ymhwedd Am im droi a gwella myched.

Arglwydd grassol rwi'n cydnabod, Immi haeddu cant mwy nychdod, Ac im bechu yn escymmyn, Om Mabolaeth yn dy erbyn.

Etto gwn dy fôd ti 'n rassol, I bwy bynna fo difeiriol, Ac yn barod iawn i fadde I'r Alarus eu camwedde.

Er na haeddais ond trallodion, A dialau a chlefydion; Gwna a mi yn ôl dy fawr drugaredd Ac na edrych ar f'anwiredd.

〈…〉〈…〉er Angeu Christ a'i vfydd-dod, Yn dâl itti am fy mhechod, Cladd fy meie yn ei * 1.219weli; Er ei fwyn bydd rassol immi.

Nad im farw yn fy mrynti, Cyn im wneuthur dim daioni: Ond rho amser o'th drugaredd Immi etto wella muchedd.

Dal dy law, gostega nolur, Llaesa mhoen, lleiha fyng-wayw-wy••, Ac na ossod arnai boeneu, Fwy nag allo yng-horph eu goddeu.

Er bôd f'enaid weithie yn dwedyd Dere Christ, a derbyn f'ysbryd, Mae fy nghawd er hyn yn crio, Duw tro 'r cwppa chwerw heibio.

Y mae 'r cnawd a'r ysbryd etto, Yn a mharod i ymado, Duw rho amser im eu trefnu; O bydd d'wllys yn cennadu.

Nid wi'n ceisio genyd amser I fyw yn foethus mewn esmwythder, Ond i dannu dy anrhydedd, Ac i wella peth om buchedd.

Duw o'r gweli fôd yn addas Ystyn f'oes fel Ezekias, Doro immi ryw gyfrwyddyd Im iachau a thorri yng-hlefyd.

Ond o'r gweli fôd yn ore, Etto yng-hospi dros fwy ddyddie, Duw dy wllys di gyflawner, Ond cyfnertha fi 'r cyfamser.

Yn iach ni wnaethym ond dy ddigio, Yn glaf ny allai ond ochneidio, Oni roi dy nefawl ysbryd Im diddanu yn fy nghlefyd.

Arglwydd cymmorth fi 'n fy mlinder, Llaesa mhoen am han-esmwythder: Dwed wrth f'enaid y'n halaeth, Mifi yw dy iechadwriaeth.

Tydi Christ yw'r mwyn Samariad,* 1.220 Minne yw 'r claf trafaelwr irad, Cweiria nolur, rhwym f'archollion, Dofa mhoen, cryfha fy nghalon.

Mae dy law yn orthrwm arnaf, Etto ynod mi ymddiriedaf, A pha lleddit fi a thrallod,* 1.221 Duw mae f'hôll ymddiried ynod.

Gennyt ti mae 'r hôll allweddeu,* 1.222 Sydd ar fywyd ac ar Angeu; Ni baidd Angeu edrych arnaf, Nes danfonech (Christ) ef attaf:

Gwna fi 'n barod cyn y delo, Pār im ddisgwyl byth am dano; Fel y gallwi fynd yn addas, Wrth ei scil i'th nefawl deyrnas.

Nad i bethau 'r byd anwadal, Na'th gyfiawnder ddydd y dial, Nac i ofan Angeu im rhwystro Ymbartoi i rwydd ym••do.

Tynn om calon ofan Angau, Pār im wadu 'r byd a'i bethau; Golch a'th waed fy mhechod sceler, Cûdd fy mrynti a'th gyfiawnder.

Rho im ffydd yn dy Brommeision, Gobaith cryf am gael y Goron, Dioddefgarwch yn fy nghlefyd, * 1.223Chwant dwad attad a dattodyd.

Christ rho d'ysbryd in diddanu, A'th Angelion im castellu, Gwna 'r awr ola fy awr ore * 1.224Rho mi 'r Goron ar awr Ange.

Christ fy Mugail cadw f'enaid, Nâd i'r llew o'th law ei scliffiaid* 1.225, Tydi prynaist yn ddryd ddigon, Dwg e i'r nêf at dy Angelion.

Rhybydd i'r clâf i alw am wenidog i gynghori ef, ac i weddio drosto.

Pan clafychech cais Offeirad, Yn ddiaros ddwad attad, I weddio dros dy bechod, A'th gyfrwyddo fod yn barod.

Christ y bwintiodd yr offeiriaid, Yn Bessugwyr doeth i'r enaid, Ac a roddwys iddynt eli, I wrthnebu pôb drygioni.

Adde' th bechod wrth y ffeiriad, Fe ry itti gyngor difrad, Fel y gallo roi cyfrwyddyd, Yn ol naws a rhyw dy glefyd.

† 1.226 Crêd beth bynna ddwetto 'r ffeirad O air Duw, yn brydd am danad, Cans llais Christ ei hun yw hynny, Ith * 1.227 rebycco neu 'th ddiddanu.

Deisyf arno brydd weddio, Ar i'r Arglwydd dy * 1.228 recyfro, A roi itti gyflawn iechyd, Neu yn rassol dderbyn d'ysbryd.

Mae Duw yn addo gwrando 'r ffeirad,* 1.229 Pan gweddio yn ôl ei alwad, Christ a ddyru ei ganlyniaeth, Oni phwyntiodd dy farwolaeth.

Deisyf arno dy gyfnerthu, Rhag i Satan dy orchfygu, A llonyddu dy gydwybod, Pan i'th fliner gan dy bechod.

Godde * 1.230 lawnso dy gornwydon, Godde i'r Gair frynaru 'r galon, Fel y gallo fwrw yndi Wîn ag olew gid ag Eli.

Gwell it adel i'r offeiriad * 1.231Faneg itt dy ddrwg ymddwgiad, Fal y gallech edifaru, Nag oi blegid gael dy ddamnu.

Di gae gyngor rhag dy bechod, I lonyddu dy gydwybod: Di dae gomffordd gan y ffeirad, Os mewn pryd ei gelwi attad.

Nâd y ffeirad heb ei alw,* 1.232 Nes ei bech yn hanner marw, Ni all ffeirad y pryd hynny, Na nêb arall dy ddiddanu.

Oh! pa nifer o Fruttanniaid Sydd yn meirw fel Nifeilaid, Eisie ceisio nerth y ffeirad I gyfrwyddo eu madawiad,

Er bod Duw yn abal cadw * 1.233Sawl a fynno heb ei galw, * 1.234Nid yw' n cadw maw o enaid, * 1.235 Ond trwy Swydd a gwaith offeiraid.

Cais g••n hynny gynta ag allech ••eir••d attad pan glefycheth, 〈…〉〈…〉 pwrg yn yn erbyn pechod Rhwn yw achos dy holl nychdod.

Cyngor ir clâf i ddanfon am Bessugwr.

YN ôl cyngor yr Eglwyswr, Cais gyfrwyddyd y Pessugwr, Duw a roes i hwn † 1.236 gelfyddyd I'th iachau o lawer clefyd.

Duw ordeiniodd yr offeiriaid I * 1.237 iachau doluriau 'r enaid, A'r Pessugwyr a'r Meddygon I ymgleddu cyrph y cleifon.

Llawer dyn sy'n marw yn † 1.238 fydyr, Eisie cymmorth y Pessugwyr, Gan fyrau eu hoes ai hamser Yn embeidys eisie eu harfer.

Corph pôb dyn yw ty ei enaid, Rhaid * 1.239 rheparo hwn a'i drefnaid; Rhaid i bôb dyn hyd y gallo Gadw ei dy ar draed heb gwympo.

Arfer gymmorth pessugwriaeth, Yn dy glefyd trwy gristnogaeth, Duw ordei••iodd ••on yw gyssur I blant dynion rhag pob dolur.

Y neb wrthotto pessugwriath, Y roes Duw er iech••dwriaeth, Mae 'n gwrthnebu maeth ei † 1.240 Anian, Ac yn * 1.241 mwrddro ei gorph ei hunan.

Y llyssewyn salwa welech, Ar Cyfrwyddyd waela g••ffech, All rhoi help a iechyd itti, Os rhy Duw ei fendyth arni:

Swp o ffigys, os bendithia,* 1.242 All iachau y•• cornwyd mwya, Ar Gyfrwyddyd ni thâl vn-rhith All rhoi help, ond cael ei fendith.

Ond pa caet ti Balm a Nectar, Cennin Peder, Cerrig Bezar, Olew a Myrh a gwin a gwenith, Ni wnânt lês heb gael ei fendith.

Cais gan hynny fendith hyfryd, Gan dy Dduw ar bôb cyfrwyddyd, Heb ei fendith ni wna 'r benna Ond troi 'n wenwyn yn dy gylla.

Nac ymddiried i'r pessugwyr, Nac i vn * 1.243 fetswn fônt yn wneuthyr, Rhag dy farw megis Asa, Eisie ymddiried i'r Gorucha.

Nid oes rhinwedd ar lysseuach, Grym mewn Eli na diodach I leihau o'n cûr a'n poenfa, Os yr Arglwydd nis bendithia.

Duw sy'n rhoddi * 1.244 rhâd ar lysseu, Grym mewn eli a † 1.245 chyfyrddoneu, Lle bendithio Duw hwy lwyddant, Lle ni fynno Duw ni thycciant.

Gweddi 'r claf cyn cymmeryd pessugwriaeth.

Awdwr iechyd, lluniwr llysseu, Rhoddwr rhinwedd, Rhwymwr Angeu, Tywallt fendith, rhad a iechyd, Ar y fetswn wyfi 'n gymryd.

Di ordeiniaist amryw llyssiau, Diod, Eli a chyferddonau I ymgleddu meibon dynion Yn eu gwendid a'u clefydion.

Yn ôl d'wllys a'th ordeinaeth, Rwyfi 'n cymryd pessugwriaeth, I ostegu peth o'm didri; Rho dy fendith Arglwydd arni.

Gwn na ddychon vn creadyr, Na chyfrwyddyd laesu yng waywyr, Oni byddi di 'n bendithio Rhyn a roir, a'r hwn a'i cymro.

O gan hynny prydd fendit•• Y gyfrwyddyd a gymmera, Fel y rhoddo hon im gyssur, Ac y llaeso fy holl waywyr.

Pereist gynt i'r ffigys diflas Jachau cornwyd Hezekias, Par o Arglwydd i'r gyfrwyddyd Hon roi minne gyflawn iechyd.

De iachaist olwgon Tobi, Gynt ag Asu 'r pysc annigri: O iach•• fy nolyr inne A rhai hyn dy gyfrwyddone.

Fel y peraist i ddwi Jordan Olchi ffwrdd wahanglwyf Naman:* 1.246 Felly pâr i'r ddiod ymma Dynnu ffwrdd fyng hûr am poenfa.

Fel y peraist gynt i'th Boeryn Roddi golwg i'r Cardottyn:* 1.247 O par Arglwydd i'r cyfrwyddyd Hon roi minne gyflawn iechyd.

Gwn y gallu trwy 'r faeth foddion Neu heb vn iachau clefydion: Llaesa nolyr yn ol d'allu 〈◊〉〈◊〉 bydd d'wllys yn cennadu.

O 〈…〉〈…〉 pwyntiaist ti fy niwedd, An llwyr dynnu i'th drugaredd: Duw dy wllys di gyflawner, Rwi 'n ymostwng itt bob amser.

Ond rho immi râs a phwer, Grym a gally y cyfamser, Ddwyn fy nolyr yn ddioddefdar. Megis Criston yn ddidrwdar.

Nac 〈…〉〈…〉, cyfnerthu, 〈◊〉〈◊〉 fy mlinder i'th foliannu, * 1.248Ac i ddwyn dy groes a'th wialen, Yn wllysgar ac yn llawen.

A phâr immi fôd yn barod, Ddwad attad ac ymddattod, A rhoi f'enaid yn wllysgar, Yn dy ddwylo Arglwydd hygar.

O fy Arglwydd gwn y gallu, Fy iachau yr awr y mynnu: Oni fynnu laesu mlinder, Duw dwg f'enaid i'th esmwythder.

Rhybydd ir claf i ochelyd ceisio cym∣morth Swynwyr a dewiniaid.

* 1.249GWachel geisio help gan swynwyr, Yn dy flinder tôst a'th ddolyr, Gado Duw mae'r cyfryw ddynion, Ac addoli 'r gau dduw Eccron.

Na chais help i'r corph mor embaid, Gan y Diawl sy'n llad yr Enaid, Nid oes vn Pessugwr allan Waeth na'r Diawl i helpu 'r egwan.

Nid yw Swyn ond * 1.250 hûg i'th dwyllo, Gwedi Satan ei † 1.251 defeisio, I ddifetha d'enaid gwirion, Pan y Swyner y'th glefydion.

Nid yw'r Swynwr ond * 1.252 Apostol Ffal•• i'r Diawl i dwyllo'r bobol Oddiwrth Grist, mewn poen a thrafel I butteinia a'r ôl y cythrel.

Twyllo 'r corph a lla〈…〉〈…〉 Digio Duw, boddloni 〈…〉〈…〉 Gwrthod Christ a'r maint sydd eiddo, Y mae'r Swyn a'r sawl ai cretto.

Ceisio 'r cythrel yn Bessugwr Ydyw ceisio help gan Swynwr, Ceisio'r Diawl i ddarllain tesni Yw a dewin ymgynghori.

Ceisio Gwir gan dâd y celwydd Yw ymofyn a drogenydd, Ceisio help i ladd yr enaid Ydyw ceisio Swyn * 1.253 Hudoliaid.

Na châr Swynwr mwy nâ chythrel, Mae 'n dy demptio yn dy drafel: Glun wrth Grist, er maint yw'th flinder: Cais ei nerth di gei esmwythder.

Gweddi fyrrach i'r claf i harferu yn ei glefyd.

DUw trugarog, Tâd diddanwch, Awdwr iechyd, Pen dedwyddwch, Gwrando waedd pechadyr nychlyd, Sydd yn beggian cymmorth genyd.

Daeth fy mhechod yn dy olwg, Am hôll fuchedd oedd yn cynddrwg, A chan gymmaint oedd fy † 1.254 nhraha, Di ddanfonaist glefyd arna.

Haeddais Arglwydd drwmmach benyd, Dostach dwymyn, cassach glefyd, Blinach ddolur, byrrach amser, Bym talassyd wrth gyfiawnder.

〈…〉〈…〉 ••gwddwg, 〈◊〉〈◊〉 fy mhechod oedd yn cynddrwg, Neu fy moddi, neu fy * mwrddro, Heb roi amser imi ymgweirio.

Nawr rwi'n gweld dy gariad attaf, Yn rhoi clefyd criaidd arnaf, Im ceryddu am f' anwiredd, Ac im cyffro wella muchedd.

* 1.255Nid wllyssu Duw 'r holl gyssyr Ddrwg farwolaeth vn pechadur, Ond yn hyttrach gwelia ei fychedd I gael bywyd a thrugaredd.

* 1.256Trwy'r faeth glefyd blin corphorol, * 1.257Rwyt im cofio môd yn farwol: A thrwy flinder tost a thristwch, Rwyt im gwawddi edifeirwch.

* 1.258Er im haeddu dy ddigofaint, A'th lidawgrwydd tost yn cymmaint, Arglwydd grassol na cherydda Fi a'th lid a'th gerydd mwya.

Mae dy saethau gwedi yng chlwyfo Mae fy escyrn gwedi briwio, Mae fy ysbryd gwedi gryddfu; Arglwydd dere im diddanu.

Tydi 'm clwyfaist am fy mhechod, Minne haeddais hyn o drallod▪ Nid oes neb fy Nuw am hynny, Ond Tydi all fyngwaredu.

* 1.259Tydi sy'n lladd ac yn bywhau, * 1.260Tydi sy'n clwyfo a iachau, Yn dwyn i'r Bedd, yn adgyfodi, Yn trugarhau, ac etto yn cospi.

Tydi o Dduw sy'n danfon 〈◊〉〈◊〉 Tydi yn unig all rhoi iechyd, Nid oes neb all llaesu nolur, Ond tydi na rhoi im gyssur.

Er dy fwynder a'th drugaredd, Er dy Enw a'th Anrhydedd, Maddeu mhechod: llaesa nolur: Gwared f' enaid: rho im gyssur.

Oni phwintiaist fy marwolaeth, A diweddu fy milwriaeth, Arglwydd llaesa ar fy mlinder, A rho immi beth esmwythder.

Dymchwel Arglwydd im diddanu, O fy Nuw pa hyd y Sorri? Gwel fy mhoen, a chlyw fyng hwynfan, Tor dy lid, Jacha fi weithian.

Cweiria yng-wely yn fyng hystydd, Tro fy nhristwch yn llawenydd, Rhwyg fy sach, a sych fy Neigrau, Llaesa mhoen, Jacha noluriau.

Maddeu mhechod, Torr fy nghlefyd, Tynn fi o'r ffoes a rho im iechyd, Fel y gallwyf dy glodforu, Yn fy mywyd am holl allu.

Yn y Bedd oh Dduw pwy 'th goffa? Yn Hir Angeu pwy 'th glodfora? * 1.261Sparia mywyd Arglwydd grassol, I'th glodforu gida 'r bywi••l:* 1.262

Felly canaf itt yn hyfryd Glod a moliant am fy mywyd: A thro ynof rym a chwythiant, Mi ddatcanaf dy ogoniant.

〈…〉〈…〉 cyffroi'r claf i fôd 〈…〉〈…〉 ddioddefgar.

ONi bae fôd yn anghenrhaid Dofi 'r Corph i wella 'r enaid, Ni ddanfonei Dduw glefydion, Byth ar vn o'i anwyl feibion.

Yr oedd Duw yn gweled d'enaid, Yn glâf iawn o bechod diriaid, Nid oedd lûn i gadw ei fywyd, Nes dy gospi a'r faeth glefyd.

Oni basse 'r cwppa chwerw, Fe allasse d'enaid farw, Yn ddisymmwyth heb repento † 1.263, A mynd dros fyth i boenydio

Trwy gystydd corph a chlefyd * 1.264 diriaid, Y mae Duw 'n iachau dy enaid, Ac yn d'arwain trwy ddifeirwch At dy Grist i gael ei heddwch.

Trwy glefydion mae Duw 'n tynnu Dyn i geisio cymmorth Jesu, A gwir iechyd idd i enaid, Rhag i fynd i vffern embaid.

A chlefydion bāch amserol, Mae 'n rhag-achub poen tragwyddol, Ac wrth gospi 'r corph mor ddiriaid Dofi 'r cnawd a chadw 'r enaid.

Nid clefydion ond dialau Blin a haeddodd dy bechodau, Dwg gan hynny yn ddioddefgar Y faeth glefyd criaidd hygar.

Fe allasse dorri d'〈…〉〈…〉 Am dy fuchedd oedd 〈…〉〈…〉 A'th roi i vffern i boe〈…〉〈…〉 Heb roi amser itt repen〈…〉〈…〉

Rho gan hynny yn ddiweg〈…〉〈…〉 Ddiolch iddo am dy gosp〈…〉〈…〉 Lle gallasse dy lwyr ddifa, A'th roi † Frwylian yn Gehen〈…〉〈…〉

Fe allasse Dduw dy roddi, Dan law Gelyn cas i'th gospi, Lle mae 'n rassol iawn yr-wan, Yn dy gospi a'i law ei hunan.

Nid yw'r Arglwydd yn dy † blago, Megis gelyn i'th * andwyo, Ond yn dirion yn dy faethddryn Megis Tâd yn trin ei blentyn.

† 1.265 Er bôd d'arglwydd yn dy faeddu, Mae er hynny yn dy garu, Pôb gwialenod ag a roddo Sydd fel plaster i'th elio.

Ni ry Duw sydd mor ddaionus, Na'th dâd nefawl sydd mor * 1.266 garccus, Glefyd arnad na chaledi Na wnel itti fawr ddaioni.

〈…〉〈…〉 dy ddolur, 〈…〉〈…〉 naws, dy nattur, 〈…〉〈…〉 ol dy gyflwr, 〈…〉〈…〉 vchlaw dy gryfdwr.

〈…〉〈…〉n beth chwerw, 〈…〉〈…〉 dyn rhag marw: 〈…〉〈…〉d yn dy flino, 〈…〉〈…〉 y achub rag dy ddamno.

〈…〉〈…〉 ••iliodd yn † Gehenna, 〈◊〉〈◊〉 ddwgent fwy o boenfa 〈…〉〈…〉s fil filiodd o flynydde, ••a caent rydd-did o'u poenydie.

Rho gan hynny yn ddiwegi Ddiolch i Dduw am dy gospi, Lle gallasse dy lwyr ddifa, A'th roi frwylian yn Gehenna.

Arwedd teg o'i râs a'i ffafar Yw cael cosp trwy glefyd hygar, Sydd yn gwneuthur dyn yn barod Cyn yr el o flaen y drindod.

Clefyd sydd fel chwip i'th gospi, Nid fel cledde llym i'th dorri, Swmbwl awchlym i'th ddihuno, Ac nid bwyall i'th ddistrywio.

Fûst i ddyrnu ffwrdd dy ffwlach, * 1.267 Ffann i nithio dy holl sothach, Ffwrn i buro dy amrhyddion, Chwip i'th gospi yw clefydion.

Nid da mêl i'r llawn digonol, Nid da Gwynfyd i'r annuwiol, Nid da Gwin i'r poeth ei † 1.268 golydd, Nid da iechyd i'r anufydd.

Nid oes arnad gy〈…〉〈…〉 Ag a fu ar rai o'rh frod〈…〉〈…〉 Sydd yr-wan mewn esm〈…〉〈…〉 Yn y nefoedd gwedi'r bli〈…〉〈…〉

Bu ar Lazar glefyd flimach 〈◊〉〈◊〉 Bu ar Job ddolurian drwm〈…〉〈…〉 Bu ar Grist ei hun fwy flinde•• Maent yr-wan mewn esmwyth〈…〉〈…〉

Ac os tithe fydd ddioddefgar. Fe ry Duw itt hyn o ffafar; Fe wna naill a llaesu 'th flinder, Ai fe 'th gymmer i esmwythder.

Ymddiddanion cynfforddys rhwn y clâf 'Duwiol a'i enaid yn er∣byn ofn Angeu.

O Fy Enaid pam i hofni Fynd at Grist fu 'n dy brynu, Ag a gollodd waed ei galon, I'th ryddhau o law d'elynion?

* 1.269 Pam i hofni fynd i'r nefodd, Lle mae Christ yr hwn a'th brynodd, A'th dâd nefawl a'r glan ysbryd, A'r holl Sainct mewn braint a bywyd?

〈…〉〈…〉 eusiwys, 〈…〉〈…〉 ••wn am prynwys; 〈…〉〈…〉 d'aelod attad, 〈…〉〈…〉nyf ddwad.

〈…〉〈…〉el dy Brynwr, 〈…〉〈…〉ad a'th Jachawdwr, 〈…〉〈…〉wn, gwêl dy Artre, 〈…〉〈…〉'r hwn a'th bie.

〈…〉〈…〉 rych ar dy bechod, 〈…〉〈…〉 yr Oen a Laddwyd drossod: 〈◊〉〈◊〉 a ofna wedd y Barnwr, ••rist ei fâb yw dy Ddadleuwr.

Ac na ofna'r Angeu melyn, Christ a dynnodd ffwrdd ei golyn: Ni all Angeu ond dy symmyd O'r byd hwn i dir y bywyd.

* 1.270N••c aswydda rythreu Satan, Gwel Angelion Duw * 1.271 i'th waetan, A Christ Jesu a saith llygad Ddydd a nos bob awr i'th wiliad.

Ac nac ofna'r Bedd llydylyd, Gwely Christ yw hwn f'anwylyd, Y mae 'r Prynwr gwedi dwymo I bob Cristion nes cyfotto.

Na wna bris o vffern boenau, * 1.272Gwêl gan bwy y mae'r allweddau; Gan dy Grist y mae cadwriaeth Allwedd vffern a marwolaeth.

Oh gan hynny cwyn dy galon, Pam ir ofni mor echryslon; Gwel fâb Duw a'i waed a'i weli, Fe dynnodd ffwrdd oedd raid itt ofni.

Cymmer gyssur, cw〈…〉〈…〉 Dring vwch law pob 〈…〉〈…〉 Gwel y ef a brynwyd 〈…〉〈…〉 A'r Tifeddiaeth sydd it•• 〈…〉〈…〉

Gwel dy orsedd, Gwel 〈…〉〈…〉 Gwel dy † Baline i'th w〈…〉〈…〉 Rhai a brynodd Mâb Duw 〈◊〉〈◊〉 Fry yn heyrnas y goleuni.

Gwêl dy Grist a'i holl Angelion, Gwêl y Sainct a'r holl rai cyfion, Yn dy ddisgwyl ddwad attyn, Ac yn barod bawb i'th dderbyn.

Gwêl dy delyn, Gwêl dy † seiol, Gwêl dy wers a'th ganiad nefol, Fry yn dy ddisgwyl fynd i ganu I'th Jachawdwr am dy brynu.

Llêf gan hynny am d'ymddattod I gael mynd at Grist dy briod, O garchardy 'r corph a'th lygrwys, I gael trigo ym Mharadwys.

Lle mae Duw a'i holl Angelion, Christ a'i Sainct a'i Apostolion, Mewn Gogoniant a Rhialtwch Yn teyrnassu mewn dedwyddwch.

Nid oes yno ddim Anghyssur, Poen, na chlefyd, cwrp na dolur,* 1.273 Na marwolaeth na dim tristwch, Ond llawenydd a dedwyddwch.

Oh hiraetha am gael hedfan I'r wlâd lawen hon y••••••••an, At dy Brynwr Christ a'th Briod, Mae dy Neithor yndi yn barod.

〈…〉〈…〉 dlwsse, 〈…〉〈…〉 addas, 〈…〉〈…〉 briodas.

〈…〉〈…〉ynnon Dafydd 〈…〉〈…〉 daigreu cystydd, 〈…〉〈…〉 gwir ddifeirwch, 〈…〉〈…〉 ••••ist, Gwiriondeb, Heddwch.

* 1.274

Gwisc Sancteid drwydd Christ am danad, A'i Gyfiawnder yn lle trwssiad; Pleth dy wallt mewn gras a gobaith, Hardda 'th frest a chariad perffaith.

* 1.275Cais dy lamp a Nynn dy Ganwyll, Dwg 'th lusern olew didwyll, Gwilia, Gwarchod a Gweddia Nes dêl Christ, na chwsc na * 1.276 slwmbra.

Deffro, disgwyl am dy Briod, Llef am dano nes i ddyfod; Fel yr Hydd na orphwys freifad, Nes del Christ dy Briod attad.

Dywaid wrtho dere weithian, Dere Arglwydd, dere yn fuan, Dere Jesu Grist fyng hariad, Dere tynn fy enaid attad.

* 1.277 I'th ddwy ddw〈…〉〈…〉 Yr wi yn brydd yn 〈…〉〈…〉 Cans ti prynaist Duw 〈…〉〈…〉 Dwg ef weithian i'th 〈…〉〈…〉

Ymddiddan arall rhwng y 〈…〉〈…〉 a'i enaid am ofni marwo〈…〉〈…〉

O Fy Enaid dywaid immi Mewn pryssurdeb, pam ir ofni Fynd at Grist a'i wir Angelion, Or byd brwnt a'i holl drallodion?

Tost a thrwm yw gorfod gadel Gwraig a phlant a ffryns a chenel, Tai a Thir a Da a Dodren, Heb eu gweled mwy arachefen.

O f' anwylyd cymmer gyssur, Di gae olud mewn mwy fessur, * 1.278 Suwrach ffryns a gwell cyfeillion, Gida Christ a'i wir Angelion.

Os dy Blant a ofna 'r Arglwydd, A'i wasnaethu mewn Sancteiddrwydd, Di gae weld dy Blant drachefen, Mewn Gogoniant yn dra llawen.

Yn lle ffryns a mwyn gyfeillion, Di gae 'r Sainct a'r holl Angelion i'th fawthan a'th gywir garu, A'th Blant eilchwaith i'th ddiddami.

〈…〉〈…〉 bobol 〈1 line〉〈1 line〉 〈…〉〈…〉 Tâd ymddifad 〈…〉〈…〉 Alwad.

〈…〉〈…〉 dy olud, 〈…〉〈…〉 sydd gennyd: 〈…〉〈…〉 dy feder 〈…〉〈…〉 ••lexander.

〈…〉〈…〉 neuadd lwyd-las, 〈…〉〈…〉 oedd dai o * dôpas, 〈…〉〈…〉 o berls i gwneuthur 〈…〉〈…〉 fel y gwydyr.

〈…〉〈…〉 ••aetha am dy diroedd, 〈◊〉〈◊〉 Berllanneu na'th winllannoedd: ••ae 'Mharadwys dir sydd deccach, ••frwyth sydd well a gardd † araulach.

Na wna * gownt am Aur nac Arian, Mae 'n y nefoedd Aur i † ddamsian, Perls a Gemms yn gweithio 'r gwelydd; * 1.279Aur yn pafio 'r holl heolydd

Na wna bris am vn o'th swydde, Mae 'n y nefoedd fwy o radde: * 1.280Y mae'r gwaetha fyndi'n ffeiriad Ac an frenin mawr ei alwad.

Na wna bris am ddillad gwychion, * 1.281Mae ym-haradwys wiscoedd gwynion; Yn disclerio ar dy gefen, * 1.282Mewn Gogoniant fel yr haul-wen.

* 1.283Na wna bris o'th fwyd newynllyd, Mae ym-haradwys bren y bywyd, Manna yn fwyd, 'qua-vitae † 1.284 'n ddiod, Gwledd heb ddiwedd, oes heb ddarfod.

Na wna bris 〈…〉〈…〉 Rhwn sydd ym〈…〉〈…〉 Mae 'n y nefoedd 〈…〉〈…〉 Sydd yn para yn 〈…〉〈…〉

Na wna gownt o d〈…〉〈…〉 Ond ymgweiria am 〈…〉〈…〉 Fyng yn rhwydd trwy 〈…〉〈…〉 I lawenydd Christ d〈…〉〈…〉

Lle mae mwy o wir esmw〈…〉〈…〉 A dedwyddwch ar dy fed•• Nag all calon dyn chwennyc•• 〈◊〉〈◊〉 Nac vn tafod i fanegu.

Dôs gan hynny, dôs yn llawen, Dôs at Christ dy Ben dy Berche•• Gado'r byd a'r maint sydd yntho Mam a thâd i fyned atto.

Yn lle 'r pethau darfodedig A † geist ymma gantho eu benthig, Di gae bethau na ddarfyddant I Meddiannu mewn gogoniant.

Di gae iechyd heb ddim nychdod Ac esmwythder heb ddim trallod, Gwir Lawenydd heb ddim tristwch, Oes heb ddiwedd mewn dedwyddwch.

Ni chaiff clwyf na haint na dolur,* 1.285 Newyn, syched nac Anghyslur, Trallod, Tristwch, ochain, wylo Nac vn gelyn mwy dy flino.

Di gae fyw mewn mawr Lawenydd A dedwyddwch yn dragywydd, Ym-mlith milioedd o Angelion, I foliannu d'Arglwydd tirion.

〈…〉〈…〉cha.

〈…〉〈…〉awe 〈…〉〈…〉 bethe? 〈…〉〈…〉ddu, 〈…〉〈…〉 cennadu.

〈…〉〈…〉 au lygad 〈…〉〈…〉 Christ dy Geidwad: 〈…〉〈…〉ryd i'th gyfrwyddo 〈…〉〈…〉 fyned atto.

〈…〉〈…〉 ••rr yn erbyn ofn Angeu: Ar daioni 〈…〉〈…〉 fod oddiwrth * 1.286 dduwiol farwolaeth.

〈…〉〈…〉! na wyddad dyn pa ddonieu 〈…〉〈…〉 Sydd yn dwad oddiwrth Angeu, ••••th nid ofnei o'i ddyfodiad; Ond fe lefe am ei ddwad.

Y mae Angeu 'n gwneuthur diwedd Ar ein cystydd a'n hanwiredd: Ac yn dwyn o Fôr trafferthwch Ddyn i'r Porthladd o ddedwyddwch.

Y mae Angeu 'n tannu 'n gwely, Gwedi 'n trafferth inni gyscu; Ac yn rhoddi mawr esmwythder Gwedi 'r trallod tôst a'r blinder.

Y mae Angeu 'n claddu 'n beiau, Ein clefydion a'n doluriau, Fal na ddichon pechod mwyach Nac vn clefyd flino ym-hellach.

Y mae Angeu 〈…〉〈…〉 Lawer pryd rhag g•• 〈…〉〈…〉 A ddigwydda yn 〈…〉〈…〉 Ar eu gwlâd ac ar 〈…〉〈…〉

Mae e'n tynnu rhai 〈…〉〈…〉 Sydd ym-misc câs 〈…〉〈…〉 Rhag ir rhain eu hud•• 〈…〉〈…〉 Ac i weithio 'r peth nas 〈…〉〈…〉

Y mae Angeu 'n diosc dynion 〈…〉〈…〉 O'u hen frattieu sarnllyd brwn 〈…〉〈…〉 I ddillattu 'r rhain yn halaeth, 〈…〉〈…〉 Mewn hardd wiscoedd Jechydwri 〈…〉〈…〉

Mae 'o rhyddhau yr enaid hyfryd O'r carchardy tywyll tomlyd, I gae i gweld goleuni 'r Arglwydd, Ai wasnaethu mewn perffeithrwydd.

Y mae Angeu * toc yn dattod Enaid o'r corph caeth i bechod, Ac heb aros yn cysylltu Hwn a'i Briod mawr Christ Iesu.* 1.287

Y mae Angeu 'n tynnu dynion I'r nef ole at Angelion,* 1.288 O'u ty candryll sydd es dyddie, Ym-mron cwympo ar eu penne.

Mae e'n tynnu maes o Sodom I'r mynydd-dir rhag y * 1.289 Storom, Ac yn mynd o'r Aipht i Ganaan A'r rhai duwiol yn ddiofan.

Y mae Angeu 'n tynnu dynion O'r byd hwn i gael y Goron,* 1.290 A bwrcassodd Christ trwy Angeu I'r rhai ffyddlon a'i gwasnatheu.

〈…〉〈…〉 yd, 〈1 line〉〈1 line〉 〈…〉〈…〉 ch, 〈…〉〈…〉 ddedwyddwch.

〈…〉〈…〉 Angeu 〈…〉〈…〉 or ddeheu 〈…〉〈…〉 allod, 〈…〉〈…〉 lys y drindod?

〈…〉〈…〉ns di rinwedde, 〈…〉〈…〉od ofni Ange: 〈…〉〈…〉ned vn † gwir gristion, 〈…〉〈…〉 Ange i gael ei Goron.

〈…〉〈…〉 Iawr glôd ddydd marwolaeth y cyfiawn.

DYdd ein † 1.291Iubil a'n gollyngdod, Dydd ein rhydd-did o bôb trallod, Dydd sy'n gollwng ein eneidie O'r carchardy yw dydd Ange.

Dydd ein Neithor a'n Priodas A Christ Jesu 'r gwir Fessias, Dydd ein gwledd a'n * 1.292 coronasiwn Yw 'n dydd diwedd os ystyriwn.

Dydd sy'n gorphen ar ein gyrfa, Dydd sy ein tynnu o gyfyngdra, Dydd sy'n talu ein Cyfloge, Dydd y * 1.293 gôl yw dydd ein Ange.

Dydd sy ein 〈…〉〈…〉 At fab Duw yr h•••• 〈…〉〈…〉 Dydd sy'n rhoddi 〈…〉〈…〉 Yw dydd Ange i † 〈…〉〈…〉

Gweddi yn cyfar〈…〉〈…〉 pethau rheita i ceis•••• 〈…〉〈…〉 arnynt mewn 〈…〉〈…〉

DUw'r diddanwch llaesa 〈…〉〈…〉 Tâd tosturi rho imi esm 〈…〉〈…〉 Meddig pôb clwyf Jacha nolu 〈…〉〈…〉 Jesu mab Duw rho im gyssur.

Tyn fi o dywyll Deyrnas Satan, Ac o bôb dallineb allan, Fal y gallwi weld fy mhechod A llonyddu fyng hidwybod.

Gwna fel Dafydd im * 1.294 repento, Gwna fel Magdalen imi wylo, Gwna fel Ninif mi gydnabod A 'mofydio am fy mhechod.

Gwna 'mi geisio † 1.295 pardwn gennyd 〈◊〉〈◊〉 Manasses yn ei ofyd, Ac ymbilio am drugaredd, Megis Peder am f'anwiredd,

Gwna 'mi gredu fôd im bardwn,* 1.296 Gwedi selu a gwaed dy † 1.297 bassiwn, A bôd F'enaid gwedi olchi Yn dy waed oddiwrth ei frynti.

〈…〉〈…〉 ••••inder. 〈…〉〈…〉 〈…〉〈…〉 ••ed gennyd 〈…〉〈…〉 ••efyd, 〈1 line〉〈1 line〉 〈…〉〈…〉 yn ore.

〈…〉〈…〉 Ezekias 〈…〉〈…〉 ••••ibio a'i berthynas, 〈…〉〈…〉 ••eb at y pared 〈…〉〈…〉 y holl ymddiried.

〈…〉〈…〉 ••wl am y cyfri 〈…〉〈…〉 sydd raid im roddi 〈…〉〈…〉aith a'r geiriau ofer, 〈…〉〈…〉isaf râs mewn amser.

〈…〉〈…〉 im wrando ar dy fengyl, 〈◊〉〈◊〉 * bromeision yndi yn rhigil: Gwna im ddala gafel ffyddlon Ar dy addewid a'th bromeision.

Gwna im feddwl am y bywyd Yr âf iddo ar fyrr ennyd, Lle mae Sabboth o esmwythder Heb na chûr na phoen na blinder.

Gwna im wadu 'r byd twyllodrys, A'i oll wagedd anwireddys Ac ymgweirio ddwad attad Yn ddiaros (anwyl Geidwad.)

Gwna im offrwm heb ddeffygio Gorph ac enaid yn dy ddwylo, Ac ymbilio hyd y diwedd Am dy ffafar a'th drugaredd.

Diddanwch rh•••• 〈…〉〈…〉 yn erbyn 〈…〉〈…〉

O Fy Enaid pan 〈…〉〈…〉 Faint dy bech•••• 〈…〉〈…〉 Lle bu 'r Jesu farw 〈…〉〈…〉 I'th ryddhau oddwrth 〈…〉〈…〉

Pam i hofni farn y Bar•••••• 〈…〉〈…〉 Christ yw'th Twrneu a'th 〈…〉〈…〉 Mab y Jestys trwy farwolaet•• A'th ryddhaodd o ddamned••

Ni chondemn th dragwyddol Vn a gretto i Grist yn fywiol: Ond hwy * bassant, wrth eu sym•••• O farwolaeth i wir fywyd.

O fy Enaid ymlonydda, Dy Dduw grassol a'th gyfiawna: Pwy all gwedyn dy gondemnio? Mae Christ drossot gwedi hoelio.

Christ a'i waed a ylch dy bechod, Ac a'th wnayff mor wynn ar manod; Er dy fôd mor gôch ar scarled Christ a'th ylch mor wynn at foled.

Yr haul a rywlla 'r cwmwl tewa, Sebon ylch y dillad brynta: Rhinwedd Christ a gudd dy frynti,* 1.298 Ei waed a'th ylch mor wynn ar lili.

Duw faddeuodd bechod peder, Rhyfyg dafydd a'r mab ••fer, Rhwyf Manasses ai hôll feie, Duw a fadde 'th bechod † 1.299 dithe.

〈1 line〉〈1 line〉 〈…〉〈…〉 ••oelion, 〈…〉〈…〉 ••de; 〈…〉〈…〉 ••••e.

〈…〉〈…〉 ••m faddeuant 〈…〉〈…〉 ••••••dau.

〈…〉〈…〉 ••••n am creaist, 〈…〉〈…〉 ••eidwad 'rhwn am prynaist; 〈…〉〈…〉 ••ryd, O'r gwir drindod, 〈…〉〈…〉 maddeu mhechod.

〈…〉〈…〉 'rhwn am prynodd, 〈…〉〈…〉 peth a'th foddlonodd, 〈…〉〈…〉 oll a chwbwl 〈…〉〈…〉 ••hoi maes o'th feddwl.

〈◊〉〈◊〉 i waed fy mai am Mrynti: 〈◊〉〈◊〉 fy mhechod yn ei weli: ••••dd fyng wradwydd a'i gyfiawnder: ••••dde im fy hôll ddiffeithder.

〈◊〉〈◊〉 fy enaid o gylch gwmpas 〈◊〉〈◊〉 ••••••isc sanctaidd y briodas, 〈◊〉〈◊〉 fi'n barod ddwad attad, O fy Nghrist mewn gweddys drwssiad.

Dôd dy Angelion im castellu, Nâd i Satan fyng orchfygu, Cadw f'enaid yn dy ddwylo Nâd Grist i'r llew i * 1.300 llarpio.

Pan i delwi i'r † 1.301 Barr i atteb, Gar dy fron am f'annuwioldeb, Gwared f'enaid er mwyn Jesu, Na ro i mi o'r farn wi'n haeddu.

Cymmer Ange•• 〈…〉〈…〉 Yn iawn itti am 〈…〉〈…〉 Pe gondemnwyd 〈…〉〈…〉 Er ei fwyn na dda〈…〉〈…〉

Haeddais Angeu, ha〈…〉〈…〉 Haeddais farn rhagr•••••• 〈…〉〈…〉 Duw na ddoro 'r hyn 〈…〉〈…〉 Rho i mi 'r hyn a haed 〈…〉〈…〉

Fe gyflawnodd drosswi 〈◊〉〈◊〉 yg〈…〉〈…〉 Fe 'th foddlonodd drosswi yn 〈…〉〈…〉 Fe groes hoeliwyd am fy mry•••••••• Er ei fwyn rho bardwn immi.

Nid oes genni na Sancteiddrwydd, Na chyfiawnder, na pherffeithrwyd Nac ymwared, iawn, na swccwr Ond sydd gennyd Christ fy Mrhynw••

Christ yw yng homffordd, Christ yw yn Christ yw yng obaith yn fyng waywyr, Christ yw fhelpwr ar awr Ange Christ yw yng Heidwad ddydd diale.

Fe fu farw yn anhyfryd, Er pwrcassu immi fywyd: Er yr Ange a ddioddefwys, Duw dwg f'enaid i Baradwys.

Gweddiau byrron i'r clâf iw har∣feru fel y bô achos.

DUw rho glûst i wrando yng weddi,* 1.302 Duw rho d'ysbryd im comfforddi, Duw rho olwg ar fy nolur, A'th law rassol llaesa yng waywyr.

〈1 line〉〈1 line〉, 〈…〉〈…〉 fodi.

〈…〉〈…〉wnder, 〈…〉〈…〉 dy ddigter: 〈…〉〈…〉 fy mhechod, 〈…〉〈…〉 Hydwybod.

〈…〉〈…〉 Angeu gwirion, 〈…〉〈…〉 farn echryslon, 〈…〉〈…〉 dod rhwng cyfiawnder 〈…〉〈…〉 am diffeithder.

〈…〉〈…〉 waed gwna heddwch etto, 〈…〉〈…〉th Dâd sydd gwedi digio, 〈…〉〈…〉 iffodd ei ddigofaint, 〈…〉〈…〉do mlinder cymmaint,

〈…〉〈…〉yf o Grist cryfhâ fi, 〈…〉〈…〉ann a chlaf fy Nuw Jacha fi, 〈…〉〈…〉wm a thrist ac ofnus ddigon 〈…〉〈…〉ha fy ffydd a chwyn fyng halon.

〈…〉〈…〉 'r diddanwch llaesa mlinder, 〈…〉〈…〉 ••osturi Rho i mi 'smwythder, 〈…〉〈…〉 dyg pob clwyf Jachâ nolur, Jesu mab Duw rho im gyssur.

Llaesa mlinder,* 1.303 dofa nolur, Gwêl fy mhoen, athorr fyng waywyr, Trefna niwedd, penna 'n rhallod, Dwg fi attad, rwi 'n dy warchod.

* 1.304O fy nghrist cerydda Satan, Cadw f'enaid rhag ei safan, Cynnal fi a'th hael-wych ysbryd Dwg fi attad i'r gwir fywyd.

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

〈1 page〉〈1 page〉

Notes

• * 1.1

  Jo. 1.1, 3, 10. Dihar 8.22 &c. Jo. 5.7 Phil. 〈…〉〈…〉
• * 1.2

  Rhuf. 9.5
• * 1.3

  Phil. Joh. Heb Ma〈…〉〈…〉
• * 1.4

  Mat ••.18.
• * 1.5

  Luc. 1.35.
• * 1.6

  Ydynt. Rhuf. 1.3, 4.
• * 1.7

  Cafwyd.
• † 1.8

  Carneidd. Luc. 2.
• * 1.9

  Brenin.
• * 1.10

  Luc. 2.7.
• * 1.11

  Gwebdra.
• * 1.12

  Luc. 2.
• * 1.13

  Yr eneiniog Christ.
• † 1.14

  Gyhoeddu.
• † 1.15

  Caniadau.
• * 1.16

  Mat. 3.
• * 1.17

  wybodaeth
• * 1.18

  Mich. 5.2.
• * 1.19

  Mat. 2.9.
• * 1.20

  Teg.
• * 1.21

  Rhagorol.
• † 1.22

  Cyttûn.
• * 1.23

  Mat. 2.
• * 1.24

  Luc. 2.51.
• * 1.25

  Luc. 2.42, 46, 47.
• * 1.26

  Ymressym∣mau.
• † 1.27

  Rhyfeddu.
• * 1.28

  Luc. 3.
• * 1.29

  C••r••eidd.
• * 1.30

  C••mp••.
• * 1.31

  Mat. 4.
• † 1.32

  Cu••••••p.
• * 1.33

  Mat. 4.23.
• * 1.34

  Joan 2.
• * 1.35

  Mat. 11.5.
• † 1.36

  Gormodedd.
• * 1.37

  Swn.
• * 1.38

  Mar. 6.
• * 1.39

  Luc. 7. & 8. Jo. 11.
• * 1.40

  Mat. 14.
• * 1.41

  Luc. 5.
• * 1.42

  Mat. 4.24.
• * 1.43

  Luc. 22.
• * 1.44

  Yn ebraydd
• * 1.45

  1 Pet. 2.22. Jo. 8.46.
• * 1.46

  Mat. 26.15.
• * 1.47

  Mat. 26.
• * 1.48

  Holan.
• * 1.49

  Mat. 26.63.
• * 1.50

  Eglur.
• * 1.51

  Mat. 26.
• * 1.52

  Mar. 14.6••
• * 1.53

  Greul••n.
• * 1.54

  Mar. 15.
• * 1.55

  Mat. 17.
• * 1.56

  Nes marw.
• † 1.57

  Fslangellu.
• † 1.58

  Dihatru.
• * 1.59

  Dihatru.
• * 1.60

  Jo. 19.17.
• * 1.61

  Act. 8.32.
• * 1.62

  Eph. 5.2.
• * 1.63

  Luc. 23.34, 46.
• * 1.64

  Fe waredir y sawl y grede yntho, ac y ddychwelant atto a'u holl galonna•• od∣diw i h••en pe∣chodau 'i was∣naethu ef mewn cyfiawn∣der a Sanct∣eiddrwydd o hynny allan holl ddyddiau eu byywyd. Luc 1 74, 7••. Jo. 3.36 〈◊〉〈◊〉. 11.23. Esay 55.7.
• * 1.65

  Drwg chwant.
• * 1.66

  Preg. 12.1.
• * 1.67

  Dihar. 22.6.
• † 1.68

  Gwin.
• * 1.69

  Gwanwyn.
• * 1.70

  ryngu bodd.
• * 1.71

  Jer. 13.23.
• * 1.72

  Dynio•• duon.
• * 1.73

  Dan. 1.
• * 1.74

  〈◊〉〈◊〉. 22.1, 2.
• * 1.75

  ☞
• * 1.76

  2 Tim. 3.15
• * 1.77

  Luc. 4.16. Luc. 2.
• * 1.78

  Psal. 119.105.
• * 1.79

  Jo. 5.39.
• * 1.80

  Rhuf. 6.23. Deut. 28.15.
• * 1.81

  Tragywy∣ddol.
• * 1.82

  Ezek. 〈…〉〈…〉
• * 1.83

  Act. 3.19.
• * 1.84

  Dihar. 28.13
• * 1.85

  Drwg chwantau. Luc. 13.3.
• * 1.86

  Jer. 31.19, 20. Psal. 32.5.
• * 1.87

  Jac. 4.14.
• * 1.88

  Ymbaratoi.
• † 1.89

  Afwria∣dodd.
• * 1.90

  〈…〉〈…〉 ••yfod i mewn.
• † 1.91

  Ddispyddu.
• * 1.92

  2 Pet. 2.22.
• * 1.93

  Eph. 4.22, 23, 24. 1 Pet. 1.14▪ 15, 17.
• * 1.94

  Psal. 55.17.
• * 1.95

  Psa. 19.7, 8. Rhuf. 8.13, 14.
• * 1.96

  Psal. 119.9, 104.
• * 1.97

  Psal. 119.99, 100.
• * 1.98

  Psal. 19.11.
• * 1.99

  1 Sam. 2.30.
• * 1.100

  1 Bren. 17.6
• * 1.101

  ☜
• * 1.102

  Esay 43.7.
• * 1.103

  Psa. 139.18
• * 1.104

  Achosion.
• † 1.105

  Cofidiau.
• * 1.106

  Ier. 10.15.
• * 1.107

  Dan. 6.10.
• † 1.108

  Llys.
• * 1.109

  Gen. 39.3. Dan. 6.3.
• * 1.110

  Psal. 139.7. Jer. 16.17.
• * 1.111

  Mat. 7.12.
• * 1.112

  Yn rhoi rhydd-did.
• † 1.113

  Barn.
• * 1.114

  Ofalus.
• * 1.115

  Psal. 34.10.
• * 1.116

  Ryngu bodd.
• * 1.117

  Llawenhd.
• * 1.118

  Dihar. 16.18 Dih. 30.17.
• * 1.119

  1 Thess. 4.3, 4. 1 Cor. 6.15.
• * 1.120

  Trachwant
• * 1.121

  1 Cor. 6.19. Esay 28.1, 7, 8. Dihar. 23.29, &c. Mar. 22.
• * 1.122

  Gal. 6.10
• * 1.123

  Yn gwa hardd. Deut. 5.••▪
• * 1.124

  Siccr.
• * 1.125

  Maddeuant
• * 1.126

  〈…〉〈…〉aseu.
• * 1.127

  enb〈…〉〈…〉
• † 1.128

  an〈…〉〈…〉
• * 1.129

  Sicc••
• * 1.130

  Psal. 121.4.
• * 1.131

  Eph. 6.11.
• * 1.132

  Arfau.
• * 1.133

  Bendith.
• * 1.134

  Dedwydd∣wch.
• * 1.135

  Luc. 5.5.
• * 1.136

  Bod 〈◊〉〈◊〉 ddi∣orphwys.
• * 1.137

  Trafel.
• * 1.138

  Mat. 14.••
• * 1.139

  Act. 27.35.
• * 1.140

  Deut. 8.10.
• * 1.141

  Gen. 9.21. Gen. 19.33.
• * 1.142

  Disgwyl.
• * 1.143

  Luc. 14.13, 14.
• * 1.144

  Wynebpryd.
• † 1.145

  Y sydd yn paratoi dro∣som.
• * 1.146

  Psa. 145.15
• * 1.147

  Frys.
• * 1.148

  Ofaln.
• † 1.149

  Ei lun a'i ddelw:
• * 1.150

  Esgeulus∣dra.
• * 1.151

  Diffyg.
• * 1.152

  Dôf.
• * 1.153

  Psal. 147.8.
• * 1.154

  Foethus.
• * 1.155

  Help.
• * 1.156

  Ymddiried.
• * 1.157

  Gofal.
• * 1.158

  Foethus.
• * 1.159

  Chwan.
• † 1.160

  Neuadd∣dy.
• * 1.161

  Datc. 7.15, 16.
• * 1.162

  Cynnal.
• * 1.163

  ☞
• * 1.164

  Psalm
• * 1.165

  Hyfryda.
• * 1.166

  Llawen iawn.
• † 1.167

  Trigfa
• * 1.168

  Eph. 4.25.
• * 1.169

  Achwyn.
• * 1.170

  Twr.
• † 1.171

  Arglwydd.
• * 1.172

  Psal. 46.1.
• * 1.173

  Attal.
• † 1.174

  Amddiffyn∣fa.
• * 1.175

  Rhaffau llong.
• † 1.176

  Tywydd garw.
• * 1.177

  Boddi. Psal. 50.15.
• * 1.178

  Dyfod.
• * 1.179

  1 Bren. 19.
• * 1.180

  Mat. 7.15.
• * 1.181

  Gwallgofus.
• * 1.182

  Mat. 15.
• * 1.183

  Cythrael.
• † 1.184

  Ymddiried.
• † 1.185

  Ymbiliodd.
• * 1.186

  Gosal.
• * 1.187

  Nas••▪
• * 1.188

  Caeodd.
• † 1.189

  Morbysg mawr.
• * 1.190

  Deut. 28.22.
• * 1.191

  Hos. 6.1.
• † 1.192

  Heddycha.
• * 1.193

  Er raw gwa∣ed Christ yw'r iawn am bechod, 1 Pet. 1.18, 19. etto mae'n rhad ir sawl a ddis∣gwyliant am leshad odiwrtho, gredu yntho a bod yn edifeiriol, waith bod Duw wedi gorchymym i ni ddyfod y modd hynny atto trwy ei fab: Jo. 14.6. 1 Jo. 3.23. Jac. 4.9. Ond er y dylem ni a∣laru, etto na thybygwn fod ein deigre yn iawn am ein pechodau.
• * 1.194

  Mat. 7.7.
• * 1.195

  Act. 3.19.
• * 1.196

  Psal. 32.5.
• * 1.197

  Rhyddhâd.
• * 1.198

  Deut. 28.2.
• * 1.199

  Awyr, awel.
• * 1.200

  Pennaethi∣aid vwch na thywysogion.
• † 1.201

  Arch.
• † 1.202

  Diotta, bwytta gor∣modd.
• * 1.203

  Shiawns.
• * 1.204

  〈…〉〈…〉s. 6.1.
• * 1.205

  〈…〉〈…〉b. 12.10.
• * 1.206

  〈…〉〈…〉eb. 12.6.
• * 1.207

  Hos. ••5.10, ••.
• * 1.208

  Deut. 28.
• † 1.209

  Cystyddio.
• * 1.210

  〈…〉〈…〉edi ••y
• * 1.211

  Acts 3.19.
• * 1.212

  Os bydd hynny er daioni i'th enaid ti.
• * 1.213

  Mat. 4.24.
• * 1.214

  Amddi∣ffyniad.
• * 1.215

  Exod. 34.6, 7.
• * 1.216

  Edifaru.
• * 1.217

  Psal. 119.71
• * 1.218

  〈…〉〈…〉 on 〈…〉〈…〉 bwyst〈…〉〈…〉 yw o fod wedi yn cimryd trwy Grist i fod yn blant i Dduw) yw ffydd yn Grist, galar am bechod, troad oddiwrth be∣chod, gwir ga∣riad at y sawl sydd yn ofni Duw ynghyd a chadw ei or∣chymynion ef: oni fydd dyn mewn rhw fe∣sur a'r pethau hyn yndo, ni ddichon ef gas∣glu oddiwrth ei glefyd a'i gystydd ei fod ef yn blentyn i Dduw. Jo. 1.12. Mat. 5.4. 1 Jo. 3.8, 9, 10▪14. ac 1 Jo. 2.3, 4.
• * 1.219

  〈…〉〈…〉n.
• * 1.220

  Luc. 10.
• * 1.221

  Job 13.15.
• * 1.222

  Datc. 1.18.
• * 1.223

  Phil. 1.23.
• * 1.224

  2 Tim. 4.8.
• * 1.225

  Cipio a'i dryllio.
• † 1.226

  Pan lefaro 'r gwenidog allan o air Duw, mae Christ yn lle∣faru trwyddo
• * 1.227

  Geryddu.
• * 1.228

  Wella.
• * 1.229

  Jaco. 5.14, 15, 16. 〈…〉〈…〉 ond aberth y•• annuwiol sydd ffiaidd. Diha••. 15.8.
• * 1.230

  Chwilio.
• * 1.231

  Ddangcs.
• * 1.232

  Ni bydd y claf nes i fod yn gadwedig ••r cael cyngor y gwenidog oni wna ef a•• ei ol e Jac. 1.22. Ac oni fydd y cyn∣gor yn gyngor Duw hefyd.
• * 1.233

  Rhuf. 1.16.
• * 1.234

  Rhuf. 10.17
• * 1.235

  Trwy brege∣thiad y gair y mae f••y••d a 〈…〉〈…〉 fford•• 〈…〉〈…〉 yn dyfod ac am 〈…〉〈…〉 clafychu fe ddylit arferu gwrando 'r gair, rhag ofn y bydd 〈◊〉〈◊〉 ••hy hwyr yn ein clefyd i wneuthur felly. Ni ddylem ni oedi, a thybied taw pethau bychain yw ffydd ac edifeirwch a gwellhâd buchedd, o herwydd mae pob vn o'r rhain yn anghenrheidia i jechyd∣w••iaeth, ••oan. 3.36. Luc. 13.5. 1 Cor. 6.9. Heb. 12.14. Er mwyn Christ ystyriwch y pedwar lle hyn o'r Scrythur, a bernwch ynoch eich hunain, gan na el••ir bod yn gadwedig heb Edifeirwch a ffydd a newydd-deb buchedd (fel y mae 'r Sy••thurau hyn yn dangos yn eglur) onid yw yn ynfydrwydd i adel y pethau hyn heb eu ceisio hyd am∣ser ein clefyd? Fe fydd yr enaid y pryd hwnnw yn ymwrando â dolur ag afiiechyd y corph; ac o herwydd hynny yn anghymmwys iawn i w ando cyngor y gwenidog, ac i wneuthur yn ei ol fel y dylai. Nid ydym yn darllen ond am vn (sef y lleidir ar y groes) ag a wir edifa rhaodd yr awr ddiwethaf: am vn yr ydym yn darllen hynny, fel nad amheuo neb; ond nid ydym yn darllain ond am vn, fel na ryfygo neb a bod yn eon i oedi troedigaeth at Dduw hyd y•• awr ddiwethaf.
• † 1.236

  Meder.
• * 1.237

  I fod yn offe∣renau i iachau ••r enaid.
• † 1.238

  Frwnt.
• * 1.239

  adnewyddu.
• † 1.240

  Nattur.
• * 1.241

  Lladd.
• * 1.242

  Esay 38.21
• * 1.243

  Cy'rwyddyd 2 Cron. 16.12.
• * 1.244

  Bendith.
• † 1.245

  Cyfrwyddyd.
• * 1.246

  2 Bren. 5.
• * 1.247

  Mar. 8.23.
• * 1.248

  Cy••ro•• 2 〈…〉〈…〉
• * 1.249

  Deut. ••8.10 11, 12. Luc 19.31. 2 Bren. 1.16
• * 1.250

  Tw••ll.
• † 1.251

  dychymmyg
• * 1.252

  Cennad.
• * 1.253

  Twyllwyr.
• † 1.254

  Ba••chder d••rm••g.
• * 1.255

  Bzek. 33.11.
• * 1.256

  Amos. 4.10.
• * 1.257

  Mich. 6.9.
• * 1.258

  Psal. 6.1••
• * 1.259

  2 Sam. 2.6.
• * 1.260

  Hos. 6.1.
• * 1.261

  Arbed
• * 1.262

  Psal. 30.9, 12.
• † 1.263

  Edifaru.
• * 1.264

  Tost. Psal. 119.67, 70.
• † 1.265

  〈…〉〈…〉 edife〈…〉〈…〉 fydd wy 〈…〉〈…〉 Duw yn dy ga∣ru di a chariad o hyfrydwch; os drwg-ddyn a chariad o dosturi: ac felly, o herwydd cynddrwg yw'th gyflwr trwy bechu, mae e trwy glefydon, megis trwy amryw foddion eraill, yn ceisio'th droi di atto ei hunan, gan dosturio wrth dy enaid, ac felly yn ceisio 'th wella, fel nad elot i vffern. Os caledi dy galon a wnei di fel Pharo dan farnedigaethe Duw, gan esceuluso credu yn Grist ac edifarhau am dy bechod, a throi oddi∣wrthynt hwy, heb ofal gennit i fyw yn dduwiol yn sob•• ac yn gy∣fiawn, yna disgwyl am ddigofaint a dialeddau y fo mwy yn y byd hwn, Lev. 26 18. Ac os arbedir y cyfryw bobl ymma, bydded ••ys∣pys iddynt hwy, na ddihangant hwy ddim o ddialedd Duw yn y byd y ddaw. 1 Thest. 5.3. Luc. 13.5.
• * 1.266

  Ofalus.
• * 1.267

  gwyntyll.
• † 1.268

  Cylla.
• * 1.269

  Ni ddichon y dyn diras ddywedyd fel hyn wrth ei enaid, o her∣wydd os bydd ef marw yn ei bechod hed ffydd ac edifeir•••••• 〈◊〉〈◊〉 chaiff ef fyned i'r nefoedd 1 Cor. 6.9, 10. ac ám hynny tra fo yn aros ac yn byw yn ei bechod mae gantho achos i ofni. Edifa∣rha gan hynny a bydd ddyn newydd grasol gan ymheddychu a Duw trwy Grist, ac yno ti elli ddywedyd, O fy enaid pam i hofni, &c.
• * 1.270

  Luc. 16.22.
• * 1.271

  I ddisgwyl wrthyt.
• * 1.272

  Datc. 1.18.
• * 1.273

  Datc. 21.4.
• * 1.274

  〈…〉〈…〉 nid oes neb yn cael lleshad oddiwrth 〈…〉〈…〉 sydd yn credu yntho ac sydd yn alarus 〈…〉〈…〉 pechodau, ac mewn pryssurdeb yn ymroi 〈…〉〈…〉 ffyrdd drygionus ac i fyw yn sanctaidd ac 〈…〉〈…〉 ol ei ewyllys ef; Er mewn Christ na Thwyllwch 〈…〉〈…〉 trwy ddywedyd heddwch wrthych eich hunain 〈…〉〈…〉 Duw yn dywedyd felly. Datc. 1.5. Rhuf. 5.1. Act. ••at. 5.4. Esay. 55.7. Heb. 5.9. Esay 57.21.
• * 1.275

  Mat. 25.
• * 1.276

  Heppian.
• * 1.277

  〈…〉〈…〉 hydorus offrwm dy enaid 〈…〉〈…〉 i'r nefoedd, Act. 7.59. L•••• 〈…〉〈…〉 heb roi vfydd-dod ir Arg•••••••••• 〈…〉〈…〉 hwy; ewch ymmaith oddiw•••••• 〈…〉〈…〉 wiredd. Luc. 13.27, 28. Gair 〈…〉〈…〉
• * 1.278

  Siccrach.
• * 1.279

  〈…〉〈…〉.21.
• * 1.280

  Datc. 1.6.
• * 1.281

  Datc. 19.8.
• * 1.282

  Mat. 13.43.
• * 1.283

  Datc. 22.
• † 1.284

  Dwfr y by∣wyd.
• * 1.285

  Datc. 21.4.
• * 1.286

  〈…〉〈…〉 y 〈…〉〈…〉 hyn yn canlyn mar∣wo••aeth y rhai drwg.
• * 1.287

  Phil 〈…〉〈…〉
• * 1.288

  2 Cor. 5.••••.
• * 1.289

  Temestl.
• * 1.290

  2 Tim. 4.6, 8.
• † 1.291

  〈…〉〈…〉 yn y 〈…〉〈…〉 hon∣•••• 〈◊〉〈◊〉 ••edd ri••∣oedd yr Israeliaid a wstlwyd yn dyfod yn rhydd i'r perchnogion▪ Ac hwyntau eu hunain yn dyfod allan yn rhyddion oddi tan ddw•••••• eu meistred. Lev. 25.
• * 1.292

  Dydd i gael y goron.
• * 1.293

  Nad pen ir yrfa redeg.
• * 1.294

  Pl〈…〉〈…〉 Jan 〈…〉〈…〉
• † 1.295

  Maddeu•••••• 2 Chron. 33.12.
• * 1.296

  Ephes. 1.7.
• † 1.297

  Dioddefa∣i••••.
• * 1.298

  Mat. 26.75. Psal. 51. ar, 2 Sam. 22.13. 2 Chron. 33.12, 13.
• † 1.299

  Os fel hwyn∣tau edifar∣hau ai, ac y creau di.
• * 1.300

  I thorri yn vffton.
• † 1.301

  O flaen yr orsedd∣fainge.
• * 1.302

  Am Esmwythder
• * 1.303

  〈…〉〈…〉 haws∣wad.
• * 1.304

  Am nerth ysbrydol.