Esponiad ar gatechism yr eglwys, neu, Ymarfer o gariad dwyfol, a gymmonwyd er llefhad Esgobaeth Baddon. Ac a gyfieithiwyd o'r saefonaeg (yn ôl ei gyntaf ofodiad allan) / gan William Foulkes ...

Esponiad Ar Gatechism yr Eglwys, &c.

Cwest.

BEth yw dy enw di?

Atteb.

N. neu M.

Cwest.

Pa ham yr wyt ti yn atteb wrth yr enw hwnnw, yn hy∣trach nac wrth dy gyfenw?

Atteb.

O herwydd hwnnw yw fy enw Christianogaidd i, ac a roddwyd i mi pan wnaed fi yn Gristion, ac sydd yn dwyn ar gôf i mi ddedwyddwch, ac hefyd Ddyledswydd Christion.

Cwest.

Ymmha le yr wyt ti yn dyscu∣dedwyddwch,* 1.1 a Dyledswydd Chri∣stion?

Atteb.

Yr atteb nesaf i gid sydd i m dyscu ddedwyddwch, a'r rhan arall or Catechism trosto, Ddyledswydd Christion.

Cwest.

Pwy a roddes yr Enw hwnnw arnat ti?

Atteb.

Fy-nhadau Bedydd am mammau Be∣dydd wrth 〈◊〉〈◊〉 m••dyddio, pan i'm gwnaethpwyd yn A••l••d i Grist, yn Blen••yn i Dduw, ac yn E••••••••dd Te••rnas Nef.

Cwest.

Dangos i mi oddi ymma dded∣wyddwch Christion.

Atteb.

Anhraethadwy yn hollawl yw Deddwyddwch Christion da, ûn ydyw efe sydd ganddo Grist yn Ben iddo,

Duw am ei Dâd, a'r nêf gyd a'r holl lawenydd a'r ogoniant, y rhai sydd oll yn dragywyddol, yn Etifeddiaeth iddo

Cwest.

Dangos i mi yn y Gwrth∣wyneb, gyflwr Christion drwg.

Atteb.

Trueni y Christion drwg Sydd annioddefus yn hollawl, y mae gan∣ddo Grist yn Elyn iddo, Diafol am ei Dàd, ac uffern, gyd a'i holl adfydau, a'i phoenau, ac anobaith, y rhai sydd oll yn dragywyddol, am ei farnedigaeth.

Cwest.

Pa Gyflwr o'r rhain wyt ti yn ei ddewis?

Atteb.

* 1.2Addoli yr wyf ddaioni Duw, yr hwn a roddodd O'm blaen i Ei∣moes ac Angau, fendith a Melldith; a 1.3 ac mewn tosturi mawr i'm henaid, a archodd i mi ddewis bywyd, ac a'm holl galon yr wyfi yn dewis bywyd, Sef bywyd tragywyddol

Cwest.

Onid oes laweroedd yn y bŷd y rhai y nt yn dewis angau?

Atteb.

Rhy eglur ydyw fôd rhai, y cyffelyb ydyw eithaf gwallgofiad ac ynfydrwydd pechaduriaid cildynnus, ac y dewisant hwy wasanaeth Diafol o flaen gwasanaeth Duw, ac Uffern o flaen y nêf, Damnedigaeth y cyfryw sydd yn hollawl o honynt eu hunain, * 1.4 a chan ddewis o honynt farwolaeth, Sef marwolaeth dragywyddol, y mae o'r cyfiawnaf gyd'a Duw roddi iddynt eu dewisiad.

Cwest.

Bendigedig fyddo Duw yr hwn a roddes iti râs, i wneuthur dewi∣said iawn; dywaid i mi pa beth sydd raid i ti ei wneuthur i gaffael yr hyn à ddewisaist, bywyd tragywyddol?

Atteb.

Yr hyn oll sydd arnafi yw wneuthur â gyfeirir i' ûn gair yn unic, a hwnnw yw cariad; dymma r' cyn∣taf a'r Gorchymmyn mawr, sydd yn cynnwys y lleill oll ynddo, y grâs pri∣odol Efangylaidd, a'r Gwirionedd tragywyddol a m siccrhâodd i, Gwna hyn a byw fyddi; fel os carwyf Dduw yn wir,* 1.5 caf fyw wedi fy serchu gan Dduw hyd dragywyddoldeb.

Cwest.

Dywaid i mi ymmha beth y mae Cariad Duw yn sefyll?

Atteb.

Cariad Duw sydd râs yw syn∣nied yn hytrach na dywedyd beth yw,* 1.6 fel nas gallwyf wneuthur ychwaneg na datcan yn drwsgwl beth yw; Gog∣wyddiad â thueddiad cyffredinol ydyw o'r dyn i gid, o'i holl galon, a'i enaid, a'i rymm, o'i holl nerthoedd ac affaethau, ac o eithaf eu gallu hwy oll att Dduw, megis ei bennaf, a'i unig, a'i berffaith, a i anfeidrol ddaioni.

Cwest.

A ddyscir y Cariad hwn o Dduw yn y Catechism?

Atteb.

Y Catechism wedi darfod iddo yn ei gychwynfa bresentio i n dewisiad ni ddedwyddwch Christion, sydd trwy∣ddo yn y rhannau eraill o honaw, i'n

athrawu yn ••••l••dswyddau Christion, trwy ba r•••• y mae y dedwyddwch hwnnw yw gaffael, y rhai oll à gryn∣hoir ynghariad Duw, yr hwn a ddy∣scir ymma yn llwybraiddiaf.

〈◊〉〈◊〉

••••mha hylybrwydd y mae 'r Catechism yn dyscu Cariad Duw?* 1.7

〈◊〉〈◊〉

Mewn hylybrwydd mor odi∣dog a naturiol, fel os trwy Gynnor∣thwy Duw, y gallwyf ddal arno yn ffy∣ddlon, ni byddafi yn ôl am gariad Duw.

C••••••••.

Eglura y Llwybreiddrwydd hwn i mi.

〈◊〉〈◊〉

Y mae i'm dyscu pa fodd y dy∣gir Cariad Duw allan pa fodd yr ar∣ferir ei â pha fodd ei cedwir.

〈◊〉〈◊〉

Dangos i mi yn fwy penno∣dol ym mha rannau or Catechism y cynnhwysir y pethau neilltuol hyn.

〈◊〉〈◊〉

Os dymunafi gariad Duw yn ddifrifol, rhaid i mi yn gyntaf fwrw allan o m Calon holl serchau Gwrth∣wynebol; ac yno ystyried yr anno∣gradau a'r achosion sydd yw gynnhyr∣fu, y Cyntaf a ddyscir yn yr Adduned yn y Bedydd, a'r olaf yn y Cr••••••.

Pan unwaith y dygir Cariad Duw allan, fy-ngofal nesaf i ydyw ymarferu ac ef, hynny sydd, trwy ddwyn allan ffrwythau neu affaethau cariad, y rhai oll a gynnhwysir yn yn y dèg Gorch∣ymmyn

Pan ddygir allan gariad duw yn fy

nghalon, a i roddi ar waith, fy nar∣bod diwaethaf i ydyw ei gadw, a'i Sic∣erhau a'r fywhau ef; cedwir ef trwy weddi; ffurf pa ûn yw Gwedeir 'r Ar∣glwydd; siccrheir ef trwy r Sacra∣mentau, y rhai y' nt wystlon Cariad, ac yn fwy pennodol y by wheir ef trwy r cymmun sanctaidd, yr hwn yw gwledd cariad, fol y mae i drefn eglur y Cate∣chism yn dyscu i mi godiad, mynediad rhagddo, â pheriffeithrwydd cariad dwyfol, yr hyn Duw o'i fawr druga∣redd a roddo i mi ras yw ddilyn.

Cw••st.

Dymuno yr wyfi ai Dduw ar iddo roddi i chwi y gràs yr y'ch yn gweddio am dano, fel y canlynoch y llwybreiddrwydd hwn a ch calon, yn gystal ac a'ch geiriau.

Atteb.

llawn fryd fy enaid i yw gwneuthur felly, ac hyderu yr wyf yn nuw y câf ei wneuthur.

Cw••st.

Dechreu sydd raid i ti ar Adduned a wnaethost yn dy fedydd,* 1.8 dywaid i mi,

Pa beth a wnaeth dy Dadau bedydd a'th fam∣mau b••••••dd yr am••er hwnnw tr••sot ti?

Atteb.

Hwy a addawsant a•• a addunasant dri pheth yn fy enw. Yn gyntaf, ymwrthod o honof â diafol, ac ai holl weithredoedd, a'i rodres, gorwagedd y byd anwir ••wn, a holl be∣chadurus chwantau y cnawd. A•• yn ail, bôd i mi gred•• i holl byngciau ffydd Grist. Ac yn dry∣dydd, cadw o honof wynfydedic ewyllys Duw

a'i ••••chymmynion, a rhodi•• yn yr unrhyw holl ••••y••••iau 〈◊〉〈◊〉 myw••••.

Atteb.

Ydwy•• yn wi••, a thrwy nerth Duw f••lly y gwnaf, a•• 〈◊〉〈◊〉 w••fi yn mawr ddiolch i n Tad nefol, am iddo 〈◊〉〈◊〉 ngalw i gyfr••w stat Je∣chydwriaeth, trwy J•••••• Grist, ein Jachawdr. Ac mi a a••••••l••gaf i Dd••w roddi i mi râd, môdd y ga••••wyf ar•••• yn yr unrhyw holl ddyddiau 〈◊◊〉〈◊◊〉.

Cwest.

Crybwyllir am yr addewidion o ffydd ac ufydd-dod, y rhai a wnae∣thost ti wrth dy fedyddio yn eu lleoedd priodol, pan ddelecht at y Credo, a'r dêg Gorchymmyn; y peth sydd yn awr o'th flaen di ydyw dangos pa fôdd y mae dy ymwrthodiad di yn barat∣tôus at gariad Duw.

Atteb

Fel nad iw holl radau penno∣dol ond cariad Duw, amrywiedig trwy wahanol rannau a pherthynasau, felly nid ydyw holl bechodau pennodol ddim ond trachwant, neu serch ar ûn creadur neu arall, mewn cyd-ymgais a chariad Duw, neu wrthosod yw er∣byn, yn awr yr holl Greaduriaid yr ym m yn gosod ein cariad arnynt, a gyfeirir i'r tri hyn, Diafol, y Byd, a'r cnawd, a rhaid i m calon i ei gwaghâu o'r serchau aflan ymma, cyn iddi hi fôd yn gallel croesawu pûr gariad i Dduw.

Cwest.

Os gwyddost arnat dy hun, i ti groesawu y serchau aflan hyn, a ha∣logi 'r adduned yn dy fedydd, ac ym wrthod a Duw yn dy galon, yn lle ymwrthod a'i elynion ef, pa beth sydd raid i ti ei wneuthur i ail caffael ffafor Duw a gollaist, ac i'th waredu dy hûn oddiwrth y llîd sydd i ddy fod?

Atteb.

Rhaid imi yn hollawl edifar∣hâu am holl dorriadu o'm hadduned a i adnewyddu yn ddifrifol.

Cwest.

Eglura dy edifeirwch am ei dorri?* 1.9

Atteb.

Yr wyf yw egluro fel hyn. O Arglwydd Dduw, gyda gwŷlder a ga∣lar, a chywilydd wyneb, yr wyf yn addef ac yn cydnabod a th drugaredd a'th ddaioni anfeidrol di tu ac attafi, fy ni∣ystyrwch a'm hanniolchgarwch anfeid∣rol inneû tuag attat ti

Ti Arglwydd anfeidrol mewn dai∣oni â graslonrhwydd, a fu wiw gennit o'th râd drugaredd dy hûn, fy ngharu i yn gyntaf, i godi i fynu fy nghariad arnat ti drachefn; bid gogoniant i ti.

Rhyngodd bodd i ti Arglwydd, o bechadur truan, fy ngwneuthur i yn aelod o m Hachubwr, yn blentyn i ti dy hûn, ac yn etifedd y nefoedd; bid gogoniant i ti.

Myfi yn anfeidrol yn enwir ac ann∣heilwng, a ddiystyrais, ac a lyssais, ac

a fforflettiai•• yr holl fendithion anfe∣idrol, i'r rhai y rhoddwyd imi halw trwy fy medydd; arglwydd tragarhà wrthif

Gwae fi y•• truan f••l ac ••r wyfi tor∣rais fy hûn trwy fy mhechodau, oddi wrth fôd yn wir aelod o gorph dirge∣ledig Christ, ac oddi wrth yr holl ddylanwadau grasus, a allaswn i eu go∣feru oddi wrth fy und••b ac ef; Ar∣glydd trugarhà wrthif

Gwae fi, ys truan fel ac yr wyfi, collais trwy fy aml droseddiadaû, yr yspryd sanctaidd hwnnw o fabwysiad, trwy ba ùn y gallaswn i fôd yn blen∣tyn i ti o Dduw a th alw di yn dàd, ac à aethum vn fab digofaint Ar∣glwydd trugarhà wrthif.

Gwae fi, ys truan fel ac yr wyfi, ymwrthodais wrth fy annuwioldeb byrbwyll fy hun, a bôd yn etifed teyr∣nas Nef, ac â aethum yn erifedd teyr∣nas y tywyllwch; Arglwydd trugarhâ wrthif.

Gwae fi rhwydd iawn yr ymollyn∣gais i brofedigaethau Satan, a gwei∣thredais weithiau fy nhàd i diafol; Ar∣glwydd trugarhà wrthif.

Gwae fi, chwennychais a dilynais yr awchus goeg rodres a gwag orfoledd y byd pechadurus hwn; Arglwydd tru∣garhâ wrthif.

Gwae fi mynych yr ymroâis i Chw∣antau

Pe••hadurus y cnawd; Arglwydd trugarhà wrthif

Gwae fi cerais bob peth yr wyt ti Arglwydd i'w casâu, ac a aethum fy hûn yn ffiaidd yn dy olwg di; Ar∣glwydd trugarhâ wrthif.

Gwae fi, ni chredais i ynot ti, o fy nuw nac a ufûddheais i ti, n'ith ge∣rais. fel y dylaswn, ac fel yr Addune∣dais yn gyhoedd y gwnawn i; Ar∣glwydd trugarhâ wrthif

O arglwydd grasusaf, a mwyaf cym∣modlonus, tosturia wrthif, a maddeu i mi

Galaru yr wyfi, o Arglwydd Dduw, o herwydd fy ffiaid annuwioldeb, ac i mi cyhyd, a chyn fynyched, ac mor gildynnus gamweddu i'th erbyn

Yn chwerwder fy enaid o Dàd y trugaredd, gofidio tros a ffiediddio yr wyfi fy annheilyngdod, a chaledwch fynghalon, yr hon a 1.10 a 〈◊〉〈◊〉 ••lud dy ddai••ni, a'th ddioddefgarwch, a•••• 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉rhain a ddylasent fy nhywys i edifeirw••••.

O arglwydd Dduw, pa beth bynnac i'm naccei o honaw, na nacca i mi b 1.11 galon ddrylliog gystuddiedic.

O na bae fy mhen c 1.12 yn ddyfroedd, a'm lly••••id yn ffynnon o ddagrau, fel y gallwn i wylo llawer, a charu yn fawr, d 1.13 am fôd lla∣wer gennif iw maddeu.

Arglwydd gwrando fi, cynnorthwya fi, achub fi, er mwyn dy addewid

grasol dy hûn, er mwyn dy dyner dru∣gareddau dy hûn er mwyn haedde∣digaethau a dioddefiadau yr Jesu dy Anwylyd, yn yr hwn y gwnaethost ti yr edifeiriol yn gymmeradwy. Amen, Amen

Cwest

* 1.14Wedi Edifarháu o honoch am halogiadau eich adduned yn eich be∣dydd, dangoswch i mi pa fodd yr ad∣newyddwch ef

〈◊〉〈◊〉

Mi ai gwnaf yn y modd ymma. mi a bechais, o Arglwydd Dduw, mi a bechais, a gwnethum ddrwg yn dy olwg di, ond yr wyf yn edifarhau, troi yr wyfi attat ti.

* 1.15Myn••gu yr w••f, a gadel fy anwiredd, 〈◊〉〈◊〉 p••ry∣deru o he••wydd fy' mh••chodau

Y mae yn ofidus gennif, o ddaioni hawddgaraf, v mae yn ofidus gennifi, gamweddu erioed i'th erbyn.

Am holl galon, o fy Nuw, yr wysi yn awr yn adnewyddu 'r Adduned san∣ctaidd, yr hon, och, och, a dorrais i cyn fynyched

O arglwydd Dduw, yr wy-fi, tros yr amser i ddyfod, yn ymwrth••d a Diafol, y gwrthryfelwr pennaf hwnnw yn dy erbyn di, gyd a'i holl Angelion gwrth∣gwympus.

Ymwrthod yr wyfi a'i holl addoliad ef, b 1.16 ei holl annogaethau annuwiol, c 1.17 amryfuseddau, d 1.18 ai brofedigaethau am ba rai y gelwir ef y Temptiwr, e 1.19 a phôb

ffordd o ymgynghori ac ef a gymme∣rodd gwyr annuwiol.a 1.20

Yr wyf yn ymwrthod a'i holl W••ith∣redoedd ef, y pechodau rheim oll o'r yl∣pryd, balchder oll, â b 1.21 malais, a chen∣figen, pôb bradwriaeth,c 1.22 a chelwydd, ymddial, â chreulondeb; pôb temptio erail i bechu, casineb i sancteidd∣rwydd, a gwyrthgwymp,d 1.23 y rhai y 'nt ei arfer beunyddiol ef,e 1.24 ac ydynt ddia∣foledig yn siccr.

Ymwrthod yr w••f yn hollawl o arglwydd Dduw, a choeg r••d••e••a•• a g••g orf••ledd 〈◊〉〈◊〉 ••y•• pechadurus hwn; pob dymuniadau cyby∣ddaidd o anrhydedd, cyfoeth, a mwy∣niant;f 1.25 pôb gormodeddau mewn pe∣thau cyfreithlon.g 1.26

Ymwrthod yr wyfi, o arglwydd, a phôb drŵgarferion,h 1.27 pôb cymmydei∣thion drŵg,i 1.28 pa beth bynnac sydd wâg ac anwireddus yn y byd,k 1.29 y cyfeillach hwnnw ar byd, yr hwn 〈◊〉〈◊〉 e••ynia••th gyd a thi;l 1.30 pa bethau bynnac â allant ddieith∣rio fy nghalon oddi wrthit ti.

Ymwrthod yr wyfi, o Arglwydd Dduw, a phôb cyssuran a meddianuau bydol, fynghyfneisysiaid naturiol oll,m 1.31 a'm heinioes fy hûn pa bryd bynnac y safant mewn cyd-ymgais a'm dely∣ledswydd i ti.

Yr wyfi yn hollawl yn ymwrthod, o arglw••dd Dduw, a holl chwantau pechadurus y inawl, pôb dymuniadau anghymmhedrol fy

natur lygredig fy hûn,a 1.32 o'm meddwl C••a••d••l ••r ••wn ••••dd ••••yniaeth gyd â ••hi.

••mwrthod yr wyfi. Arglwydd, a ••oll 〈◊〉〈◊〉 ••nawd••l 〈…〉〈…〉, * 1.33 ac yn erbyn fy enaid fy hûn, pôb diogi a segurid ac anghymme∣drolder, a thrythyllwch, 〈◊〉〈◊〉 hal••g••wydd y rhai sy i'm gnweu∣thur yn aflan yn dy olwg di.* 1.34

O arglwydd Dduw, yr wyfi yn ym∣wrthod yn hollawl a phôb peth sydd mewn ùn modd i'th anfodloni di; bid dy ewyllys da di fyngwaredu i oddi wrthynt oll.

Gwybod yr wyfi arglwydd mae pe∣chod yw r eithaf ffieidd-dra i'th bur∣deb di, y byrbwyllaf gynddaredd i'th Fawrhydi addolawl, y gwrthddywe∣diad perffaith ith Dduwdod di ac am hynny yr wyfi yn ymmwrthod ac ef ac yw ffieiddio.

Gwybod yr wyfi, arglwydd, mae pechod sy in gosod o flaen angerdd dy ddigofaint di ac i ddialedd tragy∣wyddol, gwybod yr wyfi ei fod yn go∣sod y pechadur yn y pelledd eithaf, gwrthosod ac ymmheriad i ti ac am hynny yr wyfi yn hollawl yn ymwrthod ac ef ac yw ffieiddio.

Gwybod yr wyfi arglwydd, na allaf dy garu di, * 1.35 ond rhaid i mi gasau drygioni, ac am hynny yr wyfi yn ymwrthod ac ef ac yw ffieiddio.

Dychwel di fi a 1.36 o arglwydd Dduw ac myfi à ddychwelir.

Tro, arglwydd, holl ffrŵd fy affae∣thau oddi wrth serch anianol, i gariad arnat ti.

O fy nuw bydded dy gariad nefol wastadol ogwyddydd fy enaid, o na byddai efe y symmudydd naturiol a phwys fy nghalon, fel y gallai hi bob amser symmud tu ag attat ti.

Dy gariad ti, fy nuw, o a gaiff fòd rhag llaw unic reolwr ac arweinydd fy mywyd i; mi a'th garaf di, a charaf pa beth bynnac yr wyt ti yw garu, a chasàf pa beth bynnac yr wyt ti yw gasàu, Myfi a gredaf holl bynciau y ffydd Gri∣s••ianogawl, ac a gadwaf dy sanctaidd ewyllys a'th orchymynnion, a rhodiaf yn yr unrhyw holl ddyddiau fy mywyd.

Hyn oll, o fy nuw, yr ydwyfi yn fynghyd∣nabod fy h••n fy môd yn rhwy medic yw gredu a'i wneuthur, ac er fy môd i o honof fy hûn yn ddinerth i bob daioni, b 1.37 etto trwy dy gynnorthwy di Myfi c 1.38 ai cyflaw naf; d 1.39 ac ••m calon yr wyf yn diolch i ti, o Dâl nefol, e 1.40 yr hwn o unic dosturi i'm he∣naid▪ am gelwaist i ir s••at f 1.41 hwn o Jech∣ydwria••th, trwy Jesu Grist ein Harglwydd.

Gogoniant a fyddo i ti, o Arglwydd, yr hwn yn rhwydd â ganiadheaist i mi yr odfa hwn o edifeirwch; gogoniant a fyddo i ti yr hwn a weithredaist ynof yr ewyllys hwn i adnewyddu fy adduned yn fy medydd.

O fy Nuw, erfyn yr wyf arnat ti yn ostyngedic, ac yn daerllyd, ar i ti ro∣ddi i mi ddibaid gynnorthwyau dy ras. 〈◊〉〈◊〉 y gallw•••• ymaros yn dy gariad ti hyd d••w••••d 〈◊〉〈◊〉 eini••es, gan fod yn ffyddlon hyd 〈◊◊〉〈◊◊〉 g••llwyf dd••rbyn cor••n y bywyd.* 1.42

O Arglwydd Dduw, mi a dyngais, a chyflawnaf,b 1.43 y cadwn farnedigae∣thau dy gyfiawnder. Fynghalon sydd wàg a rhydd ac yn hiraethu am danat ti; fy nghalon a gyssegrwyd yn holl∣awl i ti: tyred i'm mewn, o fy nuw; meddianna hi a'th bresennoldeb gra∣sol, â llenwa hi a'th gariad ti.

Arglwydd, er mwyn dy dyner druga∣reddau, Edfryd fi ith ffafor; i holl radau a rhagorfreintiau fy medydd, o ba rai i'm yspeiliwyd i gan fy mhechodau.

Arglwydd, gwna fi yn aelod bywiol o'th Eglwys, corph dirgeledic dy fàb.* 1.44

O fy Nuw, una fi yn ddiwahanol a Christ fy mhen, d 1.45 4 15 ac oddiyno bid yw ddylanwadau grasol bob amser ffrydio i'm henaid.e 1.46

Fy nhad pechais yn erbyn y nê, ac o'th flaen ditheu, ac nid ydwyf mwy dei••wng i'm galw yn fab i ti: ond dychwelyd yr wyf gyd a'r mâb afradlon; f 1.47 o bid i'th dadol ymyscaroedd gynhesu tu ag attaf, a derbyn fi yn resusol.

Arglwydd, danfon dy yspryd o fabwysiad g 1.48 i'm calon, i ddiferu gwîr fabaidd

affaethau, fel y cydnabyddid fi gennit drachefn am dy blentyn, ac i'th alwyf di yn Dàd, a chyfrannu ym mendi∣thion dy blant, ac o'r diwedd bod yn Etifedd tey••nas ••êfa 1.49

Derbyn, ô Dad nefol, fy edifeirwch amherffaith tosturia wrth fy ngwen∣did, maddeu fy anwiredd pura fy aflen∣did, cadarnhâ fy ngwendid, sefydla fy anwadalwch a llywodraethed dy ga∣riad ti yn fy nghalon bòb amser, trwy haeddedigaethau, a dioddefiadau, a chariad màb dy gariad, yn yr hwn tros fesur y bodlonwyd ti yn wastad b 1.50 Amen.

¶ Gellir arferu 'r Gwasanaeth hwn mewn amse∣rau o neillduolrwydd defosi••nol, neu ar ddydd yr arglwydd, neu mewn trallod neu glefyd, ond yn bennaf o flaen y Cymmun bendigedig.

Cwest.

A Drodd i mi byngciau dy ffydd.* 1.51

Atteb.

I. Credaf yn Nuw dad oll gy∣foethog, creawdr nef a daiar.

II. Ac yn Jesu Grist ei ûn mâb ef ein harglwydd ni

III Yr hwn a gaed trwy yr yspryd glân, a aned o Fair forwyn.

IV A ddioddefodd tan Pontius Pila∣tus, a groshoeliwyd, a fu farw ac a gladdwyd, a ddescynnod i uffern.

V. Y trydydd dydd y cyfododd o feirw.

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

VI. A escynnodd ir nefoedd, ac y mae yn eistedd ar ddeheulaw Dduw Dàd oll gyfoethawg.

VII. Oddi yno y daw i farnu byw a meirw.

VIII. Credaf yn yr yspryd glàn.

IX. Yr Eglwys lán gatholic, cymmun y sainct

X. Maddeuant pechodau.

XI. Cyfodiad y cnawd.

XII. A'r bywyd tragywyddol. Amen.

Cwest.

Pa beth yr wyt ti yn ei ddy∣scu yn bennaf yn y pyngciau hyn o'th ffydd.

Atteb.

yn gyntaf yr wyf yn dyscu credu yn Nuw Dàd, yr hwn a'm gwna eth i a'r holl fyd.

Yn ail, yr ydwyf yn credu yn Nuw fab, yr hwn am prynodd i, a phôb rhyw ddyn.

Yn drydydd, yr wyf yn credu yn Nuw yspryd glàn, yr hwn sydd i'm sancteiddio i, a holl ethodelig bobl Dduw.

Cwest.

Pa beth yw llwybreiddrwydd y ••redo?

Atteb.

Y mae 'r cred•• i'm dyscu i gredu yn Nuw, a chredu ei eglwys ef.

Cwest.

Pa fôdd yn Nuw?

Atteb.

Dyscu y mae i mi gredu yn Nuw, gyd ac ystyriaeth yw undod ef, ac yno i drindod y personau yn yr

undod hwnnw, y Tâd, y Mab, a r yl pryd glàn.

Cw••s••.

Pa fòdd y mae i th ddyscu i gre∣du yr Eglwys?

Atteb.

Dyscu y mae i mi gredu yr Eglyws, gyd ac ystyriaeth ar ei dau gyflwr amryw, y naill a'i miliwriaethus isod a'•• gorfoleddus uchod.

Cwest.

Pa fôdd y mae pyngciau y Credo yn annogiadau cariad?

Atteb.

Y mae pob pwnge yn cynnwys bendith yn gystal a dirgelwch, ac mor gymmwys ydyw i gynhyrfu ein cariad▪ ac i rwymo ein flydd ni.

Cwest.

Moes i mi y cyfryw ddeon∣gliad o'r Credo, fel trwy 'r cwbl, y gallo dy ffydd di weithio trwy ga∣••iad a 1.52.

Atteb.

Myfi a'i gwnaf hyd at eithaf fy ngallu, yn y cyffelyb anadliadau athrawiaethus a gwresog, ac sydd yn yn canlyn.

Credaf.

Fy arglwydd a'm Duw,* 1.53 yr wyfi gyd' a chydsynniad llawn, rhwydd a diysgog, yn Credu holl byngciau Fy nghredo, am i ti eu datcuddio hwy; gwn mae gwirionedd didwyll wyt ti, ac nis gelli, b 1.54 cariad anfeidrol ydwyt ti c 1.55 ac n'im siommi: Gogoniant a fyddo i ti.

A'm holl galon, o Dduw, yr wyf

i'th garu ac ith foli di yr hwn wyt tros fesur mor hawddgar ynot dy hun, a chyn llawned o gariad tu ag attom ni, fel y mae i'r cwbl a wypwyf, ac a gredwyf am danat ti, yn fynghynhyrfu i i th garu di.

Arglwydd, anghwanega fy ffydd i beunydd; gwna hi yn fywiog a ffrw∣ythlon, a 1.56 fel y crettwyf ac y êarwyf di mor glàu, ac y gweddai i ûn sydd wedi ei gyssegru i ti yn hollawl

Yn Nuw.

* 1.57CRedu yr wyf, o fy Nuw, mae ûn ydwyt b 1.58 ti, ac nad oes ûn Duw arall ond tydi;

* 1.59Tydi yw 'r ûn anfeidrol ac annym∣ddibynnus Hanffod hwnnw, yr ûn unig Dduw hwnnw, yr hwn y mae dynion oll a'r holl Angelion yw addoli: bid yr holl ogoniant i ti.

O arglwydd Dduw, cynnorthwya fi i'th garu, ac i'th foli di ag affaethau te∣byg i eiddo rhai Duw, ac a defosiwn cyfattebol.

* 1.60Credu yr wyfi, o fy Nuw, fôd yn undod y Duwdod Drindod a Ber∣sonau.

Credu yr wyfi ynot ti, o dâd, y mâb, a'r yspryd glân, yn enw pa rai i m bedyddiwydi, i wasanaeth pa rai i m cyssegrwyd yn grefyddol, bid yr holl ogoniant i ti.

Credu yr wyfi mawrygu, caru, moli, addoli yr wyfi dy di o fendigaid a go∣goned Drindod, Duw 'r Tâd, Duw r Mâb, Duw 'r Yspryd glân, am fod yn gyd-awdwyr o'n hiechydwriaeth ni: bid yr holl ogoniant i ti.

O sanctaidd, ac ofnadwy, a dirgele∣dig drindod er nas gallaf dy amgyffred di, bid i mi etto brofi dy ddaioni di beunydd; Bydded dy râs di, o arglwydd Jesu, dy gariad ti o Dduw 'r Tâd a 1.61 bid dy gymdei∣•••••• di, o y••pryd gl••n gyda 'mi yn wastad.

Y Tad.

CRedu yr wyfi, a'th garu,* 1.62 a'th add∣oli di, o fy Nuw y person cyntas yn y drindod mwyaf addolawl; ffyn∣non y Duwdod; tâd tragwyddol dy fàb gogyd-tragwyddol,b 1.63 Jesu fy Ach∣ubwr.

Gogoniant a fyddo i ti,* 1.64 o Dduw 'r tâd, am garu o honot y byd felly, c 1.65 fel i roddi dy unig anedig fâb i'n prynu ni.

Gogoniant a fyddo i ti, o dâd nefol, am ein caru ni yn gyntaf, a rhoddi 'r peth cuaf oedd gennit ti trosom ni, O cynnorthwya fi i'th garu di dra∣chefn; ac i feddwl nad oes dim rhŷ brisiedig i ti.

Oll alluog.

CRedu yr wyfi, o fy Nuw,* 1.66 mai yspryd wyt ti o'r puraf, d 1.67 a sancte∣iddiaf,

* 1.68 ac anfeidrol mewn pôb per∣ffeithrwydd, * 1.69mewn * 1.70 gallu, a gwy∣bodaeth, * 1.71a daioni; * 1.72dy fôd ti yn dragywyddol, * 1.73anghyfnewidiol, * 1.74 a phresennol ym mhob lle, * 1.75cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti

Credu yr wyfi, o arglwydd, dy fôd ti yn ddoethaf, * 1.76a chyfiawnaf * 1.77yn ddedwyddaf, * 1.78a gogoneddusaf * 1.79ac yn gwbl ddigonol, o 1.80grasusaf a thru∣garoccaf, a thyneraf, a hynawsaf a brenlanaf, a mwyaf haelionus, * 1.81 cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi o fy Nuw fôd dy natur ddwyfol di mewn pôb rhyw ystriaeth yn hawddgar, ei bôd yn hawddgarwch ei hûn, ei bôd yn gariad ei hûn, * 1.82 ac am hynny yr wyf yn dy garu, dy fa∣wrygu, dy foli a th ofni a'th addoli di.

Ti, arglwydd, yw fy ngobaith, fy hyder, fy mywyd, fy llawenydd, fy ngogoniant, fy Nuw, fy nghwbl oll, fy nghariad.

Creawd•• Nêf a daiar.

* 1.83CRedu yr wyfi o dâd holl alluog, mai tydi a greaist y nefoedd, a r ddaiar, y byd i gid, a chwbl oll ac y sydd ynddo, gweledig ac anwele∣dig, allan o ddim, ac wrth dy air yn unig,* 1.84 holl ogoniant a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o Greawdr mawr, mai dy gariad dwyfol di a wnaeth i ti

gyfrannu hanffod i'th Greaduriaid, dy fôd ti yn caru pob peth, ac heb gasàu dim a r a wnaethost: gogoniant a fy∣ddo i ti.

Credu yr wyfi, o Dduw, mai tydi yw 'r unic arglwydd a phriodawr pôb peth a'r a wnaethost,s 1.85 bôd pôb peth yn ymddibynnu arnat ti; mai ynot ti yn unic yr ydym ni yn byw, yn symmud, a•• yn b•••• t 1.86 cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o dydi ddaioni cy∣frannol, dy fôd ti yn cadw, ac yn cynnal, ac yn amddiffyn, ac yn ben∣dithio pôb peth a'r a wnaethost, yn gysson i'r naturiaeth a roddaist id∣dynt: cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi o ddoethineb mawr, dy fôd ti o'r melusaf yn llywiaw,* 1.87 ac yn llywodraethu, ac yn trefnu v 1.88 pôb peth; ie y rhai lleiaf; x 1.89 ie hyd yn oed pechodau dynion, i gyd-seinio yn dy ogoniant d; o arwain di fy mywyd i i gid, cyfarwydda pôb symmudiad fy enaid, tu ag at ddiben mawr ein creadigaeth ni, dy garu, a'th ogone∣ddu di.

Credu yr wyfi, o Arglwydd, fôd dy gariad ti yn fwy disclair ynghreadiga∣eth dyn, nac yn y lleill oll o'r bŷd gweledig; rhyngodd fôdd i ti ei wneu∣thur ef y 1.90 ar dy ddelw dy hûn, ar

ôl dy ddwyfol lùn: cariad oll Gogo∣niant oll a fyddo i ti.

Tydi, arglwydd, a wnaethost ddŷn i ti dy h••n, a phob peth gweledig er mwyn dyn; amcenaist yr holl Grea∣duriaid yw wasanaeth ef * 1.91 ac au daro∣styngaist hwy yw arglwyddiaeth; g••••∣chymynnaist yr angelion eu hunam yw gadw ef yn ei holl ffyrdd; * 1.92 cariad oll Gogoniant oll a fyddo i ti.

Rhyfeddol a hawddgar iw dy wei∣thredoedd, o arglwydd, * 1.93 yr wyl yn caru, ac yn mawrygu, ac yn moli dy ragluniaeth gyffredinol ar y bŷd igìd; dibaid ymollyngiad dy ddaioni ar bob creadur: bydded yr holl ogoniant i ti.

Yr wyfi i'th garu, ac i th foli di, o fy Nuw, am holl ryddganiadhadau neilltuol dy gariad i mi, * 1.94 am dy holl warediadau a th fendithion, i'm corph neu i m henaid, hynod neu anadna∣byddus, am y cwbl nid wyf iw cofio, neu nid ystyriais i hwynt: cariad oll gogoniant a fyddo i ti

Pa hwyaf y byddaf fi byw, o fy Nuw, mwyaf rheswm sydd gennifi i th garu di, am fôd pôb dydd i'm cyflenwi a phrofiadau croyw ac annogradau ne∣wyddion o'th amryw gariad i mi; ac am hynny cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Ac yn Je••u.

CRedu yr wyfi ynot ti, o Jesu,* 1.95 a gorfoleddu yr wyf yn yr Enw cu hwnnw y sydd cyn llawned a datcanus o'th gariad

Tydi wyt Jesu ein gwaredudd, am ddyfod o honot ir byd o'r gwaith goddeu i'n gwaredu ni oddi wrth ein p••cho∣d••••: a 1.96 cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti

O bydd di yn Jesu i mi, yn wastad; o bid i mi ymsynnied y grymm mwy∣naidd o'r Enw melus hwnnw, yn yr hwn yr wyfi a phechaduriaid oll yn darllen ein perigl, a'n gwarediad, ein heuogrwydd, a n hiechydwriaeth

O Jesu hynawsaf! da y mae efe yn haeddu ei felldigo yr hwn nid ydyw yn dy garu di. b 1.97 Pwy, arglwydd, a elliff obei∣thio cyfrannu yn dy Jechydwriaeth di yr hwn nid ydyw i'th garu di ei waredudd?

Grist.

CRedu yr wyfi, o Jesu trugarog, mai tydi yw Christ y gwîr Mes∣siah▪ c 1.98 Enneiniedig yr arglwydd, yr had a addawsid yr hwn oedd i yssigo pen y Sarph, d 1.99 yn hîr a ddisgwiliwyd gan y tadau, e 1.100 a ragddywedwyd gan y Pro∣phwydi, f 1.101 a arwyddoccawyd drwy

ffeigurau, * 1.102 y rhain oll a gyflawnwyd ynot ti, o tydi 〈…〉〈…〉 * 1.103 cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o Jesu, dy enneinio di a'r yspryd glân, * 1.104 darfod tywallt allan a gollwng i redeg, ei holl ddo∣niau a'i radau ef megis Ennaint melus ar dy enaid, yn ddifesur, * 1.105 hawddgar yn hollawl wyt ti O 〈◊〉〈◊〉, ac o'th gy∣flawnder di 〈◊◊〉〈◊◊〉 cariad oll; cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o t••di enneiniedig gan Dduw, mai fel yr enneiniwyd, Brenhinoedd,k 1.106 ac Offeiriadau, a Phrophwydi * 1.107 gynt, ac olew sylwe∣ddol; felly wrth dy enneiniad nefol, * 1.108 i th gyssegrwyd di i fôd yn Broph∣wyd i ni, ein Brenin, a'n Offeiriad, ac yn y tair swydd rheini oll, i egluro dy gariad i ni; ac am hynny cariad oll, gogoniant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti o Christ ein prophwyd,* 1.109 yr hwn a ddyscaist, ac a ddatcuddiaist, ac a ddeonglaist ewy∣llys dy dâd, a phôb gwirionedd achu∣bol i'r byd.

Gogoniant a fyddo i ti, o Christ ein brenin,* 1.110 yr hwn wyt yn rhoddi cyfreithiau i'th bobl. wyt i'n llywo∣draethu ac i'n hamddiffyn, ac a dda∣rostyngaist ein holl elynion ysprydol.

Gogoniant a fyddo i ti, O Christ,

ein hoffeiriad, yr hwn wyt i'n bendi∣thio.* 1.111 yr hwn a offrymmaist dy hûn yn aberth, * 1.112 ac wyt etto yn ••••••yn tro∣••••m n••.

Ein prynedigaeth, ein llewyrchiad, ein cynhaliad sy yn hollawl oddi dy gariad, o dy di enneiniedig gan Dduw cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Ei unig Fab.

CRedu yr wyfi,* 1.113 o Jesu fwyaf addo∣lawl, dy fôd ti yn fâb Duw drwy genhedliad anrhaethawl; t 1.114 goferaist o dragywyddoldeb dy Dduwdod oddi wrth y tad; tydi wyt dd••••••l••ir•••••• ei og••∣n••••••t ••f, ac yn wîr lun ei b••••••••n ef: cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.v 1.115

Tydi o Jesu wynfydedid, wyt unig fab Duw, y mab unig anedig, llawn gras a gwi••ion••dd; w 1.116 tyd: wyt yr unig fab anwyl, yn yr hwn y bodlonwyd d•• d••d; ynot ti yn unig, ac erot ti, y mae gobaith gan bechaduriaid; ac am hynny cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Cyd-radd x 1.117 wyt ti a'th dâd, o Jesu, mewn hawddgarwch a serch i ni, ac wyt yn gyffelyb i'th garu gennym ni, ac am hynny bydded cariad oll a mawl ir tâd a genhedlodd eyn na 'r oesoedd, y 1.118 ac ir M•••• a g••n••••••••wyd er y tragwyddoldeb.

Ein H••••glwy••••.

* 1.119CRedu yr wyfi o tydi tragwyddol fab y ••âd mai tydi yw r mawr, a'r gwir Dduw, 〈◊◊◊〉〈◊◊◊〉, Duw uw••h 〈◊◊〉〈◊◊〉 bendig••dig yn oes oe••o∣••dd, * 1.120 a 〈◊〉〈◊〉 i iachau: cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o arglwydd Jesu, mai tydi a wnaethost;* 1.121 ac a wyt 〈◊◊〉〈◊◊〉 pob peth trw•• 〈◊◊◊〉〈◊◊◊〉; g 1.122 〈◊〉〈◊〉 ••ôd ti i••h anrhy∣deddu gan dd••ni••n, a ••han ••ngyli••n, fel yr anrhydeddir dy dâd:* 1.123 cariad oll go∣goniant oll a fyddo i ti

Credu yr wyfi o ty di Brenin y B••••n∣hin••••dd, a•• arg••wydd yr arglwyddi,* 1.124 mai tydi yw arglwydd ac awdur y crea∣digaeth newydd,* 1.125 fel o r ûn hên, dy fod ti yn fwy pennodol yn arglwydd arnom ni bechaduriaid trwy bwrcas, * 1.126 o bydded i m••, ac i bawb sydd yn cydnabod dy arglwyddiaeth, garu yn wastad, a pherchi, ac ufuddhâu ar∣glwydd mor m 1.127 nerthol a grasus.

Yr hwn a gaed trwy 'r yspryld glan

* 1.128Credu yr wyfi, o fawrhydi mwyaf gostyngol, ddarfod pan ostyngaist cyn ised ac i gymmeryd ein hanian wael ni, ir yspryd glan ddyfod ar dy farn sanctaidd di, a n••rth y goruchaf ei chyscodi hi, n 1.129 ac iddi dy ymddwyn, a'th letteua

di yn ei brû, lle y buost ti yr hwn a lenwi ••ef a daiar, ynghylch i naw mis er ein mwyn ni wedi dy garcharu, ac am hynny bydded cariad oll gogo¦niant oll i ti.

G••n•••••• o fair fo••wyn

CRedu yr wyfi,* 1.130 o ostyngiad mwyai addolawl, dy eni di o r diwedd 〈◊〉〈◊〉 byd fôd Duw yn unic yn dâd gen∣nit ti, a Mair forwyn bûr yn fam i ti,* 1.131 yr hon y mae 'r holl genhedlae∣thau yn ei galw yn wynfydedig, dy genhedliad a'th enedigaeth di oed∣dynt yn gwbl ddihalog, fel yn bod heb bechod dy him * 1.132 y gellit fod yn aberth cymmw••s i ddiwygio trosom ni bechaduriaid y rhai wedi ein geni o rieni aflan, oeddym oll yn aflan trwy natur;* 1.133 ac am hynny bydded cariad oll, gogoniant oll i ti o oen Duw difrycheulyd, ••r hwn wyt yn tynnu ym∣ma••t•• bech••dau 'r byd.* 1.134

Credu yr wyfi, o fendigedig Jacha∣wdr, bod y ddwy natur o Dduw, ac o ddyn wedi eu cysiylltu mor ddirge∣ledig ynot ti, heb na chyfnewid na chymmysg, fel iddynt wneuthur ynot ti ond ûn person, ond ûn ••••••ryng••••, û•• arglw••dd: tydi, o air tragywyddol a aethost yn Gnawd, ac a ••rigaist yn ein pli••h ni o r gwaith goddeu i'n cadw ni;* 1.135 ac am hynny cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Di••dd••fodd.

* 1.136CRedu yr wyfi, o gariad molawl, gwneuthur dy fywyd ti trosto i lynu o ddioddefiadau, a hynny er mwyn dynion pechadurus ac yn benn∣odol erofi; o na âd i mi fyth beidio a'th addoli a'th garu di▪ er ein mwyn ni bechaduriaid, o gariad tyneraf, y bu i ti g••el dy enwaedu yn dy febyd, a 1.137a th fwrw gan Herod i laddfa, a'th yrru i f••o•• ••r Aipht, b 1.138 ac am hynny yr wyfi i th ••oli ac ith garu di.

Er ein mwyn ni bechaduriaid, o gariad cystuddiedig y buost ti tros dy holl einioes, yn wr gofidus, a chynne∣fin a dolur;c 1.139 y bu i ti dy erlid a'th ddifenwi, dy ddirmygu a'th lysu, ac nid ••id gennit ti ••e i roddi dy ben i lawr d 1.140 ac am hynny yr wyf i'th foli, ac i th garu di.

Er ein mwyn ni bechaduriaid, y y buost ti, o gariad tosturiol, pan gymmeraist ein hanian arnat, yn me∣••ru c••d-ddioddef a'n gwendid ni, ac ym mh••b peth wedi dy demptio yr ûn ffunyd a ni••∣n••u, etto heb pechod, * 1.141 fel y gellicht yn fwy serchog dosturio wrth y gweiniaid, a chynnorthwyo y sawl a demptid; ac am hynny yr wyf i th foli, ac i'th garu di.

Er ein mwyn ni bechaduriaid, bu i ti o gariad haclionus, gerdded o amgylch

gan wneuthur datoni, f 1.142 pregethu edifeir∣wch, cyhoeddi y newyddion llonn o Jechydwriaeth, g 1.143 danfon dy Ddiscy∣blion h 1.144 cadarnhàu dy athrawiaeth ne∣fol drwy aml ogoneddus wrthiau, i 1.145 ac yn eu hegluro hwy trwy siampl tebyg i eiddo ûn Duw; llawn yw dy holl fywyd o lithiau cariad melusaf a tho∣sturi i ni bechaduriaid; y rhai fydd yn addfwyn a chymmhellgar i'n gyrru ni i'th garu, d 1.146 ac i'th foli di.

O gariad helaethaf, mor hawddgar yw dy holl radau di, o llenwa fy∣nghalon a'th gariad, a newidia fi i'th gyffelybieth, l 1.147 fel y gallwn tros fy holl einioes ddilyn dy ufudd-odd per∣ffaith, sancteiddrwydd ddifrycheu∣lyd, llawnfryd anghyfnewidiol, cariad hollawl, a defosion annirwystr, dir∣myg ar y byd hwn, synnied nefol, ym∣ddarostyngiad grasus, zêl gwresog i ogôniant dy dâd, a'th gariad anher∣fynol, hynny er mwyn y cariad cuaf hwnnw a'th gogwyddodd di i'th gnaw∣dio er fy mwyn i.

Tan Pontius Pilatus.

CRedu yr wyfi, o fy arglwydd,* 1.148 a'm Duw er i ti ddioddef tros dy holl einioes, bu etto dy ddioddefiadau mwyaf di Tan Pontius Pilatus Rhaglaw Rhufeinaidd Judea; Credu yr wyf yr holl ddioddefiadau mawr rheini, ac

etto yr wyfi cyn lleied yn abl i ddat∣can eu maintioli hwy, a mawredd d•• gariad a'th gymmhellodd di i ddio∣ddef, yr hyn holl a allafi, ydyw, dy garu a'th foli di

Mor gymmaint oedd dy ddiodde∣fiadau di, o lachawdr y byd pan fu eu disgwiliad hwy wneuthur dy enaid yn drist,trist i••wn ••yd ang••u, gwneuthu•• 〈◊◊〉〈◊◊〉 gw••ddiau, trw•• le••ain cryf a dagrau, 〈◊〉〈◊〉 pe bydda•• ••wyll••s dy ••••d ir Cwpp••n hwnnw 〈◊◊〉〈◊◊〉 i ti, a'th d••••l••dd di i ddirfawr ing 〈◊〉〈◊〉 ••hwys gwaed••yd, * 1.149 yn gymmaint a dan∣fon Angel or nêf o'r gwaith goddeu i'th nerthu di, o tydi ingol gariad printia ar fynghalon i synnied mor dyner o'th ddioddefiadau trosofi, fel y byddwyf mewn ing gyd a' thi, fel y synniwn dy holl ofidiau, fel er nas ga∣llwyf chwysu gwoed yn debyg i ti, yr ymollyngwyf i ddagrau trosot ti fel y carwyf ac y dioddefwyf gyd a' thi ymhob rhan o'th ddioddefaint.

O Jesu dioddefol▪ pan iw fy myfyr∣dodau ith ganlyn di o'r ardd hyd at fynydd Calvaria, tristâu yr wyf, a th garu di hyd y ffordd.

Gofidio yr wyfi, a charu, pan wel∣wyf di, o Dduw wedi dy gnawdio, yr hwn pan allesit orchymmyn mwy na deuddeng mil o Angelion i'th waredu; allan o'th gariad i bechaduriaid ac yn bennodol i mi, ûn o'r rhai dibrisiaf yn

y rhifedi hwnnw, yn dy ddorostwng dy hûn i'th ddal, a'th rwymo gan y milwyr anfoesawg, megis drŵg weithredwr n 1.150.

Gofidio yr wyfi a charu, pan we∣lwyf di, o arglwydd grasol, er fy mwyn i, wedi dy fradychu trwy fra∣dus gusan Judas, o 1.151 dy wadu gan Bedr, a'th adel gan dy holl Ddiscyblion.

Gofidio yr wyfi, a charu, pan wel∣wyf di, o ddiniweidrwydd ddifrycheu∣lyd, allan o'th gariad i ni yn dy lusco ar Ann••s p 1.152 a Chataphas yr archoffeiriaid,q 1.153 pan i'th welwyf di wedi dy gyhuddo gan gâu dystion, dy fwrw yn euog a'th gondemnio.

Gofidio yr wyfi, a charu, pan i'th welwyf, o fawrhydi dwyfol, allan o gariad i mi, wedi poeri arnat, a chu∣ddio dy wyneb, a'th gernodio, a'th watwar. r 1.154 dy ddanfon at Pilat Barnwr anghredadwys, s 1.155 yno at Herod enwir, yr hwn gyd a'i filwyr a'th ddiystyra∣sant, a'th wisgasant â gwisg wen o wat∣war,t 1.156 ac a'th anfonasant at Pilat dra∣chefn.

Gofidio yr wyf fi, a charu, o ddai∣oni a niweidwyd, pan i'th welwyf, er dy yspyssu yn ddiniwaid ie gan Judas y bradwr ei hûn, yr hwn allan o achreth o'i gamwedd, a aeth ac a ym∣grogodd, er dy yspyssu yn ddiniwaid gan Pilat ei hûn, y barnwr at ba ûn yr appeliodd dy elynion, etto dy ym∣lid,

i farwolaeth trwy groch lefain y lliaws,* 1.157 a lefasant 〈◊◊〉〈◊◊〉, pan welwyf Barabbas bradwr a llo∣frudd wedi ei berchi o'th flaen di

Gofidio yr wyfi, a charu, pan i'th welwyf di, o serchwr eneidiau▪ er fy mwyn i wedi dy draddodi yn anghy∣fiawnaf i ddwylo milwyr anghreda∣dwy i'th ddinoethi, a'th rwymo wrth golofn, a'th fllangellu, x 1.158 i weled yr Arddwyr a ard•••• ar d•• g••fn, ac yn estyn eu cwy••au yn hi••i••n.

Gofidio yr wyfi, a charu, o frenin nêf, pan i'th welwyf allan o gariad i mi, yn dy ddarostwng dy hûn i'th wisco a scarlat, * 1.159 a ••hor••••n yn dy law, pan i'th welwyf di wedi dy g••r•••••• 〈◊〉〈◊〉 d••••••in, er amlhâu dy benydiau; pan i'th welwyf wedi dy watwar gan druanwyr anfo∣esawg, a'u glin wedi ei blygu, a'u Hen∣ffych well brenin yr Iddew••n.

Gofidio yr wyfi, a charu, pan i'th welwyf, o arglwydd Dduw, yr hwn y mae yr angelion yn ei addoli, wedi po••ri arnat drachefn, a th gernodio, z 1.160 ac er fy mwyn i, dy wneuthur yn ei∣thaf gwawd, a dirmyg, a difyrrwch dy elynion trahaus, a mathrus, ac er fyth dy egluro yn ddiniwaid gan Pi∣lat, dy draddodi etto i greulondeb afrywiogaidd y lliaws, i th groesho∣elio.

Fy arglwydd, fy Nuw, fy jachawdr

yr wyfi a'm holl galon, yn caru ac vn moli dy gariad anfeidrol a'th hynaw∣sedd i bechaduriaid; yr wyfi a'm holl galon, yn gofidio tros, ac yn ffieiddio casineb a chynddaredd pechaduriaid tuag attat ti.

A Groeshoeliwyd.

GOfidio yr wyfi, a charu,* 1.161 o Jesu alaethus, pan i'th welwyf er fy mwyn i wedi dy orthrymmu gan bwys dy groes dy hûn, b 1.162 nes i'th gorph ty∣ner di, wedi ei dreulio a dioddefia∣dau, foddi tano c 1.163.

Gofidio yr wyfi, a charu, o tydi y merthyr mawr o gariad, pan er fy mwyn i y gwelwyf dy gorph rhianaidd wedi ei ddinoethi, dy ddwylo a'th draed wedi eu hoelio ar y Groes; pan i'th welwyf wedi dy Groeshoelio rhwng dau Leidr, d 1.164 a'th gyfrif gyd a'r troseddwyr, pan welwyf roddi i ti fustl yw fwyta, a finegr yw yfed e 1.165.

Godifio yr wyfi, a charu, pan i'th welwyf, o Dduwdod a gnawdiwyd, yn crogi ar y Groes, ac er fy mwyn i, gan dy bobl dy hûn, yn uchder dy ingder, yn cael dy watwar, dy wradwyddo, a th gablu, ac ysowyd eu pennau, dy waw∣dio gan y milwyr, a'r Lleidr di-edifei∣riol f 1.166.

Gofidio yr wyfi, a charu, pan i'th welwyf di, o Dduw bendigedig yn oes

oesoedd, o ffynnon pob bendith, yn crogi ac yn gwaedu ar y Groes, a'th wneuthur yn felldith, trosofi; g 1.167 pa wêdd y mae fy nigofaint i yn ymchwyddo yn erbyn anghyfiawnder, ac anniolch∣garwch, ac anhynawsedd yr Adde∣won, y rhai a allent fel hyn arferu di∣niweidrwydd mor anamharchus, ca∣riad mor hawddgar,h 1.168 Jachawdr mor dosturiol!

Och, Och, y Pechadur oedd efe, o gariad wedi ei gnawdio, yn hytrach nar Jddew a'th fradychodd, a'th waw∣diodd, a'th gablodd, a'th benydiodd, a'th groeshoeliodd di, pechodau dy∣nol ryw gwympiedig, h 1.169 ac yn benno∣dol fy mhechodau i, hwynt hwy fuont dy benydwyr; ac am hynny yr wyf o m calon yn gofidio trostynt, i'w ffi∣eiddio, a'u tyngheru hwy.

Fy Arglwydd, a m Duw, difera ga∣riad edifeiriol i'm henaid, fel y grydd∣fenwyf am fy mhechodau, y rhai a'th ofidiasant di, fel i'th garwyf am ddio∣ddef o honot trosom ni bechaduriaid, a fuom achosion o'th ofidiau di i gid, o bid i mi dy garu bôb amser, ac na'th dristawyf di byth ond hynny mwyach.

A fu farw.

* 1.170GOfidio yr wyfi, a charu, o gariad sy' yn gwaedu, pan i'th welwyf

ar y Groes, wedi dy dreulio yn hollawl gan boen ac ingder, pan i'th welwyf yn dy gnofâu angheuol yn Gorchymmyn dy yspryd i ddwylo dy d••d nefol, i 1.171 yn gogwyddo dy ben; k 1.172 ac yn trengu. Tydi, o ar∣glwydd y bywyd, ath ymddarostyngaist dy hûn er ein mwyn ni bechaduriaid i angeu, ie angen 'r Groes▪ marwola∣eth o eithaf cywilydd, a dirmyg, ac o benyd annioddefus, cariad oll gogo∣niant oll a fyddo i ti.

A fu erioed y fâth ofid, o arglwydd Croeshoeliedic, a'r gofid hwnnw a greodd fy mhechodau i i ti?

A fu erioed gariad, o drugaredd an∣gerddol, tebyg i'r cariad hwnnw a ddanghosaist ti yn marw tros bechad∣uriaid!

Syrthiodd holl adeilad natur, o Achubwr yn marw, i fewn llewyg wrth groeshoeliad eu creawdr mawr hwy; tywyllodd yr haul, l 1.173 llen y Deml a rwy∣gwyd oddi fynu hyd i wared, crynodd y ddaiar y main a holltwyd, Cyrph y Sainct wedi meirw a gyfodasant o'u beddau, yn gymmaint a darfod i'r Canwriad a'r Milwyr an∣ghredadwy gydnabod Mat Mab Duw oeddit ti; hawddgar fuost, a gogone∣ddus, ac addolawl yn dy ddarostyn∣giad isaf; bydded cariad oll gogoniant oll i ti.

Annioddefus fu dioddefiadau dy gorph, o gariad holl alluog, ond etto

llawer mwy dy ddioddefiadau oddi∣fewn i ti.

* 1.174Tristâu yr wyfi, caru yr wyf, toddi yr wyf trosof i gid, pan i'th glywif ar y groes yn llefain, Fy Nuw fy Nuw, pa ham i m gwrthoda••st? m 1.175 och truanddyn pechadurus fel ac yr wyfi, mor anfeid∣rol ac mor anamgyffredol fu dy ofi∣diau a'th ingderau oddi fewn i ti yr aethost tanynt er mwyn pechad∣uriaid,, pan sethraist winwyf digofaint dy dâd dy hunan, n 1.176 pan ryngodd bôdd i th dâd anwylaf dy hûn dy ddryllio di, a'th glwyfo, pan roddwyd arnat ti anwireddau 'r ••oll fyl o 1.177,

Ac im haml bechodau i chwa∣negu dy faich, derchafu dy benyd, pan dynnodd ymmaith dy Dduwdod dy hûn holl gyssur oddiwrth it, pan fu i Dduw, wedi i anfoddhâu a'n pe∣chodau ni, d•• ••••••••io yn nydd angerdd ei ddi∣••ter; p 1.178 ni bu ddioddefiadau, na chariad tebyg i'th rai di er fy mwyn i, ni ddylei tristwch, na chariad ond yr eiddot dy hûn ragori ar fy rhai i tu ag attat ti.

Tros bwy, o Ddaioni anrhaethawl, y dioddefaist ti eithaf chwerwder go∣fid, ond tros y gwaelaf o'th holl Gre∣aduriaid, dŷn pechadurus, ac am da∣naf fi ûn o'r gwaethaf o bechaduriaid ac am hynny yr wyf i'th foli ac i'th garu di.

I ba ddiben y dioddefaist, o gariad gwresoccaf, ond i gadw pechaduriaid oddi wrth bôb peth dinistriol, Mell∣dith y gyfraith,q 1.179 dychryndodau mar∣wolaeth, r 1.180 camrwysg pechod, awdur∣dodau y tywyllwch, a phoenau tragy∣wyddol, t 1.181 i bwrcasu i ni bôb peth tu∣eddol at ein dedwyddwch, u 1.182maddeu∣ant a grâs, cyssur a chymmeradwya∣eth, a thragywyddol lawenydd a gogo∣niant teyrnas nefoedd; ac am hynny yr wyf i'th foli ac i'th garu di

Allan o ba annogiad, o hynawsedd anherfynol, ond allan o'th gariad rhag∣flaenol dy hûn, x 1.183 trugaredd rhydd, a thosturi pûr, ac am hynny yr wyf i'th foli ac i'th garu di.

Y prŷd ni allai aberth arall ddiwy∣gio digter dy Dâd, o tydi anwyl fâb Duw, a chymmodi cyfiawnder a thrugaredd ddwyfol ynghyd ond ab∣erth Duw wedi ei gnawdio, yr hwn fel yn ddŷn oedd i farw, ac i ddioddef yn ein lle ni, fel yn Duw, oedd i ha∣eddu a gwneuthur iawn tros em pe∣chodau ni; yno y bu i ti, o Duw 'r Mâb, dy wneuthur yn ddŷn, y gwae∣laf o ddynion, a Gymmeraist arnat agw••dd gwas, y 1.184 ac a ddangosaist i ni ar y Groes ddirgelwch a rhyfeddod cariad Duw wedi ei groeshoelio tros bechaduriaid, a phechaduriaid wedi eu prynu a gwaed Duw z 1.185.

O tydi, Ryfeddod trugarog, Duw wedi ei guawdio ar y groes, trwy ba enwau i th addolaf di y maent oll yn rhŷ fyrrion, rhy brinion i'th ddatcan di, cariad yn unic, nid oes dim ond cariad a ddichon dy gyrrhaeddyd di, cariad wyt ti * 1.186 o Jesu, cariad wyt ti i gid, o dyneraf, o felusaf, buraf, o an∣wylaf gariad meddalha melusa, pura, câr fi i bôb cariad yn debyg i ti.

Trwy gariad dy Groes di▪ o Jesu, yr wyfi yn byw, yn c 1.187 hynnw yn unic yr ymffrostiaf, hynnw uwchlaw pôb peth y rhoddaf fy mryd arno, d 1.188 hynny o∣flaen pôb peth a brisiaf i; * 1.189 trwy ga∣riad dy groes di y dygaf i fynu fyng∣hroes beunydd, ac a'th ddilynaf di, erlidiaf a phenydiaf a chroeshoeliaf * 1.190 fy affaethau a'm gwyniau pechadu∣rus, y rhai a'th erlidiasant, penydia∣sant, ac a'th groeshoeliasant di; ac os dy gariad a'm geilw i atto dioddefaf ar y groes er dy fwyn di, fel y gwna∣ethost ti er fy mwyn i h 1.191.

Mor oleudeg a hawddgar fu dy ra∣dau di ynghanol dy ddioddefiadau oll, o Jesu cystuddiedig, mawrygu yr wyfi, a charu dy ddyfn ostyngeiddrwydd, ammynedd anlluddiedig, addfwynder fel yr oen, diniweidrwydd difry∣cheulyd, anoresgynnol galonniad, ho∣llawl roddiad i fynu, serch tosturiol eneidiau, a chariad perffaith i'th Ely∣nion.

O fy anwlyld, ni allaf dy garu di, ond rhaid i mi uwchlaw pôb peth ddymuno bôd yn debyg im Hanwylyd, o dyro i mi râs i droedio yn dy lwy∣brau, a ffurfia fi at dy ddelw ddwyfol, i 1.192 fel pa fwyaf yr elwyf yn debyg i ti, y carwyf dydi yn fwy, a mwy i m cerir gennit ti.

Ac a gladdwyd, descynnodd i uffern.

CRedu yr wyfi,* 1.193 o arglwydd croe∣shoeliedic, i ti farw yn wîr, a bôd gwahaniad dy gorph a'th enaid: clwyfo dy ystlys hyd angeu, ai wanu a gwayw ffon ar y groes, k 1.194a darfod claddu dy gorph cyssegredig. l 1.195 i'n siccrhâu ni o th farwolaeth: cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, gariad a wanwyd, ac a glwyfwyd, ddarfod i'th enaid ti yn y cyflwr o wahaniad ddescyn i uffern, m 1.196 i orfoleddu ar angeu a holl ysprydion y tywyllwch yn eu har∣glwyddiaethau eu hunan, ac am hyu ny yr wyfi i'th, addoli ac i'th garu di.

Gogoniant a fyddo i ti, o tydi Cam∣piwr mawr cariad, yr hwn er ein mwyn ni a ymdrechaist a'th holl ely∣nion ysprydol dy hûn yn unic, yr hwn dy hûn a brofaist angeu, n 1.197 fel y tynnit ymmaith golyn angeu, o 1.198 yr hwn a ym∣drechaist a thywysogaethau ac awdurdodau, p 1.199 a holl nerth uff••rn fel y cyfranno∣gem

ni yn y fuddugoliaeth; am ba ••echydwraieth ryseddol mi a'th folaf ac ath' garaf di yn wastadol.

Y trydydd dydd efe a adgyfododd o feirw.

* 1.200CRedu yr wyfi, o gariad holl alluog ddarfod i ti, yn ôl y ffigurau a'r Prophwydoliaethau a aethent o'r blaen am danat ti, q 1.201 ac yn ôl dy rag∣ddywediadau didwyll dy hûn i 1.202 gyfodi oddi wrth y meirw y trydydd dydd: cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, yr hwn a orweddaist cyhyd yn dy fêdd i fyned dan lawn gyflwr y meirw, ac i sic∣crhâu yr holl fyd i ti farw; ac a gy∣fodaist cyn gynted fel nas gwelit ly∣gredigaeth, s 1.203 nac attal ein llawenydd ni; t 1.204 cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Escynnodd i'r Nefoedd.

* 1.205CRedu yr wyfi, o gariad gorfodawg, ddarfod i ti, ar ôl dy oruchafiaeth ar Angeu ac uffern, escyn mewn gor∣foledd i'r nefoedd, u 1.206 fel y derperit drigfannau i ni, x 1.207 ac oddi yno fel cwn∣cwerwr roddi rhoddion dy fuddugo∣liaeth i ni, y 1.208 ag uwchlaw 'r cwbl, rhôdd dy yspryd glân; fel vr eit i mewn i'r cyssegr sancteiddiolaf, fel ein Archoffeiriad mawr ni, a 1.209 i bresentio i'th Dâd arogl peraidd aberth ei Fâb

croeshoeliedig, unic iawn tros becha∣duriaid; ac am hynny cariad all gogoniant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, o Jesu, yr hwn a adewaist y bŷd ac a efcynnaist i'r nêf ynghylch y drydydd flwyddyn a'r ddèg a'r hugein o th oedran, i ddyscu i ni yn y prif o'n blynyddoedd ddibrisio 'r bŷd hwn, pan ydym aplaf yw feddiannu, ac i gadw ein llawn rymm i'r nef, ac i'th gariad ti.

O tydi, yr hwn a hoffodd fy enaid, er pan ymadewaist a'r byd, pa beth oedd fyth ynddo haeddedigol o'n ca∣riad! o bid i'm holl affaerthau escyn ar dy ol di. ac na ddychwelant at y ddaiar mwyach; canys pwy sydd gennifi yn y nofoedd onid tydi? ac ni ewyllysiais nêb ar y ddaiar gyda thydi b 1.210

Ac a eisteddodd ar ddeheulaw Dduw Dad holl-alluawg.

CRedu yr wyfi, o gariad gorfoleddus,* 1.211 dy fod ti yn eisttedd yn awr mewn llawn a thangnefyddol feddiant o ddedwyddwch, c 1.212 ac ar ddeheulaw Dduw, bod by ddynol anian wedi ei derchafu i'r lle anrhydeddusaf yn y nêf, lle yr wyt ti yn eistedd ar or∣seddfa gogoniant, addoledig gan An∣gelion, d 1.213 ag yn cyfryngu tros becha∣duriaid; e 1.214 ac am hynny bydded, cariad oll, gogoniant i ti.

Gogoniant oll fyddo i ti, o gariad gorseddfol, dy adgyfodiad, dy escy∣niad, a'th eisteddiad, ydynt oll yn rhannau hynod o'th gariad, ac er nesau o'n dedwyddwch i ddyfod, cwbl bwrcas dy gariad: ein holl obaith am y nêf, ein hadgyfodiad, escyniad a gogoneddiad, fy yn ymddibynnu ar, ac yn goferu oddi wrth dy eiddo•• ti, ac ydynt oll orfodaethau dy gariad i ni; ac am hynny myfi a'th folaf ac a'th garaf di yn wastadol.

Oddiyno y daw i farnu byw a Meirw.

CRedu yr wyfi, o gariad wedi ei ogoneddu mai oddi wrth dy or∣seddfa a'r ddeheulaw Dduw, lle yr wyt ti yn awr yn eistedd, y deui di drachefn f 1.215 i farnu 'r byd, yr Angelion Sanctaidd yn gweini i ti;g 1.216 gogoniant oll a fyddo i ti

Credu yr wyfi o tydi Farnwr addo∣lawal, y bydd i holl ddynol ryw gael eu dyddun o flaen dy frawdle ofnadwy. yr holl rai meirw y rhai a ddeffroir o'u beddau pan chwytho 'r Angel yr udcorn diwaethaf, h 1.217 a'r holl rai a fy∣ddant yn fyw a gânt ymddangos y prŷd hwnnw ger dy fron di, gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, Arglwydd, y bydd i mi ac i'r holl fyd roddi cyfrif manwl am em holl feddyliau, a'n geiriau, an

gweithredoedd; yr agorir y llyfrau yr amser hwnnw, mai allan o'r coflyfrau ofnadwy rheini i'n bernir; i 1.218 mai Satan a'n cydwybodau ein hunain fydd ein cyhuddwry o bid i'r udcorn diwaethaf fyth swnio yn fy nghlustiau i fel y byddwn yn wastad yn gofhâus am fy nghyfrifon mawr, ac na fydded i mi na dywedyd, na gwneuthur,k 1.219 na meddwl dim a glwyfai fy nghydwybod, neu a annogai dy ddigter, neu i beri i imi grynu ar y dydd ofnadwy.

Gwybod yr wyfi, Farnwr addolawl, mai cariad yn unic a oddefiff y prŷd hynny y prawf ofnadwy, mai cariad yn unic a ryddhêir, mai cariad yn unic a fendithir yn dragywydd; ac am hynny mi a'th folaf ac a'th garaf di yn wastadol.

Gogoniant a fyddo i ti, o tydi anwyl Fâb Duw, i'r hwn Y rhoddes y Tâd bob barn l 1.220.

Pa fôdd y gallant hwy sy' i'th garu di, o Jesu, fyth anobeithio, er bod eu cariad hwy yn y byd hwn bob amser yn ammherffaith, y prŷd ar y diwa∣ethaf y cânt hwy gariad am eu Bar∣nwr, cariad a archwaethodd ac a do∣sturia wrth eu gwendid hwy? ac am hynny cariad oll goganiant oll a fyddo i ti,

••redaf yn yr yspryd Glân.

* 1.221CRedu yr wyfi ynot ti, o tydi yspryd Duw, y trydydd Berson yn y Drin∣dod mwyaf addolawl; credu yr wyfi, o yspryd bendigaid, mai tydi yw 'r Arglwydd, mai Duw tragywyddol wyt ti, n 1.222 ac yn gwybod pob peth, p 1.223 Person gwahanol oddi wrth y Tâd a'r Mab, yn de••lliaw er tragwyddoldeb oddi wrth y ddau, q 1.224 ac anfonedig gan y ddau yn gyttun,r 1.225 ac chyd-awdwr a'r ddau o'n hiechydwriaeth ni; ac am hynny cariad oll gogoniant oll a fy∣ddo i ti.

Credu yr wyfi, o yspryd bendigaid, mai Sanctaidd wyt ti, Sanctaidd yn hanfodol mewn ystyriaeth dy natur ddwyfol dy hûn,s 1.226 a chan fod yn san∣ctaidd yn hanffodol, yr wyt yn anfe∣idrol yn hawddgar; ac am hynny cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o yspryd benidigaid, mai Sanctaidd wyt ti yn dy Berson, mai tydi yw Awdr pob sancteiddr∣wydd oddi fewn, a phob grâs oddi fewn ac sydd yn Sancteiddio, t 1.227 mai tydi yw 'r dechreuad o holl fywyd ysprydol ynom ni; v 1.228 ac am hynny ca∣riad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, o Gariad wedi ei gnawdio, am ddanfon dy ys∣pryd yn dy le, ac am ei addaw ef i'n

gweddian ni, x 1.229 cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, o yspryd cariad, am dywallt cariad Duw yn ein Ca∣lonnau ni, y 1.230 am lenwi pawb oll sy' i'th garu di a helaethrwydd o lawenydd a diddanwch; cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

O tydi yspryd bendigaid y Didda∣nudd, pura fy enaid a thywallt dy rad yw mewn hi a chyffegra hi i fod yn Deml i ti, z 1.231 a sefydla dy orseddfa yno yn ddiysgog, a dyro fy holl affa∣ethau ar dân, fel y bydd o fynghalon yn aberth gwastadol o gariad wedi ei hoffrymmu i fynu i ti, ac ir fflam fod bob amser yn ymgyrhaeddyd tu ag attat ti.

Yr Eglwys lân Gatholic.

CRedu yr wyfi, o fendigaid a molawl gyfryngwr, mai cymdeithas o rai yw 'r Eglwys, wedi eu sylfaenu gan dy gariad ti i bechaduriaid, a 1.232 wedi ei huno i ûn corph o ba ŵn tydi yw'r pen, b 1.233 arwainiedig wrth y Bedydd, c 1.234 wedi eu maethu wrth y Cymmun, d 1.235 eu llywiaw gan fugeiliaid, wedi eu hawdurdodi gennit ti, a u gwisgo ac awdurdod yr Agoriadau, e 1.236 yn proffesu 'r athrawiaeth a ddyscwyd gennit ti, f 1.237 ac a roddwyd i'r Sainct, g 1.238 a chysse∣gredig i'th foli ac i'th garu di.

Credu yr wyfi, o Jesu Sancteiddlan, fod dy Eglwys di yn Sanctaidd yn debyg i ti ei hawdr, sanctaidd trwy amcaniad dechreuol ei hordinhâd, h 1.239 Sanctaidd trw fedyddiol gyssegriad, Sanctaidd yn ei holl wenidogaethau tueddol i ymddwyn Sancteiddrwydd; i 1.240 ac er y bydd cymmsgiad o'r da a'r drŵg ynddi hi yn y byd hwn k 1.241 bod etto ynddi bob amser laweroedd o wîr Seinctiau; ac am hynny cariad oll go∣goniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, Arglwydd, fod yr Eglwys hon yn Gatholic, neu gyffre∣dinol, wedi ei gwneuthur i fynu gan gynhulliad holl Eglwysau nailltuol; Credu yr wyf ei bod hi yn Gatholic o ran amser, yn cynnwys holl oesau i ddiwedd y bŷd hyd pa ûn y mae efe i barhâu; l 1.242 Catholic o ran pob lleoedd allan o ba rai y mae ffy∣ddloniaid iw casclu; m 1.243 Catholic o ran pob ffydd achubol, o ba ûn y mae 'r Credo hwn yn cynnwys ei swmm, yr hwn a ddyscer bob amser ynddi; n 1.244 Ca∣tholic o ran y rhadau oll a arferir ynddi, a Chatholic o ran y rhyfel cyffredinol y mae yw gynnal yn erbyn ei holl Elynion ysprydol, am ba ûn y gelwir hi yn Filiwraethus: o cadw fi bôb amser yn aelod gwîr o'th Eglwys Gatholic, fel y glynwyf wrthit ti yn ddiwahanol, fel yr addolwyf di yn

ddefosionol ac i'th garwyf yn wa∣stad

Gogoniant a fyddo i ti, fy Arglwŷdd a'm Duw, yr hwn a'm gwnaethost i yn aelodo Eglwys Loegr yn naillduol, ffydd pa ûn, a'i Llywodraeth, a'i ha∣ddoliad, y'nt Sanctaidd, a Chatholic, ac Apostolaidd, a rhŷdd oddi wrth Ammarch a Gau-grefydd, a'r hon yr wyf fi i gredu yn ddryscog ei bod yn rhan iachus o'th Eglwys gyffredinol, a'r hon sydd i'm dyscu i gariad i'r sawl a gydsynniant a mi; ac am hynny bydded cariad oll gogoniant oll i ti.

O fy Nuw, dyro i mi ràs i barhâu yn ddiyscog yn ei mynwes, i wneuthur y goreu o'r cynnorthwyau rheini oll i wîr Dduwioldeb, yr holl foddion rheini, o râs, yr holl annogiadau rhe∣ini o'th gariad, yn drugarog ac yn rhŵydd a ganiadhêaist ti i mi yn ei chymmunded, fel y gallwyf a phrîf affaethau a gwrês dy foli a'th garu di.

Cymmun y Sainct.

CRedu yr wyfi, o Frenin y Sainct,* 1.245 y dylai fod rhwng y Seinctiau ar y ddaiar, pa ûn ai rhai gwîr, neu mewn proffesiwn yn unic, gyfnewi∣diol Gatholic gyfrannogiad o bôb pe∣thau da, o 1.246 yr hyn yw effaith digyfrwng o gariad cyffredinol. Tydi o Dduw ca∣riad, edfryda ef i'th Eglwys.

Credu yr wyfi, o Tydi Dduw cariad,

y dylai 'r holl Sainct ar y ddaiar wrth eu proffesiwn gyfrannogi a'i gilidd, mewn addoliad Efangylaidd, a r ûn Sacramentau Sanctaidd, yn yr ûn ddwyfol ac Apostolic ffydd▪ p 1.247 yn holl wasanaethau o gariad corphorol q 1.248 ac ysprydol, 4 1.249 mewn hyfrydwch attych∣welus yn iechydwriaeth ei gilydd, ac mewn cyd-oddef tyner fel aelodau o'r ûn a'r unrhyw Gorph,s 1.250 o Dduw 'r tangneddyf, edfryda yn dy amser da y cymmundeb cyffredinol hwn, fel ac ûn galon ac ûn genau y moliannom ni oll ac a'th garom di.

O fy Nuw, ynghanol gwahanediga∣ethau alaethusol dy Eglwys, o na bid i mi ehengu ei rhwygiadau, ond dyro i mi gariad cyffredinol tu ag at bawb a fedyddir yn dy enw di, a chymmundeb cyffredinol a Christianogion oll mewn ewyllys, o gwared fi oddiwrth becho∣dau ac amryfuseddau oddi wrth schis∣mau a Heresiau yr Oes. a dyro i mi râs i weddio beunydd am heddwch dy Eglwys, * 1.251 a'i geisio yn ddifrifol, ac i annog pawb am a allwyf i'th foli ac i'th garu di.

Credu yr wyfi, o Jesu Sancteiddi∣olaf, fôd i'th Seinctiau ymma isod gymmundeb a'th Seinctiau uchod, * 1.252 yn hwy yn gweddio trosom ni yn y nef, nyni ar y ddaiar ymma yn per∣chi eu coffadwriaeth hwy, yn cyd∣lawenychu

am eu dedwyddwch, yn rhoddi diolch i ti am weithredoedd eu cariad hwy, ac yn dilyn eu Siam∣plau hwy, am ba rai, cariad oll gogo∣niant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o Brynwr grasus, fôd i'th seinctiau di ymma ar y ddaiar gymmundeb a'r Angelion Sanctaidd uchod, eu bôd hwy yn ysprydion gwasa∣naethgar wedi x 1.253 eu danfon i wasanaethu er eu mwyn hwy a gânt iechydwriaeth, ac yn gwi∣lied trosom ni, y 1.254 ac yr ŷm ni yn rho∣ddi diolch am eu nodded hwy, ac yn canlyn eu moliantau dibaid au hufydd∣dod parod; am ba rai cariad oll go∣goniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o fy Arglwydd a'm Duw fôd i'r Seinctiau yn y bywyd hwn gymmundeb a thri Phersonau y Drin dod mwyaf addolawl, z 1.255 yn yr ûn mwy∣af hynaws ddylanwadau o gariad, ym mha rai y mae 'r holl dri yn cyd∣seinio; am ba ûn cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, Ddaioni anfeidrol yn tanu ar lêd, am yr holl radau, a'r bendithion ym mha rai y mae 'r Seinctiau yn cyfrannu, am an∣adlu dy gariad, megis yr Enaid eu hûn i'th Gorph dirgeledig, fel y byddai i bawb sy yn credu ynot ti garu eu gi∣lidd, a chydsynnio oll yn dy garu di.

Maddeuant pechodau.

* 1.256CRedu yr wyfi, o fy Nuw, na all neb a 1.257 faddeu pechodau ond tydi yn unic, a bôd maddeuant bôb amser yw gael yn dy Eglwys di; ac am fen∣dith mor anfeidrol, cariad oll, gogoni∣ant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o tydi garwr Enei∣diau, na allwn heb wîr ••difeirwch obeithio am faddenant, b 1.258 fôd ein he∣difeirwch ni ar goreu yn amher∣ffaith, mai allan o'th unic drugaredd, o Dâd nefol. c 1.259 ac er mwyn haeddedi∣gaethau a dioddefaint dy fâb a groe∣shoeliwyd, d 1.260 yr wyt ti yn derbyn ein hedifeirwch amherffaith ni, ac yn rhyngu bod i ti fadden i ni; ac am hynny cariad oll gogoniant a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, o Drindod mwyaf addolawl, am dy anfeidrol ga∣riad yn ein maddeuant; e 1.261 gogoniant a fyddo i ti, o Dâd yn maddeu, o fâb yn gwneuthur iawn, o yspryd glân yn puro▪ yr wyfi bechadur truan, yr hwn wyf yn ochneidio, ac yn darwain ac yn curiaw am dy faddeuant di, ac am fôd mewn heddwch a 'thi, f 1.262 yn moli, ac yn addoli, ac yn caru y trugaredd melu∣saf hwnnw, a breulan, a thyner, a ha∣wddgar sydd yn ymhyfrydu yn ma∣ddeu pechaduriaid.

Cyfodiad y Cnawd.

CRedu yr wyfi, o Jesu buddugawl,* 1.263 mai trwy rymm dy adgyfodiad ti y cyfodir y meirw oll, g 1.264 y drŵg fel y rhai da; cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti, trwy 'r hwn y llyngeir angeu mewn buddugoliaeth h 1.265.

Credu yr wyfi, o Jesu holl alluog, mai trwy dy nerth di y cyfodir pawb a'r ûn cyrph ac oed ganddynt ar y ddaiar; i 1.266 yr ailgescli di eu llwch gwascaredig hwy i'r ûn ffurf dra∣chefn, y caiff ein heneidiau ni eu hail uno a'n cyrph ni, i'n bernir ni yn enaid a chorph, am y pechodau a wnaethpwyd gan y ddau, cymmhwysir cyrph yr anwireddus i ddirboen, a chyrph y Sainct i gyfnewid mewn cynneddf, a'u gwneuthur yn gyrph gogoneddus, g 1.267 anfarwol, ac anllygre∣dig, cymmwysedig i'r nêf ac i'th garu a'th fwynhâu di hyd dragywyddoldeb: am yr hyn gariadhâd gogoneddus mi a'th folaf ac a'th garaf di yn wasta∣dol.

Ar bywyd tragywyddol.

CRedu yr wyfi,* 1.268 o Farnwr mawr nêf a daiar, mai, gwedi darfod i'r byw a'r meirw ymddangos ger bron dy frawdle, yna yr eiff allan y farn gyfiawnaf ac anniddymmol, ac a gyf∣lawnir

hyd dragywyddoldeb, gorhoe∣nus yn unic i'r rhai fy i'th garu di; ac am hynny cariad oll gogoniant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi o Jesu gyfiawn, y cy∣fleusir yr anwireddus a'r dy law ass••y di, ac y damuir hwy i uffern, iw penydio ac ing ac anobaith tragywyddol, ac an∣amgyffredol, gan Ddiafol a'i Ange∣lion ef * 1.269 a'u cydwybodau eu hunain, yn enaid a chorph, yn y llynn o dân a brwmstan, † 1.270 o ba ûn ni all fôd dim ymwared fyth; O farn gsiawnaf i'r Sawl nid ydynt i'th garu di.

O Jesu trugarog, mor awyddus wyt ti er i ni fôd yn ddedwydd yn dy garu di, pan greaist ti uffern o bwr∣pas i'n dychrynu ni rhag dy ga∣sau di, a'r nêf i'n cymmell ni i'th garu di, ac am hynny cariad oll gogo∣niant oll a fyddo i ti.

Credu yr wyfi, o fy Arglwydd a'm Duw, y gobrwyir y rhai cyfiawn a llawenydd amhaeti adwy a llawn ogoniant, a gweledigaeth wynfydedic a cha∣riad arnat ti yn y nêf, m 1.271 a holl dded∣wyddwch Corph ac enaid, y rhai a fyddant ym mhob ystyriaeth yn ber∣ffeithiaf, tragywyddol, ac anghyfne∣widiol, o 1.272 na chânt fyth alaru na phe∣chu mwyach, o 1.273 yr hyn oll yw rhâd rôdd dy gariad anfeidrol, p 1.274 o Dad ne∣fol a phwrcas dy waed di, o Dduw

wedi ei gnawdio; am y rhain hyd at eithaf fyngallu mi a'th addolaf ac a'th garaf di yn wastadol.

O gariad anherfynol, pa bryd y câfi dy garu di yn y nefoedd heb nac oerni na rhwystr, y rhai, och, sydd yn rhy fynych i'm goddiwes i ymma isod.

Pa brŷd, o fy Nuw, o pa brŷd y câfi y weledigaeth hyfrydlon o'th ga∣riad hawddgaraf, fel i'th garwn di yn anghyfnewidiol, ac na'th ddigiwn ond hynny mwyach?

O tydi yr hwn a hoffa fy enaid, ni ddy∣munwn i y nêf▪ ond am dy fôd di yno, canys tydi wyt yn gwneuthur y nêf ym mha le bynnac yr wyt ti.

Ni ddymunwn, o Jesu, fywyd tragy∣wyddol ond fel y carwn di yno hyd dragywyddoldeb.

O gariad annispyddawl, anadla dy gariad i'm mewn yn dragywydd, fel y cynnyddo fy nghariad ei i ti yn dra∣gywydd, a thueddol at anfeidroldeb, gan nad yw cariad llai nac ûn anfe∣idrol, yn deilwng o honot ti.

Amen.

O Tydi Awdr mawr a pherffeithydd ein ffydd ni, angwhanega fy ffydd i beunydd, a derchafa fy nghariad; o caniadhâ fôd mewn gwrês sanctaidd cariad, i gariad croeshoeliedig, i'm

cariad i o'r diwedd escyn at wlâd ca∣riad, fel na byddo dim i mi yw wneu∣thur, hyd tragywyddoldeb, ond dy foli a'th garu di, Amen o gariad anfeidrol, Amen, Amen.

Gellir dosparthu y gwasanaeth hwn i amryw rannau, a'i arferu ar ddy∣ddiau 'r Arglwydd, neu wylion, yn enwedic ar wyliau mawr o'r Natalig, y Pasc, y Sulgwyn, yn y grawys he∣fydd, ac ar ddydd gwener y croglith yn bennodol a chyn cymmeryd y cymmun bendigedic, fel y byddo mwyaf cymmhwysol i achlysur, neu gyflwr, tymmer, a thueddiad pôb enaid defosionol.

Cwest.

* 1.275Ti a ddywedaist ddarfod i'th Dadau bedydd a'th Fammau bedydd addo trosot ti, fôd i ti gadw gorchy∣mynnion Duw, dywed titheu i mi pa nifer sydd o honynt?

Atteb

Dêc.

Cwest.

Pa rai ydynt?

Atteb.

Y rhai hynny a lefarodd Duw yn yr ugeinfed bennod o Exodus, gan ddywedyd, myn yw 'r Arglwydd dy Dduw, yr hwn a'th ddûg di ymmaith o dîr yr Aipht, o dŷ y caethiwed.

I. Na fydded i ti Dduwiau eraill onid myfi.

II. Na wna it dy hun ddelw ge∣fiedic,

na llûn dim ac y sydd yn y n••∣foed uchod, neu yn ddaiar isod, neu yn y dwfr tan y ddaiar, na ostwng idd∣ynt, ac na addola hwynt, canys myfi yr Arglwydd dy Dduw ydwyf Dduw eiddigus, yn ymweled a phechodau y tadau ar y plant, hyd y drydydd ar bedwaredd genhedlaeth o'r rhai a'm casânt, ac yn gwneuthur trugaredd i filoedd o'r rhai a'm carant ac a gad∣want fy ngorchymynion.

III. Na chymmer enw yr Arglwydd dy Dduw yn ofer: canys nid gwirion gan yr Arglwydd yr hwn a gymmero ei enw ef yn ofer.

IV. Cofia gadw yn Sanctaidd y dydd Sabbath, chwe diwrnod y gwei∣thi, ac y gwnei dy holl waith; eithr y seithfed dydd yw Sabbath yr Ar∣glwydd dy Dduw, ar y dydd hwnnw na wna ddim gwaith, tydi na'th fâb, na'th ferch, na'th wâs, na'th forwyn, na'th anifail na'r dŷn dieithr a fyddo o fewn dy byrth. Canys mewn chwe diwrnod y gwnaeth yr Arglwydd nêf a daiar, y môr ac oll y sydd ynddynt, ac a orphywysodd y Seithfed dydd: O herwydd pa ham y bendithiodd yr Arglwydd y Seitdfed dydd, ac a'i San∣cteiddiodd ef.

V. Anrhydedda dy dâd a'th fam, fel yr estynner dy ddyddiau ar y ddai∣ar yr hon a rydd yr Arglwydd dy Dduw i ti.

VI. Na lâdd.

VII. Nn wna odineb.

VIII. Na ledratta.

IX. Na ddwg gam dystiolaeth yn erbyn dy gymmydog.

X. Na chwennych wraig dy gym∣mydog, na'i wâs, na'i forwyn, na'i ŷch, na'i assyn, na dim ar sydd eiddo.

Cwest.

Beth yr wyt ti yn ei ddyscu yn bennaf wrth y gorchymynnion hyn?

Atteb.

Yr ydwyf yn dyscu dau beth: fy nylêd tu ag at Dduw, a'm dylêd tu ag at fy nghymmydog.

Cwest.

Pa beth yw dy ddylêd tu ag at Dduw?

Atteb.

Fy nylêd tu ag at Dduw yw, I II. Credu ynddo, ei ofni, a'i garu a'm holl galon, a'm holl enaid, ac a'm holl nerth: ei addoli ef, diolch iddo, rhoddi fy holl ymddiried ynddo galw arno.

III. Anrhydeddu ei enw Sanctaidd a'i Air.

IV. A i wasanaethu yn gywir holl ddyddiau fy mywyd.

Cwest.

Pa beth yw dy ddylêd tu ag at dy gymmydog?

Atteb.

Fynylêd tu ag at fy nghym∣mydog yw, ei garu fel fi fy hûn, a gwneuthur i bôb dŷn megis y chwen∣nychwn iddynt wneuthur i minneu.

V. Caru o honof, anrhydeddu, a

chymmorth fy nhâd a'm mam. an∣rhydeddu ac ufyddhâu i'r Brenin, a'i swyddogion. ymddarostwng i'm holl Lywiawdwyr, Dyscawdwyr, Bugeili∣aid ysprydol ac Athrawon, ymddwyn o honof yn ostyngedic gan berchi pawb o'm gwell.

VI. Na wnelwyf niwed i nêb ar air na gweithred.

VII. Bôd yn gywir ac yn union ymmhob peth a wnelwyf.

VIII. Na bo na châs na digasedd yn fynghalon i neb.

IX, Cadw o honof fy nwylo rhag Chwilenna a lledratta.

X. Fy nhafod rhag dywedyd cel∣wyddeiriau n drŵg ablen.

XI. Cadw fynghorph mewn cym∣hedroldeb, sobrywydd, a diweir∣deb.

XII. Na chybyddwyf ac na ddei∣syfwyf dda na golud neb arall, eithr dyscu a llafurio yn gywir i geisio ennill fy mywyd, a gwneuthur a ddylwyf ym mha ryw fuchedd bynnac y rhyngo bodd i Dduw fy ngalw.

Cwest.

Dangosaist i mi pa fôdd y mae 'r credo yn presentio yr annogia∣dau i ni; dangos i mi yn nesaf pa fôdd y mae 'r dêg Gorchymmyn yn cynn∣wys Ffrwythau, neu affaethau cariad dwyfol.

Atteb.

Yr Jesu ein cariad ni, Proph∣wyd

mawr cariad, a roes i ni brawf o'n cariad, o cherwch fi Cedwch fyng∣orchymynnion.

Cwest.

q 1.276Onid oes rai Rheolau cyffre∣dinol, defnyddiol iawn i'w cadw, yn Esponio 'r Gorchymynnion?

Atteb.

Y mae cariad dwyfol yn gwe∣mi i ni y rheolau goreu, i ddyscu i in lawn bwys pôb Gorchymmyn.

Cwest.

Dangos i mi pa fodd.

Atteb.

Y mae cariad Duw yn angen∣rheidiol yn cynnwys y ddau beth hyn, tynerwch i fodloni, ac arswyd i anfo∣ddhâu ein Hanwylyd; a sicer arwei∣niwr a fydd y cariad hwn i mi, yn y rhan haeriol a'r ûn negyf i bob Gor∣chymmyn.

Cwest.

Eglura hyn yn fwy dospar∣thedig.

Atteb.

Mi a'i gwnaf yn y rhannau sy' yn canlyn.

* 1.2771. O fy Nuw, pan yn rhyw ûn o'th orchymynnion y gofynnir dyledswydd, cariad sydd yn dywedyd i mi fôd y drŵg gwrthwynebol iddo wedi ei wa∣rafun; pan warafunir y drŵg pa byn∣nac, cariad fy' yn dywedyd i mi fôd y ddyledswydd wrthwynebus iddo wedi ei gorchymmyn; r 1.278 o anghwanega di beunydd fy nghariad i att ddaioni, a'm gwrthwyneb ir drŵg

2 Er bôd dy orchymynnion a'th waharddiadau di, o Arglwydd, mewn

geiriau cyffredinol, etto cyfarwydded dy gariad fy arferiad pennodol, a dysc i mi, mai mewn ûn cyffredinol y cyn∣nhwysir holl rywogaethau, a graddau, ac achlysurau ac annogiadau, a nesâd, a bodlonrhwydd, perthynol i'r da hwnnw neu 'r drŵg y rhai hefyd a orchymynnirs 1.279 neu a warafunir, a dyro i mi râs i'w dilyn, neu i ffoi oddi wrthynt.

3 O fy Nuw, cadw fy nghariad ei bob amser yn wiliadwrus, ac ar ei ge∣idwadaeth, fel yn dy orchymynnion negyf y gallwyf yn wastad wrthwy∣nebu 'r drwg; cadw fy nghariad i yn wresog a zêl anfoddol, fel yn dy holl orchymynnion haeriol y gallwyf yma∣elyd ar holl achlysurau ac odfâu o wneuthur daioni.

4. Bid i'th gariad, o tydi yr hwn yn unic wyt deilwng i'th garu, fy ngw∣neuthur i yn ofalus i berswadio, a rhwymo eraill i'th garu di, ac i gadw dy orchymynnion yn gystal a myfi fy hûn. t 1.280

5. Ni all nêb dy garu di, O Ar∣glwydd, ac ymegnio cadw dy orchy∣mynnion, na byddo yw ddiffygion beu∣nyddiol yn ei ddyledswydd, ei fynych anewyllysgar ac annocheladwy dram∣gwyddiadau ac yngwrthiadu, a'i gy∣feiliornadau ei ofidio a'i ddarostwng v 1.281, gwendidau natur a gwympodd sy'n

creu iddo fâth o ferthyrdod gwastadol, am nas gall efe dy garu di yn fwy, am iddo allel cyn lleied dy wasanaethu di; ond tydi, o Dâd mwyaf tosturiol, wyt yn gofyn yn dy gyfammod o râs am burdeb x 1.282 nid perffeithrwydd; ac am hynny yr wyfi, i'th foli ac i'th garu di.

O fy Nuw er nas gallwyf dy garu di ac ufuddhâu i ti cymmaint ac yr Ewyllysiwn, mysi a'i gwnâs cymmaint ac a allwyf, cadwaf hyd at eithaf fy ngallu dy holl orchymynnion, a'm holl galon, ac hyd y diwedd, y 1.283 o derbyn fy nyled∣swydd ammherffaith, a chyflenwa ei holl ddiflygion trwy haeddedigaethau, a chariad, ac ufydd-dod yr Jesu dy Anwylyd.

6. Gogoniant a fyddo i ti, o tydi pennaf Gosodwr cyfraith, am dra∣ddodi y Gorchymynnion hyn i ddy∣nion pechadurus; y geiriau ydynt hwy a ddarfu i ti dy hûn, O Jehofa fawr eu hadrodd, o bid i mi bôb amser edrych yn arswydus ar bob gair a adroddaist; o bid i mi yn wastad dy garu di am eu llefaru hwy, ac am roddi i ni gy∣freithiau cariad.

7. Gogoniant a fyddo i ti, o Ar∣glwydd Dduw, yr hwn i wneuthur pôb ûn o honom yn Synniol o'n rhw∣ymedigaeth, a roddaist dy holl Or∣chymynnion yn yr ail Berson, ac wrth

ddywedyd Tydi, a ddywedaist wrth bôb enaid yn nailltuol, fel y byddai i bôb enaid dy garu ac ufyddhâu i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, o fy Nuw, yr hwn yn y crynnodeb byrr hwn, yn y dêg gorchymmyn hyn, a gynnhwy∣saist lawn fryd on dyledswydd, holl effaethau cariad dwyfol.

Dysc i mi, O Arglwydd, i holi fy nghariad wrth dy orchymynnion di, fel y gwypwyf pa fôdd i'th fodloni, fel y gwypwyf ym mha beth i'th an∣foddhêais, a gofidio am fy anwireddau, fel y cwynfanwn am fy holl weithre∣doedd o bechod, fy holl esclusiadau o ddyledswydd.

Dysc i mi, o Arglwydd, wrth dy gyf∣raith hon, yr hon yw rheol cariad, a'm holl weithredoedd; i holi nid yn unic fy amryw bechodau, ond he∣fyd eu holl drwm bwysau, pa ûn a fuont a'i byrbwyll, neu adnabyddus, neu aml, neu gildynnus, neu anfo∣ddol, neu faglus i eraill, fel y gollyn∣go cariad allan ychwaneg o ddagrau, ac mewn pêth mesur cymmhwyso cy∣studd fy nghalon at fy euogrwydd.

Gogoniant a fyddo i ti, a Ar∣glwydd Dduw, yr hwn wyt yn rhoddi i ni Gristianogion rwymedigaethau uwch i gadw dy Orchymynnion nac a wnaethost i'r Iddewon, bu ganddynt hwy yn unic ond Coffadwriaeth am

eu hymwared amserol allan o dîr yr Aipht, a thŷ r caethiwed, wedi ei osod o'u blaen, gwaredir nyni allan o Aipht ysprydol, oddi wrth gaethiwed pe∣chod, meddiant Satan, a phoenau uffern; o dyro râs i ni i ragori cym∣maint yn ein cariad, a'n diolwch, ac ufydd-dod, fel yr y'm yn ein bendi∣thion.

Gogoniant a fyddo i ti. O Jehofa fawr, yr hwn er ein cymmell i'th garu di ac i ufyddhau i ti, sydd wiw gennit anrhydeddu pôb enaid ffyddlon a phriodolder agos a serchog ynot ti dy hûn, ac i ddatcan yn rasusol, Myfi yw yr Arglwydd dy Dduw.

O Arglwydd trugarog, pa beth sydd bossibl i mi ei ddymuno yn fwy n' ath gael di am fy Nuw? z 1.284 os fy Nuw ydwyt ti, dylai 'r cyfagosrwydd fôd yn attychwelig, a rhaid i mi fôd yn wâs i ti; Arglwydd bydd di yn eiddo fi, a minneu yn eidddo ti byth.

Fy Anwylyd fydd eiddo fi, a minneu yn eiddo yntef.

Fy Nuw, fy Nhâd, fy nghyfaill, fy anwylyd, mi a garaf bêth bynnac fydd eiddot ti, ac yn enwedic dy, gy∣fraith, am iddi hi fy nyscu i i'th garu di, rhoddaf brîs mawr ar dy gyfraith, ac a'i darllennaf yn ddiesceulus ac a'i ystudiaf, caiff dy gyfraith fôd fy hyfrydwch beunyddiol, fy-nghynghorwr, am Myfyrdod a 1.285.

O fy Nuw, cadw fi yn eiddot ti yn wastad, ac na âd i ddim bŷth fy yscar oddi wrth dy gariad.

Cwest.

Rhoddaist i lawr reolaw cym∣mwys i Esponio 'r Gorchymynnion, dangos i mi bellach pa fôdd y dospar∣thir hwy.

Atteb.

I ddau riw, neu lechau, yn gyfattebol i'r ddau ystyriaeth sydd gan∣ddynt, at Dduw, a'n cymmydog.

Cwest.

Dechreu a'r llêch gyntaf,* 1.286 a dangos i mi rifedi a threfu y Gorchy∣mynnion y mae efe i'w cynnwys.

Atteb.

Cynnwys y mae y pedwar Gorchymmyn cyntafly rhai a berthy∣nant i Dduw, ac sŷ' i'n dyscu ni addo∣liad Duw, Sêf y cariad parchadwy hwnnw a ddylem ni ei dalu i Dduw, yr hwn fydd yn naturiol yn cyfodi allan o wîr synnieth ar ei anfeidrol ddaioni a'i fawredd ef.

Yr addoliad hwn o Dduw sydd y naill a'i oddi fewn, neu oddi allan.

Yr addoliad oddi fewn, sêf hwnnw o'r galon, ydyw 'r enwoccaf o'r ddau, a hwn, ynghyd a'r iawn wrthddrych o'n haddoliad ni, a ddyscir yn y Gor∣chymmyn cyntaf, megis sylfaen y lleill oll.

Yr addoliad oddi allan, a gynnhwy∣sir yn y tri sy'n canlyn, y rhai sy' i'm dyscu ni reoliad addoliad Duw, mewn perthynas i'n hymarweddiad ni, yn yr

ail, i'n tafodau yn y trydydd, i'n hamser ni yn y pedwerydd.

Cwest.

Pa rai i'w dyledswyddau yr ail lêch?

Atteb.

Y chwe Gorchymmyn eraill ydynt hwy, rhai sydd oll yn perthyn i'n Cymmydog, am ba rai y traethaf yn eu lleoedd priodol

Cwest.

Pa bêth sydd gennit ti yw nodi ymmhellach am y Gorchymyn∣nion yn gyffredinol?

Atteb.

Hynod yw mai yr' rheini a berthynant i Dduw a roddir i lawr yn gyntaf, i'n dyscu ni mai cariad Duw ydyw 'r Gorchymmyn pennaf a'r ûn dechreuol, ac a ddylid yn bennaf ei ystudio, ac i'n dyscu ni hefyd, fôd yn rhaid i holl ddyled-swyddau yr ail lêch roddi lle i'r cyntaf, pa bryd bynnac y safant mewn cydymgaisb 1.287.

Cwest.

Dôs dros yr holl Dèg Gor∣chymmynnion yr neilltuol, a dangos i mi pa fôdd y maent hwy oll yn ffrwythau ac effaethau naturiol o ga∣riad dwyfol, cyflawnedig y naill a'i yn gwneuthur y da, neu yn cilio oddi wrth y drŵg.

Atteb.

Mi a i gwnaf yn orhoenus, ac mor ddosparthol ac yw bossibl i mi, dan gymmeryd pôb Gorchymmyn yn nailltuol.

Y Gorchymmyn Cyntaf.

O Tydi yr hwn yn unic wyt Jehosa,* 1.288 os fy Nuw i ydwyt ti, ac os wyfi i'th wîr garu di ni allaf fyth oddef ûn Creadur i fôd yn gyd-garwr a thydi; neu i gyfrannu yn fy nghalon gyd a thydi; ni all fod gennisi Ddaw arall, na chariad arall ond tydi yn unic.

O ddaioni anfeidrol, ti yn unic wyt hawddgar, pa bêth bynnac ac sydd hawddgar heb dy law di, nid ydyw hawddgar ddim pellach ond fel y mae yn dwyn rhyw breintiadau arno o'th hawddgarwch di; ac am hynny cariad oll, Gogoniant oll a fy∣ddo i ti yn unic.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, difera i'm henaid i y fàth gariad hollawl par∣chedic o honot ti, fel na charwyf ddim ond er dy fwyn di, neu d 1.289 mewn is-drefniad i'th gariad ti.

O gariad, dyro i mi râs i ystudio gwybodaeth am danat ti, e 1.290 fel pa fwyaf i'th adnabyddwyf, i'th garwyf di yn fwy.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, crea di ffydd ddiyscog ynofi f 1.291 yn dy wirair, Go∣baith g 1.292 fywiol yn dy addewidion, ym∣ddiried gadarn yn gallu,h 1.293 ymddibynni∣ad hyderus ar dy ddaioni, i 1.294 ymhyfryd∣wch ymfodlonus k 1.295 yn dy ddigonoldeb

O fy Nuw, o fy Anwylyd, crea ynofi ddymuniad gwresog o'th bresennol∣deb, l 1.296 hyfrydwch nefol yn dy fwyn∣hâd di m 1.297 ••y Anwylyd.

O fy ••uw, o fy Anwylyd, llenwa fy nghalon a Diolchgarwch n 1.298 am y Ben∣dithion, Moliant o 1.299 Odidawgrwydd, Addoliad o Fawrhydi, p 1.300 zêl q 1.301 am dy agoniant di fy Anwylyd.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, llenwa fynghalon a gwir edifeirwch r 1.302 am an∣foddhâu, ac ofn gwastadol s 1.303 dy gyffrei di fy Anwylyd.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, llenwa fy nghalon a defosiwn cynhyrfol mewn gweddi, t 1.304 ac a gostyngeiddrwydd u 1.305 isel, yn cyfedliwio holl barch i ti fy An∣wylyd.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, crea ynofi ufudd-dod ddiffuant w 1.306 i'th holl Orchy∣mynnion, amynedd ddarostyngedic x 1.307 dan dy holl geryddon, a rhoddiad fy hûn yn hollawl i fynu i'th holl dref∣niadau di y 1.308 fy Anwylyd

O fy Nuw, o fy Anwylyd, chwanegaed dy gariad holl alluog yn fynghalon, z 1.309 ac ynghalonnau pawb a broffesant dy enw, fel yn yr rhain oll a phob rhannau possibl eraill o'th gariad di, y byddo em heneidiau ni wedi eu go∣••od ar waith yn wastad i'th foli, ac i'th garu di.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, bid i mi

bob amser geisio achlysurau i annog yr rhain a allwyf i'th addoli a 1.310 ac i'th garu di.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, ymwr∣thod yr wyfi, a ffieiddio, a gosidio tros megis casedig ac anfoddhàus i ti, fel union wrthwynebol i'th gariad, ac i'th ogoniant.

Pob serch ar ûn ei hûn b 1.311 a chariad anghymmedrol ar bethau isod c 1.312.

Pob rhyfygus ac ymhoffus anwybo∣daethd 1.313.

Pôb di-Dduwdod, neu fod hêb ûn Duw; e 1.314 ac amlhâd Dduwiau, f 1.315 neu fod ychwaneg o Dduwiau nac ûn.

Pob Heresiau g 1.316 ymadawiad a'r ffydd, h 1.317 ac anghrediniaethi 1.318.

Pob rhyfyg, k 1.319 ac anobaith, l 1.320 anym∣ddiried m 1.321 a diofalwch cnawdol.

Pob ••wyllysgar ostyng••iddrwydd n 1.322 ac addo∣liad Angelion o 1.323;

Ymddiried yn y creaduriaid, p 1.324 neu ymgyrchu at ysprydion drŵg q 1.325.

Pob anniolchgarwch, r 1.326 ac anghre∣fydd; s 1.327 claiarwch t 1.328 a diofalwchu 1.329.

Pob anedifeirwch, w 1.330 a diystyriaeth ar ddigter Duw x 1.331.

Pob diffyg defosiwn y 1.332 a balchder, z 1.333 ac anufydd-dod, a 1.334 annioddefgarwch a gwrwgnach b 1.335.

Holl ie y lleiaf o ogwyddiadau, c 1.336 at ûn or anwireddau hyn.

Oddi wrth y rhain oll a'r cyffelyb

casedig halogiadau dy gariad ac oddi wrth y dialedd hwnnw y maent yw haeddu yn gysiawn; o fy Nuw, o fy Anwylyd, gwared fi, a gwared holl bobl ffyddlon.

O fy Nuw, o fy anwylyd, yr wyfi yn gweddio yn daer, er i'th gariad di ennill felly ar ein calonnau ni, fel y gofidiom yn athrist, ac a dygn-gasaom y ffieidd-drau hyn oll, ac na chyffro∣om di ond hynny mwyach.

Yr ail orchymmyn.

* 1.337O Fy Nuw, o fy Arglwydd, gwy∣bod yr wyfi fôd gwir gariad i ti, yn anghyfrannol i neb ond tydi, ac am hynny yr wyfi yn ymwrthod, ac yn ffieiddio, a gofidio tros, megis ac anfodlonus gennit ti, megis union wrthwynebol i'th gariad ti a'th ogo∣niant

Pôb gwneuthur d••lwau Cerfiedic, gyd a bwriado addoli a goslwng o'u blaen hwy a 1.338.

Pôb cyffelybiaethau neu brintiad o honot ti, o fy Nuw, trwy gyffelybrw∣yddau gweledig o bethau yn y nêf neu ar ddaiar.

Pôb lluniau corphorol, y rhai sydd yn anfeidrol yn anghysson i'th natur anweledig ac ysprydol di, ac yn tynnu oddi wrth dy addoldeb b 1.339.

Pôb Delw addoliaeth, c 1.340 a chrefy∣ddol ymalwad ar y Creaduriaid d 1.341

Pob cyssegr vspail, e 1.342 ac halogiadau dy dy, a phethau Sanctaidd f 1.343

Pob camarfer, neu ddibrisiad, neu ddiofalwch, ar dy air di, g 1.344 neu dirmyg ar dy Weinidogion h 1.345.

Pob defodau gwâg-crefyddol neu anghyfreithlawn gormodeddau neu gloffiadau,i 1.346 ammharch neu anwedde∣idd-drau,k 1.347 yn dy addoliad Public,l 1.348 trwy ba rai mewn ûn modd i'th ddianrhy∣deddir di

Pob ymfodlonrhwydd mewn defo∣dau oddi allan yn unic,m 1.349 neu wrthod rhoddi i ti add••liad Corp••••raw••, ac i Syr∣t•••••• i lawr o'th flaen di. n 1.350 oddi wrth y rhain oll a'r cyffelyb halogiadau dy gariad anghyfrannol, ac oddi wrth y dialedd hwnnw a haeddant yn gyfi∣awn, o fy Nuw, o fy Anwylyd, gwa∣red fi, a gwared holl bobl ffyddlon &c. fel yn y ddalen 111.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, printia ar fy enaid gariad perchus o'th fawrhydi di, o 1.351 fel i'th addolwyf mewn yspryd a gwi∣rionedd, p 1.352 ac mewn modd teilwng o ho∣not ti.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, gwna fi mor dyner o'th anrhydedd di fy An∣wylyd, fel y danghoswyf ystyriaeth ddyledus i holl rannau dy addoliad.

Fel ac isaf ostyngeiddrwydd enaid

a chorph,q 1.353 pa bryd bynnac yr ym∣ddanghoswyf ym-mhresonoldeb cari∣ad anfeidrol. 〈…〉〈…〉 ••awr ac i'th 〈◊〉〈◊〉 d••.

O fy Nuw, o fy Anwylyd o bid i mi bob amser fyned i'th dy di, preswylfa cariad anhersynol, a meddyliau atcas∣cledig arweddiad pwyllig, parch gwe∣ddus, a phur fwriadau car••ad r 1.354.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, o bid i mi bob amser fynych gyrchu at y gwe∣ddiau public, a nesau at dy Allor di ac affaethau gwresog a nefol, gyd ac anioddef Sanctaidd am fendithion dy gariad ti* 1.355.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, o b••d i mi bob amser ddarllain a gwrando dy air di, Cof-lyfr nefol o'th cariad, gyd ac ymwrandawiad difrif calon ennynnus, ac a dinesiad pennodol, ac byth ddys∣cu oddi wrtho ryw wers o'th gari∣ad ti * 1.356.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, er mwyn dy guaf dy hûn, dyro i mi ràs i dalu parch cyfaddas u 1.357 i bob rhai cyssegre∣dig, neu leoedd, w 1.358 neu bethau, x 1.359 y rhai sydd eiddot ti drwy gyssegriad parchedig, ac wedi eu nailltuo i arfe∣rion cariad dwyfol; a chyfrannogia∣dau dy râs, neu yr hyn a ddichon yrru ymlaen weddeidd-dra a threfn dy addoliad, neu adeiladaeth pobl ffydd∣lon y 1.360.

O fy Nuw, o fy Anwylyd chwanegaed dy holl alluog gariad yn fynghalon i ac ynghalonnau pawb oll a broffe∣sant dy enw, fel yn yr 'rhain oll, a phob rhannu possibl eraill o'th gariad di, y byddo ein heneidiau ni wedi eu gosod ar waith yn wastad i'th foli ac i'th garu di. &c. pag. 66.

O fy Nuw, o fy Anstylyd, Duw Ei∣ddigus wyd ti, eiddig••••, am dy anrhydedd dy hûn z 1.361 ac am ddiweirdeb dy gariad; o na âd i mi fyth redeg ar ol cariadau eraill,* 1.362 neu wnethur godineb yspry∣dol yn dy erbyn di, i'th gyffroi di i ddigofaint.

Tydi, o fy Nuw, o fy Anwylyd, wyt yn ymweled a phechodau y Tadau ar y plant; Tydi pan lyfe dy Eiddigedd fel tan a 1.363 yn erbyn eulyn-addolwyr, a'r sawl sydd i'th yspeilio am dy addoliad, wyt arferol o'u cospi hwy yn eu heppil, a drygau amferol ac ysprydol he∣fyd, pan droedio eu plant yn eu llwy∣brau hwy; canys y prŷd hynny yr wyt ti yn gwneuthur pechodau eu Tadau yn achosion o bryssurdeb, neu amlhâd dy farnedigaethau, er dy fod ti bob amser yn arbed y plant a edifarhânt; b 1.364 o bid i'th gyfiawn ddigofaint en erbyn halogi dy addoliad, fy nychryn u i, a phawb oll a broffesant dy enw, rhag y cyffelyb halogiadau.

Dy eiddigedd di, o fy Nuw, o fy

Anwylyd, s•• yn syrthio yn drwm 〈…〉〈…〉 di, ond pa fodd y m••e yn 〈◊◊〉〈◊◊〉 nêb rhyw ûn dy ga∣sau di, 〈◊〉〈◊〉 hwn w••t gariad anfeidrol? ac etto, och! pawb oll ac sydd ely∣nion i'th addoliad dwyfol; pawb oll ac a dderchafan•• ûn nwyd, ûn crea∣dur i th orseddfa di, i gyfebliwio eu dedwyddwch, i aberthu eu bri, au ••el, au haffaethau ac i offrwm prîf anrhydeddau iddo; pa bêth y maent yn ei wneuthur ond caru gâu Dduwiau, a'th gasau di, ac am hynny y maent yn gasedig gennit ti.

* 1.365O Arglwydd Dduw, dy gasau di yw nôd priodol cythreuliaid, ac ni ddi∣chon Luciffer ei hûn bechu y tu hwynt i'r eithaf pellaf hwnnw o ddrŵg, ca∣sineb arnat ti; a llawn yw nghalon o achreth a gofid, i feddwl bod i'r 'rheini fyth sydd yn dwyn dy ddelw di ac yn ymgynnal trwy dy gariad eu troi eu hunain i Gythreuliaid a'r byd hwn i uffern, trwy dy gasâu di: o gariad an∣nherfynol, dychwel hwy, a dychwel hwy i fod yn ddynion drachefn, ac yno nis gallant ddewis ond dy garu di G••goniant a fyddo i ti, o 〈◊〉〈◊〉 Nuw, 〈…〉〈…〉 dangos t••ugaredd i'r rhai 〈…〉〈…〉 gadwan•• dy O••chy••ynion: y mae cariad ac ufydd-dod yn myned yngh•••• bob amser, ac yn gadel bend•••••• ar heppil dy garwyr di;* 1.366 o cadw 〈◊〉〈◊〉 b bo

amser yn ûn o'r rhifedi hwnnw; o bid i mi dy garu ac ufyddhâu i ti yn wastadol.

Gogoniant a fyddo i ti o Arglwydd Dduw, cariad pa ûn sydd h••laethach na'th ddigofaint; nid yw dy d••al••dd yn cyrrhaeddydd ymmhellach, na'r 〈◊〉〈◊〉, neu ar y mwyaf, 〈…〉〈…〉; dy drugaredd 〈◊◊〉〈◊◊〉; a pha helaethaf yw dy gariad ti, y mae yn fwy nerthol i'n hannog i'th foli, ac i th garu di.

Y trydydd Gorc••ym••••.

O Fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.367 dy enw dy ogoneddus a 1.368 a'th haw∣ddgarr dy hûnan ydyw, dy natur ddw∣yfol a th berffeithrwydd, a'th weith∣redoed o'r teilyngaf iw haddoli, o'r teilyngaf i'w caru, b 1.369 ac am hynny mi a addolaf, ac a garaf dy enw di yn wastadol.

O fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.370 bid i mi feddyliau parchedig am danat ti bôb amser,c 1.371 na chrybwyllwyf am dy ••nw urddasol di ûn amser, oddieithr ar achosion parchadwy, a chyfiawn, a defosionol; na chrybwyllwyf am dano ar yr achosion 'rheini heb w••ithre∣doedd cariad ac addoliad

O fy Nuw, o fy Anwylyd,d 1.372 i garu ac i ogoneddu dy enw di yw diben mawr ein Creadigaeth, ac a gymmhellir etto

ymmhellach trwy ein pryniad ni; o bydded y gwaith mwyaf o'm bywyd i trosto yw garu ac yw ogoneddu ef ym mhob ffordd bos••ibl o fewn fyn∣gallu, trwy fy ngenau,e 1.373 trwy fy ym∣arweddiadd, trwy f 1.374 fy nghyffesiad cyho∣edd o honot ti o flaen dynion, ie hyd angeu g 1.375 pa bryd bynnac y bydd wiw gennit ti fy ngalw i atto▪ trwy rwymo pawb oll a'r a allwyfi i'th ogoneddu a'th garu di; o fywyd dedwyddol, o farwolaeth wynfydedig, a dreulir ac a derfyna yn dy ogoneddu ac yn garu di!

O fy Nuw, o fy Anwylyd, bydded fy nghalon ei bôb amser yn eiddigus am dy enw,g 1.376 ni all fòd gennifi ddim gwîr gariad▪ ddim darbod siccr i ti, o ni ryddhâf dy enw di hyd at eithaf fy nghallu, pa bryd bynnac y clywif ei ammherchi ef

O fy Nuw, o fy Anwylyd, Sefydla vn fy enaid bûr fwriad anfoddol i'th ogoniant yn fy holl weithredoedd, fel pa ûn a i bwy••a a'i yfed, n••u beth bynnac a wne••wyf, y gwn••lwyf bob peth er gogoniant * 1.377 fy Anwylyd.

Llwon.

* 1.378O Fy Nuw, o fy Anwylyd, llenwa fi ac arswyd crefyddol i Lwon, ym mha rai y mae anrhydedd dy enw anwyl cymmaint yn Sefyll.

Gwybod yr wyfi, o Jehofah fawr, fy mod i mewn llw yn galw arnat ti yn gyhoedd megis i dystiolaethu yr hyn a dyngwyf,k 1.379 megis Barnwr i'm cospi i os tyngaf ar gam.

Bydded bell oddi wrthyfi, o Ar∣glwydd Dduw, dyngu ûn amser, ac yn tyngn, galw arnat ti oddieithr ar annogiadau cyfreithlon a phwysfawr, pan fydd i'th ogoniant ti,* 1.380 Gorchym∣myn fy mlaenoriaid, daioni amlwg fy nghymmydog, terfynu ymryson, neu fy ni∣niweidrwydd m 1.381 fy hûn fy rhwymoi iddo.

O Arglwydd Dduw▪ pa brŷd bynnac i'm iawn gelwir ar lŵf haerig, canni∣adhâ i mi dyngu mewn gwi••i••n••dd, mewn cyfiawnder, ac mewn barn.n 1.382

Pa Lwon bynnac cyfreithlon addewidiol a gymmerwyfi, Arglwydd, dyro i mi râs i'w cyflawni yn gydwybodus, er im niwed fy hun.o 1.383

Addunedau.

GOgoniant dy enw anwylaf,* 1.384 o Je∣hofa fawr, yn nesaf at wirionedd ein Llwon yr y'm yn galw arnat ti i ddwyn tystiolaeth iddynt, a ddarbo∣dir yn uniondeb yr Addunedau rheini a gynnygiwn i ti i'w derbyn;p 1.385 o creu ynofi ystyriaeth ddifrifol o grefydd Addunedau, fel nas dianrhydeddai fy addunedau di.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, pa brŷd o'm gwir fôdd yr addunedaf adduned i ti dyro i mi râs i addunedu gyda phôb dyledus ocheliad ac y gallwyf, fel yr addunedwyf y pethau rheini yn unic sydd gyfreithlawn a chymme∣radwy gennit ti q 1.386 a'r rhain a roddaist yn fy ngallu,r 1.387 fel yr addunedwyf gyd•• a phwyll a chyngor ysprydol, ac ar achosion pwyssawr ac ystyriaethol, yn unic gyd a' bwriad i ogoniant,s 1.388 a diolch, a chariad i ti.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, dyro mi râs i gyflawm yn ffyddlon yr holl addunedau a wnelwyf i ti, 4 1.389 yn enwe∣dig fy adduned yn fy Medydd, a'm holl adnewyddiol addunedau o wellhâd yn yr rhain mor fynych yr addunedais i ogoneddu, a charu dy enw di.

O fy Nuw o fy Anwylyd chwanegaed dy gariad holl alluog yn fynghalon i, ac yn ghalonnau pawb oll a broffesant dy enw di, fel yn y rhain oll a phôb rhannau possibl eraill o'th gariad di y byddo ein hene diau wedi eu gosod ar waith yn wastad i'th foli ac i'th garu di. p. 66.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, pwy ydyw efe yr hwn yn adnabod dy enw mawr, ac anwyl, a elliff yn y pêth lleiaf ei ddianrhydeddu ef?u 1.390

O fy Nuw, o fy Anwylyd, ymwr∣thod yr wyfi, a ffieiddlo, a gofidio tros,

megis yn gasedig ac anfoddhaûs gennit ti, fel yn union wrthwynebol i'th ga∣riad ac i'th ogoniant di, pob cymmeriad 〈◊〉〈◊〉 ••nw di yn o••er, pôb arferiad o honaw ar achosion salw, ac heb arswyd San∣ctaidd x 1.391

Pôb cam arferiad o honaw mewn cellweriau anuwiol, mewn swynau, neu felldithion, neu regau, neu dda∣roganau, neu Goelbrennau profadwy; y 1.392 pôb meddyliau ammharchus i'th enw, z 1.393 halogiad, a chabledd a 1.394.

Pôb ymwadiad o honot ti trwy fyn∣gweithredoedd, b 1.395 neu wrthod dy gy∣ffesu di argyhoedd pan elwid fi atto, c 1.396 neu rŵydd oddef clywed dy ddi∣anrhydeddu di d 1.397.

Pôb Llwon Cenhedlaethol, neu ar∣feredig neu fyrbwyll, neu dyngu mewn araith gyffredinol, neu i grea∣dur pa bynnac e 1.398.

Pôb torriad o Lwon cyfreithlawn, anudonrwydd, tyngu ar gam, f 1.399 a galw arnat ti o Dduw 'r gwirionedd, i ddwyn tystiolaeth i gelwydd, pecho∣dau mwyaf dinistriol ffydd bublic, a chymdeithas, ac i'n heneidiau ein hu∣nain, a mwyaf ammharchus i ti a chasedig.

Pôb addunedau byrrbwyll, neu an∣ghyfreithlawn, neu wâg crefyddol, g 1.400neu addunedau ammhosibl, pôb to∣riad o'r rheini a wnaed mewn trefn

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

〈1 page duplicate〉〈1 page duplicate〉

yr holl ie 'r lleiaf o ogwyddiadau at ûn or anwireddau hyn oddi wrth y rhain oll a'r cyffelyb halogiadau dy gariad ti, ac oddi wrth y dialedd hwnnw y maent yn haeddu yn gyfi∣awn, gwared fi a gwared holl bobl ffyddlon. &c.

* 1.401O Jehofa fawr, eiddigus wyt ti am dy enw gogoneddus ac anwyl, ac heb edifeirwch nailltuol a difrifol ni ddeli mo ho••aw ef yn wirion, yr hwn ai cymmero ef yn ••fer, tywellti arno angerdd dy lid,i 1.402 dy lîd tragwyddol, etto och! och! dy enw bendigedig bob dydd a phob awr a geblir.k 1.403

O fyd gwrthgwympus, an••nwog, ymmha ûn y ceblir Daioni anfeidrol cyn fynyched; oni bai fôd dy enw di yn gariad, o Arglwydd, yn gystal a Jehosa, ymddialeddiesit dy hûn er ystalm ar y bŷd cableddus, a dialedd teilwng o Dduw.

Gogoniant a fyddo i ti, o Gariad ymmharhôus am dy ddioddefgarwch, nerthol o honaw ei hûn er troi y bŷd i gîd, ped ystyriei y bŷd ef yn ddi∣frifol.

O gariad holl alluog, gelli di cyn hawsed danu dy gariad tros y bŷd, ac yn y dechreuad y tenaist di oleuni; o bid i'th ofn ac i'th gariad felly yn gyffredinol ymwynio yr Oes, fel y moler ac y cerer dy enw mawr ac anwyl di yn gyffredinol.

Y p••••w••••ydd G••••••hy••yn.

GOgoniant a fyddo i ti,* 1.404 o fy Nuw o fy Anwylyd, yr hwn mewn to∣sturi i wendid dynol, yr hwn ni elliff oddeff dwys fyfyrdod annirwystr arnat ti, y cysryw ac sydd gan y Seinctiau uchod, a appwyntiaist ddydd parche∣dig o'r gwaith goddeu i'th goffadwri∣aeth.

Gogoniant a fyddo i ti, o fy Nuw, o fy Anwylyd, am gymmesuro seith∣fed ran o'n hamser ni i ti dy hûn, a chaniadhau yn freulan y gweddill i'n gwasanaeth ein hunain.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, byd i mi bôb amser ei gyfrif ef yn rhagorfraint i mi, a'm dedwyddwch cael dydd o orphywysdra wedi ei nailltuo i'th wasanaeth di, m 1.405 ac achosion fy enaid fy hûn, cael dydd rhydd oddi wrth wahaniadau, rhŷdd oddi wrth y bŷd, ymmha ûn nid oes gennifi ddim yw wneuthur ond dy foli a'th garu di.

Arglwydd, caniadhâ fel na roddwyf i ti yn unic ar dy ddydd di addoliad ddyledus fy hûn, eithr rhoddi gor∣phywysdra ac ennyd im teulu hefyd, i bawb tan fy ngosal, i'th wasanae∣ethu dihefyd▪ n 1.406 i ganiadhau gorphy∣wysdra ie i'm hanifeihaid, y prŷd y mae Gwyr da yn drugarog wrthynt hwy.o 1.407

Gogoniant a fyddo i ti, o yspryd gwynfydedic, yr hwn ar y dydd cyntaf o r wvthnos a ddescynnaist mewn doniau a rhadau rhyfeddol ar yr Apo∣stolion,p 1.408 o descyn arnafi, fel y by∣ddwyf bôb amser yn y•• y••pryd a•• d••ydd yr Ar••••••••dd.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, dyro i mi râs i'th addoli di ar dy ddydd di yn fy stasell ac yn y Gynnulleidfa, yw dreulio ef yn gwneuthur daioni, q 1.409 mewn gweithredoedd o anghen∣rhaid, defosion, ac eluseni, mewn gweddi a mawl, a myfyrdod, o by∣dded ef bôb amser i mi yn ddydd eyslegredig i gariad dwyfol, yn ddydd o orphywysdra nefol ac ymlon∣niad

Tydi, o fy Nuw, o fy Anwylyd a ordeiniaist Sabbath yr lddewon me∣gis cyscod or gwir Sabbath Efangy∣laidd; r 1.410 o bid i mi bôb dydd gadw Sabbath Efangylaidd, a gorphywys oddi wrth fy mhechodau, y rhai ŷnt fy ngweithredoedd i fy hûn, tra y byddwyfi byw yma, a chadw Sabbath tragywyddol gyda thi s 1.411 yn y Nefoedd rhagllaw

O fy Nuw, o fy Anwylyd, i'r un∣rhyw ddibennion o Dduwiolder, ac o'th ogoniant, dyro i mi râs i Sancte∣iddio Gŵylion ac Ymprydiau dy Egl∣wys; t 1.412 megis yn rhifedi y dyddiau

gwynfydedig rheini wedi eu nailltuo er coffadwriaeth am dy gariad.

Gogoniant a fyddo i ti, o Arglwydd Dduw, yr hwn a orchymynnaist y Sabbath neu'r S••ithfed dydd i'w gadw yn sanctaidd, a'i gadw yn ddyfal gan yr Iddewon megis dy sabbath di er co∣ffadwriaeth am y creadigaeth;v 1.413 o'th wneuthuriad di o'r nefoedd a'r ddaiar, y mor, a'r hyn oll sydd ynddynt, ac o'th orphy∣wysdra di y seithfed dydd, o'th fendithiad y seith∣fed dydd a'i sancteiddiad ef.

Nyni Gristianogion, o Arglwydd Dduw, yn dilyn uniawnder moesawl dy orchymynnion di, ac wedi ein haw∣durdodi gan ymarfer Apostolaidd, x 1.414 ydym yn cadw Dydd yr Arglwydd, y 1.415 y dydd cyntaf o'r wythnos, yn goffadwriaeth am ein prynedigaeth yn goffadwriaeth am dy adgyfodiad ti oddi wrth y meirw, o Jesu anwylaf, pan orphywysaist di oddi wrth lafuriau a gofidiau y Crea∣digaeth newydd, z 1.416 o bid i mi bôb am∣ser goffâu dy ddydd di, a thitheu.

Gogoniant a fyddo i ti, o fy Nuw, fy Anwylyd, yr hwn tan yr Efengyl a'n gwaredaist ni oddi wrth gaeth∣drau; ond nid oddi wrth Dduwioldeb y Sabbath Iddewaidd.

Arglwydd, er pan ydyw y fendith o Jechydwriaeth dragywyddol, yr hwn yr ym ni Gristianogion yn ei goffâu ar dy ddydd di, yn rhagori yn

rhyfeddol ar y Creadigaeth a goffêid gan yr Iddewon; o bid i'n Cariad, a'n mawl, a'n defosiwn, a'n zêl, yn gym∣mhedrol ragori ar yr eiddynt hwy hefyd a 1.417.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, amlhâed dy holl alluog gariad yn fy nghalon i, b 1.418 ac ynghalonnau pawb oll a broffe∣sant dy enw, fel yn y rhai'n a phôb rhannau possibl eraill o'th gariad ti y byddai ein Heneidiau eu gosod ar waith yn wastad i'th foli, ac i'th garu di &c. p. 66, 67.

* 1.419O fy Nuw, o fy Anwylyd, ymwr∣thod yr wyfi a ffieiddio &c. fel yn y ddal••n 67.

Pôb halogiadau o'th ddydd Sancta∣idd ac o bob amseroedd sanctaidd eraill c 1.420 cyssegredig i'th foliant, ac i'th gariad ti.

Pôb caethdrau Iddewaidd, d 1.421 pôb ymserchu 'r bŷd, a gwaith ananghen∣rhaid, e 1.422 neu gwttogiad o'r rheini dan fy ngofal i, o rydd-did ac ennyd i'th wasanaethu di f 1.423 ar dy ddydd dy hûn pôb annhrugarogrwydd tu ac at fy g 1.424 anifeiliaid. pob diffyg defosiwn, neu anghof am danat ti.

h 1.425Pob, ie y lleiaf o ogwyddiadau — Oddi wrth y rhai'n oll a'u cyffelyb &c. fel yn y dal▪ 67, 68.

* 1.426Yn nesaf at dy ogoneddus dy hûn, o fy Nuw, o fy Anwylyd, ac er mwyn dy gariad uchaf, annibynnus. Gor∣chymynnaist

fi i garu fy nghymmydog, cyfnesaf i mi trwy natur, neu râs, pob dieithriaid a gelynion yn gystal a chy∣feillion. i 1.427 i b••rchi pawb, k 1.428 fel gwedi eu gwneuthur ar ol dy Ddelw di, a pha fwyaf y tebygont hwy i ti▪ eu hanrhydeddu hwy yn swy; Gogoniant a fyddo i ti.

Tydi, o fy Nuw o fy Anwylyd, a'm gorchymynnaist i i garu fy nghymmy∣dog fel fi fy hûn, o er mwyn dy ga∣riad, dyro i mi gariad i'w gymmorth a'i gynnorthwyo ef ymmhob pêth y byddo arno eisieu fy help i, mor rhŵydd▪ mor hollawl mor serchog ag y dymunwn fy nhrîn fy hûn pe bawn yn ei gyflwr ef l 1.429.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, er mwyn dy gariad anwylaf, dyro i mi râs i garu fy nghymmydog, Nid ar air, nac ar dafod yn unic, ei••hr mewn gweithred a gwirionedd; m 1.430 i ewyllysio yn dda i bawb, ac i gyd-roddi fy ngweddiau calonnog a'm hegniau, ac i roddi iddynt er dy fwyn di pob cynnorthwyau cyfreith∣lawn a rhesymmol, ac angenrheidiol iddynt n 1.431.

Gogoniant a fyddo i ti, o fy Nuw, o fy Anwylyd▪ yr hwn trwy fy ngor∣chymmyn i i garu fy nghymmydog fel fi fy hûn, wyt yn cynnwys y cariad medrus o honof fy hûn; y dylwn i wneuthur a allwn i'm cadw fy hûn yn

rhŷdd ac yn rymmus i'th ogoneddu di yn fy lle: er dy fwyn dy hûn yn unic y gallafi fy ngharu fy hûn, ac efe nid yw yn dymuno ac yn ymegnio ar ol ei ddedwyddwch ei hûn, ei gasâu ei hûn y mae yn wîr, yr hwn nid yw yn dy garu di.

Tydi, Arglwydd, wrth fy ngorch∣ymmyn i i garu fy nghymmydog fel fi fy hun, a ddanghosaist fy nyledswydd o'u caru hwy yn oreu y rhai sydd gyf∣nesaf at fy naturiol fy hun mewn gwa∣edoliaeth, neu gyfnesaf i'm Christiano∣gaidd fy hun mewn grâs, o dysced dy gariad ti fi i gadw y wîr Drefn o ga∣riad yn caru eraill.

O tydi, Ganawl tragywyddol o ddaioni, dyro i mi râs i ddilyn y daioni annherfynol hwnnw, gweithied dy gariad ti ynofi barodrwydd cyffredinol i garu, ac i wneuthur daioni i bawb, i fod yn drugarog wrth eraill, megis yr wyt ti Arglwydd yn drugarog o 1.432.

Cwest.

Dangos i mi pa fôdd y dospar∣thir cariad i'th Gymmydog yn yr ail Llêch.

Atteb.

Cariad i'm cymmydog, yr hwn yw cyflawnder y Gyfraith, o holl Orchymynnion yr ail Llêch a ddos∣parthir yn ôl amryw gyflwr ein cym∣mydog, ym mha ûn yr arferwn ein cariad neu ein casineb iddo.

Cwest.

ym mha sawl bethau rheolus

y gallwn ni arferu y cariad neu 'r casineb hwnnw?

Atteb.

Y naill ai mewn gweithredo∣edd oddi allan, neu duedd oddi fewn.

Cwest.

Pa fôdd mewn gweithredoedd oddi allan?

Atteb.

Pûm amryw ffordd, mewn ystyriaeth ar ei oruchafiaeth ef, yn y pummed gorchymmyn.

Ei ddiogelwch yn y chweched. Ei wely yn y seithfed. Ei briodoliaeth yn yr wythfed; neu Ei enw da ef yn y nawfed.

Cwest.

Pa fôdd yn ein tuedd oddi fewn?

Atteb.

Trwy reoli ein chwantau mewn perthynas iddo, fel y mae 'r ddegfed yn ein rhwymo ni i wneu∣thur.

Cwest.

Moes glywed pa fôdd y mae cariad dwyfol yn ymsymmud ym mhob ûn o'r Gorchymynnion hyn.

Atteb.

Ymsymmud y mae yn y cyffe∣lyb weithredoedd ac sy yn canlyn.

Y Pummed Gorchymmyn.

DYsced dy gariad parchedig di,* 1.433 o fy Nuw, a gogwydded fi i ddan∣gos pôb cariad parchadwy i'm Ucha∣fiaid oll, yn fy mri oddi fewn, ac yn fy ymadrodd a'm hymddygiad oddi allan a 1.434.

Gogoniant a fyddo i ti, o Arglwydd,

yr hwn a gynnhwysaist pawb uwch fy llaw i dan yr cnwau tyner a pharche∣dig o Dadau a Mammau, fel y byddai i mi yn edrych arnynt hwy megis cyffe∣lybiaethau ac offer o'th awdurdod pennaf di a'th Dadol ragluniaeth ar∣nafi, fy rhwymo yn fwy nerthol er dy fwyn di i'w perchi a'u caru hwy.

* 1.435O fy Nuw dyro i mi râs i ddilyn dy Dadawl Ddaioni, ac er mwyn dy gariad ti, i garu ac i achlesu, ac i arlwyo, i feithrin ac i athrawu, a gweddio tros fy mhlant; b 1.436 i gymme∣ryd gofal cydwybodus i roddi iddynt gerydd meddiginiaethol a siampl dda, ac i'w gwneuthur hwy yn Blant i ti, fel i'th garent di yn wîr.

* 1.437O fy Nuw, dyro i mi râs er mwyn dy gariad, i anrhydeddu fy Nhâd a'm Mani, i roddi holl gariad, a pharch, a diolwch, a'r holl fri hwnnw sy' ddy∣ledus oddi wrth Blentyn, c 1.438 fel y talwn ufudd-dod i'w Gorchymynnion hwy, ymddarostyngiad i'w ceryddon, dyfal wrandawiad i'w hathrawiaethau, a chymmorth i'w hangenrheidiau, d 1.439 ac y gweddiwn beunydd am eu llwy∣ddiant.

* 1.440Tydi, o Arglwydd, a osodaist ein Grasusaf Frenin arnom ni e 1.441 megis ein Tâd dinasaidd, megis dy Weinidog pennaf di, i'n llywiaw ac in hamddiff∣yn, ac i fôd yn ddychryn i'r Sawl a

wnelant ddrŵg; o caniadhâ iddo wla∣dychiad hir a dedwyddol, fel Y gallom ni fyw yn llonydd ac yn heddychlon tano, mewn pôb duwiddeb a gonestrwydd. Cadw ef rhag ei holl Elynion; sercher ef bôb amser f 1.442 gennit ti, a chared yntef dithau yn wastad, a gosoded dy gariad ti ymlaen bob amser.

Amlhâ, o Arglwydd Dduw,* 1.443 fendi∣thion dy gariad ar ein grasusaf Frenhi∣nes Mari, Catherin y Frenhines gynnys∣gaeddol, eu brenhinawl Fawrhydi Mari Tywysoges Orange, a'r Dywysoges Ann o Ddenmarc, a'r holl frenhinawl deulu: dyro râs iddynt i ragori ar eraill, cymmaint mewn daioni ac y ma∣ent mewn mawredd, a gwna hwy yn offer hynod o'th ogoniant, a siamplau o'th gariad ti.

O fy Nuw,* 1.444 dyro râs i mi ac i'm holl cyd-ddeiliaid, yn nesaf at dy anfeidrol dy hûn, i garu ac i anrhydeddu, i ofni ac i ufuddhâu ein Harglwydd uchaf y Brenin, dygwr dy le di, O herwydd cydwybod g 1.445 ac er dy fwyn dy hûn, a'i go∣sodaist ef arnom ni; o bydded i ni fŷth yn ffyddlon dalu ei Deyrn-ged ddyledus iddo; o bydded i ni bob am∣ser weddio am ei lwyddiant, aberthu ein da bydol a'n henioes yn ei amdde∣ffyn, a bod bob amser yn barod i ddi∣oddef yn hytrach na gwrthwynebu* 1.446.

Gogoniant a fyddo i ti, o Arglwydd,

yr hwn a ordemiaist Fugeiliaid, ac a roddaist iddynt Awdurdod yr Agoria∣dau; i fod yn Dadau Eglwysol i ni; i wilied tros ein Heneidiau; in hath∣rawiaethu mewn gwybodaeth achu∣bol,h 1.447 i'n harwain trwy eu siamplau; i weddio trosom, ac i'n bendithio; i finistrio ddiscyblaeth ys••rydol yn dy Eglwys, ac i lywiaw holl drosglwyddi∣adau dy gariad dwyfol

* 1.448O fy Nuw, er mwyn dy gariad, bid i mi fyth anrhydeddu a charu Gwei∣nidogion dy gariad di. Y Connadau a ddanfoni yn dy le di, i ddeisyf arnom ni becha∣duriaid i gymmodi a' thi, * 1.449 i gynnig i'th Elynion ammodau o gariad, o gariad tragywyddol; o bid i mi bôb amser wrando arnynt yn ddyfal, ymarferu eu Hathrawiaeth nefol dilyn eu Si∣amplau Sanctaidd, talu iddynt eu dy∣ledion, a pherchi eu barnedigae∣thau k 1.450.

O fy Nuw, er mwyn dy gariad, ca∣niadhâ i mi bôb amser garu ac arlwyo tros fy ngwasanaeth-ddynion [gwa∣sanaeth-ddŷn] a'u harferu megis Bro∣dyr; na ofynnwyf syth oddi wrthynt waith anghymmesurol; o bid i mi roddi iddynt yn wastad gyflogau uni∣awn a gorchymynnion cymmhedrol, a Siampl dda, a cherydd trugarog: caniadhâ, Arglwydd, i mi roddi iddynt beunydd amser i'w gweddiau, rhwydd

ganihadu iddynt atgyweiriadau dy∣ledus a chymmeryd gofal am eu He∣neidiau hwy, a'u perswaedio i'th garu di; dan goffâu fôd i minneu hefyd feistr yn y Nefoeddl 1.451

Dyro i mi râs, o Arglwydd, er mwyn dy gariad, i anrhydeddu, a charu, ac ufuddhau i'm Meistr [a'm meistres] ac i ddal sulw arno ef [a hitheu] gyd 'a diwydrwydd a ffyddlondeb, a pha∣rodrwydd i fodloni, m 1.452 ac i weddio trosto ef [hitheu] a pha beth bynnac a wnelwyf, ei wneuthur o'r galon megis i ti, o Arglwydd, ac nid iddo ef, [hitheu] [hwy∣thau.]

O fy Nuw,* 1.453 gogwydded dy gariad fi i garu, ac i berchi pawb oll ag a wna∣ethost ti mewn ûn môdd fy Uchafi∣aid, yn gyfattebol i'w graddau, n 1.454 pa ûn ai oedran, ai doniau, ai dysceidi∣aeth, ai doethineb, ai pwylledd, ai daioni

O fy Nuw, caniadhâ mai er dy fwyn di, y carwyf ac y parchwyf bob amser y Sawl oll ac a ydynt, neu a fuont, yn offer o'th gariad ti i mi, yn gwneu∣thur daioni i mi; o bid i mi berchi fy Athrawon, o 1.455 bod yn ddiolchgar i'm cymmwynaswyr, o bid i mi bob am∣ser serch pennodol i'm Bugail naill∣tuol.

O fy Nuw,* 1.456 rhwymed dy gariad fi i garu 'r rheini y rhwymaist ti hwy i'm

caru i; i ddangos dianwadalwch, a ffyddlondeb, a chydoddef, a chariad, a chyfranniad i'm cyfaill; i fod yn serchog i'm Brodyr a'm Chwiorydd; i fod yn hynaws ac ymadrawddfwyn at fy nghydradd, gostyngol at yr îs na mi; i fod ym mhob ffordd a'r a allwyf, yn hollawl yn gynnorthwyus a rhwy∣mus, a chariadus tu ag at bawb p 1.457.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, amlhâed dy holl alluog gariad yn fy nghalon i, ac ynghalonnau pawb oll a broffesant dy enw, fel yn y rhai'n, ac ym mhob rhannau eraill possibl o ddyledswydd, y gallai ein henioes ni ei gosod ar waith yn wastadol i'th garu di, ac er dy fwyn di, i garu ein Cymmydog, ac i annog ein cymmydog i'th garu di.

¶ Yr amryw ffurfiau ac sy yn cynnwys dy∣ledswyddau Rhieni a phlentyn, Meistr a Gwasanaethwr &c. sydd i'w harferu gan b••b un, fel y cyfattebo a'i amgylchiadau ef, neu fel y mae yn sefyll yn un o'r perthynasr∣wyddau rheini.

* 1.458O fy Nuw, o fy Anwylyd, ymwrthod yr wyfi, a ffieiddio, a gofidio tros, me∣gis casedig ac anfoddhâus gennit ti, megis union wyrthwynebol i'th gariad ti, a chariad fy nghymmydog er dy fwyn di.

Pob ammharch i'm Huchafiaid, y naill ai yn eu diystyru hwy, dywedyd

yn ddrŵg am danynt, neu mewn ym∣ddygiad ammharchadwy.

Pob annaturiolwch tu ag at Blant.

Pob anostyngeiddrwydd, neu gyn∣dynrwydd, anufudd-dod, neu anfri i Rieni.q 1.459

Pob Gwrthryfel, neu ddrwg absen, neu wrwgnach yn erbyn y Brenin, neu yn erbyn ei Weinidogion ef r 1.460.

Pob twyllo, dibrisio neu lysu Bugei∣liaid cyfreithlon.

Pob Schism,s 1.461 t 1.462 a dirmyg ar eu bar∣nedigaethau rheolus hwy.

Pob ffalsedd neu esceulustra, neu wrthnysigrwydd i Feistred neu Fe∣istresau v 1.463.

Pob anghywreinrwydd, ac anniolch∣garwch bradwriaeth, diffyg am gariad brawdol ac anffyddlondeb.

Pob, ie y lleiaf o ogwyddiadau i un o'r anwireddau hyn.

Oddi wrth y rhai'n oll a'u cyffelyb hologiadau dy gariad ti, ac o gariad fy nghymmydog, ac oddi wrth y dia∣ledd a haeddent yn gyfiawn, o fy Nuw, o fy Anwylyd, gwared fi a holl bobl ffyddlon.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, taer weddio yr wyfi, fod i'th gariad ti, a chariad ein cymmydog ennill felly ar ein calonnau ni, fel y gofidiem yn ala∣ethus a dygn-gasâu y ffieidd-drau hyn oll, ac na chyffroem di ond hynny mwyach.

Gogoniant a fyddo i ti, o Arglwydd, yr hwn i'n dyscu ni lawnfryd y ddy∣ledswydd hon o ddarostyngedigaeth, a'i cyflêusaist yngyntaf o'r holl ail Llêch, o'r cwbl a berthyn i n Cymmy∣dog, ac a'i gwnaethost ef Y G••••••••••mmyn cyntaf m••wn ad••••••id i bôb enaid a'i ceidw yn gydwybodus. t 1.464 fel yr ••stynn••r dy ddy∣ddiau ar y dda••ar 〈◊◊〉〈◊◊〉 y mae •• Arglwydd dy Dduw yn ••i rhoddi i ti.

Pwy na'th garai ac na ufuddhai i ti, o fy Nuw, ac er dy fwyn di, ei Uchafi∣aid, y pryd yr addewaist obrwyo ein dyledswydd a hir oes ddedwyddol ymma, neu o's gweli hynny yn oreu i ni, ac i'n cymmeryd ni ymmaith o fla••n dr••gfyd i ddyfod, v 1.465 wrth fyw cylch hir o sancteiddrwydd mewn ychydig amser, ac o'r diwedd wrth or∣hirio ein dedwyddwch hyd tragywy∣ddoldêb yn y nefoedd; am ba adde∣wid grasus cariad oll, Gogoniant oll a fyddo i ti.

Y Chweched Gorchymmyn.

* 1.466O Fy Nuw, o fy Anwylyd, ymwr∣thod yr wyfi a ffieiddio a gofidio tros, megis casedig ac anfodlonus gennit ti, megis union wrthwynebol i'th gariad ac i gariad fy nghymmydog er dy fwyn di,

Pôb ymornestau, a Rhyfel anghy∣freithlon a 1.467.

Pob gwneuthur drŵg i Gorph neu enioes fy nghymmydog, mewn môdd cyfeiriol drwy ei glwyfo neu ei lâdd ef b 1.468

Mewn môdd anghywir trwy fwri∣adu neu osod eraill ar waith i'w ni∣weidio c 1.469

Pôb ffordd o beri beichiogi fyned oddi wrth ûn * 1.470.

Pôb malis a chenfigen, casineb, d 1.471 ac ymddialeddu, ymryson a chreulon∣deb.

Pôb niwaid a thrais, pôb digter byr∣bwyll, diachos, anghymmedrol, neu ddigofaint annyhuddol, e 1.472 pôb yma∣drodd ddirmygus a gwradwyddus f 1.473.

Pôb blino yn ewyllysgar, tristâu neu aflonyddu arno

Pôb bygwth, Ewyllysion drŵg, neu felldithion g 1.474.

Pôb afraid peryglu ein hunain, a gwneuthur am danom ein hunain h 1.475.

Pôb llâdd eneidiau, i 1.476 trwy eu han∣nog, eu maglu, eu temptio, eu gor∣chymmyn yn hwy i bechu.

Pôb, ie y lleiaf o ogwyddiadau at ûn o'r anwireddau hyn. Oddi wrth y rhai'n oll a'u cyffelyb &c. Dal. 67, 68.

O fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.477 gwneled dy ddiludded a'th dyner gariad i mi, fy nghariad innau yn ddiludded a thy∣ner tu ag at fy nghymmydog, a chwan∣tus i ymgeisio, gosod ymlaen, a chadw

ei iechyd ef, a'i dd ogelwch, a'i dded∣wyddyd, a'i enioes, fel y byddai efe yn applach i th wasanaethu a'th garu di.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, gwnâ fi yn debyg i ti dy hûn, yn addfwynder a hynawsedd i gîd, k 1.478 yn ddaioni a me∣lusedd i gid yn larieidd-dra a hir-ym∣aros.

Llenwa fi yn llawn o Ewyllysion da a thosturi, a haelioni yn rhoddi Elu∣senau yn ôl fy ngallu, l 1.479 ac o barod∣rwydd i gynnorthwyo, a chymmorth, a diddanu, a rhyddhâu a gweddio tros bawb, y rhai a orchymynnodd dy ga∣riad ti neu eu hanghenion hwythau, neu eu trueni, neu beryglon, i'm cari∣ad perffaith i m 1.480.

O bid i'th gariad ti, tydi Dduw ca∣riad, fy ngwneuthur i yn dangneddy∣fol a chymmodlonus, bob amser yn barod i ddychwelyd da am ddrŵg, i dalu am gamweddau ac addfwynder, n 1.481 ac hawdd i faddeu, oddieithr yn y pethau rheini lle y byddai angherydd i'r Beius yn anghyfiawnder neu greu∣londer i'r public.

O tydi, Garwr Eneidiau, derchafed dy gariad ynofi zêl tosturiol i achub bywyd, bywyd tragywyddol eneidiau, o 1.482 ac wrth gyngor brawdol, a Serchog, a phrydlon annogaid, neu geryddon i ad-ddy chwel yr enwir ac i enuill ar∣nynt i'th garu di.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, bid i'th gariad holl alluog &c. fel yn y dal. 66, 67.

Y Seithfed Gorchymmyn.

O Fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.483 ymwr∣thod yr wyfi &c. fel yn y ddalen 67.

Pôb godineb a halogiadau gwely fy nghymmydog, yn y weithred ffiaidd, yn ei yspeilio ef o'r pêth y mae efe yn ei garu yn orau

Pob godineb ac anniweirdeb y lly∣gad neu 'r llaw a 1.484.

Pob rhywogaethau a graddau o dra∣chwant, godineb, llygriad ein cyrph ein hunain, a gweithredoedd b 1.485 y ty∣wyllwch, y rhai sydd frwnt eu ha∣drodd b 1.486.

Pob pêth sydd yn annog, neu yn porthi nwyf, cwmpeini aflan, ymad∣rodd, cerddau, llyfrau, neu luniau c 1.487.

Pob trwsiadau trythyll, d 1.488 neu dda∣wnsiau, neu chwareufon; d 1.489 pob segu∣ryd a phob ymborth rhŷ nwyfus e 1.490.

Pob gormodedd neu gam arferiad a'r Brodas cyfreithlon, pob Eiddige∣ddau anresymmol, a phob pêth sydd yn lleihâu mwynder cyfnewidiol, neu yn ymddieithrio affaethau y sawl a bri∣odwyd f 1.491.

Holl, ie y lleiaf o ogwyddiadau at ûn o'r aflendid hyn. Oddi wrth y rhai'n oll &c. fel yn y dal. 67, 68.

* 1.492O fy Nuw, o fy Anwylyd, creued dy gariad puraf di, yr hwn wyt burdeb ei hun, ffieidd-dra perffaith ynofi i bob aflendid, fel i'm purwn fy hun megis ac yr wyt ti yn bur g 1.493.

Gwybod yr wyfi, o Arglwydd, na allaf fyth Gyfrannogi o'r Dauwiol anian, oddieithr i mi ddiangc oddi wrth y llygredi∣gaeth sydd yn y byd trwy drachwant; h 1.494 am hynny glanhâ fi oddi wrth bob halogrwydd cnawd ac yspryd,i 1.495 fel y perffeithiwn i Sanctei∣ddrwyydd yn dy ofn di: dyro i mi râs i fe∣ddiannu fy llestr fy hun mewn sancteiddrwydd a pharch,k 1.496 ac i gadw dy Deml di yn san∣ctaidd, fel y trigfannai dy yspryd o Ga∣riad yno yn wastadol.

O fy Nuw, bydded fy nghariad i yn ddiwair i ti, diwair im' fy hun, a diwair i'm Cymmydog.

O fy Nuw, gosoded dy Gariad ti gadwraeth caeth ar fy synhwyrau i; tro heibio fy llygaid,l 1.497 cae fy nghlusti∣au, ffrwyna fy nhafod, ac attal fy llaw rhag pob aflendid.

Arglwydd, dyro i mi râs i ffoi oddi wrth holl m 1.498 annogiadau, neu odfâu, neu offer o lygru fy nghymmydog neu myfi fy hun, i gospi fy nghorph a'i ddwyn yn gaeth n 1.499.

O fy Anwylyd, bid i mi fyw bob amser yn gwilio neu yn gweddio, neu wedi fy ngosod ar waith yn fuddiol neu bryssur yn dy gariad ti, fel na adawyf ddim lle,

os bydd bossibl, i un yspryd aflan ddy∣fod i'm henaid a'm temptio i.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, amlhâcd dy gariad holl alluog yn fy nghalon i, a chalonnau pawb oll sydd yn proffe∣su yn dy enw di; fel yn y rhai'n oll, a phob rhannau possibl eraill o ddyleds∣wydd cael on bywyd ni ei osod ar waith i'th garu di, ac er dy fwyn di, i garu ein cymmydog, ac i annog ein cymmydog i'th garu di

O tydi Dduw cariad,* 1.500 yr hwn a or deiniaist stât Briodas i iachâu ein nwyf ni o 1.501, a chysur ein bywyd p 1.502, ac a'i gwnae∣thost yn ddull o'r cariad dwyfol hwnnw a'r undeb y mae yn wiw gen∣nit ti ei ddwyn at dy Eglwys q 1.503; dysced grymm dy gariad dirgeledig ni i garu ein gilydd, a phôb ûn o honom ein dau dy garu di.

O tydi yr hwn a'n gwnaethost ni yn un Cnawd, gwna ni ond un enaid he∣fyd, bydded ein cariad ni yn gyfnewi∣diol,* 1.504 parhâus a dihalog, yn llawn cyd∣blygiad, ac ymddarostyngiadau, a chyd-naturiaeth, a dioddefgarwch tu ag at ein gilydd.

Llenwa ni, o Dduw Cariad, a gofal a zêl attychwelus, a chariad perffaith at ddedwyddwch ein gilydd, amserol a thragywyddol, ac a hyfrydwch yn ein gilydd yn cau allan pob serchau eraill ond yr eiddot ti

Arglwydd, dyro i ni râs i gadw ein Priodas bob amser yn anrhydeddus, a'n gwely yn ddihalogedig s 1.505; bid i awdurdod serchog y naill, a darostyngedig felusdra y llall beri c••feillgarwch hollawl a chy∣nghanedd o dueddau, a chyfryngiadau gwresog tros ein gilydd; dyro i ni, o Arglwydd, ragweliad annrhallodus o'n hymadawiad oddi yma a hiraeth ser∣chog o'n dedwyddo yn agos i'n gilydd, mewn trigfannau cyfagos uchod, fel o'r prŷd hynny allan y byddai ein ca∣riad i'n gilydd, ac i ti, yn ogyd tragy∣wyddol a'th ûn di.

Yr wythfed Gorchymmyn.

* 1.506O Fy Nuw, o fy Anwylyd, ymwr∣thod yr wyh &c. fel yn y ddalen 67.

Pôb mâth ar ledratta, trwy yspei∣liad cyhoedd, trais, neu ruthrad i mewn t 1.507.

Pôb gorthrymder, neu gribddail, neu anrhaith u 1.508, ymgyfreithiau trallo∣dus, neu usuriaeth tostlym.

Pob twyll mewn Trâd a marchna∣doedd, Pwysau anghywir, a Mesurau, a Mwynai x 1.509.

* 1.510 Pob celu ar ddiffygion ein da ein hunain, neu ddibrisio eiddo ein cym∣mydog y 1.511.

Pob pryssuro i fod yn gyfoethog, neu gymmeryd mantais oddi wrth

anwybodaeth neu angen y rheini y bydd i ni farchnatta a hwy.

Pob ymattal o eiddo ein Cymmy∣dog, neu Gam-attal cyflog y Gweithiwr z 1.512.

Pob benthycca ac heb dalu adref, camgadw ar eiddo eraill a 1.513, a gwrthod adferiad b 1.514.

Pob torriad Crêd, neu symmud hên derfynau c 1.515, anllyfodraeth afradlonus, Chwareufon cybyddaidd, neu gardotta segurllyd.

Pôb gorthrymmu yr ymddifad, y weddw, a'r dieithr d 1.516.

Holl ie y lleiaf o ogwyddiadau at ûn o'r Gweithredoedd hyn o anghyfi∣awnder.

Oddi wrth y rhai'n oll a'u cyffelyb halogiadau dy Gariad ti ac o gariad i'm Cymmydog, ac oddi wrth y dia∣ledd y maent yn haeddu yn gyfiawn, o fy Nuw o fy Anwylyd, gwared fi a holl bobl fyddlon. Dal: 68.

O fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.517 dysced ca∣riad i'th dragywyddol a hawddgar gy∣fiawnder di, i mi gyfiawnder ddiysgog yn rhoddi i bawb en dyledion, y pryd nas gallwyfi garu fy nghymmydog os byddaf yn anghyfiawn tu ag atto.

Arglwydd, dyro i mi râs i arferu fy nghymmydog fel fy nghyfaill, fel fi fy hûn, i brynu ac i werthu wrth bwysau a mesurau cywir, ac i ymfodloni ag elw cymmhedrol e 1.518.

I dalu dyledion a chyflogau, ac i wneuthur iawn yn gydwybodus am ni∣weidiau a chamweddau, neu am dda a ennillwyd yn anghyfreithlawn f 1.519.

Dysc i mi, o Arglwydd, arferu 'r byd hwn felly fel nas camarferwn efg 1.520; i dderbyn a llywiaw dy holl fendithion amserol gyd a diolwch i ti, sobrwydd im' fy hûn, a chariad i bawb oll heb fy llaw i h 1.521.

Gwna fi bob amser, o fy Nuw, yn gyfiawn a ffyddlon mewn pethau y coelir fi a hwy, ac mewn Trâd, a chyt∣tundebau, diwyd a gonest yn fy lle a'm galwadigaeth i 1.522, ac yn ôl fy ngallu yn barod i echwyno, ac i faddeu i'm cym∣mydogion tlodion k 1.523.

Pa brŷd bynnac, o fy Nuw, i'm cymmhellir i fyned i'r Gyfraith, o bid i mi bôb amser ymryson yn fwy am gyfiawnder na buddugoliaeth, ac ym∣mhob canlyn yno, gadw tymmer ca∣riadus a chymhedrol l 1.524.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, amlhâed dy holl alluog gariad yn fy nghalon i, ac yng-nghalonnau pawb oll a bro∣ffesant dy enw, fel yn y rhai'n oll, a phôb rhannau possibl eraill o ddyleds∣wydd, y byddai ein bywyd cael ei osod ar waith i'th garu di, ac er dy fwyn di i garu ein Cymmydog, ac i annog ein Cymmydog i'th garu di.

Y Nawfed Gorchymmyn.

O Fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.525 ymwr∣thod yr wyfi &c. fel yn y ddal. 67.

A phôb math ar ddwyn cam-dystiolaeth yn erbyn fy nghymmydog, pob gamgyhuddi∣adau, neu gam-ddeongliadau, ymdda∣dleuon, neu dystiolaethau, neu farnau mewn llyssoedd Barn m 1.526 trwy geliad neu ormoddiaith, neu ŵyro cyfiawn∣der a gwirionedd.

Pob pêth niweidiol neu ddinistriol i enw da fy nghymmydog.

Pob uchel faronaeth ac n 1.527 enllib; drŵg absen a thrawsgyhuddedd, cy∣ferlynau dirius, neu ddannodaethau cenfigennus.

Pob gwatwar, a thanu ar lêd wen∣did rhai eraill.

Pob hustyng o 1.528 ac athrod, neu godi, enllibau, ammheuadau neu Eiddige∣ddau, a phob drŵg ymadroddi.

Pob geiriau dau-ddeall, a ffuantr∣wydd, Gweiniaith, a dywedyd Cel∣wydd p 1.529.

Holl ie y lleiaf o ogwyddiadau at y ffalseddau hyn. Oddi wrth y rhai'n oll a'u cyffelyb droseddiadau casedig, dy gariad ti, ac o'r cariad &c, fel yn y ddalen 68.

O fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.530 yr hwn a geri wirionedd, ac a gasei y Cel∣wydd,

megis yn gwbl ddiafoledig, di∣fera i'm Henaid i gariad anghyfnewi∣diol o'r gwirionedd fel nas dena dim fi i gyfeiliorni oddiwrth gairwiredd hollawl q 1.531 yn fy holl ymarweddiad, neu fyned yn gelwyddog, yr hyn a ddygn-gasà dy enaid ti.

O Arglwydd, dyro i mi râs i ddy∣wedyd y gwìr bob amser, ac aed fy nghalon am tafod bob amser yng∣hyd.

O Arglwydd, dyro i mi râs i fod yn dyner o enw da fy nghymmydog r 1.532, y prŷd nas gallaf ei garu ef os dygaf hynny oddi wrtho a wn ei fod yn guaf ganddo

Camadhâ, o fy Nuw, er mwyn dy ga∣riad dy hûn, i mi fod bob amser yn barod i freinioli enw da fy nghymmy∣dog ar bob s 1.533 achlysurau, fel y barnwn y goreu, a dywedyd yn dda am dano, a chelu neu escusodi ei wendid, fel y byddwn yn anymynneddgar i glywed, diog i goelio ac anewyllysgar i danu anglodau; fel y rhoddwn ddeonglia∣dau têg ar ei weithredoedd ef, o ran pa fwyaf y goganir ef, y mae ef yn llai aplach i'th wasanaethu di, llai 'r goel fydd ganddo i berswaedio eraill i'th garu di.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, amlhâed dy &c. fel yn y dal. 66, 67.

Y ddegfed Gwrchymmyn.

O Fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.534 ymwr∣thod yr wyfi &c. fel yn y ddalen 67.

Pob chwant anghymmedrol i eiddo fy nghymmydog, Pob chwennych ei dy ef, neu ei wraig t 1.535 neu ei was, neu ei forwyn, neu ych, neu assyn, neu dim a'r sydd eiddo.

Pob anfodlonrwydd a'm cyflwr yn y byd, a gormod gofal am y bŷd u 1.536.

Pôb cybydd-dra, neu ddal Gilwg wrth ddedwyddwch ûn arall x 1.537.

Pôb ymhyfrydu mewn pechod, neu ymfodlonrwydd mewn aflendid a aeth heibio y 1.538.

Holl symmudiadau cyntaf, y lleiaf o holl ogwyddiadau at drachwant z 1.539.

Oddiwrth rhai'n a'r cyffelyb case∣dig &c. fel yn y dal. 67, 68.

O fy Nuw, o fy Anwylyd,* 1.540 tydi yw chwiliwr mawr calonnau, ac nid wyt yn unic yn gofyn am weithredoedd o ddyledswyddau oddi allan, eithr tu∣eddiad y galon oddifewn; y galon yw 'r aberth pennaf a 1.541 yr wyt ti yn gofyn, y galon yw 'r eisteddfa priodol o'th gariad ti, a'm calon yr wyf yn hollawl yn ei chyssegru i ti.

O fy Nuw, Crea galon lan ynof b 1.542 fel wrth sôd y ffynnon o weithredu yn lân, y rhedai y ffrydiau yn lân hefyd.

Dyro i mi galon, o tydi yr hwn yn unic a elli newyd y galon, wedi ei throi yn hollawl attat ti, ac all gadw tanodd a gwrthwynebu holl symmu∣diadau cyntaf trachwant, cyn iddynt ymsaethu i fynu i gyd-seiniad, bodlon∣rwydd, a dymuniad, cyn i chwant yn ymddwyn esgor ar bechod.* 1.543.

Arglwydd, gwna fi wedi rhyngu fy môdd a diolchgar a bodlonus iawn a'r rhan hwnnw a appwyntiodd dy gari ad rhagluniaethol i mi, ac i ymlony∣ddu yn dy ddewisiad di megis yn oreu i mi.

O Arglwydd mawr calonnau, llet∣teua fy nghymmydog yn fy nghalon yn nesaf attaf fy hûn, bydded fy holl ddymuniadau i er daioni iddo, a by∣dded ef yn orgynhwysiad o'm llawe∣nydd i e 1.544, a'm mawl, a'm cariad i weled dy gariad di yn haelfflwch tu ag atto, ei weled ef yn amlhâu yn dy fendi∣thion di

O fy Nuw, o fy Anwylyd, pa beth a all enaid wedi ymserchu ynot ti fŷth ewyllysio onid tydi; o na fyddo i'r byd sŷth ond hynny gael lle yn fy nghalon, yr wyf yn tynnu ymmaith fy holl affaethau oddi wrth hwnnw i ym∣sefydlu arnat ti.

Maddeu i mi, o fy Nuw, os wyfi tros f••sur yn rhwyfus, yn unic o'th ffafor di y mae hynny; maddeu i mi os wyf

yn annigonol, yn gybyddaidd, yn unic am dy fwynhâu di y mae, maddeu i mi os wyfi yn wastad yn anfodlonus, hyn∣ny yw yn unic am nas gallaf dy garu di yn fwy

O ddedwyddwch anymgyffredol y Nêf, lle y gorphywysiff fy rhwyf i ar orseddfa, lle y lenwir fy nghybydd-dra a'r weledigaeth wynfydedic, a lle y di∣gonir fi a chariad yn dragywyddol.

O fy Nuw, o fy Anwylyd, amlhâed dy &c. fel yn y dal. 66, 67.

Cwest.

Fy anwyl blentyn, gwybydd hyn ymma, nad wyt ti abl i wneuthur y pethau hyn o honot dy hûn, nac i rodio yng-Ngorchymynnion Duw, nac i'w wasanaethu ef heb ei yspysol râd ef, yr hwn sydd raid i ti ddyscu yn wastad ymoralw am dano trwy ddyfal weddi. Gan hynny moes i mi glywed a fedri di ddywedyd Gweddi 'r Argl∣wydd.

Atteb.

Ein Tâd yr hwn wyt yn y Nefo∣edd, Sancteiddier dy enw. Deuet dy de∣yrnas. Bid dy ewyllys ar y ddaiar megis y mae yn y nefoedd. Dyro i ni heddyw ein bara beunyddiol. A maddeu i ni ein dyledion fel y maddeuwn ni i'n dyled∣wyr. Ac nac arwam ni i brofedigaeth. Eithr gwaret ni rhag drŵg. Amen.

Cwest.

Pa beth ydd wyt ti yn ei er∣chi ar Dduw yn y weddi hon?

Atteb.

Yr wyf yn erchi ar fy Argl∣wydd

Dduw ein Tad nefol, yr hwn yw rhoddwr pôb daioni, ddanfon ei râd arnaf, ac ar yr holl bobl, fel y gallom ei anrhydeddu ef, a'i wasanae∣thu, ac ufuddhâu iddo megis y dylem; ac ydd wyf yn gweddio ar Dduw, ddan∣fon i ni bôb pêth anghenrheidiol yn gystal i'n heneidiau ac i'n Cyrph. A bôd yn drugarog wrthym, a maddeu i ni ein pechodau. a rhyngu bôdd iddo ein cadw a'n hamddeffyn ymmhob pe∣rygl ysprydol a chorphorol, a chadw o honaw nyni rhag pôb pechod ac anwiredd, a rhag ein gelyn ysprydol a rhag angeu tragywyddol, a hyn yr ydwyf yn ei obeithio y gwna efe o'i drugaredd, a'i ddaioni, trwy ein Har∣glywdd Jesu Grist. Ac am hynn ydd wyf yn dywedyd Amen. Boed gwîr.

* 1.545O anfeidrol Gariad, fy nyledswydd a'm dedwyddwch yw dy garu di; Ond och! fy mhrofiad alaethus fy hûn sy' i'm dyscu pa cyn lleied yrr wyfi yn abl i garu.

* 1.546Ah Arglwydd, y mae cwmmwl ty∣wyll o anwybodaeth wedi tanu tros fy enaid i, yr hwn sydd yn rhwystro dy belydrau di, nis gallaf weled yn eglur, nis gallaf ŵybod yn hollawl mor hawddgar ydwyt ti.

Ah Arglwydd, pa brŷd bynnac y bydd i ryw lewyrch o'th gariad ti dorri i mewn ar fy yspryd, a thynnu

atto fy ewyllys; tyrfa o gariadau d••ei∣thr sydd yn taer ddyifyf ac i'm tem∣ptio i i fyned ar eu hol hwy.

Y prŷd, o fy Nuw,* 1.547 nis gallaf o ho∣nof fy hûn nâ'th adnabod na'th garu di, pan na allwyf trwy fy nerth fy hûn wneuthur y pethau yr wyt ti yn gorchymmyn, na rhodio yn dy orchymynnion di, na'th wasa∣naethu di na chymmaint am ddwl un meddwl da: a 1.548 i ba le y gallafi ehedeg ond at dy rydd a'th annherfynol gariad ti. Ti yw fy ngobaith a'm cymmorth, a'm hiechydwriaeth; b 1.549; tydi yn unic a elli fy nyscu a'm gwneuthur i yn abl i adnabod ac i garu dy ddaioni di.

Trwy dy ras neillduol, o fy Nuw,* 1.550 trwy dy gymmorth pennodol, trwy nerth dy gariad ti Y gallaf wneuthur pob peth c 1.551: o bydded i'th râs di bôb amser fy ngoleuo a'm hennyn: rhagflaened ef fi bôb amser, a dyged gwmpeini i mi, a dilynêd fi; bid iddo bôb amser an∣nog, ac anghwanegu, a chynnal dy gariad ti yn fy nghalon; o gweithied bôb amser ynofi Ewylìysio a gweuhredu o'th Ew••llys da dy hun d 1.552.

Gwybod yr wyfi, o Arglwydd, fôd yn rhaid i mi ddyseu bob amser alw am dy ras a phob bendithion eraill trwy ddyfal weddi, ac yr wyf yn addoli ac yn caru dy hy∣nawsedd anfeidrol i bechaduriaid, yn rhŵydd ganiadhâu i ni y Rhagorfraint, yr Anrhydedd a'r dedwyddwch i we∣ddio

arnat ti e 1.553, i dywallt allan ein He∣neidiau, a anadlu allan ein dymunia∣dau, i bresentio ein diffgion, i fwrw allan o'n mynwes ein gofidiau wrth Orseddfa dy gariad ti.

* 1.554Yr wyfi i'th addoli ac i'th garu di, O Gariad pennaf, nid yn unic am o∣ddef i ni bechaduriaid truain weddio arnat ti, ond hefyd am roddi pôb dy∣chymmygol galonniad i ddyledswydd mor bwysfawr a dwyfol

Yr wyfi i'th addoli ac i'th garu di, o haelfflwch ddaioni, am ein gwa∣hodd f 1.555, am ein gorchymmyn i weddio g 1.556: yr wyfi i'th addoli ac i'th garu di am dywallt allan dy Yspryd sanctaidd o ras a gweddiau * 1.557 arnom ni, i gynnorthwyo ein gwendid ni, ac i n cymmorth yn gwe∣ddio i erfyn trosem ni ag ochyneidiau anrhae∣thadwy a griddfannau * 1.558, gyd ag eithaf gwrês o gariad edifeiriol ac anghenus, yr wyfi i'th addoli ac i'th garu di am roddi i ni cynnifer o addewidion go∣goneddus i 1.559 o wrando ein gweddiau ni, cynnifer o sicrwyddau cadarn o gym∣meradwyaeth grasusol.

* 1.560O tydi, Prophwyd mawr o gariad dwyfol, yr hwn megis nas buasai dy wahoddiad, a'th orchymmyn, a'th gymmorth, a'th addewid yn ddigonol er ein hannog ni i weddio; a ymo∣styngaist i'n dyscu ni y ddyledswydd dy hunan, ac i roddi i ni ffurf ber∣ffaith

o weddi, am ba rai yr wyf i'th addoli ac i'th garu di.

Gogoniant a fyddo i ti,* 1.561 o Feistr Gwynfydedic defosiwn, yr hwn yn dyscu ffurf Gweddi, ac i'n gorchym∣myn ni ei harferu k 1.562, a ymostyngaist at ein gwendid ni, a'n rhybuddiaist nid i hyderu ar weddiau byrbwyll heb rag∣fyfyried arnynt; yr hwn yn dyscu ffurff ferr a'n dyscaist i ochelyd gwag Siwad, neu dybied y cawn ein gwrando am ein haml eiriau, ac i fesur ein gweddiau wrth eu gwrês yn hytrach na i hŷd.

Y weddi honno a gymmonaist ti dy hûn, o Dduw,* 1.563 yr hwn a wrandewi we∣ddi, siccr ydym ei bôd hi yn ddwyfo∣laf a rhagorawl, ac yn berffaith fel ei Hawdur, mwyaf cydtynus a chymme∣radwyaf gennit ti, am ba rai yr wyf i'th addoli ac i'th garu di.

O Jesu fendigedig,* 1.564 unic anwyl gan Dduw, tydi wyt oreu yn deall yma∣drodd cariad, ac yn yr ymadrodd hwn∣nw a'n dyscaist ni i weddio, a pha brŷd bynnac y gweddiom yn yr ymadrodd hwnnw, y mae i ni hyder gostynge∣dig y gwrendy dy Dâd nefol arnom ni, yr hwn a fodlonir yn dda a geiriau ei Fâb anwyl ei hûn, ac am hynny yr wyfi i'th addoli ac i'th garu di.

Tydi o Arweiniwr nefol o'n defo∣siwn a'n cariad ni,* 1.565 trwy ddyfcu i ni weddio, a ddanghosaist i ni mae cariad

yw ein tryssordy ym mha ûn y cedwir holl fendithio•• ein harfdy ni lle y gosodir i 〈◊〉〈◊〉 ein nerth ni a'n harfau, yr u ne Geidwad mawr a'r Gwrès by∣wiol o gariad dwyfol. Dyro i mi râs gan hynny i alw arnat ti bob amser trwy weddi ddy••al.

* 1.566O drueni anrhaethadwy y rheini y sawl ydynt y naill ai yn hollawl yn esceuluso y ddyledswydd o weddi l 1.567, neu yn ei halogi hi gan nesâu at Dduw a'u gwefusau pan fydd eu calonnau hwy ym mhell oddi wrtho, gweddiau pa rai am eu bôd yn orwag o bôb defo∣siwn ac ystyr dda, a droir yn bechodau newyddion;m 1.568 mor haeddedigol y caiff efe Dduw am ei elyn; yr hwn ni ofy∣nnai faddeuant gan Dâd mwyaf cym∣modlonus? mor haeddedigol y godde∣fiff efe ddigofaint tragywyddol, yr hwn ni thybiai y nêf yn deilwng o'i gofyn.

* 1.569O fy Nuw, bid i mi bôd dydd offrwm i ti fy moreuol a'm prydnhawnol Aberth * 1.570, yn ddirgel ac ar gyhoedd hefyd, os fy amgylchiadau i a'i godde∣fant▪ a chyn nesed ac y gallwyf na by∣dded i mi esceuluso ûn odfa o weddio ac o'th foli di

O fy Nuw, bid i mi bôb amser fy nghadw fy hun yn dy Gariad ti, gan weddio yn yr Ys••ryd glan o 1.571, a gweddio yn ddibaid p 1.572, gan fôd diffyg dibaid arnaf o'th ga∣riad ti.

Ah Arglwydd, gwybod yr wyfi fod i'm defosiwn i yn fennyddiol aml rwy∣strau anocheladwy ac anghenrheidiol, ac ni allaf fôd bôb amser yn gweddio, cymmaint ac a allafi ydyw erfyn ar dy gariad ti, i gadw fy nghalon bôb amser mewn tuedd anfoddol at dde∣fosiwn, ac mewn Coffadwriaeth o'th ddwyfol bresennoldeb, fel y parhawn fy ngweddi yn ddi-dorr drwy aml we∣ddiau byrrion.

O fy Nuw, fel y mae dy gariad an∣feidrol di yn wastad yn ffrydio i mewn fendithion arnafi, o anadled fy enaid i bôb amser gariad i ti.

O fy Nuw, at weddi,* 1.573 trwy ba ûn yr wyf yn cyfeirio attat ti, dyro i mi râs i anghwanegu beunydd ddarllenniad a myfyrdod ar dy air di, trwy ba ûn y mae yn wiw gennit ti ymarweddu a mi.

Dy gariad helaethlawn di i ni o Ar∣glwydd ydyw, dy fôd ti yn rhwydd ganiadhâu i ni dy air yn Jaith ein Mam, fell allan o'r llyfrau rheini o'th gari∣ad y gallai pôb Sercliwr defosionol beunydd ac ar bôb achosion gyflenwi tanwydd priodol i'w gariad; am ba rai, cariad oll, Gogoniant oll, a fy, a fyddo i ti.

Yr wyf i'th foli ac i'th garu di,* 1.574 Oracl nefol cariad, am lunio y weddi hon yn y llwybreiddrwydd aruthrol hwn∣nw,

fel y bu i ti hefyd ddyscu holl angenrheidiau gweddi gymmeradwy; yn y Rhagymadrodd ti a'n dyscaist pa fodd i weddio; yn yr eirchion am ba beth i weddio; ac yn y diwedd, pa beth a ddy∣lai fod diben ein gweddiau ni; am ba rai yr wyf i'th addoli ac i'th garu di.

Tâd.

* 1.575Gogoniant a fyddo i ti▪ o Jesu, yr hwn a'n dyscaist at bwy i gyfeirio ein gweddiau, at Dduw yn unic r 1.576, pan yw efe yn unic yn holl wybodol i ddir∣nad, ac yn holl gwbl ddigonol i'n cyn∣northwyo ni yn ein holl angenrhei∣diau.

Gogoniant a fyddo i ti yr hwn a'n dyscaist, er mwyn pwy yn unic y ga∣llwn obeithio cael ein gwrando, sêf er mwyn dy ûn dy hûn, o Jesu wyn∣fydedig, o herwydd trwy dy gyfryn∣giad ti yn unic s 1.577, y gallwn ni becha∣duriaid alw Duw yn Dâd,* 1.578 a chael dy∣fod at ei orseddfaingc ef.

Gogoniant a fyddo i ti, o Jesu an∣wyl, yr hwn yn ein dyscu ni i alw Duw yn Dâd, a'n dyscaist i weddio gyd ag affaethau plentyn, gyda chariad par∣chedig, ac ymddibynniad ar ofal ta∣dawl▪ a hynawsedd, a chariad ein Tâd Nefol t 1.579.

Ein Tad.

GOgoniant a fyddo i ti,* 1.580 O Argl∣wydd, yr hwn yn fy nyscu i alw Duw, ein Tâd, a'm dyscaist na chyfry∣ngwyf fy nghariad attaf fy hûn, ond i weddio hefyd gyd ac affaethau Brawd v 1.581, ac i'w changu at holl ddynol ryw, y rhai y'nt blant trwy Greadigaeth, at Gristianogion oll y rhai y'nt blant trwy Fabwysiad, o'r ûn Tâd Nefol. O dyro i mi y caredigrwydd brawdol hwnnw tu ag attynt i gîd, fel yr erfyniwn yr ûn bendithion iddynt hwy, ac im' fy hûn, a gweddio yn ddifrifol ar iddynt oll gyfrannogi gyd'a mi yn dy Dadol Gariad.

Yr hwn wyt yn y Nefoedd.

GOgoniant a fyddo i ti,* 1.582 o tydi anwyl gan y Tâd, yr hwn yn dy∣scu i ni weddio ein Tad yn y nefoedd, a'm dyscaist y pelledd anfeidrol rhwng Duw a nyni, ac i weddio gyd a gostyngeiddr∣wydd Erfyniwr x 1.583; gyd a'r arswyd hwn∣nw sydd addas i Greadur breuol, pe∣chadur truan, o flaen ei Greawdwr, a'i Farnudd.

O Dâd holl alluog, er dy fôd ti yn llenwi pôb man, eglurir etto dy ogo∣niant di fwyaf yn y nêf, ac vno y mae

dy Fawrhydi di yn trigo yn ddisclei∣riaf, ac at dy Orseddfa di yno y 1.584, y mae yn rhaid i ni dderchafu ein calonnau pan weddiom, o cheded fy enaid i fynu attat ti pan weddiwyf, mewn meddyliau nefol, a dymuniadau, a chariad, o na âd i mi synnio dim o'r ddaiar pan wyf yn ammodi a thydi yn y nêf

* 1.585Gogoniant a fyddo i ti, o Arglwydd grasus, yr hwn yn eirchion dy weddi ddwyfolaf, a'n dyscaist ni am ba bêth i weddio, am bôb bendithion amserol, a thragywyddol, am bôb pêth cyfrei∣thlon, ac yn ol dy ewyllys di * 1.586.

* 1.587Gogoniant a fyddo i ti, o Jesu, yr hwn yn cyflêuso yr eirchion am fendithion ysprydol yngyntaf, a'n dy∣scaist ni i geisio 'r nêf yn y lle cyn∣taf a 1.588, caniadhâ Arglwydd i mi bôb am∣ser erfyn am fendithion yn eu trefu ddyledus, Gweddio am fendithion ys∣prydol gyd'a thrais sanctaidd b 1.589, gyd'a haerder, a llawn fwriad na nacceid mo honof, fel yn bôd y defnyddiau priodol o'th gariad di a chwbl angen∣rheidiol i'm llwyddiant tragywyddol c 1.590, ac am rai amserol gyd'a chlaiarwch a rhoddiad fy hûn i fynu i'th ewyllys di y prŷd y gallwyf dy garu di, a bôd yn ddedwydd tros byth hebddynt hwy.

Sancteiddier dy enw.

O Arglwydd Dduw,* 1.591 bid i'th Enw ogoneddus, a'th hawddgar dy hûn gael cariad ddidoledig ac anghy∣frannol: bid i'th ddaioni anfeidrol a'th Fawredd eu haddef, a'u haruthro, a'u haddoli, a'u mawrygu gan ddynion oll a'r holl Angelion d 1.592 bôb amser, ym mhrifat, ac ar gyhoedd, yn ein calon∣nau, ein geneuau, a'n bucheddau. Cyfr∣annogi y mae 'r holl Greaduriaid yn dy ddaioni e 1.593 o Dduw, o cynnorth∣wyed y Creaduriaid oll nyni yn go∣goneddu dy enw. O bid i bob perchen anadl foli 'r Arglwydd.

Deuet dy deyrnas.

O Tydi Brenin y Brenhinoedd, bid i'th deyrnas di o ras f 1.594, yr eglwys fili∣wraethus, Hadlecatholic dy gariad dwyfol, ddyfod i'w pherffeithrwydd eithaf yn y bŷd hwn.

O bid i'th efengyl di, Arglwydd, ymdanu beunydd, cenhedlaethau an∣ghredadwy eu troi g 1.595, ac anghwanegu nifer dy Sainct di.

Caniadhâ, o Arglwydd Dduw, fôd i'th wîr Grefydd di, dy air, dy drosgl∣wyddiadau o râs, holl ordeinhadau sanctaidd, cyfreithiau a llywodraeth∣wyr,

wedi eu sefydlu gennit ti yn dy deyrnas ysprydol, eu caru a'u hanrhy∣deddu, a'u hufuddhau h 1.596: a'th ddeiliaid ffyddlon eu hamddiffyn yn erbyn pôb malis dynion enwir, neu allu'r tywy∣llwch.i 1.597

O fy Nuw, bid dy ewyllys da di roddi diben i bechod a thrueni, i wen∣did ac angeu; i gyflenwi nifer dy Etholedigion ac i brysuro dy deyrnas o ogoniant k 1.598: fel byddai i mi, ac i'r Sawl oll sy' yn disgwil am dy Jechyd∣wriaeth di, dy garu a'th foli yn yr Eglwys Orfoleddus yn dragywydd.

Bid dy Ewyllys ar y ddaiar megis y mae yn y Nefoedd.

O Fy Nuw, dy ewyllys, a'th or∣chymynnion ydynt Sanctaidd, cy∣fiawn, a da l 1.599, a gostyngol at ein gwen∣did ni, ac nid yn ûn môdd yn drymi∣on m 1.600, o dyro i mi râs i'w cadw yn gyd∣wybodus.

Dy Angelion gwynfydedig, O Argl∣wydd, y at bôb amser yn gweled dy wyneb di yn y nefoedd n 1.601. Y maent yn cael y we∣ledigaeth wynfydol o'th hawddgar∣wch ddigymmar di, ni allant na'th ddewisant di yn anghyfnewidiol, rhaid iddynt hyd at eithaf eu gallu dy foli a'th garu di: nid possibl iddynt dy ddi∣gio o 1.602, y maent yn hollawl yn ufuddhâu

i ti, ac y maent bôb amser ar eu haden wrth dy orchymmyn di.

Arglwydd, dyro i mi râs, yn nilyniad yr ysprydion gwynfydedig uchod, i'th osod di bôb amser o'm blaen, o sefydla fy nifrifol ddwys-fyfyrdawd arnat ti. Hyfryda fy nghalon ag ymsynniaeth fywiol o'th hawddgarwch anfeidrol, a rhŵydd ganiadhâ i mi un llewyrch byrr o'th ddaioni. O bid i mi unwaith brofi a gweled mor rasus wyt ti p 1.603, fel y byddai pôb pêth arall heb dy law di yn ddiflas gennifi, fel y byddai i'm dymuniadau i bôb amser ehedeg i fynu tu ag attat ti, fel y talwyf i ti gariad, a mawl, ac ufudd-dod pûr a gorhoenus, parhâus a llawn zêl, hollawl ac un ffurf, yn debyg i'r rheini y mae 'r Angylion sanctaidd yn eu talu i ti yn y ne∣foedd.

Dyro i ni heddyw ein bara beunyddiol.* 1.604

GOgoniant a fyddo i ti, o Gym∣mwynaswr nefol, yr wyt yn agor dy law, ac yn diwallu pob peth byw ac aml∣der q 1.605.

O bid dy ewyllys da di i roddi i mi, ac i'r sawl oll sy' yn disgwil wrth dy gariad haelionus, ein hymborth yn ei brŷd.

Dyro i ni fara, a phôb pêth a gyn∣nhwysir

ynddo, Jechyd, Ymborth, Di∣llad, a holl angenrheidiau bywyd.

Dyro i ni, o Dâd nofol, fara beunyddiol, dim i fodloni ein Rhyledd, ond y cy∣fryw gymhwysdra r 1.606 ac a wêl dy ddwyfol ddoethineb di yn gymmhesuraf i ni.

Dyro i ni, o Greawdr haelfflwch, fara beunyddiol heddyw, dysc i ni fyw heb ofal cybyddaidd am drannoeth, gyd ag hyderus ymddibynniad ar dy dadol ddaioni, ac i ymfodloni, a bôd yn ddi∣olchgar am y rhan presennol, a rwydd ganiadhâodd dy gariad i ni s 1.607.

O Arglwydd trugarog, dyro i ni ein bara, yr hwn yw ein bara ein hunain, drwy lafur gonest t 1.608, neu hawl gyfreith∣lawn; a chaniadhâ na fwyttaom ni fyth fara seguryd, neu dwyll.

Dyro i ni, Arglwydd, ein bara, o ran onis rhoddi di ef, nis gallwn ei gael ef, a chyd a'n bara dyro i ni fen∣dith v 1.609, onide ni phorthiff ein Bara mo∣honom.

Uwchlaw 'r cwbl, o Arglwydd Dduw, dyro i mi Fara y bywyd, y Bara a ddisgynnodd o'r Nefoedd, Corph a Gwaed dy Fâb mwyaf gwynfydedig, i borthi ein Heneidiau i fywyd tragy∣wyddol.

Jesu wynfydedig, o na bae fy mwyd i, fel y bu yr eiddot ti, i wneuthur ewyllys dy Dâd nefol.

A maddeu i ni ein dyledion, fel y maddeuwn ni ein dyledwyr.

ER Mwyn dy anfeidrol drugare∣ddau dy hûn, ac er mwyn haedde∣digaethau mâb dy Gariad, Maddeu i mi, ac i holl bechaduriaid edifeiriol ein dy∣ledion, ein pechodau adnabyddus, neu anyspysol, o esceulusdra neu wneuthu∣riad, y rhai yw y dyledion mawr sydd arnom i'th ddialeddus gyfiawnder di y 1.610.

Maddeu i ni, o Arglwydd, fel y maddewn ni iddynt hwy oll, ie ein gelynion mwyaf, sydd ddyledwyr i ni, eu dyledion, y rhai sydd yn anfeidrol yn ddiystyrus i'w gogystadlu a'n camweddau yn dy er∣byn di.

Gogoniant a fyddo i ti, o Arglwydd, yr hwn i ddyscu i ni gariad, a wnae∣thost ein maddeuant ni i eraill yr am∣mod o gael dy ûn di.

O esmwyth, o rasol ammod o fa∣ddeuant, pwy na faddeuai i'w Frawd ychydig o geinihogeu yn y bŷd hwn, i gael maddeuant am ddengmil o dalentau yn y nesaf z 1.611! o dysced fy nghariad i, Arglwydd, oddi wrth dy ûn di, nid yn unic i faddeu i'm gelynion, eithr i fod yn llawn zêl hefyd i wneuthur daioni iddynt.

Ac nac arwain ni i brofedigaeth.

O Arglwydd Dduw, gweled yr wyt ti pa fôdd y mae ein gelynion ysprydol ni, y Bŷd, a'r Cnawd, ar Cy∣thrael, bôb munud yn annog, denu, a'n temptio ni i ddrŵg; o bydd dru∣garog wrthym, achub, a chynnorth∣wya, a gwared ni.

Gweli, o fy Nuw, mor wan ydwyfi, ac mor barod yw fy nghalon dwyllo∣drus i a 1.612 i'w thraddodi ei hûn i'r Tem∣ptiwr; a gwn na elliff Satan fy nhem∣ptio i heb dy gennad ti b 1.613, o na arwain fi os dy ewyllys da yw hynny, na âd i mi syrthio i brofedigaethau nerthol neu barhâus, y rhai a beryglent fy mharhâd i hyd y diwedd.

Gwybod yr wyfi, o Dad nefol, mai nid pechod yw cael temptio ûn, canys temptiwyd dy Fâb anwyl dy hûn, Duw cnawdiedig, i'r erchyllaf o holl bechodau, i Syrthio i lawr ac addoli Diafol ••i hun: Gwn, Arglwydd, fôd y pechod yn gorwedd yn ymroddi i'r tempta∣siwn.

O fy Nuw, os tydi, er mwyn profi fy nghariad, a'm harweini i ryw Dem∣ptasiwn mawr, a gadel i mi aros dano, gwneler Arglwydd dy ewyllys di, nid yr eiddo fi d 1.614; o teifyned a rheoled dy feidol dynerwch di y Temptiwr: o

bydded i'th holl ddigonol râs di attal fy nghydseiniad, a'm cadw i bôb am∣ser ar fy ngheidwadaeth, yn wiliadw∣rus ac yn gweddio, a bydded i mi o'r diwedd fôd yn fwy na Chwncwerwr.

Bodlon wyfi, Arglwydd, i'm profi a gosod arnaf, trwy na fyddwyf yn en∣wir, er ei fôd yn ofidus i'r rhai sy' i'th garu di, eu temptio i'th ddigio di.

Eithr gwared ni rhag drŵg.

O Dâd y trugaredd, os gweli di yn gymmwys fy arwain i i brofedigaeth, Gwared fi rhag y drŵg i ba ûn i'm tem∣ptir i: Gwared fi oddi wrth y drŵg o bechod, a'r drŵg o Gospedigaeth, oddi wrth yr ûn drŵg, e 1.615 oddi wrth y Bŷd drŵg f 1.616, ac oddi wrth fy ngha¦lon ddrŵg fy hûn g 1.617, ac oddi wrth holl annogaethau i drŵg, canys pa beth bynnac sydd ddrŵg sydd gasaf gennit ti, yr hwn wyt ddaioni anfeidrol, a thra dinistriol o'th Gariad: ac am hyn∣ny amddiffyn fi, o Arglwydd holl all∣uog, oddi wrth pôb peth sydd ddrŵg.

Canys eidd••t ti yw 'r deyrnas, a'r gallu,* 1.618 a'r gogoniant, yn oes oesoedd.

YR wyfi i'th addoli ac i'th garu di, o Jesu, yr hwn wrth ddiweddu y weddi hon a rhoddi diolwch, a'n dys∣caist

ni, mai Gogoniant Duw a ddy∣lai fôd union ddiben ein Gweddiau ni; y dylem ni fôd bôb amser yn ofalus i gymmysgu mawl gyda 'n gweddiau, ac i fôd cyn llawned o zêl i roddi diolch am yr hyn a dderbyniwn ni h 1.619, ag i weddio am yr hyn sydd arnom ni ei eisieu.

Attat ti, o Arglwydd Dduw, yr ŷm ni yn gweddio, arnat ti yn unic yr ŷm ni yn hyderu ac yn ymddibynnu am gymmeradwyaeth, i ti yn unic yr ŷm ni yn offrwm i fynu ein mawl, ca∣nys Eiddot ti yw'r deyrnas i 1.620, a'r hawl ben∣naf i ddosparthu pôb peth, Eiddot ti yw 'r Gallu holl alluog k 1.621, i'n cymmorth a'n bendithio ni, l 1.622 Eiddot ti 'r Gogoniant. Holl gyfranniadau o'th ddaioni di, fel y maent yn deilliaw oddi wrthit ti, a ddychwelant attat ti drachefn mewn Aberthau o Gariad, o Foliant, ac Addoliad.

Amen.

ER mwyn dy Anwylyd, o Dâd ne∣fol m 1.623, yn yr hwn y mae dy holl adde∣widion di yn Amen; a'r hwn yw ei hûn yr Amen, y tŷst ffyddlon a chywir o'th Gariad ti i ni; Gwrando fi, a maddeu fy nghyfeiliornadau a'm hoerni, a chyn∣northwya fi i symmio a chadarnhâu fy ngweddi i gîd, fy holl ddiffygion fy hûn, a holl ddiffygion y Sawl yr wyfi.

yn gweddio trostynt, mewn Amen ser∣chog a gwresog, a chynnhwysol.* 1.624

Cwest.

Pa Sawl Sacrament a ordei∣niodd Christ yn ei Eglwys?

Atteb.

Dau yn unig, megis yn gyffre∣dinol yn anghenrhaid i iechydwria∣eth, sef Bedydd, a Swpper yr Argl∣wydd.

Gogoniant a fyddo i ti,* 1.625 o Jesu croes∣hoeliedig, allan o'th ystlys archolle∣dig di y deilliawdd Dwfr a Gwaed n 1.626, Y Ddau Sacrament y rhai a Ordeiniaist yn dy Eglwys, Bedydd, a Swpper yr Arglwydd, ûn i'n harwain ni at, a'r llall i'n cyfner∣thu ni yn ein Christianogrwydd.

Gogoniant a fyddo i ti, O Argl∣wydd, yr hwn wedi Ordeinio dau Sacra∣ment yn unic, a'u gwneuthur yn gyffredinol yn angenrhaid i iechydwriaeth o 1.627, wyt etto yn fodlon i gael trugaredd yn hytrach nac aberth, lle y digwydd na ellir moi cael hwy, a lle y dichon marwolaeth ddisyfed rag∣flaenu eu ministriad, wyt yn cyflenwi eu heisiau hwy trwy dy gymeradwya∣eth trugarog o'r rheini, y rhai a ddy∣munant yn ddifrifol, ac a ydynt ba∣rod i'w derbyn hwy.

O Jesu wynfydedig, pa fwyaf yw dy dosturi i'r rhai diffuant rheini sydd ac eisieu dy Sacramentau di arnynt, o achos eu hannedwyddwch hwy, nid eu dewisiad, mwy fydd dy ddigofaint di yn erbyn y Sawl sy' yn chwidr yn

esceuluso, neu yn dirmygu p 1.628 y peth a ordeiniodd dy Gariad molawl di ei arferu a'i berchi trwy dy holl Eglwys, oddi wrth ba esceulustra a dirmyg ar dy Gariad, Gwared fi Arglwydd dai∣onus.

Cwest.

* 1.629Pa beth yr wyt ti yn ei ddeall wrth y Gair hwn Sacrament?

Atteb.

Yr wyfi yn deall arwydd gwe∣ledig oddi allan o ras ysprydol oddi fewn▪ a roddir i ni, yr hwn a ordeini∣odd Crist ei hûn, megis môdd i ni i dderbyn y grâs hwnnw trwyddo, ac i fôd yn wystl i'n siccrhau ni o'r grâs hwnnw.

Cwest.

Pa sawl rhan y sydd mewn Sacrament?

Atteb.

Dwy: yr arwydd gweledig oddi allan, a'r grâs ysprydol oddi fewn.

Gogoniant a fyddo i ti, O Gariad tyneraf, yr hwn i ymostwng at ein dirnad gwan a phwl ni, a wnaethost yn y ddau Sacrament beth oddi allan, a gweledig a chartrefol, i fôd yn ar∣wydd a choffadwriaeth ac arwyddoc∣câd o ras oddi fown ac anweledig, dirgele∣dig ac ysprydol.

Gogoniant a fyddo i ti, o Gariad haelionus, am ordeinio a rhoddi i ni y Sacramentau Sanctaidd q 1.630 tydi dy hûn wyr unic Awdr a fynnon grâs a chen∣nit ti yn unic y mae 'r hawl o Or∣chymmyn

trosglwyddiadau dy Râs dy hûn: Cariad oll, Gogoniant oll a fy∣ddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, o Gariad galluog, yr hwn a dderchefaist yr arwy∣ddion amlwg ac oddi allan hyn, i rymm ym mhell uwchlaw eu natur, nid yn unic i arwyddoccâu, ond i fôd yn Foddion dedwyddol, ac Offer i gywain dy râs i ni, i fod yn seliau, a Gwystlon, i gadarnhâu a siccrhâu i ni gy∣franniadau dy gariad, fel y cynnorth∣wyai ein golwg ein ffydd ni, fel os der∣byniwn ni hwy a pharottoad cym∣mwys, eiff dau ran y Sacrament yn∣ghŷd, cyn siccred ag y derbyniwn ni yr arwydd oddi allan a gweledig, mor ddiammeu nyni a dderbyniwn y grâs oddifewn ac anweledig, am be rai Cariad oll, Gogoniant oll a fyddo i ti.

Cwest.

Pa beth yw 'r Arwydd gwele∣dig oddi allan, neu 'r ffurf yn y Bedydd?* 1.631

Atteb.

Dwfr yn yr hwn y Bedyddir ûn yn enw 'r Tâd, a'r Mâb, a'r Yspryd glân;

Cwest.

Pa beth yw 'r grâs ysprydol oddifewn?

Atteb.

Marwolaeth i bechod, a ge∣nedigaeth newydd i gyfiawnder: Ca∣nys gan ein bôd ni wrth naturiaeth wedi ein geni mewn pechod, ac yn blant digofaint, trwy Fedydd y gwneir ni yn blant grâs.

Cwest.

Pa beth a ddisgwilir gan y rhai a fedyddir?

Atteb.

Edifeirwch, drwy 'r hon y ma∣ent yn ymwrthod a phechod, a ffydd, drwy 'r hon y maent yn ddiyscog yn credu addewidion Duw, y rhai a wneir iddynt yn y Sacrament hwnnw.

Cwest.

Pa ham wrth hynny y bed∣yddir plant bychain, prŷd nas gallant o herwydd eu hieuengctid gyflawnu y pethau hyn?

Atteb.

Oblegid eu bôd yn addaw pôb ûn o'r ddau drwy eu mechniau: yr hwn addewid, pan ddelont i oedran, y maent hwy eu hunain yn rhwym i'w gyflawnu.

* 1.632Gogoniant a fyddo i ti, o Garwr eneidiau, trwy dy Gariad rhagflaenol di y bu, fy Medyddio i a'r arwydd oddi allan, Dwfr, yn enw 'r Tâd a'r Mâb a'r Yspryd glân r 1.633 fel y credwn yn y Drindod fwyaf fendigedig, fel yr ymddibynnwn yn hollawl eu cynnorthwyau grasus hwy, a byw wedi fy nghyssegru yn holl∣awl i'r tri Personau mwyaf addolawl, fel y byddai fy ngofal pennaf i i garu a gogoneddu y tri unedig Gariad hwn∣nw, Awdr fy jechydwriaeth.

* 1.634Gogoniant a fyddo i ti, o Jesu, yr hwn trwy Ddwfr, sy' yn golchi ym∣aith fudreddi 'r Cnawd, wyt yn ar∣wyddoccâu i'm ffydd i dy ras anweledig mewn Bedydd s 1.635, yr hwn sydd yn ysprydol yn golchi ac yn glanhâu 'r enaid.

Gogoniant a fyddo i ti, o Arglwydd

wynfydedig, yr hwn wyt, i'n hachub ni yn y Bedydd, nid wrth y golchiad oddi allan, ond trwy 'r grâs oddi fewn, yn puro, a ddilynid gan Adduned ddiffuant, ac ymatteb cydwybod dda tu ag at Dduw t 1.636; trwy 'r hwn y dygodd dy Gariad trugarog fi i'th Eglwys, yr Arch ysprydol, i m hachub i rhag cy∣frgolli yn y Diluw o bechod, yr hwn sydd yn gorchguddio y rhan fwyaf o'r bŷd; ac am hynny Cariad oll, Gogoni∣ant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, O Gariad holl alluog, trwy râs anweledig pa ûn, yr ŷm ni yn y Bedydd yn marw i be∣chod v 1.637, i holl affaethau cnawdol, yn ymwrthod ac yn eu dygn-gasau hwy oll, a llawnfrydio na chymmerem ni ddim mwy mwyniant ynddynt hwy nac y mae rhai meirw yn gwneuthur ynghyssurau 'r bŷd. O bid i mi bôb amser farw fel hyn i bechod.

Gogoniant a fyddo i ti, o Jesu, yr hwn oddi wrth ein Marwolaeth i bechod yn ein Bedydd, wyt yn ein derchafu ni i fywyd newydd, ac wyt yn anadlu i'n mewn ni anadl cariad; yn y golchiad hwn o anedigaeth x 1.638, i'n genir ni drachefn trwy ddwfr y 1.639, a'r yspryd, trwy enedigaeth newydd i gyfiawnder: fel megis ag yr ymddy∣godd genedigaeth naturiol bechod, yr ymddygai ein genedigaeth yspry∣dol ni râs, am ba ûn Cariad oll, Go∣goniant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, o Gariad hy∣nawsaf, yr hwn yn ein Bedydd wyt yn rhoddi i ni yspryd sanctaidd o Gari∣ad, i fôd yn ddechreuad o fywyd ne∣wydd, ac o gariad ynom ni, i dywallt i'n Heneidiau ni râs uwchlaw natur, ac anfoddol, a nerth i ufuddhâu ac i'th garu di, am ba rai Cariad oll, Go∣goniant oll a fyddo i ti.

Gogoniant a fyddo i ti, o Gariad to∣sturiol, yr hwn, pan i'n hymddygwyd ac i'n gnawyd mewn pechod z 1.640, o Rieni pe∣chadurus, pan darddasom allan o wrei∣ddin llygredig yn hollawl, ac oeddym oll yn blant digofaint a 1.641, a'n gwnaet host yn Blant i'th Dâd nefol trwy fabwysiad a Grâs b 1.642: pan oeddym yn Etifeddion Uffern a'n gwnaethost ni yn Etifeddion y nêf, sef cyd-Etifeddion a thi o'th ogoniant dy hûn; am ba ûn â holl allu fy enaid, yr wyfi i'th foli ac i'th garu di.

* 1.643Gwybod yr wyfi, o Arglwydd an∣wylaf, nad wyfi ddim yn hwy yn eiddot ti ond tra byddwyf yn dy garu di; ni allaf ddim yn hwy ymsynied grymm achubol fy Medydd, nag yr wyf yn ffyddlon i'r Adduned a wneuthum i yno; nid wyf yn Gristion ddim yn hwy nac yr ydwyf yn ûn Edifeiriol; Os hen∣waf Enw Crist, yr wyfi i ymadaw oddi wrth anghyfiawnder c 1.644. o dyro i mi y grâs o wir Edifeirwch am fy holl bechodau, am fy am∣mhurdeb dechreuol, ac am fy holl dro∣seddiadan

gweithredol, fel y dygn-ga∣sawn ac yr ymwrthadwn a hwy oll, ar∣cholla fy enaid a thristwch serchoccaf am yr holl gamweddau, a'r anwesau, a'r ammharchiadau, a gynnygiais i i Ga∣riad anfeidrol

Gogoniant a fyddo i ti,* 1.645 O Jesu hae∣laf, am yr holl addewidien d 1.646 mawr a gwerthfawr rheini o faddeuant, a grâs, a Gogoniant a wna••thost i ni Gri∣stianogion yn y Sacramem o'r Bedydd: o bid i mi bôb amser gredu yn ddi∣ymmod o bid i mi bôb amser garu yn lerchog, bid i mi bôb amser hyderu yn safadwy ar dy Gariad tra ddigo∣nol yn yr addewidion hyn oll, am ba rai mi a'th addolaf ac a'th garaf di tros byth.

Gogoniant a fyddo i ti, o Gariad melusaf, yr hwn, yn fy Mebyd a'm der∣byniaist i i Sanctaidd Fedydd, yr hwn, trwy dy râs rhagflaenol, pan oeddwn fachgen bychan, a'm derbyniaist i i'r cyfammod Efangylaidd, a'm cymme∣raist i fynn i freichiau dy drugaredd, ac a'm bendithiaist e 1.647. Gogoniant a fy∣ddo i ti, yr hwn a'm cyssegraist i yn foreu i ti dy hûn, i'm rhagfeddianu a'th gariad, cyn y cae'r byd fy nal a'm llygru i.

Ah Arglwydd grasol, pa hyd, pa cyn fynyched yr halogais i fy hûn trwy fy mhechodau? Ond yr wyfi

yn edisarhâu, ac yn gofidio tros y lly∣gredigaethau hynny oll, ac yr wyfi yn fy nghyssegru fy hûn i ti drachefn: O tydi Gariad mwyaf cymmodlonus, maddeu i mi a derbyn fi, ac edfryd fi i'th gariad: o bid i esgudrwydd fy nghariad rhag llaw, nid caru yn unic am yr amser sydd i ddyfod eithr ail∣caffael yr holl gariad a gollais i.

* 1.648Gogoniant a fyddo i ti, o Jesu tyne∣raf, yr hwn, pan o ran fy mebyd ni allwn addaw edifarhâu a chredu trosof fy hûn, a dderbyniaist yn drugarog addewid fy mechniafon, a addawsont y ddau trosofi; fel y derbyniaist ti er llês i'r clâf o'r Parlys, fwriad gardodawly sawl a'i dygasant ef attat ti f 1.649; a ffydd y wraig o Ganaan g 1.650, er iechyd i'w merch hi: am ba dderbyniad trugarog. Ca∣riad oll, Gogoniant oll a fyddo i ti.

O fy Nuw, fy Arglwydd, yr addewid a wnaethpwyd gan fy Mechniason tro∣sofi, yr wyf yn cydnabod mai cyn gyn∣ted ag y deuwm i i oedran cymmwys, fy môd fy hun yn rhwym i'w gyflaw∣nu, ac yr wyfi yn cydnabod ac yn ad∣newyddu fy rhwymedigaeth; Addaw yr wyfi, o fy Arglwydd, dy garu di a holl nerth fy enaid. O cadw fi bôb amser yn gywir i'm haddewid fy hûn, gan dy fôd ti bôb amser yn anghys∣newidiol yn gywir i'th ûn di, am ba ûn mi a'th addolaf ac a'th garaf di yn wastadol.

Cwest

Pa ham yr ordeiniwyd Sacra∣ment Swpper yr Arglwydd?* 1.651

Atteb.

Er mwyn tragywyddol gôf am Aberth o Farwolaeth Christ, a'r lleshâd yr ydym ni yn ei dderbyn oddi∣wrtho.

Cwest.

Pa beth yw 'r rhan oddi all∣an neu 'r Arwydd yn Swpper yr Ar∣glwydd?

Atteb.

Bara a Gwîn, y rhai a orchy∣mynnodd yr Arglwydd eu derbyn.

Cwest.

Pa beth yw y rhan oddisewn neu 'r peth a arwyddocceir?

Atteb.

Corph a gwaed Christ, y rhai y mae 'r ffyddloniaid yn wîr ac yn ddiau yn eu cymmeryd ac yn eu derbyn yn Swpper yr Arglwydd

Cwest

Pa leshâd yr ydym ni yn ei gael wrth gymmeryd y Sacrament hwn?

Atteb.

Cael cryshâu a diddanu ein Heneidiau drwy gorph a gwaed Christ, megis y mae ein Cyrph yn cael drwy 'r Bara a'r Gwîn.

Cwest

Pa beth sy raid i'r rhai a ddêl i Swpper yr Arglwydd ei wneu∣thur?

Atteb.

Eu holi eu hunain a ydynt hwy yn wîr Edifeiriol am eu pecho∣dau a aeth heibio, ac yn sicer amcanu dilyn buchedd newydd; a oes gan∣ddynt ffydd fywiol yn nhrugaredd Duw drwy Grist, gyd'a diolchus gôf

am ei angeu ef; ac a ydynt hwy mewn Cariad perffaith a phôb dŷn.

* 1.652Gogoniant a fyddo i ti, o Gariad Croes-hoeliedig, yr hwn, ar dy Swpper diwaethaf a ••rd••iniaist y Cymmun San∣ctaidd, yn Sacrament a gwlêdd o ga∣riad Er tragywydd••l gof am aberth dy far∣w••la••••h ac i'r ll••shâd yr ydym m yn ei dderbyn ••ddi-wrth•• y bu wiw gennit ti, o Jesu wynfydedig, ••rd••••nio y ddefod San∣ctaidd a pharchadwy hwn, Cariad oll, Gogoniant oll a fyddo i ti.

Ah Arglwydd anwylaf, pa cyn llei∣ed y mae efe yn synnied ar dy gariad yn marw trosom ni, yr hwn a ellif ûn amser dy anghofio di.

Ah gwae fi, fôd i bechadur ûn amser aughofio ei Achubwr, ac etto och mor barod ydym ni i'w wneuthur.

Gogoniant a fyddo i ti, o Jesu grasol, yr hwn i gynnorthwyo ein côf ni, ac i brintio dy gariad yn ddwfn ar ein He∣neidiau, a ordeiniaist y Sacrament Gwynfydedig, ac a'n gorchmynnaist, Gwnewch hyn er côf am danaf.

O Jesu, bydded dy iawnus aberth o'th farwolaeth yr hwn a offrymmaist ti ar y Groes dros bechodau 'r holl fŷd, ac yn bennodol tros yr eiddofi, sôd bôb amser yn newyddian yn fy nghoffadwriaeth.

O Achubwr wynfydedig, na lithred fŷth allan o'm côf i yr Jechydwriaeth

mawr hwnnw a wnaethost ti erom ni, eithr yn enwedig bydded fy ngho∣ffadwriaeth am danat ti yn y Cym∣mun Sanctaidd bôb amser yn fywiol a chynnhyrfus.

O Jesu, os wyfi i'th garu di yn wîr, byddaf siccr o fynych-gyrchu at dy Allor, fel y cofiwn yn fynych holl serchau rhyfeddol fy Mhr••nnwr Croes∣hoeliedig.

Gwybod yr wyfi, o fy Arglwydd a'm Duw, nad yw Coffadwriaeth hynoeth o honot ti yn ddigonol; o sefydla gan hynny y cyfryw Goffadwriaeth o honot ti ynofi, ag sydd gyfattebol i'r cariad anfeidrol yr wyf i'w goffâu; gweithia ynofi yr holl affaethau Sanctaidd a ne∣fol rheini, ag a weddai i goffadwriaeth Achubwr Croes-hoeliedig.

Gogoniant a fyddo i ti,* 1.653 o Jesu addo∣lawl, yr hwn tan y rhan Oddi allan a gweledig, y Bara a'r Gwin, pethau amlwg a hawdd eu parottoi, y ddau a orchymynnaist ti eu derbyn, wyt yn cyfrannu i'n Heneidiau ni, ddirgel∣wch o gariad dwyfol, Y gras oddifewn a gweledig, dy Gorph a'th waed wynfydedic∣caf dy hûn, Y rhai yn wir ac yn ddiau a a gymmerir gan y ffyddloniaid yn dy Swpper di, am ba rai Cariad oll, Gogoniant oll a fyddo i ti.

O Dduw Cnawdiedig,* 1.654 pa fôdd y gelli di roddi i ni dy Gnawd i'w fwytta

a th waed i'w yfed; pa fôdd y mae dy gnawd ti yn fwyd yn wîr, a'th waed yn ddiod yn wîr; pa fôdd y mae r hwn sydd yn bwytta dy gnawd ti, ac yn yfed dy waed ti, yn aros ynot ti, a thitheu ynddo yntef; pa fôdd y bydd efe fyw trwot ti, ac y cyfodir ef drachefn i fywyd tragywyddol trwot ti .m 1.655 Pa fôdd yr wyt ti, yr hwn wyt yn y nêf yn bresennol ar dy Allor, ni allaf mewn ûn môdd ddangos yn eg∣lur, eithr yr wyf i gredu oll yn ddi∣yleog y cwbl ag a ddywedaisti, ac yr wyf yn ddiymmod yn hyderu ar dy gariad holl alluog i wneuthur dy air yn dda, er nas gallwyf gynnwys y môdd o'r wneuthuriad.

* 1.656Credu yr wyfi, o Arglwydd Croes∣hoeliedig, mai 'r Bara yr ydym ni yn ei d••••i ym ministraid y dirgeledigaethau Sanctaidd. yw Cymmum dy gorph n 1.657, a phiol y 〈◊〉〈◊〉 yr h••n a fendigwn yw Cymmun dy waed ••i, mor effaethawl ac yn wîr yn trosglwyddo dy gorph a'th waed i'n Heneidiau trwy 'r Bara a'r Gwin, ag a wnaethost dy Yspryd glân* 1.658 trwy dy anadl i'th Gogoniant oll a fyddo i ti.

Arglwydd, pa ham y mae yn rhaid i mi boeni yn ofer, i chwilio allan y mòdd o th Bresennoldeb dirgeledig di yn y Sacrament, pan yw fy ngha∣riad i'm sicerhâu dy fôd ti yno? Y ffydd∣loniaid

oll y rhai a nessânt attat a chalonnau parottoûs ynt yn gwybod yn dda dy fôd ti yno, darbod y maent hwy rhinwedd cariad dwyfol yn myned allan o honot ti, i iachâu eu gwendid, ac i fflammio eu haffaethau, am ba rai cariad oll, Gogoniant oll a fyddo i ti.

O Jesu Sanctaidd, pan welwyf wrth dy Allor di y Bara wedi ei dorri, a'r Gwin wedi ei dywallt allan, O dysc i mi iawn farnu dy gorph di yno p 1.659, o creued y Gweithredoedd cyssegredig ac arwy∣ddoccâus rheini goffadw riaeth mwyas bywiol ynofi o'th ddioddefiadau di, pa fôdd y fflangellwyd dy gorph wynfy∣dediccaf, a'i archolli, a'i yssigo, a'i be∣nydio; pa fôdd y tywall twyd dy waed werthfawroccaf di tros fy mhechodau i, a gosoded fy holl nerthoedd ar waith i'th garu di, ac i berchi dy Ga∣riad fel hyn yn marw trosofi.

Gogoniant oll a fyddo i ti o Jesu,* 1.660 yr hwn a ordeiniaist y Cymmun Sancta∣idd yn y Ddau Ryw, ac a orchymynn∣aist derbyn y ddau, y Bara,q 1.661 a r Gwîn, dy Gorph wedi ei dorri, a th waed wedi ei dywallt: Rhoddodd, o Arglwydd, dy gariad y ddau i ni, a r ddau sydd yr ûn wêdd yn arwyddoccâus ac ym∣ddwyngar o'th gariad ti▪ sychedu yr wyfi cymmaint am y naill, a newynu am y llall y mae arnafi yn gyffelyb ei∣sieu

am y ddau a gofidus fyddai gan fy nghariad i ei ddifeddu o ûn o ho∣nynt

Ah Arglwydd, pwy yw efe sydd i'th wir garu, pan roddi di iddo ddau am∣ryw Wystlon o'th Gariad, a eliff ym∣fodloni ag ûn unic, pa serchwr a elliff oddef cael attal ûn hanner o'th Gariad ti oddi wrtho? ac am hynny Cariad oll Gogoniant oll a fyddo i ti am roddi 'r ddau.

* 1.662O fy Arglwydd a'm Duw, trefna di felly fy nghalon i fod dy wahoddedig di, wrth dy Fwrdd Sanctaidd, fel yr amgyffredwyf a holl ddylanwadau melysion o Gariad Croes-hoeliedig, c••darnhâu a diddanu fy enaid, megis y mae ein cyrph yn ca••l drwy 'r Ba••a a'r Gwîn, am ba rai mi a'th addolaf ac a'th garaf di yn wastadol.

O Jesu trugarog, difered yr ym∣borth anfarwol hwnnw, yr hwn a ga∣niattei di i mi yn y Cymmun San∣ctaidd, i'm Henaid wan a llesg i gy∣flenwadau newyddion o râs, bywyd newydd, cariad newydd, grym ne∣wydd, a llawn fwriad newydd, fel na ddeffygiwyf mwyach, neu laesu, neu flino yn fy nyledswydd.

O Gariad Croes-hoeliedig dercha ynofi wrês newydd o Gariad a diddan∣wch, fel y byddai o hyn allan y pe∣nyd mwyaf a allafi ei oddef, dy ddigio

di byth, fel y byddai fy nifyrrwch pen∣naf dy fodloni di.

O Jesu hawddgar pan dderbyniwyf yn ddefolionol yr Elfynau oddi allan, cyn siccred ag yr wyfi yn eu derbyn hwy, yr wyf i'th dderbyn di, derbyn yr wyfi Wyston dy Gariad, i fywhâu fy ûn i, o caniadhà yn rhŵydd i mi, ped fae ond tros funud, ûn cynarch∣waethiad gwynfydol o felysdra dy Ga∣riad, fel yngrymm y melysdra hwnnw i'th garwn di yn barhâus.

Gogoniant a fyddo i ti,* 1.663 fy Arglwydd a'm Duw, yr hwn a roddaist yn awr i mi wahodd i'th wlèdd nefol;r 1.664 cariad oll, Gogoniant oll a fyddo i ti.

Arglwydd, dyro i mi ras fel y nes∣sawn at dy ddirgeledigaeth barchad∣wy, a pharottôad edifeiriol, ac a cha∣lon fwriadus i'th garu di

O fy Nuw, fy Marnwr,* 1.665 dyro i mi râs, yr wyf yn ostyngeiddiaf yn at∣tolwg i ti, i h••li s 1.666 fy holl fywyd a aeth heibio, wrth Reol dy orchymynnion di, cyn rhyfygu o honofi fwytta o'r Bara hwnnw, ac yfed o'r cwppan hwnnw; dyro i mi râs i ddwys-ysty∣ried, ac i ymofidio tros fy holl drose∣ddiadau, rhag dyfod yn anedifeiriol at y Cymmun, ac heb barottoáad, y cym∣munwyf yn annh••ilwng, a bwytta ac yfed fy namnedigaeth fy hun.

O tydi, Chwiliwr mawr calonnau,

yr wyt ti yn dirnad yr holl lwyth o anuwioldeb ac euogrwydd dan ba ûn yr wysi yn gorwedd; o cynnorthwya fi mor ddiduedd i sarnu, a chondemnio fy hûn, i edifarhau mor ostyngedig, ac ersyn am faddeuant, fel na'm con∣demnid i wrth dy frawdle di, pan ym∣ddanghoswyf yno ar y dydd diwae∣thaf, fel i'm cyflêusid i ar dy law dde∣hau ymmhlith dy garwyr di.

Arglwydd, dyro i mi râs i chwilio pôb cilfach o'm calon, heb adel, os bydd boslibl, ûn pechod heb edifar∣hâu am dano; llenwa fy llygaid yn llawn o ddagrau cariad, fel a'r dagrau rheini y gosidiwn tros yr holl anwesau a gynnygiais i i'th Gariad ti.

Ond och, och, ar ol yr holiad ma∣nylaf ag a allwn ni ei wneuthur, pwy a ddichon rifo ei anwireddau, Pwy a dd••all et gawrwreddau x 1.667? glanhâ fi am hyn∣ny, Arglwydd, oddi wrth fy meiau cuddiedig, y rhai'n yn gyffredinol yr wyfi yn ymwrthod a hwy, ac yn ymo∣fidio o'u herwydd.

* 1.668O fy Nuw, ti yr hwn yn unic a ne∣widi y galon, o bydded wiw gennit ti newid fy ûn i, newid fy nhroad oddi wrthit ti, i gariad hollawl i ti; o dyro i mi fabaidd Edifeirwch, fel a chalon ddrylliog gystuddiedig yr ymofidiwn, ac y galarwn, ac yr Edif••rhawn am fy holl ••••chodau a aethant heibio, ac a'u ga∣dawn

tros byth, ac y dychwelwn at fy ufudd-dod

Gwaghâed dy Gariad ti, o fy Nuw,* 1.669 fy enaid i mor hollawl, fel y gallwyf rhag llaw sicer amcanu dilyn buchedd ne∣wydd, fel yr adnewyddwyf fy Adduned yn fy Medydd, fel y byddwn byw rhag llaw, megis Eiddunedwr wedi ei dyngu i'th garu di.

O Dâd nefol, sefydla yn fy enaid i,* 1.670 Ffydd fywiol yn dy drugaredd di trwy Grist, crediniaeth ddiyscog o'th holl gariad ti i bechaduriaid, a hyder serchog ar haeddedigaethau a chyfryngiad dy Fâb Croes-hoeliedig, o'm bod i yn gymme∣radwy yn yr anwylyd t 1.671, am ba un mi a'th addolaf ac a'th garaf di tros byth.

O fy Nuw Croes-hoeliedig,* 1.672 tydi pennaf Ennynwr cariad, rhodded Co∣ffadwriaeth am dy farwolaeth di holl ner∣thoed fy enaid i ar waith, fel y dy∣munwn, ac y darwainiwn ar dy ol di v 1.673, fel y mawrygwn ac a'th addolwn di, fel y cymmerwn ddifyrrwch nefol yn dy bresennoldeb grasus di, fel y der∣byniwn di i'm calon gyd' a mawl a di∣olwch gyd a gorhoeniad a gorfoledd, yno y mynnafi gariad, unic gariad, ca∣riad bob amser i'th groesawu di

Arglwydd pan bresentiwyfi fy hun a'm cariad megis yr holl rodd sydd gennif i'w offrwm wrth dy Allor di,* 1.674 yn nesaf at fy nghariad i ti, ac er mwyn dy

anfeidrol gariad i mi, yr hwn yr wyf yno i'w goffâu, dyro i mi râs i garu fy nghymmydog, ac i fod Mewn cariad perffaith a pho•• dyn, a•• rodio mewn cariad x 1.675, megis y cera••st ti nynt, a•• a'th rhoddaist dy hun trosom ni, yn offrwm, ac yn aberth i Dduw, o ar••gl peraidd; am ba rai cariad oll, Go∣goniant oll a fyddo i ti.

* 1.676O Jesu fwyaf cymmodlonus, yn y coffadwriaeth hwn o'th ddioddefia∣dau di, yr wyf fi yn gweled pa fodd y maddeuaist ti i mi, ac a'm ceraist pan oeddwn yn elyn i ti o er mwyn dy gariad anwylaf i mi, dyro i mi Ga∣riad i faddeu i'm holl Elynion y 1.677, ac i fod mewn heddwch a'r bŷd, fel yr wys yn dymuno fy ngharu a maddeu i mi, ac i fod mewn heddwch a thi.

Er dy fwyn di, o fy Nuw, yr wyfi yn maddeu yn rhŵydd i'r sawl oll a wnae∣thant garn a mi; o maddeu ditheu iddynt hwy hefyd; gogwydda hwy at gariad brawdol, a bid iddynt o'r di∣wedd synnied y diddanwch o'r cym∣mod hwnnw a wnaethost ar y Groes, am ba un mi a'th addolaf ac a'th garaf di yn wastadol.

* 1.678O fy Nuw, os gwneuthym i gam neu niwed i'm Cymmydog, o dyro i mi ras i ofyn iddo faddeuant ac, fel y caffwyf odfa i wneuthur bodlon∣rwydd, ac adferiad yn ol fy ngallu.

* 1.679O Gariad Croes-hoeliedig, pa brŷd

bynnac y gwelwyfi di yn ûn o'th aelo∣dau tlodion, yn newynog, neu noeth, neu mewn cyfyngderz 1.680, o rhwymed Co∣ffadwriâeth am dy gariad, yn marw trosofi, fi i roddi cymmaint ag a allwyf i'th gymmorth; o bid i mi bôb amser fôd yn haelfflwch o'm heluseni i ti, yr hwn a fuost mor haelionus o'th waed ammhrifiedig trosof fi.

Cyngorus iawn ydyw, fod i ••ai cyn Cym∣muno, ddarllain holl wasanaeth y Cymmun trosto, neu o'r lleiaf yr annogiadau yno, y rhai a gânt hwy weled yn cynnwys athrawia••thau priodol iawn, ac eglur, a rhagorawl.

Peth i'w fawr ddymuno ydyw, arferu o bobl fwy ar eu llyfrau o weddi cyffredin nag y maent hwy, a dinesu y Gweddiau a darawant hwy wrythynt yno i'w cyflwrau neillduol eu hunain; canys y mae 'r llyfr bôb amser yn agos at law, a'r Gweddiau yn ddiogelaf a mwyaf cartrefol, a defosionol, a pha fwyaf yr ymwyniant hwy nyni yn ein stafell, mwyaf, i'n lymwyniant ni yn y Gynnulleidfa, ac ••neidiau da eu meddwl a fedant fuddles mawr ysprydol oddi wrth yr ym∣arfer hwn.

Megis er esampl; Cristion gostyngedig tlawd, yr hwn os hwyrach nid oes ganddo un llyfr arall ond ei Lyfr o weddi Gyffredin, ac sydd yn amcanu dyfod at y Cymman Sanctaidd, a elliff ddyscu troi Gwasanaeth y cymmun i'w fuddged privat yn ol y modd ymma.

* 1.681Yr holl alluog Dduw, i'r hwn y mae pôb ••alon yn agored, a phôb deisyf yn gydnabyddus, a rhag yr hwn nid oes dim dirgel yn guddiedig, glanhâ fe∣ddyliau fy nghalon drwy ysprydolia∣eth dy lân Yspryd, fel y carwn di yn berffaith, ac y mawrhawn yn deilwng dy enw sanctaidd trwy Grist ein Har∣glwydd. Amen.

* 1.682Yr wyfi yn rhoddi diolch gostyng∣eiddiaf a fyddlonaf i ti, o Dduw r Tâd, y Mâb, a'r Yspryd glân, am bry∣nedigaeth y byd trwy farwolaeth a dioddefaint ein Hiachawdr Crist, Duw a Dyn, yr hwn a ymostyngodd ei hûn ei i angeu 'r Groes erom ni bechadu∣riaid truain, y rhai oeddem yn gor∣wedd mewn tywyllwch a chysgod an∣geu, fel y gwnae efe nyni yn blant i Dduw, a'n dyrchafel i fywyd tragy∣wyddol.

Gogoniant a fyddo i ti, o Jesu, ein Meistr a'n hunic Jachawdr, ur hwn i'r diben ymma y cofiem ni yn wastad dy ddirfawr Gariad fel hyn yn marw tro∣som, a'r aneirif ddoniau y rhai drwy dywallt dy werthfawr waed a enni∣llaist i ni, a osodaist ac a ordeiniaist sanctaidd ddirgeledigaethau fel Gwys∣tlon o'th Gariad, a gwastadol gôf am dy angeu, er mawr ac anhertynawl gonffordd i ni.

I ti gan hynny, O Achubwr wynfy∣dedig,

gyd a'r Tâd, a'r Yspryd glân, y rhoddaf, (fel yr wyf rwymediccaf,) wastadol ddiolch; ymostwng yr wyf yn gwbl i'th Sanctaidd ewyllys di, ac a fyfyriaf dy wasanaethu di mewn gwîr sancteiddrwydd, a chyfiawnder holl ddyddiau fy einioes.

Holl alluog Dduw,* 1.683 Tâd ein Har∣glwydd Jesu Grist, Gwneuthurwr pôb dim, barnwr pôb dŷn, yr wyf yn cyd∣nabod, ac yn ymofidio tros fy amryw bechodau &c.

Yr wyf yn derchafu fy nghalon at∣tat ti, O Arglwydd,* 1.684 yr wyf yn diolch i ti, O Arglwydd ein Duw, y mae yn addas ac yn gyfiawn wneuthur hynny, y mae yn gwbl addas, yn gysiawn, a'm rhwymedic ddylêd i yw, bôb amser, ac ym mhôb lle ddiolch i ti, O Arglwydd, Sancteiddiol Dâd▪ oll alluog, dragywyddol Dduw.

Onid yn bendifaddef yr wyf yn rhwymedic i'th foliannu am roddi dy unic Fâb Jesu i farw dros fy mhecho∣dau i, ac i gyfodi drachefn i'm cyfia∣wnhâd.

Gan hynny gŷd ag Angelion ac Arch-angelion, a chyd ag oll gwmpei∣ni Nêf, yr wyf yn moli ac yn mawr∣hâu &c.

Nid wyf yn rhyfygu dyfod i'th fwrdd di, o drugarog Arglwydd,* 1.685 gan ym∣ddiried yn fy nghyfiawnder fy hûn &c.

* 1.686Gogoniant i Dduw yn yr uchelder, ac yn y ddaiar tangnheddyf, Ewyllys da i ddynion &c.

A•• y rhain, fel y gwelwch achos, chwi a ••llwch anghwa•••••••• llawer o weddiau da iawn, 〈◊〉〈◊〉, ac 〈…〉〈…〉 a phe••••hynol i'ch pwrpas, y rhai a 〈…〉〈…〉 casclu allan o Lyfr Gweddi Gyffredin, a'r rhai a fawr gynnorth∣wyant eich defosiwn, y cyffelyb i r rhai hyn.

* 1.687O Arglwydd, yr hwn ni phelli byth gynno••••hwyo a llywodraethu y rhai yr ydwyt yn eu meithrin yn dy ddilys ofn a th Gariad; cadw fi, yr wyf yn attolwg i ti, dan dy ddarbodus no∣dded, a phar i mi yn ddibaid ofni a charu dy enw bendigedig, trwy Jesu Grist ein Harglywdd. Amen.

* 1.688Duw, yr hwn a arlwyaist i'r rhai a'th garant▪ gyfryw bethau daionus ag y sydd uwch ben pôb deall dŷn, ty∣wallt i'm calon gyfryw serch arnat, fel y byddo i mi gan dy garu uwchlaw pôb dim allu mwynhâu dy addewidion, y rhai sy fwy rhagorol na dim a fedr∣wyf i ei ddeisyf, trwy Jesu Grist ein Harglwydd. Amen.

Arglwydd holl nerth a chadernid, yr hwn wyt Awdra a rhoddwr pôb dai∣oni, planna yn fy nghalon gariad dy enw, ychwanega ynofi wir Grefydd, maetha fi a phob daioni, ac o'th fawr drugaredd cadw fi yn yr unrhyw, trwy Jesu Grist Harglwydd. Amen

O Arglwydd,* 1.689 yr hwn a'm dyscaist i na thal dim yr holl weithredoedd a wnelwyf heb Gariad perffaith, anfon dy Yspryd glân, a thywallt i'm calon ragorawl ddawn cariad perffaith gwir rwymyn tangnheddyf, a holl rinwe∣ddau da, heb yr hwn pwy bynnac sydd yn byw a gyfrifir yn farw ger dy fron di; Caniadhâ hyn er mwyn dy ûn Mâb Jesu Grist. Amen.

Holl alluog Dduw,* 1.690 yr hwn a roddaist dy unic Fâb i ni yn aberth tros bechod, ac hefyd yn ensampl o fu∣chedd dduwiol; dyro i mi râs fel y gallwyf byth yn ddiolchgar dderbyn ei aurhaethawl leshâd ef, ac hefyd beunydd ymroi i ganlyn bendigedig lwybrau ei wìr lanaf fuchedd ef, trwy yr ûn Jesu Grist ein Harglwydd. Amen.

Y rhai sy anneallus, neu ni fed••ant ddar∣llen, a ddylent fyned at eu Hoff••iriad plwyfol, neu at ryw un arall Weinidog gair Duw, a fyddo pw••llus a dyscedig, a dymuno arno of ddyscu iddynt eu Dyled••wydd ym mhrivat, a'r rhai fel hyn a geis••a•••• yn ddiffuant y Gy∣fraith gan enau yr Offeiriad, a gânt wybod fod Gwefusau yr Offeiriad yn cadw Gwy∣bodaeth, ac ni chant fyned ymmaith heb fen∣dith.

I Dduw 'r Tâd, yr hwn a'n carodd ni yn gyntaf, ac a'n gwnaeth ni yn gymmeradwy yn yr Anwylyd; i Dduw

'r Mab, yr hwn a'n carodd ni, ac a'n golchodd ni oddi wrth ein pechodau yn ei waed ei hûn; i Dduw 'r Yspryd glân, yr hwn sydd yn tywallt cariad Duw yn ein calonnau ni, bid yr holl Gariad, a'r holl Ogoniant, tros amser, a thros byth, Amen.

TERFYN.

Notes

• * 1.1

  Dedwyd∣dwch Chri∣stion.
• * 1.2

  Dewi••iad y Christion
• a 1.3

  Deut. 30. 19.
• * 1.4

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.5

  Luc 1. 2••, 25.
• * 1.6

  Naturiaeth Cariad.
• * 1.7

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.8

  〈◊〉〈◊〉 allan fe••∣chau Gwr∣thwyn••bol i'n Haddu∣ned yn ••••n Bedydd.
• * 1.9

  Edifeirwch am ••in H••ddune•• 〈◊〉〈◊〉 dor••wyd
• a 1.10

  〈◊〉〈◊〉. 2.4,
• b 1.11

  P•• 51 ••••.
• c 1.12

  J••••. •• 1.
• d 1.13

  〈◊〉〈◊〉 7 4••
• * 1.14

  E••n A••d••∣••ed 〈◊◊〉〈◊◊〉 adn••wyddu
• * 1.15

  〈◊〉〈◊〉 ••8 8
• b 1.16

  C••••10 20 〈◊〉〈◊〉 2••. 12
• c 1.17

  〈◊〉〈◊〉 1••.2.
• d 1.18

  〈◊〉〈◊〉 4.4 a
• e 1.19

  Ma•• 4 ••
• a 1.20

  〈…〉〈…〉
• b 1.21

  〈◊〉〈◊〉 •• 44
• c 1.22

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• d 1.23

  A•••• 13 10
• e 1.24

  〈…〉〈…〉
• f 1.25

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• g 1.26

  〈◊〉〈◊〉 ••.30. 3••
• h 1.27

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• i 1.28

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• k 1.29

  J•• 17 15 J•• 5 19.
• l 1.30

  〈◊〉〈◊〉. 4 4
• m 1.31

  〈◊〉〈◊〉 ••4 ••••
• a 1.32

  R••uf 7 〈…〉〈…〉
• * 1.33

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.34

  2 〈◊〉〈◊〉 ••••
• * 1.35

  ••s. 9•• 1••
• a 1.36

  Jer 31 18
• b 1.37

  2 Cor 3 4
• c 1.38

  Job. 15 ••
• d 1.39

  ••hil. 4.1
• e 1.40

  Eph. 1 ••
• f 1.41

  1 Pet 1 ••
• * 1.42

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• b 1.43

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.44

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• d 1.45

  〈◊〉〈◊〉 1 2••
• e 1.46

  〈◊〉〈◊〉2 19
• f 1.47

  〈◊〉〈◊〉15 18
• g 1.48

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• a 1.49

  Rhuf. 8.16.17.
• b 1.50

  Mat 3 ••••
• * 1.51

  Annogia∣dau Cariad.
• a 1.52

  Gal. 5.6
• * 1.53

  Ffydd yn gw••ithio trwy ga∣nad.
• b 1.54

  Deut 32 4. Heb 6.1••
• c 1.55

  Psa 25.••
• a 1.56

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.57

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• b 1.58

  ••at 4 35 E•• 4••.••
• * 1.59

  Unde•• Duw
• * 1.60

  Drindod 〈◊〉〈◊〉 yr un∣••••••
• a 1.61

  2 〈◊〉〈◊〉 •• 4
• * 1.62

  Y P••rson cyn••a•• yn y Drindod
• b 1.63

  J•• •• 18. 5 8
• * 1.64

  E•• w••h••n∣edig brio∣doliaeth Tâd.
• c 1.65

  Jo. 3.16.
• * 1.66

  Ei Briod∣oliaethau.
• d 1.67

  Jo. 4.23.24.
• * 1.68

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.69

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.70

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.71

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.72

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.73

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.74

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.75

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.76

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.77

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.78

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.79

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• o 1.80

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.81

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.82

  ••••••iad 1 Jo. 4.8 16.
• * 1.83

  E•• Weith∣••••doedd
• * 1.84

  1 Gen 1.1 Heb. 11.3. P•• ••3.6.
• s 1.85

  Deut. 1•• 14 Ps 8••.11
• t 1.86

  Act 17 2••
• * 1.87

  Da•• •••• 14. 〈◊〉〈◊〉
• v 1.88

  Ps. 1••4.25.
• x 1.89

  Mat 6.26 28 1 30
• y 1.90

  Gen. 1.26.
• * 1.91

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.92

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.93

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.94

  〈◊〉〈◊〉 68 ••9 〈…〉〈…〉
• * 1.95

  Yr a••l B••••∣son yn y Drind••d Duw'r Mab ei Swyd••au
• a 1.96

  M•••• 1 ••••
• b 1.97

  1 Cor. 1•• 22
• c 1.98

  Joh 1.41 Dan. 9 26
• d 1.99

  Gen. 3.15
• e 1.100

  Luc. 2 251
• f 1.101

  Act. 10.43.
• * 1.102

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.103

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.104

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.105

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• k 1.106

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.107

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.108

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.109

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.110

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.111

  〈◊〉〈◊〉 •• 2••.
• * 1.112

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.113

  〈◊〉〈◊〉 ddwy ••atur 1 o'i Dduwdod Ei gen••••d∣liad c••n na r oe••o∣edd
• t 1.114

  Heb 1▪•• Es. 53▪ 8 J. 1.1
• v 1.115

  Heb. 1▪ 3
• w 1.116

  J••. 1 14.18 5 ••8. R••••f. 8 32. Ma••. 5.17.
• x 1.117

  〈◊〉〈◊〉 2 ••
• y 1.118

  1 J•• 5 1.
• * 1.119

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.120

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.121

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• g 1.122

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.123

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.124

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.125

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.126

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• m 1.127

  〈◊〉〈◊〉 6.4
• * 1.128

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• n 1.129

  〈◊〉〈◊〉 1.••1 34 ••5 4••.
• * 1.130

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.131

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.132

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.133

  〈◊〉〈◊〉14 ••.
• * 1.134

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.135

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.136

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• a 1.137

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• b 1.138

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• c 1.139

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• d 1.140

  M••t ••••••
• * 1.141

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• f 1.142

  〈◊〉〈◊〉 1••.38.
• g 1.143

  Mat 4.17. 〈◊〉〈◊〉 4 18
• h 1.144

  Mat. 1••.1▪ 5
• i 1.145

  11.5.
• d 1.146

  2 Cor. 5.14.
• l 1.147

  Rh••f 8 ••9 ••.
• * 1.148

  Ei ddio∣ddefi••dau rh••g••l••enol yw ••ro••shoe••••ad.
• * 1.149

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• n 1.150

  M•••• 26 4•• •••• ••••Joh 18 ••
• o 1.151

  Mat ••.5••.1••
• p 1.152

  J•• 18▪ ••
• q 1.153

  Mat. 26 5••.59 Luc ••2 ••
• r 1.154

  Mat. 2•• 61. Luc. 22 63
• s 1.155

  Mat. 2•• 2.
• t 1.156

  Luc. 23.6.11.1••
• * 1.157

  〈…〉〈…〉 14 ••8 〈…〉〈…〉 27.4 ••.
• x 1.158

  I••. 19 1 Ps 〈…〉〈…〉
• * 1.159

  Mat 27. 〈…〉〈…〉
• z 1.160

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.161

  Ei Groe∣shoelied ef
• b 1.162

  Io 19 1••
• c 1.163

  M••t 〈…〉〈…〉
• d 1.164

  Mat. •••• 38.
• e 1.165

  Ps 9 2••
• f 1.166

  Mat 27.••••.
• g 1.167

  〈◊〉〈◊〉 3 13.
• h 1.168

  〈◊〉〈◊〉 53 6
• h 1.169

  〈◊〉〈◊〉 ••3 6.
• * 1.170

  〈◊〉〈◊〉 ••arwola∣••th ef
• i 1.171

  L•••• 46
• k 1.172

  Jo 19 30
• l 1.173

  Mat. 27.51
• * 1.174

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• m 1.175

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• n 1.176

  〈◊〉〈◊〉 3
• o 1.177

  〈◊〉〈◊〉 5•• 6.
• p 1.178

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• q 1.179

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• r 1.180

  〈…〉〈…〉 15
• t 1.181

  T•••••• 1 1••
• u 1.182

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• x 1.183

  Jo. 4 9.
• y 1.184

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• z 1.185

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.186

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉.
• c 1.187

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉.
• d 1.188

  〈…〉〈…〉 22
• * 1.189

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.190

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• h 1.191

  〈◊〉〈◊〉 ••.13.
• i 1.192

  1 Pet. 1 21.
• * 1.193

  Ei Gladde∣digae••h a'r ddescyniad
• k 1.194

  Jo 1•• ••4
• l 1.195

  Mat. 2•• 57, 6▪
• m 1.196

  Eph 4
• n 1.197

  Heb. 2.9.
• o 1.198

  1 Cor. 15.55, 56, 7.
• p 1.199

  Col. 2.15.
• * 1.200

  Yn ei gy∣flwr o dde∣••chafiad. 〈◊〉〈◊〉 ad••yf••∣d••••d
• q 1.201

  〈…〉〈…〉 6 7
• i 1.202

  〈◊〉〈◊〉 1•• 4
• s 1.203

  Act •• 3••.
• t 1.204

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.205

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• u 1.206

  〈◊〉〈◊〉 24 〈…〉〈…〉 1 9 1••
• x 1.207

  〈◊〉〈◊〉 14 2.
• y 1.208

  〈◊〉〈◊〉 4 8.
• a 1.209

  Heb 6 19. 〈◊〉〈◊〉 10.20.••.
• b 1.210

  Ps 7; 25.
• * 1.211

  Ei ddifod∣iad ir farn
• c 1.212

  1 Pet. 3 2
• d 1.213

  Da•••• 5 8. 9. 12.
• e 1.214

  Rhuf. 8 34.
• f 1.215

  Act 1. 11. Phil 3.20.
• g 1.216

  2 ••••es.1.7.
• h 1.217

  1 Cor. 15.52.
• i 1.218

  Rhuf 14 10. Mat. 12.31 Daic. 20.12.
• k 1.219

  Preg. 13.14.
• l 1.220

  Jo. 5.22.
• * 1.221

  〈◊〉〈◊〉 ••ry••ydd ••••••son yn y ••••••••dod
• n 1.222

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• p 1.223

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• q 1.224

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• r 1.225

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• s 1.226

  1 P•••• 1.1••
• t 1.227

  〈◊〉〈◊〉 5 22
• v 1.228

  〈◊〉〈◊〉 3 3
• x 1.229

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• y 1.230

  Rh••f 5.5.
• z 1.231

  1 Cor. 6.19.
• a 1.232

  Mat. 16 18. Eph. 5 2••.
• b 1.233

  Col. 1.18.
• c 1.234

  Mat. 2•• 19
• d 1.235

  26.26
• e 1.236

  Mat 1•• 18. Jo. 2••.•••• 23.
• f 1.237

  Act •••• 42.
• g 1.238

  J•••• ••
• h 1.239

  2 Tim. 1.9.
• i 1.240

  2 Tim. 2.19.
• k 1.241

  Mat 13.24.
• l 1.242

  Mat. 16.1••. Mat. 28 20.
• m 1.243

  Mat. 28.19.
• n 1.244

  〈◊〉〈◊〉 16.13.
• * 1.245

  Cymmun∣de••
• o 1.246

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• p 1.247

  Act •• 42.46.
• q 1.248

  ••al. 6.1••▪ 1
• 4 1.249

  R••u••. 9. 12 1 Thess 5 14 Heb 10.2
• s 1.250

  〈◊〉〈◊〉 12.13.16.
• * 1.251

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.252

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• x 1.253

  Heb 1 14
• y 1.254

  Ps. 34.7.
• z 1.255

  1 Jo. 1 •• P••. 2 ••
• * 1.256

  Cymmod a D••w.
• a 1.257

  Ma•• •• ••
• b 1.258

  1 Pet 1 18.
• c 1.259

  〈◊〉〈◊〉 3▪ 4 5
• d 1.260

  1 Pet 1▪ 18
• e 1.261

  R••••••. 5 8
• f 1.262

  〈◊〉〈◊〉 5.1
• * 1.263

  Gor••ole∣ddus gyfo∣diad.
• g 1.264

  1 Cor. 15.20. Jo. 5.28.29.
• h 1.265

  1 Cor. 15 54.
• i 1.266

  Job. 19.26.
• g 1.267

  1 Cor. 15 53. 〈◊〉〈◊〉 3.21
• * 1.268

  Dedwydd∣wch tragy∣wyddol.
• * 1.269

  Mat ••5 41
• † 1.270

  Da•• 14 10, 11
• m 1.271

  1 Jo 3 2. 1 〈◊〉〈◊〉 13 12
• o 1.272

  1 Pet 1 4.
• o 1.273

  Date 21▪ 4.
• p 1.274

  Mat. 25.••4.
• * 1.275

  Frwythau Cariad
• q 1.276

  J•• 14 15
• * 1.277

  Rheolau i Esponio 'r Gorchy∣mynion.
• r 1.278

  2 Cor. 6.14.
• s 1.279

  Mat. 5.21.22.••. 1 Thes. 5.22.
• t 1.280

  Heb. 10.24. Mat. 5.16.
• v 1.281

  D•••••••• 24 26.
• x 1.282

  1 Cor 8.1.
• y 1.283

  〈◊〉〈◊〉 ••9.26 11••
• z 1.284

  Gen 1••.7. Deut. 26.1••. 〈◊〉〈◊〉 19.5.6.
• a 1.285

  Ps. 119.24 91.
• * 1.286

  Yllech Gyntaf.
• b 1.287

  L••c 14.2••
• * 1.288

  Dyledswy∣ddau gor∣chymyn∣ned••c.
• d 1.289

  Deut 10 12.
• e 1.290

  J•• 1•• 3
• f 1.291

  Heb. 11.1.
• g 1.292

  1 Pet. 1 4.
• h 1.293

  Ps. 9.10.
• i 1.294

  Ps 4 8
• k 1.295

  Ps. 62 •• 2, 5
• l 1.296

  〈◊〉〈◊〉 4
• m 1.297

  〈…〉〈…〉 4
• n 1.298

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• o 1.299

  〈…〉〈…〉 4
• p 1.300

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• q 1.301

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• r 1.302

  •• 18.••
• s 1.303

  Ps 112.1.
• t 1.304

  Ja •• 16.
• u 1.305

  P. 115.••
• w 1.306

  Mat. 7.21.
• x 1.307

  Ps. 39.9.
• y 1.308

  Mat 26.••
• z 1.309

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• a 1.310

  Ps. ••4 〈…〉〈…〉
• b 1.311

  2 〈…〉〈…〉
• c 1.312

  1 J•• 2 15
• d 1.313

  〈…〉〈…〉 8.
• e 1.314

  Ps. 14.1.
• f 1.315

  J••. 1••.11.
• g 1.316

  2 Pet 2.1
• h 1.317

  Heb. 10 3
• i 1.318

  2 Th••s. 2 12.
• k 1.319

  Ps. 5•• 1
• l 1.320

  M•••• •••• 5
• m 1.321

  〈◊〉〈◊〉 78.22.
• n 1.322

  ••. 8.1••
• o 1.323

  ••••l. 2 18
• p 1.324

  Ps. 52.7
• q 1.325

  Le••. 2 6.
• r 1.326

  2 ••••m. ••••
• s 1.327

  Ps. 10 ••
• t 1.328

  〈◊〉〈◊〉 3
• u 1.329

  〈◊〉〈◊〉 1.••••
• w 1.330

  〈…〉〈…〉 41.
• x 1.331

  Es5 ••••
• y 1.332

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• z 1.333

  〈…〉〈…〉 3 13.
• a 1.334

  Rh••f.•• ••
• b 1.335

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• c 1.336

  〈…〉〈…〉 4••
• * 1.337

  Pechodau Gwahar∣ddedic.
• a 1.338

  De••t 25.••6.27.15.
• b 1.339

  D••ut. 4 15. 〈◊〉〈◊〉 4•• 18. Act 17.29.
• c 1.340

  Es.•• 9. 9
• d 1.341

  Da••••. 19.10.14.14.18.
• e 1.342

  Dihar. 20
• f 1.343

  Mat 21.25.
• g 1.344

  Mat. 1••. 15 Luc. 1.22
• h 1.345

  Luc. ••••.16.
• i 1.346

  J••. •• 2 ••
• k 1.347

  Deut 4 2 ••eut 6 39
• l 1.348

  Preg 5 1. Mal 1 •• 8 14.
• m 1.349

  Mat. 15.9.11.
• n 1.350

  〈◊〉〈◊〉. 45 2••.
• o 1.351

  Es. 8 13
• p 1.352

  Jo. 4 24.
• q 1.353

  Ps 6 〈◊〉〈◊〉
• r 1.354

  〈◊〉〈◊〉. ••8 ••••
• * 1.355

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.356

  〈…〉〈…〉 8 15. 〈…〉〈…〉 2.1••
• u 1.357

  Mat. 10.4••
• w 1.358

  〈◊〉〈◊〉 19
• x 1.359

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• y 1.360

  〈…〉〈…〉 14. 〈…〉〈…〉
• z 1.361

  Deu••. 4 24
• * 1.362

  E•• 42 8 〈◊〉〈◊〉 ••4 14 ••••
• a 1.363

  〈◊〉〈◊〉 7
• b 1.364

  〈◊〉〈◊〉 65 〈…〉〈…〉 17 20. Jer. 31 30
• * 1.365

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.366

  ••••ut 4. ••••
• * 1.367

  Dyledsw∣dd••u Gor∣c••y••y••••∣d••g.
• a 1.368

  〈…〉〈…〉, 18
• b 1.369

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.370

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• c 1.371

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• d 1.372

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• e 1.373

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• f 1.374

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• g 1.375

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• g 1.376

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.377

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.378

  〈…〉〈…〉 fwy penno∣•••••• yn ddarbodus mewn Llw∣on
• k 1.379

  〈…〉〈…〉 5•• 5••
• * 1.380

  1 Deut 6.13
• m 1.381

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• n 1.382

  J•••• 4 2.
• o 1.383

  P•• 1•• ••
• * 1.384

  A•• 〈◊〉〈◊〉 Addu••••∣dau
• p 1.385

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• q 1.386

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• r 1.387

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• s 1.388

  〈◊〉〈◊〉132.2
• 4 1.389

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• u 1.390

  De•••• 28 ••8.
• x 1.391

  Ps 139 20
• y 1.392

  Deut. 18.1••, 11.12.
• z 1.393

  Ps 10.11.13. •••• 21.
• a 1.394

  J•••• 2.•• Lev. 4.1••.
• b 1.395

  〈◊〉〈◊〉 16.
• c 1.396

  Jo•• 12 42
• d 1.397

  Ps 〈…〉〈…〉 21
• e 1.398

  Mat 5 34 35, 36, 37
• f 1.399

  〈◊〉〈◊〉 8 •• J••. 23.•• Hos 4 2.3.
• g 1.400

  Mat •• 14. J•• 44 2
• * 1.401

  〈◊〉〈◊〉 b••gwth ••••••••••••tie∣d••g a'r Go••chym∣myn.
• i 1.402

  〈◊〉〈◊〉. ••4 10.18.2•• 23
• k 1.403

  Es. 52.5
• * 1.404

  Dyled••w••∣ddau G••••chymyn∣nedig.
• m 1.405

  〈◊〉〈◊〉 8 13.
• n 1.406

  Jos 24 15.
• o 1.407

  Dih•••• 1••.
• p 1.408

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• q 1.409

  〈◊〉〈◊〉 3 4.
• r 1.410

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• s 1.411

  〈…〉〈…〉 4
• t 1.412

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• v 1.413

  Gen. ••.2.
• x 1.414

  Act▪ 2••.7 1 Cor. 16 2.
• y 1.415

  Dat▪ •• 10
• z 1.416

  Luc. ••4.1.
• a 1.417

  Mat. 5 20.
• b 1.418

  P•• 1 9.
• * 1.419

  Pechodau gwahar∣ddedig.
• c 1.420

  Ezec. 20.13, 16, 24.
• d 1.421

  Ma••. 2.24. Luc. 6.7.
• e 1.422

  Neh. 13.15.
• f 1.423

  Deut. 12.••.
• g 1.424

  Luc. 13.15.
• h 1.425

  Deut. 6.12 & 8 14.
• * 1.426

  Yr ail Ll••h.
• i 1.427

  Luc, 10.29, 30.
• k 1.428

  1. Pet. 2 17.
• l 1.429

  Mat. 7 1••.
• m 1.430

  1 Jo. •• 18.
• n 1.431

  Col. 3 11.
• o 1.432

  Lu••. 6.••6
• * 1.433

  Dyledsw••∣ddau Gor∣chymynne∣dig yn Gy∣ffredinol.
• a 1.434

  1 Pet. 2.17
• * 1.435

  Yn nailltu∣ol, am Rie∣ni naturiol.
• b 1.436

  Deut. 6 6.7 Ep•• 6 4 Col 3 ••1. 2 Cor 12 14
• * 1.437

  Am Blant.
• c 1.438

  P•• 6 1, 2▪ 3. Col 3.2••
• d 1.439

  Mat. 16.4. &c
• * 1.440

  Am Dadau Dinasaidd. y Brenin.
• e 1.441

  Dihar. 8.11.
• f 1.442

  i Tim 2.1, 2.
• * 1.443

  Y Frenhi∣nes a'r Brenhi∣nawl Deu∣lu.
• * 1.444

  Am Ddei∣liaid.
• g 1.445

  Rhuf. 13 1. &c. 1 Pet. 2.13. Tit. 3.1.
• * 1.446

  Am Dadau Eglwysol.
• h 1.447

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.448

  Am y b••••l 〈◊◊〉〈◊◊〉 go∣fal hwy
• * 1.449

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• k 1.450

  H•••• 1••. ••, 17 1 ••••m 5.17▪ Am Dadau teuluoedd.
• l 1.451

  Col. 4.1. Eph 6 9. Am wala∣naeth-ddynion.
• m 1.452

  1 Tim 6.1, 2. Col. 3.22, 23, 24. Eph. 6.5, 6, 7, 8.
• * 1.453

  Am Ucha∣fiaid eraill.
• n 1.454

  Lev. 19.32. 1 Tim. 5.1, 2, 3. 1 Pet. 5.5
• o 1.455

  Gal. 6.6.
• * 1.456

  Am rai cyd▪ radd ac isel radd
• p 1.457

  Rhuf. 14.10 1 Pet. 3 8.
• * 1.458

  Pechodau Gw••hardd∣edig.
• q 1.459

  2 Tim. ••.2, 3 4.
• r 1.460

  1 Sam. 26.9. ••c 10 ••0. Act. 2 5.
• s 1.461

  Mat. ••0 14.
• t 1.462

  1 Cor. 1.10. 3 J••hn 9.
• v 1.463

  2 Ti. 9.10. Mal. 2.10.
• t 1.464

  Eph 6.2.
• v 1.465

  〈◊〉〈◊〉 57.1▪
• * 1.466

  Pechodau Gwahardd∣edig.
• a 1.467

  Jac 4.1, 2 Gen. 4 10, ••1.
• b 1.468

  Gal. 5.21
• c 1.469

  Lu. 22 2.
• * 1.470

  Ex 21.22, 23.
• d 1.471

  Ti••. 3.3.
• e 1.472

  Eph 2 6 Rhus. 1.30, 31.
• f 1.473

  Mat. 5.•• ••.
• g 1.474

  Eph. 4.29, 31.
• h 1.475

  1 Tim. 5 23.
• i 1.476

  Eph. 5.29. 1 Tim. ••.22
• * 1.477

  Dyledswy∣ddau Gor∣chymmyn∣nedig.
• k 1.478

  2 Cor▪ 10 1 Cal. 5 22.
• l 1.479

  1 Jo 3.17.
• m 1.480

  1 C•••• 〈…〉〈…〉.
• n 1.481

  Mat. 5.44 〈…〉〈…〉
• o 1.482

  Dan. 12 3. Ja••▪ 5.20
• * 1.483

  Pechodau Gwahardd∣edig.
• a 1.484

  Mat. 5.29.
• b 1.485

  Eph. 5.11.12. & 4 19.
• b 1.486

  Eph. 5.11.12. & 4 19.
• c 1.487

  Eph. 4.19. & 5.3, 4, 5.
• d 1.488

  1 Tim. 2.9.
• d 1.489

  1 Tim. 2.9.
• e 1.490

  1 Pet 3.3. Rhuf. 13.13, 14. 1 Pet. 4.••
• f 1.491

  1 Tim. 2 12. Mat. 19.6.
• * 1.492

  Dyledswy∣ddau Gor∣chymmyn∣nedig.
• g 1.493

  1 Jo. 3.3.
• h 1.494

  2 Pet. 1 4.
• i 1.495

  2 Cor 7.1.
• k 1.496

  1 Thess. 4.4.
• l 1.497

  Job. 31.1, ••.
• m 1.498

  2 Tim 2.••••.
• n 1.499

  1 Cor. 9.••••.
• * 1.500

  〈…〉〈…〉.
• o 1.501

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• p 1.502

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• q 1.503

  〈…〉〈…〉 23, 24.••
• * 1.504

  〈…〉〈…〉18, 19. 1 Pe. 3 ••, 17. 1 Co•• •• 3 4, 5.
• s 1.505

  〈◊〉〈◊〉 13.4.
• * 1.506

  Pechodau Gwahar∣ddedig
• t 1.507

  〈◊〉〈◊〉 4 28. 1 Pet 4.15.
• u 1.508

  1 Cor. 6.9, 10
• x 1.509

  1 Thess. 4.6.
• * 1.510

  Am 8 5.
• y 1.511

  Dihar. 20.14.
• z 1.512

  Jag. 5.4.
• a 1.513

  Ps ••7.21.
• b 1.514

  Lu. 19.8
• c 1.515

  Dihar. 22 22, 23, 28.
• d 1.516

  Jer 7.8.
• * 1.517

  Dyledswy∣ddau gor∣chymyn nedig.
• e 1.518

  Dihar. 11 1.20 10.17.21
• f 1.519

  Mat. 5.13.
• g 1.520

  1 Cor. 7.31.
• h 1.521

  Lu 11 4••.
• i 1.522

  1 Thess 3.10.12.
• k 1.523

  〈◊〉〈◊〉 32 26.
• l 1.524

  Lu. 17.3, 4
• * 1.525

  Pechodau Gwahardd∣edig
• m 1.526

  Ps. 82.••. Mat 2•• ••0. Tit. 2.3. Mic. 3.9
• n 1.527

  Mat. 7 2. Dihar. 26 18. &c. Jag. 3.6. 2 Pet. 2.12, 18.
• o 1.528

  Rhuf. 1.19. Ex. 23.1. 1 Tim. 5 13.
• p 1.529

  Eph. 4 25, 31.
• * 1.530

  Dyledswy∣ddau gor∣chymyn∣nedig.
• q 1.531

  〈…〉〈…〉 23 〈…〉〈…〉
• r 1.532

  〈◊〉〈◊〉 22.1. Tit ••.1.
• s 1.533

  1 Cor 13.••7.
• * 1.534

  Pechodau Gwahar∣ddedig
• t 1.535

  1 Mat 5••.8.
• u 1.536

  Mat •• 24▪ 25 &c 13.22.
• x 1.537

  1 〈◊〉〈◊〉 ••1.4, 5.
• y 1.538

  〈◊〉〈◊〉. 1.32. 〈◊〉〈◊〉. 5 5. 2 〈◊〉〈◊〉 2.1••.
• z 1.539

  Mat 15.19.
• * 1.540

  Dyledswy∣ddau gor∣chymyn∣nedig.
• a 1.541

  Dihar. 23, 26 4.23.
• b 1.542

  Ps 51 1
• * 1.543

  〈◊〉〈◊〉 1 14.••••.
• e 1.544

  Rhuf 22.15
• * 1.545

  Yst••••••••••∣thau rhag∣flaen••••.
• * 1.546

  ••••n dinerth i ••daioni.
• * 1.547

  Duw yw ein Nodd ta.
• a 1.548

  2 Cor 3.5
• b 1.549

  Ps. 6 2.7 Jo. 15.4, 5.
• * 1.550

  Ein Cym. morth oddi wrth Dduw.
• c 1.551

  Epis. 3.16. Phil. 4.13.
• d 1.552

  2.13. A enniliit tiwy we ddi.
• e 1.553

  Rhuf 10.13
• * 1.554

  Annogiadau i weddio.
• f 1.555

  〈◊〉〈◊〉. 5•• 15
• g 1.556

  〈◊〉〈◊〉. 4 6
• * 1.557

  〈◊〉〈◊〉 12.1••
• * 1.558

  〈◊〉〈◊〉 8 ••.
• i 1.559

  Mat •• 7.
• * 1.560

  Ffurf o weddi.
• * 1.561

  F•••••••• fwyaf Gostyngol.
• k 1.562

  Mat 27 8 Luc 11.••
• * 1.563

  Dwyfola
• * 1.564

  Cyn mer∣dwyaf.
• * 1.565

  Argh••n∣rhaid Gwe∣••di.
• * 1.566

  Trueni y Sawl ••i weddiant
• l 1.567

  P•• 10 4.
• m 1.568

  Ps 109.7.
• * 1.569

  Dylai Gwe∣ddi fod yn feunyddiol.
• * 1.570

  Ps. 5 3. & 141.2.
• o 1.571

  Jud. 20.21.
• p 1.572

  1 〈◊〉〈◊〉 ••.17.
• * 1.573

  Cysyllt••e∣d••g a dar∣ll••••n 〈◊〉〈◊〉 a myfy••••d.
• * 1.574

  Hylwyb∣redd Gwe∣ddi.
• * 1.575

  Y Rhagy∣manrodd pa fodd i weddio. At bwy? At Dduw yn unic
• r 1.576

  Ps 65.2. Er mwyn yr Jesu.
• s 1.577

  Jo 16.13. Eph. 1.6. 〈◊〉〈◊〉 2.18.
• * 1.578

  Gyd ag aff••••thau plentyn.
• t 1.579

  Ps. 3 15, 16. Luc. 11.13. Mal. 1.6.
• * 1.580

  O Frawd
• v 1.581

  Eph. 4 6 1 Pet. 3 8
• * 1.582

  Gyd'a gostingeiddr∣wydd Erfy∣niwr.
• x 1.583

  Preg. 5 •• Heb. 12 28, 29
• y 1.584

  Ps. 11.4. Is. 57.15.
• * 1.585

  Eirchion Cyffredinol sy' r'n dys∣cu ni am ba bethau i wedd.
• * 1.586

  1 Jo 5.14, 1••
• * 1.587

  Am bethau C••••••eit••lon
• a 1.588

  Mat 6.33
• b 1.589

  Mat 11 1.
• c 1.590

  Gen. 32.2••
• * 1.591

  Yn benno∣dol am fen∣dithion ysprydol perthynol i Dduw.
• d 1.592

  Ps. 148.
• e 1.593

  Ps. 145.9, 10.
• f 1.594

  Luc. 1 32 Mat. 3.2. Coloss. 1.13.
• g 1.595

  Es. 2.2, 3.
• h 1.596

  J•• 18 3••.
• i 1.597

  Pet 2.13 Mat. 12.28, 29.
• k 1.598

  2 Pet 1.11.
• l 1.599

  Rhuf. 7.12
• m 1.600

  Je 5.3.
• n 1.601

  Mat. 18.10.
• o 1.602

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• p 1.603

  Ps. 34.8.
• * 1.604

  Eirchion perthyno•• i ni ein hunain.
• q 1.605

  Ps. 145.16.
• r 1.606

  〈◊〉〈◊〉 30.8, 9.
• s 1.607

  1 Tim. 4.4. & 6.6. 1 Pet. 5.7.
• t 1.608

  Gen. 3.19. Deut. 21.17.
• v 1.609

  Preg. 5.19. Mic. 6.14.
• y 1.610

  Mat 6.12. Luc. 11.4.
• z 1.611

  Mat. 18.22, 24, 28.
• a 1.612

  〈…〉〈…〉 9
• b 1.613

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• d 1.614

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• e 1.615

  1 Jo 2 14.
• f 1.616

  Gal. 1 4
• g 1.617

  Heb. 3, 12.
• * 1.618

  Y D••wed•••• sy yn dy••cu i weddi••, am ddiben da. Gogoniant Duw
• h 1.619

  Phil. 4.6. Nehe 9 5, 6.
• i 1.620

  Ps. 47.2, 7.
• k 1.621

  135.6.
• l 1.622

  Ps. 96.7, 8.
• m 1.623

  2 Cor. 1.20. Dat. 3.14.
• * 1.624

  Gwystlon Cariad. y Sacramen∣tau.
• * 1.625

  Eu Rhifedi.
• n 1.626

  Jo. 19.34.
• o 1.627

  Jo. 3.5. & 6.53.
• p 1.628

  Luc 14.24.
• * 1.629

  Natur.
• q 1.630

  Mat. 26.26, 27, 28.
• * 1.631

  Bedydd
• * 1.632

  Yr Arwydd oddiallan.
• r 1.633

  Mat. 28.19.
• * 1.634

  Y Grâs an∣weledig.
• s 1.635

  Ezec. 36.25.
• t 1.636

  1 Pet. 3.21.
• v 1.637

  Rhuf. 6.3, 4.
• x 1.638

  Tit. 3.5.
• y 1.639

  Jo. 3.5.
• z 1.640

  Is. 51.5.
• a 1.641

  Eph. 2.1
• b 1.642

  Rhuf. 8.15
• * 1.643

  Ammodau Gofynedig 〈◊〉〈◊〉 Edi••eir∣••ch.
• c 1.644

  Tim 2.9
• * 1.645

  Fydd.
• d 1.646

  2 Pet. 1 4.
• e 1.647

  Mat••. 1••. 1••.
• * 1.648

  Mechnia∣son.
• f 1.649

  Mat 8 5.
• g 1.650

  Mat•• 2.5.
• * 1.651

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.652

  Ord••••••••d.
• * 1.653

  Rh••nn•••• oddi 〈◊〉〈◊〉
• * 1.654

  Anwele∣dig.
• m 1.655

  〈◊〉〈◊〉 5•• &:
• * 1.656

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• n 1.657

  〈◊〉〈◊〉 10 ••••
• * 1.658

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• p 1.659

  1 Cor. 11.29.
• * 1.660

  Y ddau Ryw.
• q 1.661

  Mat 2 26, 2•• J•• 〈…〉〈…〉
• * 1.662

  ••••dd••g••∣••••••.
• * 1.663

  Parottoâd.
• r 1.664

  Mat. 11.28 Luc. 14.17.
• * 1.665

  Holiad.
• s 1.666

  1 Cor. 11.28.
• x 1.667

  Ps 19.12.
• * 1.668

  Edifeirwch.
• * 1.669

  Gwellâd
• * 1.670

  Ffydd
• t 1.671

  Eph. 1.6.
• * 1.672

  Diolwch.
• v 1.673

  Ps. 42.1, 2. & 63.1.
• * 1.674

  Cariad.
• x 1.675

  Eph. 5.2.
• * 1.676

  Yn ma∣ddeu
• y 1.677

  Mat. 6.14, 1••
• * 1.678

  Adferiad.
• * 1.679

  Rhodd.
• z 1.680

  Mat. 25.35.
• * 1.681

  Gweddi am yr yspryd sanctaidd.
• * 1.682

  Diolwch am ein Pry∣n••••••gaeth
• * 1.683

  Cyffeddiad
• * 1.684

  Mawl.
• * 1.685

  Gwedd•• e•• cymmu•••• yn deilwng
• * 1.686

  Mawl.
• * 1.687

  Am ofn a Chariad.
• * 1.688

  Am Gariad.
• * 1.689

  Am Gariad p••rffaith.
• * 1.690

  Am dd••ly∣niad o Grist.