The journal of Monsr. de Saint Amour doctor of Sorbonne,: containing a full account of all the transactions both in France and at Rome, concerning the five famous propositions controverted between the Jansenists and the Molinists, from the beginning of that affair till the Popes decision. / Faithfully rendred out of French. ; A like display of the Romish state, court, interests, policies, &c. and the mighty influences of the Jesuites in that church, and many other Christian states, being not hitherto extant.

ARTICULUS III.

Methodus inveniendae in Jansenio secundae propositionis.

REsecanda primum & a disputatione amovenda quae inter utrosque litigantes constant.

1. Verba ipsa secundae propositionis non sunt in Iansenio.

2 Orthodoxa est Thomistarum sententia qui docent efficaci gratiae nunquam resisti; sufficienti, cum sola est, semper resisti in eo effectu ad quem excitat. Hanc ipsam tamen gratiam quam suffici∣entem vocant, esse secundum quid efficacem, & nunquam carere eo effectu ad quem divina volunta∣te ordinatur. Sic enim omnes Thomistae, e qui∣bus Alvarez disp. 80. Omne auxilium, inquit, sufficiens comparatione unius actus, semper est ef∣ficax respectu alterius, ad quem efficiendum decreto absoluto divinae voluntatis ordinatur: V. g. auxili∣um sufficiens ad actum fidei producit efficaciter pias cogitationes & notitias credendorum, & pia desideria habendi fidem. Et Silvius in 2. 2. q. 111. art. 3. Revera omnis gratia est efficax alicujus effectus ad quem proxime ordinatur, & quem Deus absoluta voluntate intendit.

His positis, videndum quid afferant Iansenii im∣pugnatores, quid reponant defensores, ut ex illo∣rum intentione & illorum depulsione constituatur quae∣stio.

Intentio Morellii & Molinistarum.

Docet, inquit, Iansenius variis locis omnem gratiam esse efficacem, gratiam aegrae voluntatis non relinqui in libero arbitrio, sed invictissime facere ut velit bonum; tollere omnem resistentiam; oppo∣sitos obices voluntatis perrumpere; hominem Deo operanti per gratiam non posse resistere; nullam gratiam effectu carere; gratiam & effectum recipro∣cari; hoc ipso quo effectu homo destituitur, sequi nullam ei gratiam esse collatam.

Depulsio Jansenii defensorum.

Reponunt Iansenii defensores haec loca repre∣hendi non posse, nec propter verba, quia tota Augustinianis locutionibus constant, etiam apud Scholasticos usitatis; nec propter sententiam; quia talis est, ut etiam Iesuitis eam probari faltem ut or∣thodoxam necesse sit: nempe: Quamvis sint gra∣tiae quaedam inefficaces, & quibus vere resistitur; tamen omnem gratiam eo sensu efficacem dici posse quia nulla caret eo effectu ad quem absoluta Dei vo∣luntate ordinatur.

Hinc colligunt ex a 1.1 sexto principio articuli pri∣mi nihil in iis esse reprehendendum, prorsusque secundae propositionis nec verba nec sensum in Iansenio contineri. Recta quidem ad metam ista tendunt, & nisi obstent Molinistae, etiam perve∣nient.

Quaestiones duae.

Duplex inde quaestio tantum exurgit.

Alia minus praecipua: An ista loca Augustinianis vel apud Theologos usitatis locutionibus constent.

Alia capitalis: An sensum in Iansenio contineant toti probatum Ecclesiae, saltem ut orthodoxum.

Methodus ineunda Molinistis.

Prorsus alterutrum conficiendum est Molinistis; vel voces illas non esse Augustinianas, nec ullis The∣ologis Catholicis probatas: quod si effecerint, Ian∣sen••um tantum temeritatis & incuriae coarguerint: vel non habere in Iansenio sensum illum quem ipsi tribuunt ejus defensores, sed alium quo nulli pror∣sus gratiae ullo modo resisti statuatur: quod si prae∣sterint, etiam haereseos reum tenebunt Ianseni∣um.

Expenditur ex illa methodo Morellius.

Quid ibi Morellius; quo pacto utramque quaesti∣onem tractat? Quo pacto probat ex Iansenio nul∣lam esse gratia inefficacem; non resisti gratiae in eo effectu ad quem disponit, ad quem excitat, ad quem allicit, ad quem dat posse quod nunquam in actum exit sine gratia uberiore, eo modo quo Thomistae docent. Audiamus quid afferat. Tacet, obmutescit, quaestionem ne cernit quidem. O praeclarum patronum! O dignum Pontificiae Con∣stitutionis vindicem!

Methodus Augustinianis ineunda.

Nunc lustremus an melius in causa sua stent Ian∣senii defensores, quibus hoc efficiendum est:

• 1. Loca Iansenii quae arguuntur, Augustini aut aliorum Patrum gratiae defensorum locutionibus constare, aut certe apud Theologos usitatis.
• 2. Nullo modo sensum damnatum secundae pro∣positionis continere.
• 3. Eo sensu accipi debere qui toti Ecclesiae pro∣betur.

Objecta a Molinistis Jansenii loca cum Augu∣stini & Prosperi locis comparantur.

Ad primum obtinendum solis se oculis advocatis egere dicunt Iansenii defensores; adeoque objecta Iansenii loca cum aliis Augustini aut aliorum Pa∣trum locis e regione ita componunt.

JANSENIUS tom. 3. lib. 2. cap. 4. Gratiae sanae voluntatis in primi hominis libero relinquebatur arbitrio, ut eam si vellet desere∣ret, aut si vellet utere∣tur: gratio vero lapsae ae∣grotaeque voluntatis nul∣lo modo in hominis re∣linquitur arbitrio, ut eam deserat aut arripiat si voluerit; sed ipsa est potius illa postrema gra∣tia, quae invictissime fa∣cit ut velit, & a volunta∣te non deseratur.

AƲGƲSTINƲS de corr. & gr. cap. 11. Nec illa gratia sani ho∣minis parva erat, qua de∣monstrata est etiam po∣tentia liberi arbitrii, quo∣niam sic adjuvabatur ut sine hoc adjutorio in bo∣no non maneret, sed hoc adjutorium si vellet desereret: haec autem tanto major est, ut pa∣rum sit homini per illam reparare perditam liber∣tatem; parum sit denique non posse sine illa vel apprehendere bonum, vel permanere in bono, nisi etiam efficiatur ut velit. Prima gratia est qua fit ut habeat homo justitiam si velit; Secunda plus potest, qua etiam fit ut velit. Si in tanta infir∣mitate vitae hujus ipsis Relinqueretur voluntas sua, nec Deus in eis ope∣raretur ut vellent, inter tot & tantas tentationes voluntas ipsa succumbe∣ret. Subventum est infir∣mitati voluntatis huma∣nae, ut divina gratia insu∣perabiliter & indeclina∣biliter ageretur.

Notae quaedam.

NOTA. I. Insuperabilem, indeclinabilem illam gratiam quae dat velle, quae non relinquit homini vo∣luntatem suam, sed facit velle: quae non est similis gratiae Adamicae, quam ipse deserebat cum vellet, ita necessariam ab Augustino statui, ut sine ea di∣cat non posse hominem lapsum vel apprehendere bo∣num, vel permanere in bono.

NOTA. II. gratiam quae relinquitur libero arbi∣trio, quam deserit homo cum vult, nihil aliud esse Augustino & Jansen••o quam gratiam versatilem & Molinianam. Semper enim eam opponit Augusti∣nus efficaci quae facit velle; sed hoc late infra pro∣babitur.

NOTA. III. Non id nunc agi, utrum Janseni∣us cum Augustino sentiat, sed utrum cum ••ugusti∣no loquatur; quod certe qui haec loca inspexerit, negare nemo potest. Fieri tamen posse non diffi∣temur, ut alienum ab Augustino sensum in his voci∣bus inc••userit. Sed hoc factum probare debent Mo∣linistae. Non factum vero probant Jansenii defen∣sores, ut infra ostendetur.

JANSENIƲS tom. 3. lib. 2. cap. 14. Tota doctrinae Augusti∣stini moles eo collimat, ut Christiani credant, & qui possunt intelligant, non liberum arbitrium esse quod reddat auxilium efficax, vel inefficax, & quod sit causa cur hic & nunc Deusinfluat in opus, quod possit gratiae effici∣entiam seu influxum in opus impedire, quod li∣bertas illius causa sit, ut actus singuli hic & nunc fiant. Et in margine, Moli∣nam, Lessium, Sua∣rem, adscribit, quorum sunt verba quae distinctis hic characteribus excusa sunt.

S. PROSPER carm. de Ingratis. At vero omnipotens ho∣minem cum gratia sal∣vat. Ipsa suum consummat o∣pus cui tempus agendi Semper adest, quae gesta velit, non moribus illi Fit mora, nec causis an∣ceps suspenditur ullis, Nec quod sola potest, cura officioque mini∣stri. Exequitur, famulisque vicem committit a∣gendi. AƲGƲSTINƲS de gr. & lib. arb. c. 16. Certum est nos velle cum volumus; sed ille fa∣cit ut velimus bonum. Certum est nos facere cum facimus; sed ille fa∣cit ut faciamus, praeben∣do vires efficacissimas voluntati. Ibidem. Ut in Deum credamus & pie vivimus, non vo∣lentis neque currentis, sed miserentis est Dei: non quia velle non debe∣mus & currere, sed quia in nobis & velle opera∣tur & currere.

Nota.

Morellium adhuc ut potui tuli, sed hic prorfus ferri potest, quem non puduit Lessi & Molinae loca, distinctis apud Jansenium characteribus expressa, solam gratiae versatilis doctrinam complexa, quasi fidem Catholicam a summo Pontifice consecratam proferre, & in hoc Jansenium erroris arguere, quod Molinae doctrinam dicat ab Augustino im∣probari. Nec est quod causetur commune esse Thomistis ac Molinistas dogma: Posse liberium arbitrium gratiae influxum impedire. Alio enim longe sensu a Molinistis asseritur, alio a Thomi∣stis. Isti duplex genus gratiae admittunt, unum cui nunquam resistitur, aliud cui semper resistitur in secundario effectu, id est, plena conversione, quam ista gratia nunquam operatur sine uberiore auxilio. Hoc nunquam negavit Jansenius, imo multis locis admisit. At vero Molinistae uniusmodi gratiam admittunt, quae cum possit actu & effecti∣ve sortiri effectum, nunc a libero arbitrio impe∣ditur, nunc non impeditur. Itaque a libero arbi∣trio pendere volunt quod gratia nunc sit efficax, nunc inefficax. Hoc negat Jansenius, hoc ab Augustino improbati dicit; hoc tota olim Congre∣gatio de Auxiliis in Molina damnavit his verbis: Hac propositio & doctrina Patris Molinae, quatonus docet efficaciam auxilii divini pendere ab effectu libe∣ri arbitrii humani, non autem ab ipso auxilio, prout a Deo venit, & ex modo motionis divinae, videtur tradita a Semipelagianis; ass••ritur autema Molina contra expressam sententiam sancti Augustini lib. de corr & grat. Hoc negant omnes pene Romani Theologi, quibus ut blandirentur qui Romae quin∣que propositiones impugnarunt, & ne gratiam

versatilem & Molinianam adstruere viderentur, multis locis providerunt in schedulis Consultoribus oblatis; & nominatim in hac propositione, de qua sic loquuntur.

Non agitur de gratia sufficiente versatili statuen∣da, quae modo effectum suum habeat, modo non habeat; sed tantum in genere, utrum verum sit in statu na∣turae lapsae nullam dari gratiam quae vere suffici∣ens sit.

JANSENIUS tom. 3. lib. 2. cap. 24. Gratia tollit omnem voluntatis resistentiam.	AƲGƲSTINƲS de praed. SS. cap. 8. Haec gratia quae occulte humanis cordibus divina largitate tribuitur, a nul∣lo duro corde respuitur; quia ideo tribuitur, ut cordis duritia primitus auferatur. Lib. ab Simpl. q. 2. Nescio quomodo di∣catur frustra Deum mise∣reri, nisi nos velimus. Si enim Deus miseretur, ergo jam volumus: ad eandem quippe miseri∣cordiam pertinet ut veli∣mus.
JANSENIƲS tom. 3. lib. 2. cap. 24. Gratiam Dei ita victri∣cem statuit Augustinus, ut non raro dicat homi∣nem operanti Deo per gratiam non posse resi∣stere, sed e contrario Deum non quicquid vo∣luntatem facturam prae∣videt, sive absolute, sive conditionate, sed quic∣quid omnino voluerit in voluntate operari, quam ipse magis habeat in sua omnipotentissima pote∣state, quam ipsa voluntas. Quod probat illis locis quae hic è regione posita sunt.	AƲGƲSTINƲS do cor. & grat. c. 14. Deo volenti salvum fa∣cere, nullum hominis re∣sistit arbitrium. Sic enim velle & nolle in volentis aut nolentis est potesta∣te, ut divinam volunta∣tem non impediat, nec superet potestatem. De his enim qui faciunt quae non vult, facit ipse quae vult. Non est itaque du∣bitandum voluntati Dei qui in caelo & in terra omnia quaecunque voluit fecit, & qui etiam illa quae futura sunt fecit, huma∣nas voluntates non posse resistere, quominus faciat ipse quod vult.
JANSENIƲS tom. 3. lib. 2. cap. 25. Nulla prorsus effectu caret, sed eum in omni∣bus in quibus datur, in∣fallibiliter operatur.	AƲGƲST. serm. 44. de verbis Domini. Agis si ageris, & bene agis si a bono ageris.
Ibid. Gratiam tanquam cau∣sam & operationem vo∣luntatis bonam velut ef∣fectum esse, ut Philoso∣phi loquuntur, converti∣biles & a se mutuo inse∣parabiles.	Lib. ad Simpl. q. 2. Nescio quomodo dica∣tur frustra Deum misere∣ri nisi nos velimus. Si enim Deus miseretur, jam volumus.
Ibid. Hoc ipso quo effectu bono destituitur, nullam ei gratiam collatam esse.	De praed. SS. c. 8. Si omnis qui audivita Patre & didicit venit, om∣nis qui non venit non au∣divit a Patre nec didicit. Absit ut quisquam non veniat, qui a Patre audi∣vit & didicit. Ibid. Qui credunt Praedica∣tore forinsecus insonan∣te, intus a Patte audiunt atque discunt. Qui autem non credunt, foris audi∣unt, intus autem non au∣diunt, neque discunt. Lib. de gr. Chr. c. 13: Qui novit quod fieri debeat & non facit, non∣dum a Deo didicit secun∣dum gratiam, sed secund∣dum legem; non secun∣dum Spiritum, sed se∣cundum literam. Ibid. Quando Deus docet, non per legis literam, sed per Spiritus gratiam, ita docet, ut quod quisque didicerit, non tantum cognoscendo videat, sed etiam volendo appetat, agendoque perficiat. Lib. 2. operis ult: in Julianum. Cum verbis Doctor plantat & rigat, possumus dicere, forte credit audi∣tor; cum vero Deus dat incrementum, sine dubio credit & proficit.
JANSENIƲS tom. 3. lib. 2. cap. 32. Quae agit & peragit ef∣fectum.	S. Prosper. Ipsa suum consummat opus.

Ex his omnibus conficiunt Jansenii defensores, nihil in ipsis Jansenii locutionibus esse reprehen∣dendum, omnesque bono sensu accipi posse, eo scilicet quo ab Augustino acceptae sunt: inde ejus∣modi argumentum concinnant.

Argument I.

Omnes Jansenii locutiones quae circa secundam propositionem proferuntur, ex Augustino desum∣ptae, vel manifeste Augustinianis aequivalentes sunt, tantumque aliquanto molliores, ut patet ex ipsa inspectione.

Sed ex Augustinianis locutionibus nemo argui

potest secundam propositionem tradidisse, per * 4.1 tertium principium articuli primi. Ergo ex istis locutionibus argui non potest Jansenius tanquam secundae propositionis auctor: quod erat proban∣dum.

Geminae notae in hoc argumentum.

Hoc argumentum duabus notis suffulciunt: pri∣ma est, Augustini locutiones esse Jansenianis per se duriores. Nihil enim durius, si Molinistas au∣diamus, in hac materia dici potest, quam gratiam à nullo duro corde respui; eumque qui non facit quod non novit, nondum à Deo doctum esse per gratiam: sed per literam & legem.

2. Augustinianas illas locutiones feres nusquam ab Augustino circumscribi & contrahi, contra au∣tem a Jansenio easdem phrases saepe ad sensum omnibus probatum expresse alligari, ut infra pro∣babitur. Rursus ab eodem haereticum sensum ab iisdem expresse removeri: unde sequi aiunt longe iniquius in Jansenium secundae propositionis in∣vidiam conjici, quam in ipsum Augustinum conji∣ceretur.

Lemma Praeambulum.

Atque ita quidem illi summovent eos qui ex istis locutionibus secundam propositionem eruunt. Sed ipsum sensum Jansenii validius adhuc damnato se∣cundae propositionis sensu segregant duobus argu∣mentis, praeter alia superius posita principia, hoc item lemmate subnixis.

Omnes superius allatae locutiones, in quibus contineri secundam propositionem putant, ut mul∣tum ambiguae sunt. Possunt enim ad illam re∣vocari doctrinam, toti Thomistarum Scholae pro∣batam: omnem gratiam tam efficacem quam suffi∣cientem, esse efficacem respectu proximi istius effectus ad quem ordinatur voluntate Dei absoluta.

Sic enim explicati possunt omnes superius allatae Jansenii locutiones: Gratia tollit omnem resisten∣tiam, nempe quae impedit proximum effectum, non quae remotum. Item nulla gratia effectu caret, nimirum proximo illo ad quem destinatur volun∣tate absoluta, non remoto ad quem excitat: Gra∣tia omnis agit & peragit effectum proximum, non remotum.

Gratia est convertibilis cum effectu; distinguo, proximo non remoto, sive eo propter quem datur voluntate absoluta, non eo ad quem natura sua tendit & refertur voluntate Dei antecedente.

Omnis gratia est efficax, nempe proximi effectus ad quem ordinatur voluntate absoluta, non ejus ad quem ex natura sua tendit.

Nulla datur gratia sufficiens, nisi sit efficax; di∣stinguo, sufficiens omnibus modis & ad agendum actu, sive Moliniane, verum est; sufficiens Tho∣mistice, cui semper dissentiatur, nisi adsit efficax, falsum.

Hinc claret omnes istas locutiones boni sensus capaces. Demus Molinistis etiam malum admit∣tere, quod jure negari posset, quia Augustinianas phrases, quales istae sunt, ad bonum sensum Ec∣clesiae consensus alligat: Sed demus tamen includi posse sub omnibus illis vocibus, & Catholicum sen∣sum Thomistarum, & haereticum damnatae propo∣sitionis, tamen concedant necesse est Jansenii ad∣versarii, nil in eis esse reprehendendum, si pateat ab ipso Orthodoxo tantum sensu intellectas; hoc vero duplici argumento conficiunt ipsius defenso∣res.

Argument. II.

Jansenius malum sensum qui in istas propositio∣nes cadere poterat, expresse removit, cum variis locis asseruerit, gratiae nonnumquam dissentiri: gratias quasdam inefficaces esse: gratias quasdam in solis desideriis inefficacibus haerere, & a concupi∣scentia superari. Loca in promptu sunt.

Primus locus.

Delectatio victrix (inquit tom; 3, lib. 8. c. 2.) quae Augustino est efficax adjutorium, relativa est. Tunc enim est victrix, quando alteram superat: quod si contingat alteram ardentiorem esse, in solis ineffi∣cacibus desideriis haerebit animus, nec efficaciter un∣quam volet quod volendum est. En gratiam, qua accepta in solis desideriis inefficacibus haeret ani∣mus.

Secundus locus.

Initio autem capitis 27, libri 2 de gratia Christi Salvatoris: Nec vero, inquit, moveat quenquam quod CONSTET multos divinitus mente col∣lustrari, imo vero & in ipsa voluntate motibus divi∣nae gratiae percelli, qui tamen ab ejus interna suasione & inclinatione dissentiunt, ut propterea falsum pu∣tet gratiam in eo cui datur, semper operari effectum ob quem datur.

Nota.

Locus iste ita manifestus Annato visus est, ut a∣liter elabi non potuerit, quam causando non hanc esse Jansenii doctrinam, sed potius objectionem ab ipso propositam quam refellat. Agnoscit igitur hanc doctrinam esse Catholicam, & secundae proposi∣tioni contrariam. Restat inquirendum an hic lo∣cus contineat Jansenii doctrinam. Hoc vero ita perspicuum est, ut mirum videri possit tam absur∣dam cogitationem cuiquam incidere potuisse. Cui∣vis enim inspicienti patet hoc afferri a Jansenio quasi Catholicum dogma cum sua sententia conci∣liandum, cui repugnare in speciem videbatur. Ex∣plicare enim toto hoc capite contendit quomodo utrumque verum sit, & a gratia saepe dissentiri, & tamen illam semper eum habere effectum ad quem datur: velut si quis ita adversus Calvinistas dispu∣taret: Nec vero moveat quenquam quod con∣stet Christum in coelo nunc esse, nec inde exitu∣rum ante supremum judicium, ut propterea fal∣sum putet eum in Eucharistia esse. His verbis uti∣que non negaret Christum in coelo esse, sed nega∣ret ex eo sequi ipsum in Eucharistia non esse.

Talem esse Jansenii mentem & per se patet, & ex sequentibus verbis omnino constat. Quemad∣modum, inquit, inundatio divinae gratiae totam ho∣minis voluntatem secum instar impetuosi cujusdam torrentis rapit, sic ut omnia humani cordis retinacu∣la, quibus terrenis rebus irretitur, velut violenta

quadam tempestate dirumpat; ita lenis ille velut au∣rae tenuis afflatus, complacentiam quandam volun∣tatis tenuissimam, rei tam pulchrae, quae simul obji∣citur contemplanda, contemperatam suaviter impe∣trat, & celerrime quasi furtim post se rapit.

Non potuit gratiam sufficientem Thomistarum clarius & significantius exprimere. Hanc enim illi in istis velleitatibus, excitationibus, complacentiis sitam docent. Nec refert quod negat Jansenius istam gratiam sufficere. Semper enim hoc ver∣bum, ut ipsemet monet initio libri 3, pro eo u∣surpat; quod sine alio auxilio sufficit ad actu & ef∣fective agendum, nec gratiam efficacem requirit. Ita cum ait, Haec gratia nullo modo sufficit ut ho∣mo Dei mandatum operetur, idem est ac si dicat, cum hac gratia nunquam hominem Dei mandatum o∣perari sine uberiori auxilio; cum dicit, Non enim quaevis gratia ad quosvis effectus inserendos sufficit, idem est ac si dicat, non quamvis gratiam ad quem∣vis effectum reipsa actu & sine uberiore auxilio in∣serendum satis esse. Quae phrasis tametsi ex usu communi & ex Augustino petita, & a Jansenio multis in locis explicata, praecipue tamen Sholasti∣cos induxit, ut ab eo omnem gratiam sufficientem rejici putarent.

Postremo si quis inefficacis gratiae verbum ex Jansenii ore velit audire, habes illud lib. 4, cap. 10; Gratia, inquit; nunquam est sufficiens (Mo∣liniano scilicet sensu' ut saepe monuimus) sed vel efficax vel inefficax. Satin hoc est? Addit Janse∣nius: Ex inefficaci gratia operationem sequi non posse: id est, ex perpetuo ejus loquendi more, su∣perius a nobis in secunda Disquisitione stabilito, fieri non potest ut ex auxilio inefficaci solo sequa∣tur operatio; quod de sufficiente sua gratia mil∣lies Thomistae testantur. Cum igitur, ut patet, erroneum illum sensum Jansenius excluserit, se∣quitur ex * 4.2 quarto principio, ambiguas ejus locutiones non posse ad illum detorqueri, sed or∣thodoxo potius sensu accipiendas. Quod erat pro∣bandum.

Argumentum III.

Idem Jansenius easdem locutiones aperte ad bo∣num & Catholicum sensum alligavit, additis restri∣ctionibus Thomisticis.

1. Fatetur non omnem gratiam plenum & inte∣grum effectum obtinere; sed tantum aliquem. Nul∣la, inquit, Christi gratia effectu suo caret. En pro∣positionem generalem: Sed omnis efficit ut volun∣tas velit & aliquid operetur. En restrictionem.

Nomine autem voluntatis illius quam semper operatur gratia, non est intelligenda plena volun∣tas, sed nonnunquam sola velleitas & desideri∣um inefficax. Si contingat, inquit, cupiditatem ardentiorem esse, in solis desideriis inefsicacibus haerebit animus. Addit Jansenius, effectum illum quem semper efficit gratia, esse illum ob quem da∣tur. Gratia, inquit, in eo cui datur, semper opera∣tur effectum ob quem datur.

Jam vero per voces illas, ob quem datur, ma∣nifeste intelligit Jansenius eum effectum ad quem destinatur voluntate Dei absoluta. 1. Quia cum voluntas Dei nominatur, nisi quid obstet, intelli∣genda est absoluta, non antecedens, quae nonnisi improprie dicitur voluntas, cum sit tantum vellei∣tas, ut ait Sanctus Thomas. 2. Quia gratiae dan∣tur voluntate absoluta, non antecedente, ut ait Jansenius lib. 3 de gratia Christi cap. 20. Hinc patet sententiam Jansenii his verbis concludi posse: Gratia semper aliquem effectum operatur, eum nempe ad quem ordinatur Dei voluntate absoluta.

Ergo debent eo sensu accipi omnes superius al∣latae ambiguae locutiones, ex * 4.3 quinto princi∣pio articuli primi. Sed hic sensus est Catholicus, quia Thomistis omnibus communis, ut supra con∣stituimus. Ergo sensus Jansenii in omnibus illis lo∣cis est Catholicus. Quod erat demonstrandum.

Corollarium.

Ex his omnibus constat, inquiunt, unam ean∣demque esse sententiam Jansenii & Thomistarum circa gratiam tum efficacem, tum inefficacem, seu sufficientem.

Utrique admittunt gratiae efficaci proprie dictae semper consentiri; utrique asserunt ex gratia inef∣ficaci nunquam operationem sequi.

Utrique asserunt tam gratiam efficacem quam in efficacem, esse efficacem respectu ejus effectus quem vult Deus.

Utrique gratiam inefficacem in imperfectis acti∣bus positam docent.

Hoc tantum inter se differunt, quod cum duo in gratia inefficaci consideranda sint, unum quod sit efficax respectu ejus effectus ad quem ordinatur voluntate absoluta; alterum quod sit Thomistice sufficiens, & det posse a gratia efficaci applican∣dum & determinandum respectu alterius effectus ad quem excitat: frequentius illam Jansenius con∣siderat, quatenus resertur ad illum effectum re∣spectu cujus efficax dicitur. Contra Thomistae frequentius eam spectant quatenus refertur ad il∣lum effectum respectu cujus dicitur sufficiens vel inefficax.

Rursus Jansenius inefficacem gratiam vix un∣quam appellat sufficientem, non quod eam neget sufficere notione Thomistica; sed quia semper hoc verbum usurpat Moliniana & vulgari ratione apud omnes Patres usitata, & praecipue in Schola sua Lovaniensi recepta, ubi id demum sufficere dicitur, quod complectitur omnia ad agendum necessaria. Sic enim illi in justificatione Censurae ann. 1586. cap. 13. Gratia ad conversionem sufficiens ipsa convertit; quae vero non convertit, non sufficit. Hac notione recte Jansenius gratias inefficaces sufficere negavit, quamvis id nunquam Thomistarum no∣tione negasset, ut testatur initio libri 3 de grat. Christi cap. 1. At vero Thomistae ad vitanda, cre∣do, Molinistarum convitia, crebro gratias ineffi∣caces sufficientes dicunt.

3. Thomistae frequentissime cum gratia ineffi∣caci hominem posse asserunt, in actu primo scilicet, & in sensu diviso.

Contra Jansenius aliquando quidem dicit homi∣nem cum illa posse. Nam de illa voluntate inchoa∣ta loquens tom. 3, lib. 8, cap. 20. Velle, inquit, dat posse; & fortiter velle, fortiter posse. Frequen∣tius

tamen hoc negat: quae verbi, non rei discre∣pantia est. Affirmat enim posse, cum hoc verbum usurpat pro potentio actus primi. Negat posse, cum accipit pro ea potentia cui nihil deest ad a∣gendum actu necessarium.

Quaeres, an concedi possit ex Jansenii princi∣piis gratiam inefficacem dare posse proximum & completum, itidem ut quidam Thomistae de gra∣tia sufficiente docent? Distinctione hic opus est, quam multoties attulimus. Si posse proximum ac∣cipis pro eo cui nihil deest necessarium ad agen∣dum, ne quidem impulsio & applicatio ad agen∣dum: sic non dat posse proximum gratia ineffi∣cax, nec apud Jansenium, nec apud Thomistas: at si accipis pro eo quod continet virtutem inte∣gram, applicandam tamen auxilio efficaci; sic ni∣hil vetat quominus illaesa Jansenii doctrina, ••imo accurate vestigiis ejus insistendo, gratia illa inef∣ficax posse completum largiri dicatur. Docet enim ille gratiam efficacem largiri tantum actum secun∣dum; docet largiri tantum posse completissimum, quod complectitur omnia ad agendum necessaria; docet largiri posse cum effectu; docet ab Augusti∣no gratiam Thomistarum facile admissum iri.

Diluitur Annatinum sophismae.

Ex his facile patet quo pacto retundendum sit Annati argumentum, quo Jansenium a Thomi∣stis voluit segregare. Gratia, inquit, sufficiens a∣pud Thomistas caret eo effectu ad quem dat posse proximum.

At nunquam gratia Jansenio caret eo effectu, ad quem dat posse proximum.

Ergo discrepat a Thomistis Jansenius.

Fallacia enim laborat minor propositio, quae ex∣posito duplici hujus vocis, posse, sensu detegitur. Nunquam caret gratia eo effectu ad quem dat posse proximum, quod nihil aliud requirat ad agendum; verum est ex Thomistis & Jansenio: nunquam ca∣ret eo effectu ad quem dat posse proximum actus primi, & semper ab actu divisum; plane falsum est ex utrisque.

Sed ad istas argutias & similes alias semel & uno verbo incidendas, in promptu habendum est quod superius secunda Disquisitione & tertia annotavi; potentias illas non agentes in quo voluerint gradu adversariis esse concedendas, dummodo nunquam sine uberiori auxilio in actum prodeant. Nec minus illud ex Jansenio concedi potest, gratiam nonnunquam carere eo effectu ad quem destinatur voluntate Dei antecedente. Cum enim ea volun∣tas semper feratur in bonum absolute spectatum, consentire autem gratiae habeat rationem boni, utique semper illa voluntate Deus velle censen∣dus est homines suae gratiae non resistere, sed illi plene consentire: improbat enim homines gratiae suae resistentes, velletque illos ad se converti, quod quidem si non praestant, in ipsis causa est, non in Deo. Prorsus autem sicut Thomistae docent, e∣tiamsi gratiae efficaci nunquam dissentiatur, dissen∣tiendi tamen potentiam in voluntate manere: sic instructa infirmioribus illis gratiis voluntas, etsi nunquam iis plene consentiat, tamen vere consen∣tire potest, nec defectu physicae potestatis iis non consentit, sed quia mavult alii objecto; quo ma∣gis delectatur consentire. Ille tamen status ani∣mae oreaturam magis quam Deum amantis recte propterea vocatur infirmitas, imbecillitas, & im∣potentia, quia nunquam contingit ut in eo statu sine ampliori auxilio recte agat, & quia hic ipse status animae voluntarie malo consentientis, & ideo bonum respuentis, magna est infirmitas & impo∣tentia respectu boni, non quidem antecedens, sed consequens liberum consensum voluntatis malo amplius delectanti.

Notes

• a 1.1

  VI. PRINCIP. Nullus locus Jansenii reprehendi potest, nisi vel propter verba, vel propter sententiam vocibus subjectam.
• * 4.1

  III. PRINCIP. Ex sola Augustini locutione nemo argui potest ullum haereticum dogma docuisse.
• * 4.2

  IV. PRINC. Scriptoris Catholici ambiguam locutio∣nem orthodoxi sensus & erronei capacem, erroneo interpretari nefas est, si erroneus ille sensus expresse sit amotus.
• * 4.3

  V. PRINC. Ambigua locutio bono sensu interpre∣tanda est, si ab ipso Scriptore ad bonum sensum alligata sit.