The journal of Monsr. de Saint Amour doctor of Sorbonne,: containing a full account of all the transactions both in France and at Rome, concerning the five famous propositions controverted between the Jansenists and the Molinists, from the beginning of that affair till the Popes decision. / Faithfully rendred out of French. ; A like display of the Romish state, court, interests, policies, &c. and the mighty influences of the Jesuites in that church, and many other Christian states, being not hitherto extant.

PAƲLI IRENAEI DISQVISITIO SEXTA; SIVE VERA METHODƲS DISQUIRENDI An quinque propositiones damnatae sunt in Jan∣senio.

PRAEFATIO.

QUaestionem per se levissimam, utrum pro∣positiones sint in Jansenio, necne, cele∣berimam hoc tempore fecit altercantium utrinque Theologorum tanta contentio. Hanc etsi utilius fuisset vel ab initio non moveri, vel com∣motam statim extingui: tamen illa in praesens prop∣terea jam omitti non potest, quia ex ipsa crimen haereseos, aut saltem inobedientiae, multis caetero∣quin probatissimis viris, conflatur. Atque illud quidem crimen sic quinque Disquisitionibus depuli, ut confidam fore, tum ut mihi assentiantur aequi, tum ut saltem taccant vel iniqui, ac mihi causam si∣lentio tradant. Superest nuda & ab omni dogma∣te avulsa facti quaestio, de qua non nisi primam propositionem attigi, utinam etiam non attingere licuisset. Sed quoniam litem ut cum maxime fer∣vere perspicio, & tamen ea ratione a quibusdam tractari, ut finis contentionis nullus sit, visum est saltem brevem & certam methodum tradere, qua in alterutram partem expediti & ad exitum perduci queat. Omnino enim ejusmodi sunt facti quaesti∣ones, ut de iis diu nisi vitio disputantium contendi non possit,

Verum in tradenda certa illa methodo invenien∣darum, si modo sint in Jansenio, propositionum, necesse fuit, falsas & fallaces methodos refellere; quarum omnium quoniam in Morelliano libello nu∣per edito exempla reperi, ea non aliunde quaesivi∣mus. Itaque tam crebro bonum hunc Doctorem castigabimus, ut haec Disquisitio, libelli ab eo nuper conscripti confutatio haberi possit; tantum convi∣tiis ejus nihil reponemus, saniorem ipsi mentem tare contenti.

ARTICULUS I.

Regulae generales verae methodi; fallacis notae. Principia per se nota vel ab utraque parte con∣cessa.

IN omni disputatione primum videre est quid u∣trinque concedatur. Deinde quid primum Reo ab Actore objiciatur, quod Rhetores intentionem vocant. Tum qua ratione praecipuam illam accu∣sationem depellat Reus, quod appellant depulsionem. Ex hoc vero intentionis depulsionisque conflictu, status exurgit, qui primam clare & enucleate consti∣tuendus, & resecatis omnibus istis capitibus de quibus non certatur, quam accuratissime definiendus. Objicit Miloni Appius; Clodium occidisti. Intentio est. Respondet pro Milone Cicero: Occidi; sed recte, quia insidiatorem. Depulsio est. Hinc duae nascuntur quaestiones, quibus continetur status: An liceat oc∣cidere insidiatorem? An Clodius insidiator? Illa juris, haec facti.

Hoc posito, jam facile a fallaci dignoscitur vera & certa methodus. Illa, unica tantum est, quae illud de quo quaeritur certis argumentis conficit, & quae ex adverso opponuntur firmis probationibus re∣pellit.

Falsa autem; non una, sed duplex. Nam vel il∣lud probat de quo non quaeritur; ut si non aliud tota oratione probasset Appius, nisi Clodium a Milone occisum: vel de quo quaeritur fluxis & vanis argu∣mentis adstruit.

Constituta methodo, ne disputatio fluctuet, certa & utrinque concessa principia figi necesse est. Ejus∣modi sunt quae sequuntur, de quibus tam Molinistae quam Jansenii defensores facile convenient.

I.

Cum Augustino, Patribus, & antiquis Scholasti∣cis, ut sentire nefas non est, ita nec loqui.

II.

Augustini & Patrum, necnon S. Thomae & anti∣quorum Scholasticorum locutiones, sensum habent a damnato propositionum sensu diversum.

III.

Ex sola locutioni Augustini vel antiquorum Scho∣lasticorum non potest argui quisquam vel ab Augu∣stino, vel ab antiquis Scholasticis dissentire, vel ul∣lum haereticum dogma docuisse.

IV.

Scriptoris Catholici ambiguam locutionem, or∣thodoxi sensus & erronei capacem, erroneo inter∣pretari nefas est, si erroneus ille sensus expresse sit amotus.

V.

Ambigua locutio bono sensu interpretanda est, si ab ipso scriptore ad bonum sensum alligata sit: ut enim eg••egie Dionysius Carth. de sim. lib. 2. art. 8. Cum verba alicujus Doctoris in uno loco inducta pote∣runt sic & sic exponi, trahi, intelligi; videndum est ad quem intellectum ipsemet Doctor hujusmodi verba sua alibi redigat & coarctet.

VI.

Nullus locus Jansenii reprehendi potest, nisi vel propter verba, vel propter sententiam vocibus subjectam.

VII.

Damnatus in propositionibus sensus ante exor∣tas propositiones scholis Catholicis ignotus, ut in narratione sua testantur Episcopi.

VIII.

His principiis aliud addi potest, de quo jam dixi∣mus in secunda Disquisitione, nimirum, non mutari propositionis sensum, cum definitiones vocum pro ipsis vocibus subjiciuntur.

ARTICULUS. II.

Methodus imveniendae in Jansenio primae propo∣positionis.

QUia jam istam propositionem accurate secunda Disquisitione excussimus, unum nobis hoc loco praestandum, ut tum impugnatoribus, tum defenso∣ribus Jansenii, ineundam sibi ad causam obtinendam methodum demonstremus.

Ʋtrinque concessum.

Convenit orthodoxam, & nullo modo Pontifi∣cia Constitutione violatam Thomistarum doctrinam, qui docent, Justis quibusdam gratiam sufficientem habentibus, sed ei renitentibus, non adesse grati∣am efficacem, sine qua tamen non habent omnia ad agendum necessaria, sive non possunt implere prae∣cepta ejusmodi potestate, cui nihil defit ad agen∣dum necessarium.

Intentio Molinistarum.

Tradit primam propositionem disertis verbis Jansenius tom. 3. lib. 3. cap. 13: Aliqua Dei prae∣cepta. &c.

Depulsio Augustinianorum.

Verba primae propositionis damnatae habet Janse∣senius loco citato, sed sensum illius damnatum non habet: quia locus Jansenianus ex circumjectis & annexis ad eum sensum alligatur, qui nil contineat praeter vulgarem Thomistarum doctrinam, toti Ecclesiae, praecipue vero summo Pontifici proba∣tam, istam nempe: Quibusdam justis gratiam suf∣ficientem Thomistico sensu habentibus, sed ei reni∣tentibus, praecepta non sunt ita possibilia, ut ea sine alio auxilio implere actu & effective possint, & de∣est illis gratia efficax, sine qua non habentur omnia necessaria ad implendum praeceptum.

Cum certum sit hunc sensum esse orthodoxum; hinc exurgit

Unica quaestio.

Utrum hic sit verus Jansenii sensus, an alia huic loco sententia ab ipso subjecta sit?

Vera methodus Augustinianis ineunda.

Postulat ut ipsi hunc & non alium esse sensum Jansenii comprobent; quod nos, ni fallor, geome∣trica demonstratione conclusimus Disquisitione se∣cunda. Contra

Vera methodus Molinistis ineunda.

Postulat ut p••obent non hunc, sed alium quen∣dam erroneum sensum his vocibus a Jansenio sub∣jectum. Id nisi faciant, nihil agunt, nec quicquam omnino promovebunt.

Exigitur Morellius ad istam methodam.

Iam videamus quid egerit Morellius, & quomo∣do primam propositionem in Jansenio esse proba∣verit. Verba, inquit, illius in Iansenio reperiun∣tur. Quid tum? Quis unquam hoc negavit? Quis non ultro concessit? De sensu solum quaestio est. Quae∣ritur an damnatus a Pontifice sensus (quem certum est ex 7. Principio * 1.1 a Thomistarum doctrina alie∣num

esse) in Jansenio sit? De hoc quid dicis, bone Morelli? Nihil. Quorsum ergo abit dispu∣tatio tua? in sumum. Quid meretut? R••sum. Quis credetet hominem qui se Magnatibus venditat qua∣si doctum, & istius praesertim controversiae peritum qui adversarios singulis versibus probris & convi∣tiis onerat, tantae incuriae esse, ••ut cardinem diffi∣cultatis prorsus ignorat, & magno conatu quasi re∣conditum aliquod mysterium afferat, quod centies ipsi, ne postulanti quidem, concessum sit: ip∣sum vero controversiae caput ne verbo quidem at∣tingat?

ARTICULUS III.

Methodus inveniendae in Jansenio secundae propositionis.

REsecanda primum & a disputatione amovenda quae inter utrosque litigantes constant.

1. Verba ipsa secundae propositionis non sunt in Iansenio.

2 Orthodoxa est Thomistarum sententia qui docent efficaci gratiae nunquam resisti; sufficienti, cum sola est, semper resisti in eo effectu ad quem excitat. Hanc ipsam tamen gratiam quam suffici∣entem vocant, esse secundum quid efficacem, & nunquam carere eo effectu ad quem divina volunta∣te ordinatur. Sic enim omnes Thomistae, e qui∣bus Alvarez disp. 80. Omne auxilium, inquit, sufficiens comparatione unius actus, semper est ef∣ficax respectu alterius, ad quem efficiendum decreto absoluto divinae voluntatis ordinatur: V. g. auxili∣um sufficiens ad actum fidei producit efficaciter pias cogitationes & notitias credendorum, & pia desideria habendi fidem. Et Silvius in 2. 2. q. 111. art. 3. Revera omnis gratia est efficax alicujus effectus ad quem proxime ordinatur, & quem Deus absoluta voluntate intendit.

His positis, videndum quid afferant Iansenii im∣pugnatores, quid reponant defensores, ut ex illo∣rum intentione & illorum depulsione constituatur quae∣stio.

Intentio Morellii & Molinistarum.

Docet, inquit, Iansenius variis locis omnem gratiam esse efficacem, gratiam aegrae voluntatis non relinqui in libero arbitrio, sed invictissime facere ut velit bonum; tollere omnem resistentiam; oppo∣sitos obices voluntatis perrumpere; hominem Deo operanti per gratiam non posse resistere; nullam gratiam effectu carere; gratiam & effectum recipro∣cari; hoc ipso quo effectu homo destituitur, sequi nullam ei gratiam esse collatam.

Depulsio Jansenii defensorum.

Reponunt Iansenii defensores haec loca repre∣hendi non posse, nec propter verba, quia tota Augustinianis locutionibus constant, etiam apud Scholasticos usitatis; nec propter sententiam; quia talis est, ut etiam Iesuitis eam probari faltem ut or∣thodoxam necesse sit: nempe: Quamvis sint gra∣tiae quaedam inefficaces, & quibus vere resistitur; tamen omnem gratiam eo sensu efficacem dici posse quia nulla caret eo effectu ad quem absoluta Dei vo∣luntate ordinatur.

Hinc colligunt ex a 1.2 sexto principio articuli pri∣mi nihil in iis esse reprehendendum, prorsusque secundae propositionis nec verba nec sensum in Iansenio contineri. Recta quidem ad metam ista tendunt, & nisi obstent Molinistae, etiam perve∣nient.

Quaestiones duae.

Duplex inde quaestio tantum exurgit.

Alia minus praecipua: An ista loca Augustinianis vel apud Theologos usitatis locutionibus constent.

Alia capitalis: An sensum in Iansenio contineant toti probatum Ecclesiae, saltem ut orthodoxum.

Methodus ineunda Molinistis.

Prorsus alterutrum conficiendum est Molinistis; vel voces illas non esse Augustinianas, nec ullis The∣ologis Catholicis probatas: quod si effecerint, Ian∣sen••um tantum temeritatis & incuriae coarguerint: vel non habere in Iansenio sensum illum quem ipsi tribuunt ejus defensores, sed alium quo nulli pror∣sus gratiae ullo modo resisti statuatur: quod si prae∣sterint, etiam haereseos reum tenebunt Ianseni∣um.

Expenditur ex illa methodo Morellius.

Quid ibi Morellius; quo pacto utramque quaesti∣onem tractat? Quo pacto probat ex Iansenio nul∣lam esse gratia inefficacem; non resisti gratiae in eo effectu ad quem disponit, ad quem excitat, ad quem allicit, ad quem dat posse quod nunquam in actum exit sine gratia uberiore, eo modo quo Thomistae docent. Audiamus quid afferat. Tacet, obmutescit, quaestionem ne cernit quidem. O praeclarum patronum! O dignum Pontificiae Con∣stitutionis vindicem!

Methodus Augustinianis ineunda.

Nunc lustremus an melius in causa sua stent Ian∣senii defensores, quibus hoc efficiendum est:

• 1. Loca Iansenii quae arguuntur, Augustini aut aliorum Patrum gratiae defensorum locutionibus constare, aut certe apud Theologos usitatis.
• 2. Nullo modo sensum damnatum secundae pro∣positionis continere.
• 3. Eo sensu accipi debere qui toti Ecclesiae pro∣betur.

Objecta a Molinistis Jansenii loca cum Augu∣stini & Prosperi locis comparantur.

Ad primum obtinendum solis se oculis advocatis egere dicunt Iansenii defensores; adeoque objecta Iansenii loca cum aliis Augustini aut aliorum Pa∣trum locis e regione ita componunt.

JANSENIUS tom. 3. lib. 2. cap. 4. Gratiae sanae voluntatis in primi hominis libero relinquebatur arbitrio, ut eam si vellet desere∣ret, aut si vellet utere∣tur: gratio vero lapsae ae∣grotaeque voluntatis nul∣lo modo in hominis re∣linquitur arbitrio, ut eam deserat aut arripiat si voluerit; sed ipsa est potius illa postrema gra∣tia, quae invictissime fa∣cit ut velit, & a volunta∣te non deseratur.

AƲGƲSTINƲS de corr. & gr. cap. 11. Nec illa gratia sani ho∣minis parva erat, qua de∣monstrata est etiam po∣tentia liberi arbitrii, quo∣niam sic adjuvabatur ut sine hoc adjutorio in bo∣no non maneret, sed hoc adjutorium si vellet desereret: haec autem tanto major est, ut pa∣rum sit homini per illam reparare perditam liber∣tatem; parum sit denique non posse sine illa vel apprehendere bonum, vel permanere in bono, nisi etiam efficiatur ut velit. Prima gratia est qua fit ut habeat homo justitiam si velit; Secunda plus potest, qua etiam fit ut velit. Si in tanta infir∣mitate vitae hujus ipsis Relinqueretur voluntas sua, nec Deus in eis ope∣raretur ut vellent, inter tot & tantas tentationes voluntas ipsa succumbe∣ret. Subventum est infir∣mitati voluntatis huma∣nae, ut divina gratia insu∣perabiliter & indeclina∣biliter ageretur.

Notae quaedam.

NOTA. I. Insuperabilem, indeclinabilem illam gratiam quae dat velle, quae non relinquit homini vo∣luntatem suam, sed facit velle: quae non est similis gratiae Adamicae, quam ipse deserebat cum vellet, ita necessariam ab Augustino statui, ut sine ea di∣cat non posse hominem lapsum vel apprehendere bo∣num, vel permanere in bono.

NOTA. II. gratiam quae relinquitur libero arbi∣trio, quam deserit homo cum vult, nihil aliud esse Augustino & Jansen••o quam gratiam versatilem & Molinianam. Semper enim eam opponit Augusti∣nus efficaci quae facit velle; sed hoc late infra pro∣babitur.

NOTA. III. Non id nunc agi, utrum Janseni∣us cum Augustino sentiat, sed utrum cum ••ugusti∣no loquatur; quod certe qui haec loca inspexerit, negare nemo potest. Fieri tamen posse non diffi∣temur, ut alienum ab Augustino sensum in his voci∣bus inc••userit. Sed hoc factum probare debent Mo∣linistae. Non factum vero probant Jansenii defen∣sores, ut infra ostendetur.

JANSENIƲS tom. 3. lib. 2. cap. 14. Tota doctrinae Augusti∣stini moles eo collimat, ut Christiani credant, & qui possunt intelligant, non liberum arbitrium esse quod reddat auxilium efficax, vel inefficax, & quod sit causa cur hic & nunc Deusinfluat in opus, quod possit gratiae effici∣entiam seu influxum in opus impedire, quod li∣bertas illius causa sit, ut actus singuli hic & nunc fiant. Et in margine, Moli∣nam, Lessium, Sua∣rem, adscribit, quorum sunt verba quae distinctis hic characteribus excusa sunt.

S. PROSPER carm. de Ingratis. At vero omnipotens ho∣minem cum gratia sal∣vat. Ipsa suum consummat o∣pus cui tempus agendi Semper adest, quae gesta velit, non moribus illi Fit mora, nec causis an∣ceps suspenditur ullis, Nec quod sola potest, cura officioque mini∣stri. Exequitur, famulisque vicem committit a∣gendi. AƲGƲSTINƲS de gr. & lib. arb. c. 16. Certum est nos velle cum volumus; sed ille fa∣cit ut velimus bonum. Certum est nos facere cum facimus; sed ille fa∣cit ut faciamus, praeben∣do vires efficacissimas voluntati. Ibidem. Ut in Deum credamus & pie vivimus, non vo∣lentis neque currentis, sed miserentis est Dei: non quia velle non debe∣mus & currere, sed quia in nobis & velle opera∣tur & currere.

Nota.

Morellium adhuc ut potui tuli, sed hic prorfus ferri potest, quem non puduit Lessi & Molinae loca, distinctis apud Jansenium characteribus expressa, solam gratiae versatilis doctrinam complexa, quasi fidem Catholicam a summo Pontifice consecratam proferre, & in hoc Jansenium erroris arguere, quod Molinae doctrinam dicat ab Augustino im∣probari. Nec est quod causetur commune esse Thomistis ac Molinistas dogma: Posse liberium arbitrium gratiae influxum impedire. Alio enim longe sensu a Molinistis asseritur, alio a Thomi∣stis. Isti duplex genus gratiae admittunt, unum cui nunquam resistitur, aliud cui semper resistitur in secundario effectu, id est, plena conversione, quam ista gratia nunquam operatur sine uberiore auxilio. Hoc nunquam negavit Jansenius, imo multis locis admisit. At vero Molinistae uniusmodi gratiam admittunt, quae cum possit actu & effecti∣ve sortiri effectum, nunc a libero arbitrio impe∣ditur, nunc non impeditur. Itaque a libero arbi∣trio pendere volunt quod gratia nunc sit efficax, nunc inefficax. Hoc negat Jansenius, hoc ab Augustino improbati dicit; hoc tota olim Congre∣gatio de Auxiliis in Molina damnavit his verbis: Hac propositio & doctrina Patris Molinae, quatonus docet efficaciam auxilii divini pendere ab effectu libe∣ri arbitrii humani, non autem ab ipso auxilio, prout a Deo venit, & ex modo motionis divinae, videtur tradita a Semipelagianis; ass••ritur autema Molina contra expressam sententiam sancti Augustini lib. de corr & grat. Hoc negant omnes pene Romani Theologi, quibus ut blandirentur qui Romae quin∣que propositiones impugnarunt, & ne gratiam

versatilem & Molinianam adstruere viderentur, multis locis providerunt in schedulis Consultoribus oblatis; & nominatim in hac propositione, de qua sic loquuntur.

Non agitur de gratia sufficiente versatili statuen∣da, quae modo effectum suum habeat, modo non habeat; sed tantum in genere, utrum verum sit in statu na∣turae lapsae nullam dari gratiam quae vere suffici∣ens sit.

JANSENIUS tom. 3. lib. 2. cap. 24. Gratia tollit omnem voluntatis resistentiam.	AƲGƲSTINƲS de praed. SS. cap. 8. Haec gratia quae occulte humanis cordibus divina largitate tribuitur, a nul∣lo duro corde respuitur; quia ideo tribuitur, ut cordis duritia primitus auferatur. Lib. ab Simpl. q. 2. Nescio quomodo di∣catur frustra Deum mise∣reri, nisi nos velimus. Si enim Deus miseretur, ergo jam volumus: ad eandem quippe miseri∣cordiam pertinet ut veli∣mus.
JANSENIƲS tom. 3. lib. 2. cap. 24. Gratiam Dei ita victri∣cem statuit Augustinus, ut non raro dicat homi∣nem operanti Deo per gratiam non posse resi∣stere, sed e contrario Deum non quicquid vo∣luntatem facturam prae∣videt, sive absolute, sive conditionate, sed quic∣quid omnino voluerit in voluntate operari, quam ipse magis habeat in sua omnipotentissima pote∣state, quam ipsa voluntas. Quod probat illis locis quae hic è regione posita sunt.	AƲGƲSTINƲS do cor. & grat. c. 14. Deo volenti salvum fa∣cere, nullum hominis re∣sistit arbitrium. Sic enim velle & nolle in volentis aut nolentis est potesta∣te, ut divinam volunta∣tem non impediat, nec superet potestatem. De his enim qui faciunt quae non vult, facit ipse quae vult. Non est itaque du∣bitandum voluntati Dei qui in caelo & in terra omnia quaecunque voluit fecit, & qui etiam illa quae futura sunt fecit, huma∣nas voluntates non posse resistere, quominus faciat ipse quod vult.
JANSENIƲS tom. 3. lib. 2. cap. 25. Nulla prorsus effectu caret, sed eum in omni∣bus in quibus datur, in∣fallibiliter operatur.	AƲGƲST. serm. 44. de verbis Domini. Agis si ageris, & bene agis si a bono ageris.
Ibid. Gratiam tanquam cau∣sam & operationem vo∣luntatis bonam velut ef∣fectum esse, ut Philoso∣phi loquuntur, converti∣biles & a se mutuo inse∣parabiles.	Lib. ad Simpl. q. 2. Nescio quomodo dica∣tur frustra Deum misere∣ri nisi nos velimus. Si enim Deus miseretur, jam volumus.
Ibid. Hoc ipso quo effectu bono destituitur, nullam ei gratiam collatam esse.	De praed. SS. c. 8. Si omnis qui audivita Patre & didicit venit, om∣nis qui non venit non au∣divit a Patre nec didicit. Absit ut quisquam non veniat, qui a Patre audi∣vit & didicit. Ibid. Qui credunt Praedica∣tore forinsecus insonan∣te, intus a Patte audiunt atque discunt. Qui autem non credunt, foris audi∣unt, intus autem non au∣diunt, neque discunt. Lib. de gr. Chr. c. 13: Qui novit quod fieri debeat & non facit, non∣dum a Deo didicit secun∣dum gratiam, sed secund∣dum legem; non secun∣dum Spiritum, sed se∣cundum literam. Ibid. Quando Deus docet, non per legis literam, sed per Spiritus gratiam, ita docet, ut quod quisque didicerit, non tantum cognoscendo videat, sed etiam volendo appetat, agendoque perficiat. Lib. 2. operis ult: in Julianum. Cum verbis Doctor plantat & rigat, possumus dicere, forte credit audi∣tor; cum vero Deus dat incrementum, sine dubio credit & proficit.
JANSENIƲS tom. 3. lib. 2. cap. 32. Quae agit & peragit ef∣fectum.	S. Prosper. Ipsa suum consummat opus.

Ex his omnibus conficiunt Jansenii defensores, nihil in ipsis Jansenii locutionibus esse reprehen∣dendum, omnesque bono sensu accipi posse, eo scilicet quo ab Augustino acceptae sunt: inde ejus∣modi argumentum concinnant.

Argument I.

Omnes Jansenii locutiones quae circa secundam propositionem proferuntur, ex Augustino desum∣ptae, vel manifeste Augustinianis aequivalentes sunt, tantumque aliquanto molliores, ut patet ex ipsa inspectione.

Sed ex Augustinianis locutionibus nemo argui

potest secundam propositionem tradidisse, per * 4.1 tertium principium articuli primi. Ergo ex istis locutionibus argui non potest Jansenius tanquam secundae propositionis auctor: quod erat proban∣dum.

Geminae notae in hoc argumentum.

Hoc argumentum duabus notis suffulciunt: pri∣ma est, Augustini locutiones esse Jansenianis per se duriores. Nihil enim durius, si Molinistas au∣diamus, in hac materia dici potest, quam gratiam à nullo duro corde respui; eumque qui non facit quod non novit, nondum à Deo doctum esse per gratiam: sed per literam & legem.

2. Augustinianas illas locutiones feres nusquam ab Augustino circumscribi & contrahi, contra au∣tem a Jansenio easdem phrases saepe ad sensum omnibus probatum expresse alligari, ut infra pro∣babitur. Rursus ab eodem haereticum sensum ab iisdem expresse removeri: unde sequi aiunt longe iniquius in Jansenium secundae propositionis in∣vidiam conjici, quam in ipsum Augustinum conji∣ceretur.

Lemma Praeambulum.

Atque ita quidem illi summovent eos qui ex istis locutionibus secundam propositionem eruunt. Sed ipsum sensum Jansenii validius adhuc damnato se∣cundae propositionis sensu segregant duobus argu∣mentis, praeter alia superius posita principia, hoc item lemmate subnixis.

Omnes superius allatae locutiones, in quibus contineri secundam propositionem putant, ut mul∣tum ambiguae sunt. Possunt enim ad illam re∣vocari doctrinam, toti Thomistarum Scholae pro∣batam: omnem gratiam tam efficacem quam suffi∣cientem, esse efficacem respectu proximi istius effectus ad quem ordinatur voluntate Dei absoluta.

Sic enim explicati possunt omnes superius allatae Jansenii locutiones: Gratia tollit omnem resisten∣tiam, nempe quae impedit proximum effectum, non quae remotum. Item nulla gratia effectu caret, nimirum proximo illo ad quem destinatur volun∣tate absoluta, non remoto ad quem excitat: Gra∣tia omnis agit & peragit effectum proximum, non remotum.

Gratia est convertibilis cum effectu; distinguo, proximo non remoto, sive eo propter quem datur voluntate absoluta, non eo ad quem natura sua tendit & refertur voluntate Dei antecedente.

Omnis gratia est efficax, nempe proximi effectus ad quem ordinatur voluntate absoluta, non ejus ad quem ex natura sua tendit.

Nulla datur gratia sufficiens, nisi sit efficax; di∣stinguo, sufficiens omnibus modis & ad agendum actu, sive Moliniane, verum est; sufficiens Tho∣mistice, cui semper dissentiatur, nisi adsit efficax, falsum.

Hinc claret omnes istas locutiones boni sensus capaces. Demus Molinistis etiam malum admit∣tere, quod jure negari posset, quia Augustinianas phrases, quales istae sunt, ad bonum sensum Ec∣clesiae consensus alligat: Sed demus tamen includi posse sub omnibus illis vocibus, & Catholicum sen∣sum Thomistarum, & haereticum damnatae propo∣sitionis, tamen concedant necesse est Jansenii ad∣versarii, nil in eis esse reprehendendum, si pateat ab ipso Orthodoxo tantum sensu intellectas; hoc vero duplici argumento conficiunt ipsius defenso∣res.

Argument. II.

Jansenius malum sensum qui in istas propositio∣nes cadere poterat, expresse removit, cum variis locis asseruerit, gratiae nonnumquam dissentiri: gratias quasdam inefficaces esse: gratias quasdam in solis desideriis inefficacibus haerere, & a concupi∣scentia superari. Loca in promptu sunt.

Primus locus.

Delectatio victrix (inquit tom; 3, lib. 8. c. 2.) quae Augustino est efficax adjutorium, relativa est. Tunc enim est victrix, quando alteram superat: quod si contingat alteram ardentiorem esse, in solis ineffi∣cacibus desideriis haerebit animus, nec efficaciter un∣quam volet quod volendum est. En gratiam, qua accepta in solis desideriis inefficacibus haeret ani∣mus.

Secundus locus.

Initio autem capitis 27, libri 2 de gratia Christi Salvatoris: Nec vero, inquit, moveat quenquam quod CONSTET multos divinitus mente col∣lustrari, imo vero & in ipsa voluntate motibus divi∣nae gratiae percelli, qui tamen ab ejus interna suasione & inclinatione dissentiunt, ut propterea falsum pu∣tet gratiam in eo cui datur, semper operari effectum ob quem datur.

Nota.

Locus iste ita manifestus Annato visus est, ut a∣liter elabi non potuerit, quam causando non hanc esse Jansenii doctrinam, sed potius objectionem ab ipso propositam quam refellat. Agnoscit igitur hanc doctrinam esse Catholicam, & secundae proposi∣tioni contrariam. Restat inquirendum an hic lo∣cus contineat Jansenii doctrinam. Hoc vero ita perspicuum est, ut mirum videri possit tam absur∣dam cogitationem cuiquam incidere potuisse. Cui∣vis enim inspicienti patet hoc afferri a Jansenio quasi Catholicum dogma cum sua sententia conci∣liandum, cui repugnare in speciem videbatur. Ex∣plicare enim toto hoc capite contendit quomodo utrumque verum sit, & a gratia saepe dissentiri, & tamen illam semper eum habere effectum ad quem datur: velut si quis ita adversus Calvinistas dispu∣taret: Nec vero moveat quenquam quod con∣stet Christum in coelo nunc esse, nec inde exitu∣rum ante supremum judicium, ut propterea fal∣sum putet eum in Eucharistia esse. His verbis uti∣que non negaret Christum in coelo esse, sed nega∣ret ex eo sequi ipsum in Eucharistia non esse.

Talem esse Jansenii mentem & per se patet, & ex sequentibus verbis omnino constat. Quemad∣modum, inquit, inundatio divinae gratiae totam ho∣minis voluntatem secum instar impetuosi cujusdam torrentis rapit, sic ut omnia humani cordis retinacu∣la, quibus terrenis rebus irretitur, velut violenta

quadam tempestate dirumpat; ita lenis ille velut au∣rae tenuis afflatus, complacentiam quandam volun∣tatis tenuissimam, rei tam pulchrae, quae simul obji∣citur contemplanda, contemperatam suaviter impe∣trat, & celerrime quasi furtim post se rapit.

Non potuit gratiam sufficientem Thomistarum clarius & significantius exprimere. Hanc enim illi in istis velleitatibus, excitationibus, complacentiis sitam docent. Nec refert quod negat Jansenius istam gratiam sufficere. Semper enim hoc ver∣bum, ut ipsemet monet initio libri 3, pro eo u∣surpat; quod sine alio auxilio sufficit ad actu & ef∣fective agendum, nec gratiam efficacem requirit. Ita cum ait, Haec gratia nullo modo sufficit ut ho∣mo Dei mandatum operetur, idem est ac si dicat, cum hac gratia nunquam hominem Dei mandatum o∣perari sine uberiori auxilio; cum dicit, Non enim quaevis gratia ad quosvis effectus inserendos sufficit, idem est ac si dicat, non quamvis gratiam ad quem∣vis effectum reipsa actu & sine uberiore auxilio in∣serendum satis esse. Quae phrasis tametsi ex usu communi & ex Augustino petita, & a Jansenio multis in locis explicata, praecipue tamen Sholasti∣cos induxit, ut ab eo omnem gratiam sufficientem rejici putarent.

Postremo si quis inefficacis gratiae verbum ex Jansenii ore velit audire, habes illud lib. 4, cap. 10; Gratia, inquit; nunquam est sufficiens (Mo∣liniano scilicet sensu' ut saepe monuimus) sed vel efficax vel inefficax. Satin hoc est? Addit Janse∣nius: Ex inefficaci gratia operationem sequi non posse: id est, ex perpetuo ejus loquendi more, su∣perius a nobis in secunda Disquisitione stabilito, fieri non potest ut ex auxilio inefficaci solo sequa∣tur operatio; quod de sufficiente sua gratia mil∣lies Thomistae testantur. Cum igitur, ut patet, erroneum illum sensum Jansenius excluserit, se∣quitur ex * 4.2 quarto principio, ambiguas ejus locutiones non posse ad illum detorqueri, sed or∣thodoxo potius sensu accipiendas. Quod erat pro∣bandum.

Argumentum III.

Idem Jansenius easdem locutiones aperte ad bo∣num & Catholicum sensum alligavit, additis restri∣ctionibus Thomisticis.

1. Fatetur non omnem gratiam plenum & inte∣grum effectum obtinere; sed tantum aliquem. Nul∣la, inquit, Christi gratia effectu suo caret. En pro∣positionem generalem: Sed omnis efficit ut volun∣tas velit & aliquid operetur. En restrictionem.

Nomine autem voluntatis illius quam semper operatur gratia, non est intelligenda plena volun∣tas, sed nonnunquam sola velleitas & desideri∣um inefficax. Si contingat, inquit, cupiditatem ardentiorem esse, in solis desideriis inefsicacibus haerebit animus. Addit Jansenius, effectum illum quem semper efficit gratia, esse illum ob quem da∣tur. Gratia, inquit, in eo cui datur, semper opera∣tur effectum ob quem datur.

Jam vero per voces illas, ob quem datur, ma∣nifeste intelligit Jansenius eum effectum ad quem destinatur voluntate Dei absoluta. 1. Quia cum voluntas Dei nominatur, nisi quid obstet, intelli∣genda est absoluta, non antecedens, quae nonnisi improprie dicitur voluntas, cum sit tantum vellei∣tas, ut ait Sanctus Thomas. 2. Quia gratiae dan∣tur voluntate absoluta, non antecedente, ut ait Jansenius lib. 3 de gratia Christi cap. 20. Hinc patet sententiam Jansenii his verbis concludi posse: Gratia semper aliquem effectum operatur, eum nempe ad quem ordinatur Dei voluntate absoluta.

Ergo debent eo sensu accipi omnes superius al∣latae ambiguae locutiones, ex * 4.3 quinto princi∣pio articuli primi. Sed hic sensus est Catholicus, quia Thomistis omnibus communis, ut supra con∣stituimus. Ergo sensus Jansenii in omnibus illis lo∣cis est Catholicus. Quod erat demonstrandum.

Corollarium.

Ex his omnibus constat, inquiunt, unam ean∣demque esse sententiam Jansenii & Thomistarum circa gratiam tum efficacem, tum inefficacem, seu sufficientem.

Utrique admittunt gratiae efficaci proprie dictae semper consentiri; utrique asserunt ex gratia inef∣ficaci nunquam operationem sequi.

Utrique asserunt tam gratiam efficacem quam in efficacem, esse efficacem respectu ejus effectus quem vult Deus.

Utrique gratiam inefficacem in imperfectis acti∣bus positam docent.

Hoc tantum inter se differunt, quod cum duo in gratia inefficaci consideranda sint, unum quod sit efficax respectu ejus effectus ad quem ordinatur voluntate absoluta; alterum quod sit Thomistice sufficiens, & det posse a gratia efficaci applican∣dum & determinandum respectu alterius effectus ad quem excitat: frequentius illam Jansenius con∣siderat, quatenus resertur ad illum effectum re∣spectu cujus efficax dicitur. Contra Thomistae frequentius eam spectant quatenus refertur ad il∣lum effectum respectu cujus dicitur sufficiens vel inefficax.

Rursus Jansenius inefficacem gratiam vix un∣quam appellat sufficientem, non quod eam neget sufficere notione Thomistica; sed quia semper hoc verbum usurpat Moliniana & vulgari ratione apud omnes Patres usitata, & praecipue in Schola sua Lovaniensi recepta, ubi id demum sufficere dicitur, quod complectitur omnia ad agendum necessaria. Sic enim illi in justificatione Censurae ann. 1586. cap. 13. Gratia ad conversionem sufficiens ipsa convertit; quae vero non convertit, non sufficit. Hac notione recte Jansenius gratias inefficaces sufficere negavit, quamvis id nunquam Thomistarum no∣tione negasset, ut testatur initio libri 3 de grat. Christi cap. 1. At vero Thomistae ad vitanda, cre∣do, Molinistarum convitia, crebro gratias ineffi∣caces sufficientes dicunt.

3. Thomistae frequentissime cum gratia ineffi∣caci hominem posse asserunt, in actu primo scilicet, & in sensu diviso.

Contra Jansenius aliquando quidem dicit homi∣nem cum illa posse. Nam de illa voluntate inchoa∣ta loquens tom. 3, lib. 8, cap. 20. Velle, inquit, dat posse; & fortiter velle, fortiter posse. Frequen∣tius

tamen hoc negat: quae verbi, non rei discre∣pantia est. Affirmat enim posse, cum hoc verbum usurpat pro potentio actus primi. Negat posse, cum accipit pro ea potentia cui nihil deest ad a∣gendum actu necessarium.

Quaeres, an concedi possit ex Jansenii princi∣piis gratiam inefficacem dare posse proximum & completum, itidem ut quidam Thomistae de gra∣tia sufficiente docent? Distinctione hic opus est, quam multoties attulimus. Si posse proximum ac∣cipis pro eo cui nihil deest necessarium ad agen∣dum, ne quidem impulsio & applicatio ad agen∣dum: sic non dat posse proximum gratia ineffi∣cax, nec apud Jansenium, nec apud Thomistas: at si accipis pro eo quod continet virtutem inte∣gram, applicandam tamen auxilio efficaci; sic ni∣hil vetat quominus illaesa Jansenii doctrina, ••imo accurate vestigiis ejus insistendo, gratia illa inef∣ficax posse completum largiri dicatur. Docet enim ille gratiam efficacem largiri tantum actum secun∣dum; docet largiri tantum posse completissimum, quod complectitur omnia ad agendum necessaria; docet largiri posse cum effectu; docet ab Augusti∣no gratiam Thomistarum facile admissum iri.

Diluitur Annatinum sophismae.

Ex his facile patet quo pacto retundendum sit Annati argumentum, quo Jansenium a Thomi∣stis voluit segregare. Gratia, inquit, sufficiens a∣pud Thomistas caret eo effectu ad quem dat posse proximum.

At nunquam gratia Jansenio caret eo effectu, ad quem dat posse proximum.

Ergo discrepat a Thomistis Jansenius.

Fallacia enim laborat minor propositio, quae ex∣posito duplici hujus vocis, posse, sensu detegitur. Nunquam caret gratia eo effectu ad quem dat posse proximum, quod nihil aliud requirat ad agendum; verum est ex Thomistis & Jansenio: nunquam ca∣ret eo effectu ad quem dat posse proximum actus primi, & semper ab actu divisum; plane falsum est ex utrisque.

Sed ad istas argutias & similes alias semel & uno verbo incidendas, in promptu habendum est quod superius secunda Disquisitione & tertia annotavi; potentias illas non agentes in quo voluerint gradu adversariis esse concedendas, dummodo nunquam sine uberiori auxilio in actum prodeant. Nec minus illud ex Jansenio concedi potest, gratiam nonnunquam carere eo effectu ad quem destinatur voluntate Dei antecedente. Cum enim ea volun∣tas semper feratur in bonum absolute spectatum, consentire autem gratiae habeat rationem boni, utique semper illa voluntate Deus velle censen∣dus est homines suae gratiae non resistere, sed illi plene consentire: improbat enim homines gratiae suae resistentes, velletque illos ad se converti, quod quidem si non praestant, in ipsis causa est, non in Deo. Prorsus autem sicut Thomistae docent, e∣tiamsi gratiae efficaci nunquam dissentiatur, dissen∣tiendi tamen potentiam in voluntate manere: sic instructa infirmioribus illis gratiis voluntas, etsi nunquam iis plene consentiat, tamen vere consen∣tire potest, nec defectu physicae potestatis iis non consentit, sed quia mavult alii objecto; quo ma∣gis delectatur consentire. Ille tamen status ani∣mae oreaturam magis quam Deum amantis recte propterea vocatur infirmitas, imbecillitas, & im∣potentia, quia nunquam contingit ut in eo statu sine ampliori auxilio recte agat, & quia hic ipse status animae voluntarie malo consentientis, & ideo bonum respuentis, magna est infirmitas & impo∣tentia respectu boni, non quidem antecedens, sed consequens liberum consensum voluntatis malo amplius delectanti.

ARTICULUS IV.

Methodus inveniendae in Jansenio tertiae propo∣sitionis. Quae conveniant.

NEmo fere tam pertinax inter Molinistas quin libenter agnoscat summum Pontificem neu∣tiquam sua Constitutione generalem illam attigisse quaestionem; Utrum libertas quatenus Deo com∣petit, Christo, Beatis, hominibus & daemonibus, postulet indifferentiam. Nam & Philosophica po∣tius quam Theologica est, & nominis plus fortasse quam rei, ut primarios Molinistas sentire novi.

Rursus nec illud definivit Innocentius, Christum in iis actibus in quibus fuit determinatus ad unum, ut ad diligendum Deum, non meruisse, contra quam statuitur a Sancto Thoma. Non definivit, inquam, vel Christum Patrem non amare potuisse, vel amando non meruisse, adeoque de quaestione illa generali neutiquam pronunciavit, an libertas meriti & demeriti generatim quatenus hominibus lapsis & Christo competit, postulet indifferentiam, & excludat determinatam ad unum voluntatem. Hinc nominatim in propositione ad resecandas il∣las generales quaestiones, fit mentio status naturae lapsae.

Constat 3. nec illud sanxisse summum Pontifi∣cem, ad merendum & demerendum requiri indif∣ferentiam Molinianam, quae potentiam ita expe∣ditam ad utrumlibet postulat, ut alterutrum possit reipsa & actu arripere sine novo auxilio. Late hoc Disquisitione quarta probavimus ex scriptis Molinistarum. Hic sufficit annotasse indifferenti∣am illam ab omnibus Thomistis rejici, quos sequi duces in Theologia licet,

Constat postremo, satis esse ad omnem erroris suspicionem vitandam, illam indifferentiam admit∣tere, quam admittunt Thomistae.

Intentio Molinistarum.

Docuit, inquiunt; tertiam propositionem Jan∣senius tom. 3, lib. 6, ubi dicit, nullam omnino voluntatem, quantumcunque ad unum determina∣tam, amittere libertatem. Hoc enim intelligen∣dum de libertate meriti & demeriti & de statu na∣turae lapsae, a quo indifferentiam amovet, ut ne∣cessitatem invehat.

Depulsio Jansenii Defensorum.

Nec verba Jansenii reprehendi possunt, quia ex Patribus & Sholasticis petita; nec sensus, quia hoc tantum in illis locis docuit Jansenius: 1. Liber∣tati in genere solam repugnare coactionem, qua∣tenus hac etiam comprehenditur necessitas natura∣lis. 2. Ad libertatem meriti & demeriti, qua∣tenus

Christo convenit, non requiri indifferen∣tiam. Non docet autem ad libertatem meriti & demeriti in statu naturae lapsae non requiri indif∣ferentiam, imo potius statuit indifferentiam a li∣bertate & a merito hujus viae in hominibus lapsis esse prorsus indivulsam. Ergo non docuit tertiam propositionem. Hinc oriuntur.

Quaestiones duae.

Alia minus praecipua: Utrum Jansenii locutio∣nes de libertate e Patribus & Scholasticis petitae sunt.

Alia capitalis; Utrum erraverit in sensu, sive utrum ab hoc statu indifferentiam amoverit, etiam Thomisticam in sensu diviso.

Methodus ineunda Molinistis in tertia propositione.

Debent ostendere 1. Jansenium hic usum du∣rioribus locutionibus, nec apud Patres & Schola∣sticos usitatis: quod si evicerint, ipsum tenebunt imprudentiae reum.

2. Omnem omnino indifferentiam ab ipso sub∣latam, etiam illam quam Thomistae concedunt; hoc modo poterit in errore teneri. In quo ea danda laus est Annato, quod unicam illam affricandae Jansenio tertiae propositionis viam non ignorarit. Hinc in Jansenio à Thomistis damnato propterea docet ab ipso traditam tertiam propositionem, quia tollit omnem indifferentiam, quam Thomistae concedunt. Nec minus clare Hallerius & socii in eo summam quaestionis recte constituunt, quod, inquiunt, indifferentia a statu naturae lapsae sit inseperabilis, ut supra vidimus.

Expenditur ex ista methodo Morellius:

Aliquanto item proprius in hac propositione Morellius ad controversiae caput accedit. Intel∣lexit enim quaestionem esse scholasticam, utrum libertas in genere postulet indifferentiam: quam definire summus Pontifex ne cogitavit quidem. Er∣go ut causam obtineat, illud adjicit: Jansenii di∣scipuli, inquit, consentiunt toto libro sexto agi de libertate naturae corruptae. Laudo quod viam in∣tellexit; in hoc non laudo, quod suo jure sumit illud ipsum quod probari decuerat, non laudo quod id adversariis suis affingit, quod ipsi tam di∣serte negant. Legat, quaeso, libellum qui anno 1654. adversus Annatum editus est, videbit in eo late comprobari Jansenium hoc libro non de liber∣tare hujus status, sed de generali & naturali tan∣tum disputasse, atque ut a generali indifferentiam exclusit, sic ad statum hujus vitae prorsus necessa∣riam docuisse.

At forte reipsa convictus dabit non hoc a Jan∣senii defensoribus agnitum, quod ab ipsis agnosci fidentius quam prudentius affirmavit: sed tamen contendet id ipsis agnoscendum. Verum id qui possit ab ipsis impetrare, cum tam asseveranter a Jansenio negetur? Ex Augustino, inquit tom. 3, lib. 7, cap. 5, & Bernardo asseruimus libertatem arbitrii (sed quam? An hujus status, an vero ge∣nericam?) generalem, inquit, & naturalem non esse aliam, nisi à necessitate, per quam patet eo•• solam coactionem intellexisse. At cum idem agit de libertate hujus vitae, aliter se sentire profitetur. Sic enim inquit lib. 6, cap. 34.

Inter actum li∣berum & statum libertatis permagna differentia est: aliter Deus, aliter Angeli viatores, aliter Beati, aliter damnati, aliter Christus Dominus in via constitutus liber fuit, nec ullo pacto quae in uno statu libertatis adsunt, aut etiam requisita sunt, ad alterum extendenda sunt. Hominum igitur viatorum non solum coactionis expertem esse libertatem, sed etiam necessitatis immutabilis voluntariae, cum Scriptura & Patribus & Catho∣lica fide fatemur perlibenter.

Quorsum ergo, inquiet Morellius, tam multis agit de libertate Jansenius, nisi ut naturae lapsae li∣bertatem explicet? Facilis nodus, sed in quo ta∣men non miror Morellii ingenium haesisse, Genus praescindit quidem a speciebus, sed tamen in specie∣bus est, Gradus sentientis, ut vulgo in scholis philo∣sophantur, rationem non involvit, & tamen senti∣ens in homine est, qui rationem habet, non quate∣nus sentiens, sed quatenus homo. Similiter generica illa libertas quam tractat & evolvit Jansenius, ut in Deo & in Beatis, sic etiam in homine lapso est, nec involvit etiam in homine lapso indifferentiam quatenus libertas est, sed illam aliunde individuo nexu habet adjunctam, quatenus libertas est ho∣minis lapsi & viatoris: sicut sentiens, cum non in∣volvat in se rationem, eam tamen quatenus in homine est, indivulso nexu habet annexam. Quam∣obrem qui negatae in hoc statu indifferentiae Jan∣senium propterea reum agat, quod indifferenti∣am ad genericam libertatis rationem pertinere ne∣get, tam sit absurdus, quam si quis a Philosophis hominem fingi criminetur rationis expertem, quia negant eum quatenus sensu praeditus est, esse ra∣tionalem; five quia rationem, specificum esse gradum volunt, non genericum. Atque ut illi hanc criminationem facillime hac responsione de∣pellerent •• Non dicimus hominem esse rationis expertem, sed negamus esse rationalem quatenus animal, quia hic gradus in aliis invenitur sine ra∣tione: Sic item Jansenius nullo negotio eos re∣pellit, qui negatam ipsi indifferentiam objiciunt. Non nego, inquit, hominem esse indifferentem, at nego indifferentiam ipsi convenire per generi∣cam rationem libertatis, sed per specialem hujus status & viae conditionem, qua fit ut nihil ipsi pro∣ponatur ad merendum & demerendum nisi per ju∣dicium indifferens, ut aiunt Thomistae. Habet Morellius genuinam Jansenianae mentis explica∣tionem, qui hanc viam explicandae libertatis prop∣terea arripuit, quod Augustini interpretem profes∣sus, quae apud ipsum inveniebat, simpliciter debuit exponere.

Methodus ineunda Jansenii Defensoribus.

Primo docendum in objectis Jansenii locis ni∣hil esse a Patrum & antiquorum Scholasticorum loquendi modo alienum. 2. Sensum illorum lo∣corum non excludere indifferentiam, nec quic∣quam nisi Catholicum & orthodoxum complecti. Primum exequuntur comparatis inter se Janse∣nii & Patrum Scholasticorumque locis ad hunc modum.

Locus Jansenii objectus a Morellio t. 3. lib. 6. c. 6. Aperte consectaneum est omnem omnino vo∣luntatem, quantum cun∣que ad unum determina∣tam, nulla tali necessita∣te, qua dicitur necesse ut velit, desinere esse li∣beram, quia non desinit esse voluntas quae non nollemus.	Augustinus de Civitate lib. 5. c. 10. Si autem definitur ista necessitas secundum quam dicimus necesse esse ut i∣ta sit aliquid, vel ita fiat; nescio cur eam timea∣mus ne nobis auferat li∣berratem. S. Thomas q. 10. de po∣tent. a. 2. ad 5. Dicendum quod natu∣ralis necessitas secundum quod voluntas aliquid ex necessitate velle dicitur, ut felicitatem, libertati voluntatis non repugnat, ut Augustinus docet in 5. de Civitate. Libertas e∣nim vol ntatis violentiae aut coactioni opponitur. Et 1. part. qu. 88. ad 1. Verbum Augustini est intelligendum de neces∣sitate coactionis, ne∣cessitas autem naturalis non aufert libertatem voluntatis. Bernardus libro de libero arbitrio. Nec Deus caret libero arbitrio, nec diabolus, quoniam id quod ille esse non potest malus, non infirma facit necessitas, sed firma in bono voluntas, & voluntaria firmitas; quod∣que hic non vult in bo∣num respirare, non ali∣ena facit violenta op∣pressio, sed sua ipsius in malo obstinata voluntas.
Jansenius lib. 16. cap. 24. Docet Sanctus Tho∣mas opus esse laude vel vituperio dignum, ex hoc quod est voluntari∣um, non coactum, ta∣metsi sit determinatum ad unum. Nam dispu∣tans utrum Christus pec∣care potuerit, cum sibi objecisset ex Augustino, quod nullus peccat in eo quod vitare non potest, & proinde nullus etiam mereatur, vel laudetur de hoc quod dimittere non potest. Deinde subjicit loca S. Thomae quae habes e regio∣ne.	S. Thomas. Impotentia coactionis quae opponitur volunta∣rio, tollit rationem meri∣ti & demeriti, non impo∣tentia quae est ex perfe∣ctione in bonitate & ma∣litia, quia hoc volunta∣rium non tollit, sed po∣nit voluntatem determi∣natum ad unum. Quod posse pecare pertinet ad laudem, est per accidens, in quantum ostendit o∣pus quod laudatur ex ne∣ssitate factum non esse. Sed quamvis removeatur a Christo potentia pec∣can••i, non tamen po∣nitur coactio que volun∣tario contrariatur, & laudis rationem tollit. In 3. dist. 23. art 4. Cum explicaret quomo∣do Christus mereri potue∣rit per liberum arbitrium determinatum ad unum. Dicendum, inquit, quod etiamsi esset De∣terminatum ad unum nu∣mero, sicut ad diligendum Deum, quod non facere non potest; tamen ex hoc non admittit libertatem aut rationem laudis sive meriti; & ita est actus sui dominus.
Jansenius lib. 6. de gr. Chr. cap. 38. Cum recensuisset Jan∣senius multa Scholastico∣rum loca, summam ipso∣rum breviter ita colligit: Habes, Lector, con∣sensum admirabilem tot sanctissimorum & erudi∣tissimorum virorum, de quibus nulla unquam er∣roris in hoc argumento suspicio fuit. Unanimiter constantissimeque docent voluntatem, hoc ipso quo rationalis voluntas est, esse liberam, sua non posse privari liberta∣te, nec voluntatem, id est, vilitionem futuram nisi esset libera & in po∣testate, nullam immu∣tabilitatis, inevitabilita∣tis, vel quocunque vo∣ces nomine, sed solam coactionis libertatem ei repugnare.	Loca e quibus Jansenius hanc conclusionem elicit. Petrus Capulcius in 2. disp. 7. Respectu amare De∣um in Beatis, est sem∣piterna & libera electio. Gabriel Biel dist. 18. ad. 3. Actus beatitudinis est libere elicitus, & ita contingens, etsi immuta∣bilis & perpetuus. Marsilius ab Inghen. Necessarium & inevi∣tabile, non per naturam, sed per gratiam non tol∣lit rationem laudabilis.

Thomas de Argentina in 3. d. 12.

Necessitas coactionis tollit rationem meriti, ne∣cessitas immutabilitatis, proveniens ex perfectione virtutum, non tollit, sed auget.

Scotus quodl. 16.

Cum necessitate ad volendum stat libertas in vo∣luntate. Nam in eo est libertas volendi, quia de∣lectabiliter & eligibiliter aliquid agit.

Richardus de Media-Villa in 2. dist. 25. art. 3.

Non obstante illa necessitate qua Angeli diligunt bonum liberrime, motu dilectionis movent se.

S. Thomas.

Etiamsi esset liberum arbitrium determinatum ad unum numero, ficut ad diligendum Deum, quod non facere non potest, tamen non amittit liberta∣tem aut rationem laudis, sive meriti.

Alexander de Hales.

Necessitas coactionis tollit liberum arbitrium, sed non necessitas inevitabilitatis.

Guillelmus Parisiensis.

Necessitas vel impossibilitas quae non aufert o∣peri quin sit voluntarium, hoc est, ex voluntare, quam impossibile est non esse liberam, nec culpam aufert.

Petrus Lombardus.

Ubi non est libertas, nec voluntas.

Hugo de Sancto Victore tract. 2. cap. 4.

Ex quo voluntas est, libertas est, quia volunta∣tis est libertas; ubi autem non est libertas, nec vo∣luntas.

Bernardus de libero arbitrio.

Ubi voluntas, ibi libertas, & hoc est quod puto dici liberium arbitrium. Ipsam enim voluntatem, quia impossibile est de se ipsa sibi non obedire, eti∣tiam impossibile est sua privari libertate.

Johannes Damascenus lib. 3. fidei orthod. cap. 14.

Arbitrii libertas nihil aliud est quam voluntas.

Augustinus 22. de Civit. Dei. cap. ult.

Erit una in omnibus, & inseparabilis in singulis voluntas libera, fruens indeficienter aeternorum jucunditate gaudiorum.

Cerni licet nihil in summa istorum locorum a Jansenio collecta reperiri, quod non istis locis ex∣tet; nihil ab illo additum de suo, multa etiam re∣secata duriora; & tamen tam parum Ecclesiae, tam parum honori summi Pontificis consulit Morel∣lius, ut his non Jansenii, sed Patrum Scholastico∣rumque verbis tertiam propositionem contineri contendat. Verum quid ipse sequensibus argumen∣tis respondere possit, haud satis video.

Argumentum. I.

Ex solis Augustini & Patrum & antiquorum Sho∣lasticorum verbis, nemo potest argui haereticam tertiae propositionis tradidisse doctrinam, ex a 5.1 tertio principio arriculi primi.

Sed haec quae profert Morellius, ipsissima sunt Pa∣trum & Scholasticorum loca & verba, sine ulla in∣flexione, quae fensum mutare vel tantillum possit, a Iansenio repetita. Ergo &c.

Argumentum. II.

Doctrina in tertia propositione damnata, nulli, ut testantur Episcopi, ante Jansenium cognita est. Atqui istorum locorum doctrina ab omnibus pene antiquis Scholasticis tradita est, utpote ex ipsorum libris ne verbo quidem addito, ducta. Igitur haec lo∣ca non continent tertiam propositionem.

Argumentum. III.

Vt detur ambigua esse locorum Jansenii verba, certe negari non potest quin commode explicari possit sensu orthodoxo, adhibita levi distinctione. Nam quod ait nullam inevitabilitatis, immutabili∣tatis, solam coactionis necessitatem libertati re∣pugnare, intellige de libertate generali, quatenus Deo, Beatis, & hominibus convenit, non de pro∣pria hujus status. Iam extra aleam hic locus e∣rit.

Quod ait docere Sanctum Thomam opus esse laude vel vituperio dignum ex hoc quod est volun∣tarium, non coactum: Iam non metuet Molini∣starum impetum, si addideris, spectare hic ratio∣nem laudis & vituperii generatim, quatenus etiam Christo convenit, qui caruit indifferentia in Deo diligendo, quo tamen ille actu meruit; non autem proprium & specificum meritum hujus status, quod nunquam ab indifferentia disjungitur.

Quod ait voluntatem non amittere libertatem ulla tali necessitate, quia dicitur necesse est ut ve∣lit, tam orthodoxum erit si de libertate generali in∣telligatur, quam si de statu libertatis in hac vita falsum.

Atqui Jansenius ambiguas istas locutiones ipse sano illo & orthodoxo sensu interpretatur, ipse de generali se tantum libertate, non de statu libertatis in hac vita agere testatur. Asseruimus, inquit tom. 3. lib. 6. cap. 5. libertatem arbitrii Generalem & Naturalem, non esse aliam nisi a necessitate, per quam intelligitur a Patribus sola coactio.

Et statim initio libri septimi: Hactenus, inquit, delaravimus Generalem libertatis rationem, a qua dictum est l berum arbitrium in eo situm esse, quod immune sit a necessitate coactionis. Ipse inseparabi∣lem esse ab hoc statu asserit indifferentiam poten∣tiae, ut Morellio jam ostendimus.

Ergo haec loca malo sensu interpretari nefas est, per b 5.2 quintum Principium articuli primi. Quod erat demonstrandum.

Argumentum. IV.

Malum istum sensum qui in istas locutiones in∣trudi posset, nempe quod a libertate hujus vitae om∣nem indifferentiam excluserit, removit expresse Jansenius, ut jam probavimus Disquitione tertia. Igitur h••c sensu illas explicari injurium est, per a 5.3 quartum Principium articuli primi.

Ergo nec verba, nec sensus Iansenii possunt re∣prehendi; atque ita nil in eo nisi orthodoxum, per b 5.4 sextum Principium articuli primi. Quod erat demonstrandum.

Videat, quaeso, Morellius quam recte isti ad controversiae caput colliment, non ipsius more inaniter sibi ipsi plaudentes, nec ridicule de pro∣stratis hostibus, quos ne attigerint quidem, mo∣re ipsius gloriantes, sed Iansenium claris & mani∣festis ipsiusmet Iansenii locis ab ipsius calumniis vindicantes.

ARTICULUS V.

Excursio in Annatum super Iansenii sententia de libertate.

NE quid in hac materia difficultatis relinquamus, ad istius propositionis calcem, breviter quae∣dam perlustrabimus, dum Molinismi res adhuc flu∣ctuarent, ab Annato scripta libro de incoacta li∣bertate. Ibi enim futurae sortis ignarus, & quid po∣stulatura esset Societatis causa non praescius, alie∣niora nonnulla ab illius utilitatibus posuit, illud que praesertim quod ait pag. 175. Iansenium admittere Thomistarum indifferentiam: sed in eo sibi contra∣dicere. Fatetur, inquit, Jansenius ita convenire indifferentiam libero arbitrio, ut quibuscunque posi∣tis quae ad agendum bonum & malum requisita sunt, possit liberum arbitrium in hac vita facere bonum & malum, facere alterutrum & non facere. Et iterum: Dicimus liberum arbitrium quantumcunque vehe∣menti atque efficaci gratiae delectatione praeventum at∣que determinatum ad faciendum bon••m, adhuc tamen posse bonum non tantum non f••cere, sed etiam malum. Verum est enim istud non in sensu composito, ut vul∣go dici solet, sed in sensu diviso. Adde quod dicit eodem libro dum putat suam sententiam defendere pos∣se eadem ratione qua Thomistae: In libero arbitrio quantum cunque per gratiam praeparato atque deter∣minato reperi••i simultatem potentiae ad operandum & non operandum: esto, non sit potentia simultatis. Et quod idem est: Qamvis duo actus contrarii sint, & in eadem voluntate simul esse non possint; potestates tamen ad op∣posita non sunt oppositae, nec sibi invicem, nec actibus oppositis; sed in eodem simul subjecto sive quiescente, sive agente, simul commorantur. Ʋsitata est ista dis∣sidentium cogitationum pugna in Janseniana Theolo∣gia.

Hic primo animadverti velim fateri Annatum non usque adeo firmum in neganda indifferentia Ian∣senium, ut non eam disertis verbis aliquando agno∣verit. Contradicit, inquit, sibi Iansenius, nunc admittit indifferentiam, nunc negat. Igitur ex ipso Annato non minus probabilis est eorum sententia, qui agnitam a Iansenio indifferentiam voluut, quam Annati qui sublatam contendit. Quodsi non minus probabilis, hoc ipso fit etiam probabilior, quia benig∣nior, quia in Episcopum Catholicum religiosior est. Nam cum duae sunt de Scriptoris Catholici sensu o∣piniones, quarum unâ reus erroris alicujus asseritur, aliâ errore liberatur, nisi manifesta sit disparitas ra∣tionum, semper in judicando amplectenda est be∣nigna sententia; quod nisi fit, in illud Domini prae∣ceptum impingitur: Nolite judicare & non judicabi∣mini.

2. Notandum admitti a Iansenio indifferentiam certis & conceptis verbis: at nullum locum profert Annatus, quo sic clare negatam in hoc statu indiffe∣rentiam vel ipse possit contendere. Quis igitur du∣bitet potiorem clarae & non ambiguae affirmationis fidem ad purgandum erroris suspicione Iansenium esse debere, quam obscurioris alicujus locutionis ad eundem crimine innectendum?

3. Non aliter fere probat Annatus tolli a Ianse∣nio indifferentiam, quam consecutionibus quibus∣dam, ex quibus indifferentiae excidium sequi dicit. At contra claram & apertam Scriptoris testificatio∣nem afferre consecutiones, ridiculum & injurium. Ecquid enim non tam saepe ejusmodi consecutioni∣bus Thomistas cum Calvino sentire arguit? Et ta∣men ipse negat Thomistas ideo pro Calvinistis, pro libertatis inimicis habendos. Aliud est, inquit, videre quid sentiant, aliud quid contra eos objicia∣tur.

Postremo, quod vel praecipuum est, pueriles, ridiculae, nullius roboris sunt consecutiones illae, ex quibus negatae indifferentiae accusationes conflat Annatus, ut ex illarum confutatione ad oculum de∣monstrabitur.

Annatinus Cavillus.

Non potest, inquit Annatus, a Iansenio admitti simultas potentiarum, quia potestatem agendi con∣ferri docet per victricem delectationem, sive in bono, sive in malo: At simul non sunt victrices delectationes: Ergo nec agendi potentiae. Re∣spondeo, ludere Annatum in voce posse, & vulga∣tissimam in Scholis doctrinam dissimulare. Duplex est enim potestas, duplex posse: alia actus primi, alia actus secundi; alia quae interiorem virtutem notat, alia quae etiam impulsionem & applicatio∣nem ad agendum involvit: ex hoc postremo gene∣re est victrix delectatio; impellit illa ad agen∣dum, admovet, applicat, eo prorsus modo quo Thomistae de physica predeterminatione senti∣unt.

Dat ergo proprie dicendo actum secundum, pri∣mum supponit, tollit simultatem sensus compositi, quo componuntur actus inter se, relinquit simul∣tatem potentiarum in actu primo, eo prorsus modo quo praedeterminatio physica. Eam ob rem Jan∣senio gratia efficax dicitur adjutorium actus secundi, non primi; nec dat posse alia ratione, nisi quia dat velle; dat ipsum actum, non quandam separatam abactu potentiam,

Igitur si sermo sit de ipsis potentiis in actu primo spectatis, plena est apud Jansenium simultas poten∣tiarum; si de actu secundo, nec apud Jansenium,

nec apud Thomistas ulla simultas est, sed tantum successio: atque hoc est quod aliquando Jansenius ait, non nisi subtracta gratia efficaci hominem posse male agere, nimirum in sensu composito. Nunquam enim continget ut reipsa male agat, dum aderit efficax gratia; at potentia ipsa male agendi prorsus eodem tempore cum gratia efficaci consistit. Habet enim homo, etiam cum bene agit, male a∣gendi potestatem, sed non habet male agendi vo∣luntatem. Videat Annatus quam facile fuerit illud ipsius, quo maxime se jactat, argumentum refellere.

Aliae Annati ratiunculae confrin∣guntur.

Quid est, inquit, quod dicit Jansenius, non admittere se indifferentiam, qualem admittunt recen∣tiores Scholastici? Vin dicam, mi Pater? Non admittit Jansenius indifferentiam qualem Jesuitae, quos molli recentiorum Scholasticorum nomine ap∣pellat; Vide libri oras, non alios videbis quam Je∣suitas adscriptos.

Pergit Annatus, & ita disputat: Admittunt ne illi aliam indifferentiam, quam illa quam admittit Ecclesia? Ita prosus: admittunt Moliniani indiffe∣rentiam recta fronte cum gratia efficaci pugnau∣tem; admittunt indifferentiam quae postulet non modo ut semper positis omnibus ad agendum requi∣sitis possimus agere & non agere, sed etiam qua cum omnibus illis ad agendum requisitis, etiam cum ipsa gratia oppositus actus aliquando componatur. Hanc nunquam agnovit Ecclesia. Sed solennis Annati mos, quae proprie in Societatem suam dicta sunt, in omnes Theologos spargere, ad concitandam Iansenio apud omnes invidiam.

Expressa est apud Jansenium, inquit Annatus, indifferentiae negatio, parall. not. 79. dum Sua∣rem, Bellarminum & Vasquez eo nomine accusat, quod gratiam a imittant qua stante in libero arbitrio, possit arbitrium, indifferenter velle & nolle. Nunquamne intelliget Annatus solos hic Molinistas a Jansenio carpi, qui praesente sua gratia sufficien∣te, non certo in alteram partem vergere volunta∣tem dicunt, sed nunc gratiam rejicere, nunc ac∣cipere versatili & instabili motu, sine ullo alio Dei auxilio? Hanc indifferentiam negat, rejicit, dam∣nat Jansenius, & quicunque cum Iansenio vestram illam gratiam versatilem detestantur: atque ut ille Molinisticam respuit gratiam, sic illas locutiones quibus a Molinistis exprimi solet, nempe ejus u∣sum vel non usum in libero relinqui arbitrio, posse illam arripi vel repudiari pro nutu, posse ei volun∣tatem consentire vel dissentire, velle & nolle: quae locutiones licet rectum habeant sensum in do∣ctrina Thomistarum, & ideo determinatae & alli gatae ad illorum sensum, saepe, ut jam late proba∣vimus, a Jansenio probentur, tamen quia in Mo∣linistarum ore, imo in ore vulgi, nihil aliud sig∣nificant nisi gratiam versatilem quam pro nutu nunc accipit, nunc abjicit voluntas, nullo, cum accipit, uberiore instructa auxilio quam cum abjicit; hinc merito sensum istis locutionibus a Molinistis expressum explodit Iansenius.

Equidem miror tam tardum Annato ingenium fuisse, ut tam facilem verborum disctepantiam con∣ciliare nequiverit. Admittit indifferentiam Jan∣senius: negat indifferentiam Jansenius: fatetur gratiae quamlibet efficaci vel consentire vel dissen∣tire posse voluntatem; negat idem in libero arbitrio relictam gratiam; negat eam pro arbitrio recipi vel repelli. Si non ipse mentem suam interpretatus es∣set, tamen injurium erat pugnam illam verborum non aliqua, praesertim expedita & ad manum distin∣ctione componere: sed prorsus excusatione carent qui in illa ambiguita••e cavillantur, cum ipse sic prae∣cise definierit, quam indifferentiam oppugnet, quam admittat, ut nullum disputationi locum reli∣querit.

Definit indifferentiam quam oppugnat lib. 8. de gr. Christi cap. 20. Quandiu, inquit, hic vivi∣mus, semper inest indifferentia libero arbitrio, sed non eo modo quo isti Scholastici (Jesuitae) putant, quos supra diximus, qui quocunque modo arbitrium, sive gratiae, sive peccati delectationibus imbuatur, sem∣per existimant cum utravis ejus dispositione posse fieri ut utrumlibet velit, sive bonum, sive malum, pro il∣la sola scilicet innata idifferentia voluntatis, quae sub quacunque dspositione actum praeveniente sese sua liber∣tate in utramvis partem flectit.

Non potuit clarius Molinianam indifferentiam significare; quae cum quacunque gratia non nudam potestatem actus expertem, sed ipsum contrari∣um actum componit, qua voluntas ita potens fin∣gitur, ut instructa sufficienti auxilio, nunc se in al∣teram partem flectat, nunc in aliam reflectat. Hanc indifferentiam oppugnarunt quotque in disci∣plina Thomistarum floruere Theologi; hanc reve∣ra tanquam humanae superbiae inventum insectatur passim Jansenius: at illam alteram Thomistarum, qua voluntas ita potest dissentire gratiae efficaci, ut nunquam dissentiat, ibidem ultro fatetur admit∣titque, & late explicat Jansenius.

Eodem, inquit, tempore quo voluntatis arbitrium sub gratia efficaciter eam movente positum est; imo quo etiam actum voluntatis bonum facit, est in eadem vo∣luntate potestas illud non faciendi, imo peccandi: non quod cessatio ab actu quem tunc elicit, aut actuale peccatum cum gratiae delectantis influxu possit consiste∣re, quod sensus compositus postularet: sed quia ces∣sandi & peccandi potestas cum eadem gratia simul in eodem volunnatis arbitrio conjungi potest. Sic ergo vo∣luntas quantumcunque gratiae suavitate capiatur, po∣test non agere id quo rapitu••, quia veram non agendi potentiam etiam sub gratia rapiente retinet, quamvis fieri nequeat ut ipsa non actio cum gratiae operatione in eadem simul voluntate copuletur.

Habet Annatus ad suas argutias. Habet Lector unde judicet, utrum aequius sit eam Jansenio haere∣sim tribui, quam disertis verbis ipse rejiciat; an vero illius verba, ut multum ambigua, eo sen∣su intelligi quo ab ipsomet explicata esse demon∣stratur.

ARTICULUS VI.

Methodus in veniendae in Jansenio quartae propo∣sitionis.

COnvenit inter omnes Theologos licere fine ul∣la erroris nota gratiam vetsatilem rejicere, quae modo effectum habet, modo non habet.

Constat 2. orthodoxam esse Thomistarum doctri∣nam, qua negant gratiae efficaci unquam resisti, licet semper resisti possit.

Intentio Molinistarum.

Docet Jansenius haereticos in eo fuisse Semipe∣lagianos, quod dicerent gratiae resisti posse vel ob∣temperari, quia vult gratia efficaci necessitatem af∣ferri voluntati, & dissentiendi potestatem aufer∣ri; quam doctrinam tradit lib. 8. de haeres. Pelag. cap. 6.

Nota.

Nuspiam Molinistae quam in hac Jansenii accusa∣tione, & in quartae propositionis sensu sic expli∣cando constantiores. Docent enim unanimi con∣sensu in hoc errorem Jansenii situm, quod gratiae efficaci dissentire posse negaverit, quia necessita∣tem affert. Sic Hallerius & socii in illis scriptis quae Romae Consultoribus obtulerunt; Thomistae, in∣quiunt, & Jesuitae concedunt divinae gratiae huma∣nam voluntatem consentire & dissentire posse; hoc ip∣sum Jansenistae negant. Alibi: Exigendum a Jan∣senii defensoribus, inquiunt, ut fateantur quod non sint haeretici qui dicunt liberum arbitrium Deo moven∣ti per gratiam efficacem dissentire posse. Et Annatus in praefatione libri cui titulus est, Jansenius a Tho∣mistis damnatus: Si gratia efficax, inquit, non tollit libertatem, consequenter nec tollit indiffe∣rentiam; quod dicere judicatur haereticum in il∣la propositione. Idem in responsione ad Ludovici Montaltii Epistolam 17. praecipuum Iansenii erro∣rem in eo collocat, quod velit gratia necessitatem afferti voluntati. Postremo Morellius in eo etiam collocat Jansenianum errorem circa hanc propositi∣onem, quod haereseos accuset eos qui dicunt gra∣tiae resisti posse.

Depulsio Jansenii Defensorum.

Nec in verbis Iansenii quicquam reprehenden∣dum, quia Augustiniana sunt; nec in sensu, quia fatetur gratiae etiam efficaci resisti posse; fatetur ab ea liberum arbitrium posse dissentire, licet nun∣quam dissentiat: fatetur non esse haereticos qui hoc asserunt, imo haereticos asserit qui hoc negant. Sed eos tantum Semipelagiani erroris insimulat, qui eidem gratiae nunc consentiri nunc dissentiri pro solo nutu arbitrii volunt, sive qui gratiam Molini∣anam & versatilem in Ecclesiam invehunt; nec ali∣us est sensus omnium locorum quae ab ejus adver∣sariis proferuntur.

Quaestio.

An culpanda fuerint Iansenii verba, an sensus, si∣ve an Iansenius gratiam necessitantem admiserit, cui resisti non possit, quod improbandum: an vero so∣lam gratiam versatilem, quae modo effectum ha∣bet, modo non habet, rejecerit; quod non modo licitum, sed laudandum est.

Methodus Molinistis ineunda.

Debent ad arguendum imprudentiae Iansenium ostendere duriora illius verba, & minime Augusti∣niana. Ad eum vero haereseos accusandum docere debent gratiam necessitantem, cui resisti non pos∣sit, a Iansenio admissam, nec solam Molinae gra∣tiam repudiatam, sed & efficacem cui resisti pos∣set.

Expenditur ex hac methodo Morellius.

Sedulo cavit bonus Doctor ne quid nobis uspiam in se refellendo laboris daret. Vix enim unquam ad usque controversiae caput pervenit. Quaere apud illum argumenta quibus probet admitti a Iansenio gratiam necessitantem: quaere rationes quibus ad∣struat non solam a Iansenio rejici Molinae gratiam, sed omnem omnino cui resisti possit, etiam effica∣cem. Altum ubique silentium reperies, & Morel∣lium inepti illius patroni semper similem esse, qui multis laboraret ostendere Clodium a Milone occi∣sum, nec ultra progrederetur.

Methodus Jansenii defensoribus ineunda.

Ut verba Iansenii innoxia esse demonstrent, osten∣dere sat est Augustiniana esse: Ut sensum, doce∣ant oportet solam in allatis locis gratiam Molinisti∣cam rejici, nec negari dissentiendi potestatem cum efficaci gratia cohaerentem. Utrumque autem ita praestant: ac de verbis primo.

Locus qui objicitur Iansenio, extat lib. 8. de haeres. Pelag. cap. 6. In hoc inquit, ergo proprie Massiliensium error situs est, quod aliquid primaevae libertatis reliquum putant, quo sicut Adam, si vo∣luisset, poterat perseveranter operari bonum; ita lapsus homo saltem credere posset si vellet, neuter tamen absque interioris gratiae adjutorio, cujus usus vel abu∣sus relictus esset in uniuscujusque arb••trio & pote∣state.

In hoc loco ea demum verba culpantur, quod er∣roneum esse ••icat Iansenius in hoc statu admittere gratiam, cujus usus vel abusus relictus sit libero arbitrio: atqui haec verba purgare nullius negotii est. Asserit enim Sanctus Augustinus gratiam na∣turae lapsae non relinqui libero arbitrio. Nec ipsum, inquit lib. de corr. & grat. cap. 11. Adamum De∣us esse voluit sine sua gratia, quam reliquit in ejus libero arbitrio: tale quippe erat adjutorium quod de∣sereret cum vellet, & in quo permaneret si vellet, non quo fieret ut vellet. Ecce quid sit gratiam relin∣qui libero arbitr••o, non dare velle, non esse effi∣cacem, pendere ab ipsius nutu, nunc deseri, nunc arripi, sine alio auxilio quod det ipsum velle. Hujusmodi gratiam amoliri ab hoc statu nihil aliud est quam damnare Molinae versatilem gratiam. At vero talem non esse gratiam hominis lapsi, nec re∣linqui illam libero arbitrio, ostendit Augustinus se∣quentibus verbis: Si in tanta infirmitate vitae hujus ipsis relinqueretur voluntas sua ut vellent, inter tot & tantas tentationes voluntas ipsa succumberet. Sub∣ventum est igitur infirmitati voluntatis humanae, ut divina gratia insuperabiliter & indeclinabiliter agere∣tur.

Sed ut ipsam locutionem omittamus, quam satis patet ex Augustino sumptam, sensum ejus ita vin∣dicant: Verba illa Jansenii quae arguuntur, ut du∣rissime de iis sentiatur, ambigua sunt, & sensum tum Catholicum, tum erroneum admittunt. Ca∣tholica erunt si sic accipiantur: Errabant Massilien∣ses, quod admitterent gratiam versatilem, cujus u∣sus & non usus ita libero relinquebatur arbitrio, ut sine alio auxilio eidem gratiae nunc consentiret vo∣luntas, nunc dissentiret.

Rursus heretica erunt si sic accipiantur: Errabant Massilienses, quod dicerent gratia non necessitari voluntatem, & dissentiendi potestatem ab eo non auferri.

His positis, orthodoxum esse Janseniani loci sen∣sum hoc duplici argumento concludunt.

Argumentum. I.

Excludit & amovet diserte Iansenius malum il∣lum sensum qui includi in his verbis posset. Sic e∣nim loquitur de grat. Chr. lib. 8. cap. 21. Ecclesia reprehend t in Calvino quod doceat gratiam ita movere voluntatem, ut non sit ei liberum resistere: Augusti∣no vero ita Deus m••vet voluntatem, ut quamvis in∣fallibiliter convertatur & operetur, posset tamen mo∣tioni Dei refragari, aut obtemperare, seu, ut Con∣cilium Tridentinum loquitur, illi dissentire si velit. Multa alia loca jam attulimus, quibus illam dissen∣tiendi potentiam cum gratia efficacisimul consistere tradit Iansenius.

Itaque per a 5.5 quartum principium articuli pri∣mi ambiguus ejus locus haeretico illo sensu accipi non potest; igitur orthodoxo, qui solam Molinae gratiam erroris accusat, accipi debet. Quod erat pro∣bandum.

Argumentum. II.

Verba quibus constant hic locus, saepe ab ipso Ian∣senio explicata sunt.

Primaeva libertas.

Passim enim declarat Iansenius, per primaevam libertatem a se intelligi libertatem qualis in Ada∣mo fuit, nempe voluntatem ita sanam ac robustam, ut gratia efficaci quae daret velle, quae voluntatem impelleret ad opus, non indigeret. En quomodo hunc primaevae libertatis statum expresserit, lib. de grat. primi hominis & Angel. cap. 14. In illo feli∣citatis statu velle & nolle non ab ipso adjutorio, sed ab arbitrii libertate Deus peti voluit, ut quocunque videretur se flecteret, sive applicando ipsum adjutori∣um ad influendum secum, si vellet; sive non applican∣do, si nollet.

Adam per primaevam libertatem poterat perse∣veranter operari bonum.

Posse intelligit Iansenius, non illud Thomisticum a gratia efficaci applicandum: sed hoc tantum quod omnia ad agendum necessaria complecteretur, quodque in actum prodire sine novo auxilio non re∣pugnaret. Hinc cum solo illo adjutorio Angelos asserit in bono permansisse. Videndus totus liber de gratia primi hominis & Angel. & praecipue cap. 14.

Ita lapsus homo per reliquias primaevae liberta∣tis, posset saltem credere si vellet.

Id est, homo lapsus sine gratia efficaci poterat ex Se∣mipelagianorum mente per solum illud adjutorium innocentiae & reliquias libertatis actu credere. Hinc eorumdem errorem definiens tom. 3. lib. 3. cap. 1. Proscripti sunt, inquit, Massilienses, non ob ali∣am causam, nisi quia tale auxilium s••fficere putarent, adeoque nullum aliud adjutorium ex parte Dei esse necessarium.

Neuter tamen sine interioris gratiae adjutorio, cu∣jus usus vel non usus relictus esset in cujusque libero arbitrio & potestate.

Id est, gratia quae velle non dabat, tom. 1. lib. 8. cap. 6. Talis f••it illa gratia, ut ejus usus in sua cuique voluntate relinqueretur. Non enim dabat velle vel agere. Gratia quae non admoveret vo∣luntatem ad opus. De gratia primi hominis cap. 14. Non enim adjutor••um fac ebat influendo ut arbitrium vellet, sed arbitrium volendo ut adjutor um influeret: Gratia cujus effectum saepe actu impediebat volun∣tas, rursus eandem quoque reddebat efficacem. Applicatio, inquit, ad influendum (statu innocen∣tiae) libero arbitrio tribui debet, cujus nutus facit ut istud adjutorium si nul influat, cujus nutu plerum∣que fit & semper fieri potest ut non instuat.

Ita ad verum Iansenii sensum inveniendum nil aliud opus est, quam varias illas colligi notiones, & una proposi••ione concludi.

Errabant Massili∣enses, quod docerent non sic pec••ato originali laesam esse naturam, ut non aliqua illi pars super∣esset robustae illius libertatis, a qua peteretur ip∣sum velle, non ab ipso injutorio. Et ita sicut A∣dam poterat primae illius libertatis viribus actu in justitia sine efficaci auxilio perseverare; sic ho∣minem lapsum posse saltem actu credere, nulla alia adjutum gratia, quam ea quae primo homini collata est, quae non erat efficax, quae non dabat velle, quae voluntatem ad opus non admovebat, sed contra ab ipsa libertate applicanda erat, ita ut pro nutu dominantis voluntatis, nunc careat effe∣ctu, nunc fortitetur effectum.

His constitutis, sic breviter demonstratio confi∣citur: Haec propositio solam carpit & rejicit gratiam Molinianam, quod sine errore fieri licet, ex posito initio hujus articuli principio. Atqui haec propositio verum continer Ianseniani loci sensum, ut ex sub∣jecta explicatione istorum verborum ab ipso Ian∣senio petita patuit. Igitur Iansenii locus solam re∣jicit gratiam versatilem & Molinianam, quod ortho∣doxum est. Igitur ejus loci sensus orthodoxus est ex * 5.6 quinto articuli primi principio. Quod erat de∣monstrandum.

Secundum locum quem affert Morellius, omit∣to, quia facilior est, & ex hac methodo nullo ne∣gotio repelli potest. Manifestum est enim per illa verba quibus abutitur, Cujus influxus in eorum li∣bero relinqueretur arbitrio, solam designari versa∣tilem Molinae gratiam, non vero gratiam efficacem, quae facit liberum arbitrium influere.

ARTICULUS VII.

Methodus inveniendae in Jansenio quintae Propositionis.

GRaviter & verè nobilis Scriptor quaestionem illam; An Christus pro omnibus mortuus sit, factiosam vocat, & commovendis quidem im∣peritae plebeculae animis idoneam; reipsâ tamen apud eruditos futilem, imo nullam. Praecisis enim quae utrimque conveniunt, nihil jam restat de quo certari possit, aut, si quid restat, ita vanum ac ina∣ne est, ut de eo altercari ridiculum sit.

Quae conveniant utrinque.

Convenit orthodoxam esse eorum sententiam, qui praedestinationem statuunt sine praevisione me∣ritorum factam. Et quidquid cum ea opinione, quam de fide esse asserit Bellarminus, necessario cohaeret; cujusmodi sunt illae Propositiones con∣sectariae.

Deus solis electis efficaci & absolutâ voluntate ante praevisionem meritorum regnum caeleste de∣stinavit.

Illis solis Christus, cujus voluntas divinae semper consentiens fuit, aeternam beatitudinem efficaci & absolutâ voluntate optavit, oravit, meruit.

Nec Deus nec Christus ullam habuit efficacem & absolutam voluntatem salutis reproborum.

Solis electis Deus & Christus efficacia adjutoria conferre decrevit, quibus certissimè liberantur quicunque liberantur.

Nullis reprobis largiri Deus constituit efficax perseverantiae donum, sine quo nemo salvatur.

Nullis reprobis conferre Deus constituit gratias illas versatiles & Molinianas, quibus ad salutem sine efficaci auxilio aliquando perveniatur, quia nullae ejusmodi dantur in hoc statu.

Potest agnosci in Deo antecedens quaedam vel∣leitas salutis reproborum, potest item in Christo.

Christus voluit efficaciter morte suâ multis re∣probis gratias quibus abutuntur, promereri.

Non necesse est ad sidem, fateri omnibus repro∣bis collatas esse gratias sufficientes: patet exemplo excaecatorum & infantium, quibus tot Theologi gratias sufficientes negant, ut agnovit ipse Halleri∣us & ejus socii in scripto Consultoribus oblato su∣per hac ipsa Propositione: Intactae relinquuntur, inquit, difficultates quae occurrunt circa infantes sine baptismo decedentes, aut infideles, aut obduratos. Nam qui dicit Christum non pro solis praedestinatis esse mor∣tuum, non dicit consequenter pro quolibet reprobo in particulari mortuum esse; sed sufficit quod pro ali∣quibus saltem reprobis.

De prima parte hujus Propositionis.

Duplex in quinta Propositione pars est: alia falsa, scandalosa, &c. pronunciatur; alia etiam haeretica: utraque Jansenio tribuitur ab ejus aemu∣lis, utraque à Jansenio removetur ab ejus defenso∣ribus. Nos, ut res tota magis dilucescat, utramque partem separatim tractabimus, ac primo de ea parte quae falsa à Pontifice dicitur.

Intentio Molinistarum.

Docet hanc partem Jansenius, cum ait lib. 3. de grat. Christi cap. 20. Nec enim juxta doctrinam antiquorum, pro omnibus omnino passus & mortuus est, cum potius hoc tanquam erroneum rejecerint.

Depulsio Jansenii defensorum.

Nec verba, nec sensus istius loci reprehendi po∣test; non verba, quia à Sancto Augustino & Con∣ciliis consecrata sunt; non sensus, quia negat tan∣tum Christum esse mortuum pro omnibus in sensu Moliniano & Semipelagiano, nempe quod Deus det omnibus gratias sufficientes versatiles, à liber∣tate arbitrii applicandas, nec singulari quodam modo pro electis mortuus sit, quo non est mortuus pro reprobis.

Methodus Molinianis ineunda.

Debent docere vel verba Jansenii auctoritate Ecclesiae carere, ut eum imprudentiae incusent; vel alio sensu à Jansenio intellecta, quam quo ab ejus defensoribus intelliguntur, nempe quod er∣roris etiam illam S. Prosperi expositionem argue∣rit, qua dicitur Christus mortuus pro omnibus, quantum ad sufficientiam pretii.

Expenditur ex ista methodo Morellius.

Utinam tam modestus esset Morellius quam pa∣rum molestus est! Nunquam enim vidi hominem minus litigiosum. Ergo si quaeras quid de ea dicat controversia, uno verbo accipe: silet.

Methodus Jansenii Defensoribus ineunda.

Debent vindicare tum verba, tum sensum istius loci Janseniani; quod illi sic praestant: Primum ostendunt è regione Jansenianae laciniae loca Pa∣trum & Conciliorum easdem aut manifestè aequi∣valentes locutiones complectentia.

Locus Jansenii tom. 3. lib. 3. cap. 20. Ex quibus omnibus jam satis arbitror pate∣re, argumentum istud quo Christus pro omni∣bus passus & mortuus est, vel redemptionem se pro omnibus dedisse dicitur, nihil omnino pro auxilio sufficienti suppe∣ditando facere. Nec e∣nim juxta doctrinam an∣tiquorum pro omnibus omnino Christus passus

aut mortuus est, aut pro omnibus omnino tam generaliter sanguinem fudit, cum hoc potius tanquam errorem a fide abhorrentem doceat esse respuendum.

Loca antiquorum ex qui∣bus haec verba Jansen. mutuatur. Ecclesia Lugdunensis. Catholica fides tenet, & Scripturae sanctae veri∣tas docet, quod pro om∣nibus credentibus & per gratiam baptismi ex a∣qua & Spiritu Sancto re∣generatis & Ecclesiae in∣corporatis verè Domi∣nus & Salvator noster sit passus. De infidelibus eàdem constantiâ defi∣nit.

Cesset haec nova & inaudita praesumptio, ut nullus hominum, etiam impiotum, & apud in∣feros irrevocabiliter da∣mnatorum fuerit, pro quo Christus passus non fuerit. Cum pro solis illis defunctis passionem sustinuerit, qui eum dum in corpore viveret, fide∣liter venturum, & mun∣dum sua passione redem∣pturum crediderunt. Hoc itaque est Catholicum, hoc fidei Ecclesiae ab ini∣tio commendatum.

Et utramque partem iterum inferius tangens, ac disputationem prolixiorem concludendo comple∣ctens: Ex his igitur, inquit, d ligenter ac fidel ter consideratis certissime ac clarissime ostenditur pro om∣nibus fidelibus Christi qui fuerunt, aut sunt, velerunt, factam esse passionem Christi; pro corpore Christi im∣molari corpus Christi. De his vero qui adhuc in infi∣delitate atque impietate detinentur, manifestum est ex hac regula fidei, quod quicunque ex ipsis per Dei gratiam fuerint ad fidem conversi & in Christo regene∣rati, e••iam pro ipsis confitendum sit factum esse, quod pro omnibus fidelibus factum constat. De caeteris vero qui in ipsa imp etate sua perserverantes sunt perituri, si de Scripturae sacrae auctoritate, quod etiam pro ali∣bus Dominus passus sit, certissimis & clarissimis te∣stimoniis nobis demonstrare potuerint boni viri, qui ta∣lia definierunt, dignum omnino est ut credamus & nos. Si vero non potuerint, cessent contendere pro eo quod non legunt. Pudeat eos definire quod n••sciunt. Timeant statuere quod nullum Sanctorum Patrum, nul∣lum Concilium, nullum Apostolicae Sedis Ponti m, nullum Ecclesiasticorum dogmatum decretum hacte∣nus inveniant statuisse.

Et Concilium Valentinum cap. 4.

De redemp∣tione sanguinis Christi propter nimium errorem qui de hac causa exortus est; ita ut quidam, sicut eorum scripta indicant, etiam pro illis impiis qui a mundi exordio usque ad Passionem Domini in sua impietate mortui & aeterna damnatione puniti sunt effusum definiant, contra illud Propheti∣cum: Ero morstua, o mors; ero morsus tuus, inferne; illud nobis simpliciter & fideliter tenen∣dum ac docendum placet, juxta Evangelicam & Apostolicam veritatem, quod pro illis hoc datum pretium teneamus, quibus ipse Dominus noster dixit: Sicut Moyses exaltavit serpentem in de∣serto, ita exaltari oportet filium hominis, ut om∣nis qui credit in ipso non pereat, sed habeat vi∣tam aeternam.

Qui neget Iansenii verba e Patribus sumpta, non stultus, sed plane caecus sit. Hinc ejusmodi demon∣stratio conficitur.

Argumentum. I.

Ex solis Patrum verbis nemo argui potest scanda∣losam & falsam circa mortem Christi doctrinam docuisse, ex tertio Principio. Sed hic Iansenii lo∣cus verbis Patrum totus constat, ut inspicienti pa∣tet. Ergo ex illo non potest argui falsam tradidisse doctrinam. Quod erat demonstrandum.

Sensum autem solita methodo tuentur. Ambi∣gua, ut multum, aiunt esse Iansenii verba. Bo∣ni enim sensus capacia sunt si sic explicentur: Christum non habuisse voluntatem absolutam pro∣merendi per mortem suam omnibus reprobis grati∣as sufficientes Molinianas aut efficaces, quibus ab aeterno interitu liberari actu & effective pos∣sent.

Falsum habebunt sensum si quovis modo expli∣catum de omnibus omnino hominibus istam senten∣tiam, Christus pro omnibus mortuus est, erroneam esse statuat.

Atqui, inquiunt, bono & Catholico sensu sua verba intepretatus est ipse lansenius. Primum enim aperit quid intelligat per illa verba, pro aliquo mor∣ri, & sanguinem fundere. Pro aliquo mortuum esse, inquit eodem capite, insinuat voluntatem Christi quam habet ut ei mori sua Patrioblata & sanguis pro∣sit. Et clarius ibidem: Esse passum, crucifixum, mortuum, se redemptionem dedisse, vel propitiatorem esse pro omnibus, plus aliquid dicit, quam nude pre∣tium sufficiens obtulisse pro iis. Illud enim indicat intentione morientis pretium pro illis oblatum esse, ut ejus oblatione placatus Pater eos reipsa deservitute li∣beraret, non sub ista conditione, si ipsi velint, qui nisi Deo donante non possunt, sed ut velint & credant, potenter in eorum voluntatibus operando.

Voluntatem autem illam Christi quam requirit ut pro aliquibus mortuus esse dicatur, significat esse veram & absolutam, ut patet 1. ex remotione con∣ditionis, Si & ipsi velint. 2. Quia sic se ipse in∣terpretatur: pro veris ovibus, vero populo suo absolute salvando semetipsum ded••t ac tradidit. Et infra; Ipsorum liberationem a massa perditionis & salutem absolute voluit. 3. Quia cum generatim nomina∣tur voluntas, intelligitur absoluta: hinc generalis Theologorum sententia: Christum nihil inaniter voluisse, nihil inaniter orasse; quod ita apud The∣ologos certum, ut inter errores a Facultate Parisi∣ensi damnatos, qui in calce Magistri Sententiatum recensentur relata sit haec propositio: Quod sa∣tis erat possib••le quod per voluntatem aut volitionem creatam Christus aliquid voluit, quod nunquam debu∣it coenire.

Sufficiens autem illa gratia, quam negat omni∣bus esse collatam, est Moliniana; quia initio hujus libri hoc sensu verbum istud semper se usurpaturum esse professus est. Hoc posito, ita demonstratio concluditur.

Argumentum. II.

Haec propositio,

Christus non est mortuus pro om∣nibus omnino hominibus, cum intentione & vo∣luntate absoluta ut eis mors sua prosit; ut ejus ob∣latione placatus Pater eos reipsa de servitute libe∣taret, potenter in eorum cordibus voluntatem ip∣sam operando, vel ut eis largiretur gratias suffici∣entes, quae nihil aliud ad agendum requirerent.

Haec propositio, inquam, est orthodoxa ex suppo∣sitis principiis initio hujus articuli. Sed haec propo∣sitio continet verum sensum loci Janseniani; ut∣pote expositione vocum ab ipso Jansenio facta tota constans, per a 6.1 octavum principium. Ergo ver∣ba ejus ut multum ambigua, hoc sensu orthodoxo sunt interpretanda. Quod erat demonstrandum.

Argumentum. III.

Malus sensus qui cadere in haec verba poterat, e∣jusmodi est:

Quocunque sensu erroneum est di∣cere Christum pro omnibus omnino hominibus mortuum esse.

Hunc sensum amovet Jansenius, cum Prosperi expositionem qua Christus dicitur mortuus pro omnibus, quantum ad potentiam pre∣tii, sive sufficientiam; non autem quantum ad ap∣plicationem & efficientiam, etsi Augustinianis ex∣positionibus minus appositam sentiat, tamen ut Catholicam & orthodoxam & Semipelagianis op∣positam esse testatu••. Nam hanc ipsam Prosperi do∣ctrinam allaturus hoc praemittit:

Fabricarunt, in∣quit ibidem, Massilienses adversus rigidum illud & peculiare propositum Dei, quandam genera∣lem & indifferentem erga universos voluntata∣tem: deinde ex illa sufficientem omnibus gratiam derivarunt. Quare nihil mirum est si iisdem ver∣bis idem proponamus antidotum, hoc est, si iis∣dem argumenris quibus Massilienses usi sunt, eas∣dem Augustini & Prosperi solutiones opponamus.

Et continuo ab illa ipsa Prosperi solutione orditur, ad omnes homines pertinente. Ergo cum nihil absurdius sit quam Prosperum a Jansenio Semipela∣gianum habitum esse, & Prosperi solutionem quam ipse Semipelagianis opponit, Semipelagiano errore infectam, patet Jansenium non omnes istius loci expositiones ad omnes homines pertinentes, erroris Semipelagiani damnavisse.

Varias item sub finem istius articuli rationes qui∣bus Christus dici possit mortuus pro omnibus omni∣no hominibus a Jansenio non abhorrentes indica∣mus.

Nota.

Si quaeras vero quam expositionem istius loci Se∣mipelagiani erroris accuset, breviter ex ipso Janse∣nio ibidem disce, eam esse qua sub vertitur divinae benevolentiae propositum erga electorum salutem, tan∣quam Gentilium fatum, libertatis excidium, necessi∣tatis azylum, desperationis ignaviaeque barathrum, praecepti, exhortationis, orationis interitus; illam esse, qua amoto peculiari proposito erga electos, fabri∣catur generalis & indifferens erga universos Dei vo∣luntas: non illa antecedens quae cum gratuita prae∣destinatione cohaeret, & ab ipso Jansenio ad∣mittitur, sed illa conditionata, qua Deus ip∣sos salvos vult, si homines velint, per liberum ar∣bitrium sufficienti quidem gratia motum, sed a gra∣tia efficaci non determinatum.

Illam esse qua sufficiens gratia in omnes deriva∣tur, non ill•• Thomistica quae cum praedestinatione gratuita, cum efficaci gratia placide consistit, sed Moliniana, quae utramque destruit, & pro solo nutu liberi arbitrii sine auxilio efficaci, nunc effectum habet, nunc non habet. Verum est hujusmodi expositionem propriam Massiliensium a Jansenio esse existimatam. Verum est a me quoque existima∣ri; sed ita id existimo, ut non metuam ne Morel∣lius & tota Molinistarum natio hanc propositionem vel falsitatis vel scandali a summo Pontifice notari curent; Semipelagianum est dicere, ita Christum pro omnibus mortuum, ut nullum peculiare propositum & voluntatem habuerit salutis electorum, sed omni∣bus citra delectum generatim salutem voluerit sub con∣ditione, quae posset a libero arbitrio actu sine efficaci gratia impleri, atque omnibus sufficientes gratias ver∣satiles, quae modo effectum habent, modo non habent, promeritm sit.

De secunda parte quintae propositionis. Intentio Molinistarum.

Tradit Jansenius quintam propositionem, etiam quatenus haereseos damnata est; quia vult, Christum pro solis electis mortuum esse, & pro nullis repro∣bis, tom. 3. l. 3 c. 27.

Depulsio Jansenii Defensorum.

Loca quae objiciuntur Iansenio, ex Augustino & S. Thoma manifeste mutuata sunt: sensus item illorum orthodoxus est, & a quinta propositione disjunctus, nempe solis electis absolata voluntate Christum bea∣tudinem optasse, orasse, meruisse: adeque ex b 6.2 sex∣to principio, nihil in iis est reprehensione dignum.

Quaestio duplex.

1. An locutus cum Augustino & S. Thoma Ianse∣nius? 2. An senserit Iansenius Christum nullo mo∣do pro reprobis mortuum esse, nec ullum in ipsos ex morte Christi gratiam defluere docuerit.

Methodus ineunda Molinistis.

Debent verba Jansenii ab Augustini verbis abjun∣gere, ut verba reprehendant; debent ostendere nul∣lo modo ex Iansenii mente Christum pro reprobis mortuum, ut sensum incusent.

Expenditur ex hac methodo Morellius.

Semper sui similis Morellius, paris ubique levitatis, affert tantum quaedam loca Iansenii, sensum eorum non assignat, nec damnatae propositionis sensu ac∣cipienda comprobat, cum manifeste alio accipi pos∣sint. Ita que aerem verberat, & ut simpliciter di∣cam, plane nugatur. Verum insigni hic argumen∣to cerni licet quam malâ fide in hac contentione versetur. Nunc enim ex aequo & Iansenium & Ian∣senii defensores insectatur, nec minus erroneum quintae propositionis sensum ab ills defendi conten∣dit, quam ab ipso Jansenio, & tamen olim tam longe ipsos hac in parte a Iansenio segregavit, ut, cum quintam illam propositionem in Iansenium conferret, immunes ab hoc errore ipsius defensores agnoverit. Sic enim loquitur in libro quem in∣scripsit, Augustini de gratia sententia, pag. 37. Ipsi, inquit, evidentia permoti, fatentur Chri∣stum esse mortuum pro multis qui pereunt. Credunt

enim ipsum mortuum esse pro omnibus semel sanctifica∣tis, etsi ad tempus tantum, nec in justitia perse∣verantibus. Itaque patet ipsos sine ratione contra mentem Augustini & contra suam hunc locum oppo∣nere.

Methodus Jansenii defensoribus sequenda.

Debent ostendere cum Augustino & Sancto Tho∣ma loqui Iansenium, deinde sensum ejus hunc esse in locis objectis, pro solis electis salvandis efficaci & absoluta voluntate mortuum esse Christum, quod constat orthodoxum esse.

Primum igitur dicunt, allata ex Iansenio loca, quasi sensu cum quinta propositione congruentia, manifeste, si verba spectes, Augustinianis lo∣cutionibus constare. Quod sic ad oculum demon∣strant.

De primo loco Jansenii a Molinistis allato.

Postquam, aiunt, probasset Iansenius late, cap. 20. lib. 3. de grat. Christi, Christum esse mortu∣um pro tota Ecclesia toto orbe dispersa, pro peccatis omnium fidelium, pro justificandis temporaliter mul∣tis reprobis; ad jungit, quia solis praedestinatis salu∣tem aeternam Christus absolute voluit. Ideo saepe ab Augustino locutiones illas Scripturae ad solos praedesti∣natos contrahi; quod his Augustini locis confirmat Epist. 48. Christus propitiator est peccatorum no∣strorum, non tantum nostrorum, sea totius mundi; propter triticum quod est per totum mundum. Et lib. 21. de Civit. cap. 24:

Quid est omnium? Et eorum scilicet quos ex Gentibus, & eorum quos ex Iudaeis praedestinavit, vocavit, justi∣sicavit, non omnium hominum. Et lib. 22. cap. 24. Apostolus de ipsis in illud regnum praedestinatis loquens, qui proprio, inquit, Fo∣lio non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit il∣lum. Et mox illud addidit ex quo calumniandi cau∣sam arripuit Morellius & Molinistae, Ne quis, inquit, forte suspicaretur ita phrases hujusmodi af∣firmativas de praedestinatis intelligendas esse, ut tamen alii justi, qui de beato illo numero non sunt, non excludantur, non uno in loco invertit istius∣modi locutiones, ita ut eas negative efferendo di∣cat Christum pro caeteris qui non sunt praedestina∣ti, non esse mortuum, non semet ipsum dedisse redemptionem. Hoc enim in Epistola ad Evodi∣um sine ambiguitate pronunciat: Non perit unus ex illis pro quibus mortuus est Christus: quod, si nullus ex illis perit, inquit Janseniut, pro qui∣bus mortuus est, profecto quisquis perit, sive a∣liquando justus fuerit, sive non, non est pro illo mortuus Christus.

Haec postrema verba arripit Morellius ut Ianse∣nio quintam propositionem affingat: sed facile uni∣co illo argumento refellitur.

Haec propositio, quae Augustini est: Non perit unus ex illis pro quibus Christus mortuus est; & il∣la Iansenii, Qui perit, non est pro illo mortuus Christus; non duplex, sed una propositio est ex Lo∣gicae regulis conversa, quibus pueri docentur pro∣positiones negativas universales posse simpliciter converti. Ergo locus Iansenii Augustiniana locu∣tione constat. Ergo nihil in ipsis verbis reprehen∣dendum ex a 6.3 primo principio articuli primi. Inde vero ad repellendam Morellii accusationem, ejus∣modi etiam argumentum conficitur.

Argumentum. I.

Iansenii locutio Augustiniana est; ut per se pa∣tet, sed ex solis Augustini verbis nemo argui potest quintam propositionem tradidisse ex b 6.4 tertio prin∣cipio, quia illae locutiones sensum habent a propo∣sitionibus diversum, ex b 6.5 secundo. Quod erat demonstrandum.

De secundo loco Iansenii a Molinistis allato.

Simili modo repellitur secundus locus, qui prae∣terquam quod Sancti Thomae est, nihil aliud quam evidentem ex Augustini loco, & legitime ductam consecutionem continet.

Affert enim primum ibidem Iansenius hunc Au∣gustini locum:

Si de aliquibus ita Ecclesia certa esset, ut qui sunt illi etiam nosset, qui licet adhuc in vita sunt con∣stituti, tamen praedestinati sunt in aeternum ig∣nem ire cum diabolo, tam pro eis non oraret, quam nec pro ipso. Ex hoc loco & alio simili ex lib. de corr. & gr. c. 15. hoc colligit Jansenius: Scivit Christus quo quisque ab aeterno praedestinatus erat; scivit hoc decretum neque ullius pretii oblatione mutandum esse, nec se ipsum velle mutare. Ex quo factum est ut juxta sanctissimum Doctorem non magis Patrem pro aeterna liberatione ipsorum quam pro diabolo deprecatus fuerit. Sed si quid pro illis rogavit Patrem, pro temporalibus qui∣busdam justitiae effectibus rogavit, & pro iisdem obtinendis obtulit pretium, fuditque sanguinem suum. Cujusmodi oblatio, quia valde diminu∣ta est, parumque reprobis, multum vero praede∣ninatis p••odest, ut infra declarandum est; hinc fluxit ut passim in scriptis suis Augustinus oblatio∣nem sanguinis & mortis, & orationem Christi fere ad solos electos restringere soleat.

Hanc consequentiam rectissime ex Augustino du∣ctam quis negare posset, aut quis illarum propositi∣onum catenam abrumpere? Si Christus oravit pro reproborum salute, cum eos nosset ab electorum numero exclusos, pro iisdem oraret Ecclesia, etiamsi illorum reprobationem nosset. Sed ex Augustino Ecclesia non oraret pro reproborum salute si eos nosset. Ergo non oravit pro eorum salute Christus qui noverat.

Sed verba ipsa Iansenianae propositionis, quatenu•• arguitur, habemus apud Sanctum Thomam 3. par∣te, q. 21. art. 4.

Secundum voluntatem rationis Christus nihil voluit, nisi quod scivit Deum velle. Et ideo omnis absoluta voluntas Christi, etiam

humana, fuit impletae, quia fuit Deo conformis; & per consequens omis ejus oratio fuit exaudita.

Hic cum occurret Christum orasse ut peccatum crucifix∣oribus suis ignosceretur, ita respondet: Dicendum quod Dominus non oravit pro omnibus crucifixoribus suis, sed pro his solum qui eraent praedestinati, ut per ipsum vitam consequerentur aeternam.

Sed quid ad purgandum omni erroris labe istam locutionem Iansenii aliam auctoritatem querimus quam ipsiusmet Christi, qui se non pro mundo rogare affirmat, sed pro his quos ipsi dedit Pater? Ex quibus ejusmodi demonstrato con∣ficitur.

Argumentum. II.

Haec verba Christ: Non pro mundo rogo, &c. Haec verba Sancti Thomae: Christus oravit pro his solum qui ex ipso vitam consequuntur aeternam. Haec Augustini doctrina: Non orandum pro eorum salute, qui ad aeternum interitum praedestinati noscerentur, recatuum habent sensum; Catholicum, orthodox∣um, a quinta propositione diversum.

Sed Iansenii verba, utpote aequivalentia locis Au∣gustini, Sancti Thomae, imo Evangelii, eodem ac∣cipi sensu possunt. Ergo ex illis solis non potest e∣lici sensus haereticus quintae propositionis, ex a 6.6 tertio principio articuli primi. Probent igitur Moliniani ex aliis locis haec verba alium in Augustino & Sancto Thoma, alium in Iansenio sensum habere, vel fateantur se nihil agere.

Sic quidem Iansenii defensores quadam veluti ex∣ceptione adversarios suos sum movent, sed ad cau∣sam penitus obtinendam solita methodo haec loca tum ad bonum sensum expresse a Iansenio alligari, tum malum sensum qui in ilia iutrudi posset ex∣presse ab eodem removeri duplici argumento con∣firmant.

Argumentum. III.

Haec verba: Quisquis perit, non est pro illo mor∣tuus Christus. Et illa item: Non magis Partem pro aeterna liberatione reprobarum, quam pro diaboli oravit, rectum & Catholicum habent sensum, si i∣ta accipiantur:

Quisquis perit, eum ab aeterna perditione per mortem suam liberare non voluit Christus absolu∣ta volantate, nec aeternam illius salutem sanguine suo promereri absolute voluit, uti nec eam a Pa∣tre absoluta oratione petiit; hunc sensum rectum esse patet ex iis quae constate diximus initio hujus articuli.

Sed ad hunc sensum alligavit verba sua Iansenius, ut jam ostendimus. Primum enim explicat quid intelligat per illa verba, Pro aliquo mori. Pro ae∣liquo, inquit, mortuum esse vel fudisse sanguinem suum, insinuat voluntatem Christi quam habet ut & mors sua Patrioblata & sanguis profit. Volun∣••tem autem illam ibidem indicat esse absolutam. Electorum, inquit, liberationem ex massa perditio∣nis absolute voluit. Et paulo superius: Pro vero populo suo Absolute salvando semtipsum dedit & tra∣did••t.

Igitur in Iansenii sententia Christum non esse mortuum pro aeterna salute reproborum, nihil est aliud quam Christum non voluisse absoluta volun∣tate ut per mortem suam reprobi salvarentur. Hic autem sensus orthodoxus est ex supradictis. Igitur sensus verborum Iansenii est orthodoxus & a quin∣ta propositione alienus. Quod erat demonstran∣dum.

Argumentum. IV.

Malum sensum qui in illa verba includi posset, nempe quod non sit mortuus ad ullam reprobis gra∣tiam conferendam, expresse removet Iansenius. Testatur enim mortuum esse Christum pro univers•• Ecclesia toto orbe dispersa, pro omnibus fidelibus. Dicit, fideles omnes sanctificatos in sanguine Christi, redemptionem assequi; five in accepta redemptione perseverent, sive ab ea excidentes, saenguinem Testa∣menti pollutum duxerint, in quo sanctificati sunt: Dicit omnes temporales quibus exornantur reprobi gratiae effectus morte Christi promeritos. Igitur ex b 6.7 quarto principio eus verba malo illo & per∣verso sensu explicari nefas est. Quod erat demon∣strandum.

ARTICULUS. VIII.

Notae ad majorem intelligentiam Jansenianae doctrinae circa mortem Christi.

DIximus summam doctrinae Iansenianae circa mortem Christi, hanc esse, pro redemptio∣ne totius Ecclesiae Christum semet obtulisse, & pro gratiis temporabilis multis etiam exreproborum nu∣mero promerendis, solis tamen praedestinatis ae∣ternam salutem, & quae cum salute necessario con∣nexa sunt, nempe efficacem perseverantiam abso∣luta voluntate promereri voluisse.

Haec sententia ex iis quae vulgo in Scholis ven∣ditantur opinionibus aliam rejicit, alterius partem praecipuam amplectirur, minus praecipuam omittit intactam.

Rejicit Molinianam quae Christum statuit sic om∣nibus reprobis gratias sufficientes promeruisse, ut quod eas alii respuant, alii accipiant, non discer∣nenti gratiae efficaci, sed libero tantum arbitrio at∣tribui debeat. Haecilla sententia est, quam ut Se∣mipeligianam exagitat. Ad hanc stabliendam di∣cit afferri solitum, a Semipelagianis argumentum a generali redemptione petitum, quod quidem er∣roris accusat in sensu Semipelagianotum; quatenus videlicet volebant ex morte Christi ita generalem in bonos & malos gratiae abundantiam defluere, ut reproborum electorumque discrimen ex liberi at∣bitrii nutu, non ex divina praedestinatione pen∣deret.

Amplectitur recentiorum Thomistarum senten∣tiae partem longe praecipuam, nempe Christum ab∣soluta voluntate solis electis salutem voluisse, me∣ruisse, petiisse; quatenus item fidelibus justis suf∣ficientem suo sensu, sed indigam efficacis auxilii po∣tentiam,

gratia interiori instructam conferri sentiunt: sed quatenus ex iis nonnulli gratias suffi∣cientes efficacis egenas in omnes homines spar∣gunt, nec probat nec improbat.

Rursus quod iidem in Deo antecedentem quan∣dam voluntatem salutis omnium admittunt; agno∣scit & ipse. Ex quo consequitur longe potiori jure admissam in Christo.

Potro ista antecedens voluntas non eo solum per∣tinet, ut Deus abstrahendo ab hominis lapsu, sa∣lutem omnium, quatenus homines sunt, optare dicitur; sed generatim antecedens Dei voluntas fer∣tur in id quod rectum, quod justum, quod bo∣num secundum se est; ita quia rectum est hominem converti, poenitentiam agere, bonitatem Dei non contemnere, gratias ejus non respuere, ad Sacra∣menta accedere; haec omnia antecedenti volun∣tate censetur Deus velle, licet spectatis fingulis cir∣cumstantiis, non decreverit singulis efficaces gratias conferre, quibus ad salutem certo perveniunt, si∣ne quibus certo ab salute excidunt. Ergo non eo solum nomine antecedenti voluntate Deus omni∣um hominum salutem optat, quia omnes creaturas rationales ad beatitudinem fecit; sed etiam quia cum permultas gratias vel externas vel internas in reprobos diffundar, quibus injustum est ipsos abuti, iisdemque aditum ad Ecclesiam suam patere velit, antecedenti voluntate velle censetur omnes ad sa∣lutem pervenire, quia vellet ipsos obstinatos in malitia non manere, & oblatis sibi praesidiis bene uti; licet aliunde justitiae voluntate, spectatis om∣nibus circumstantiis, melius esse judicavit illos ma∣litiae suae relinquere, nec efficacia adjutoria conce∣dere, quibus solis humani cordis pravitas supera∣tur. Hinc patet Deum antecedenti voluntate & daemonum & hominum reproborum salutem velle; longe tamen aliter hominum quam daemonum. Cum enim nulla jam gratiae praesidia daemonibus of∣ferat, nec Ecclesiae aditum illis patere velit, aut sacramentorum opem; consequenter nec illos gra∣tia sua bene uti vult, quam nullam ipsis hoc tem∣pore largitur. Contra vero, cum homnines adhuc in via sint, conversionem illis & fincerum ad se reditum bonumqae gratiarum suarum usum, a qui∣bus illos minime arcet, optare voluntate antece∣dente putandus est, quorum nihil erga daemones praestat.

Illa vero antecedens voluntis saepe in Christo fu∣isse videtur, ut cum super Jerusalem fleret, & his verbis venturas ipsi clades deploraret: Flevit, inquit Lucas, super illam dicens, Si cognovisses & tu, & quidem in hac die quae ad pacem sunt tibi! nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis, quia ve∣nient dies in te, & circumdabunt te inimici tui vallo, &c. Ita gentis suae, & in illa genre ommum quorum gerebat imaginem, reproborum ruinam lamentatur Christus, & tamen absoluta voluntate divinae praedestinationis decreto, quo ab illa sorte Sanctorum separati erant, plane consentiebat. Nec incommode quidam haec verba Christi in horto, Pater, si possibile est, transeat a me calix iste, de hu∣mana illa velleitate intelligunt, qua objectam menti suae reproborum damnationem deprecaba∣tur.

3. Ex his patet quo sensu removeri debeat, & quo admitti possit in Deo & Christo conditionata voluntas salutis reprobotum.

Nam conditio illa a Molinistis afferri solita, qua dicitur Deus omnium salutem optare si & ipsi velint, subministrata ipsis gratia quadam sufficiente, quae nihil requirat ad agendum, fundicus ejicienda, utpote efficacia divini auxilii prorsus indigna, & ab hoc statu penitus aliena, in quo, ut ait Augustininus, si homini relinqueretur voluntas sua, ita ut ipsum velle gratia non operetur, inter tan∣tas infirmitates vitae hujus voluntas ipsa succumbe∣ret.

At aliusmodi conditionata voluntas, qua di∣ceretur Deus omnes homines salvos fieri vel∣le, si & ipsi velint, non subministrata quadam ipsis versatili gratia, sed quia vellet ipsos a pravita∣te & duritia sua resipiscere, & ad poenitentiam reverti, a quo impediuntur, non extrinseca a∣liqua impotentia, sed propria & culpabili per∣verfitate: haec, inquam, ratio conditionatae volun∣tatis, cum nihil aliud sit quam antecedens volun∣tas, &, ut arbitror, quam lex aeterna omnia justa praecipiens, omnia injusta vetans, divinae praedesti∣nationi nihil officit, nec Iansenio negata dici po∣test.

Patet etiam ex supradictis multis modis Chri∣stum dici posse mortuum pro salute reprobo∣rum, etiam ex Iansenio. Notandum enim, mori pro aliquo dupliciter accipi. Vel e∣nim significat velle salutem alicujus, vel sig∣nificat velle media conferte adipiscendae salu∣tis.

Rursus velle salutem alicujus dicitur Deus, vel antecedenti voluntate, vel consequenti, sive abso∣luta.

Antecedens voluntas ••ursus vel Molinistice intelligitur, ut sit idem quod conditionata il∣la quam rejicimus; vel Thomistice, ut nihil sit aliud quam ea Dei voluntas qua Deus vult quidquid fieri justum & aequum est, quicquid per se•• & absolute bonum est. Hanc conve∣nire diximus cum aliusmodi conditionata volun∣tate.

His positis, claret Christum multis modis dici posse mortuum pro salute omnium omnino homi∣num, & maxime fidelium reproborum. Primum enim sufficiens pretium pro omnibus obtulit. De∣inde in nova lege sacramenta divinae gratiae fontes, & quasi poculum quoddam, ut ait Prosper, im∣mortalitatis Deus omnibus proponit: & in veteri nusquam opem suam ex futuris Christi meritis de∣fluentem implorantibus subtraxit. 3. Anteceden∣ti illa voluntate vellet omnes ad Ecclesiam suam a∣spirare, a peccatis recedere, ad misericordiam su∣am confugere 4. Nusquam non hominibus quae∣dam adminicula salutis, nunc externa, nunc interna concessit, quibus si male utuntur homines, propria pravitate male utuntur, & contra antecedentem illam Dei voluntatem. Nam quia iniquum est ho∣mines sic Dei beneficiis abuti, ideo hoc dicitur De∣us nolle, quia non vult malum. Contra autem, quia aequum est homines bene illis uti, ideo dicitur hoc Deus velle. 5. Magis adhuc proprie pro fide∣libus reprobis, quia jus eis ad salutem aeternam per baptismum dedit, a quo nonnisi vitio suo & culpa excidunt.

Hoc unum igitut reprobotum in infidelitate mo∣rientium nemini concessit, ut voluntates ipsorum ad se converteret efficaci illa gratia, sine qua prop∣ter obstinatam in malo hominum voluntatem, ni∣hil unquam ab ipsis bene fit.

Hoc unum item nulli fidelium reproborum con∣cedit, ut efficax ipsis perseverantiae donum lar∣giatur. Et tamen hoc ipsum petentibus non ne∣garet; sed ut petant & ita petant ut tes tanta petenda est, occulto quodam judicio non in omni∣bus opetari voluit, quamvis quod non petant, non ex defectu gratiae, sed ex eorum depravatione nascatur.

Constat igitur solis electis aeternam salutem, & gratias illas efficaces cam aeterna salute nexas De∣um destinasse, & Christum absolute & efficaci∣ter promereri voluisse. Et quia hic voluntatis modus maxime proprius; alius vero non ita pro∣prius, nec omnino reprobis utilis, hinc lucu∣lenter Petavius lib. 9. c. 7. n. 9. Pluribus in Leis, inquit, Augustinus negat Deum velle omnes salvos fieri, sed eos tantummodo qui praedestinati sunt ad viam. Et paulo post; Quapropter ut∣cunque de illa communi voluntate Dei statuatur, ac sive Augustinum ex slimes quandam in Deo vo∣lantatem agnovisse, qui a universam hominum mas∣sam l••berare & ad salutem provehere studuerit quantum erat in se; sive nullam erga re robos ta∣lem habuisse concedas; nihilominus hoc de quo so∣lo pugnamus ex illius mente constabit, longe diver∣sam, electis salvandis ac lib••randis, quam de re∣probis in illo voluntatem extitisse. At ex ipso mani∣festum est sequi non ex meritorum varietate dsparem in autrosque salvandos voluntatem extitisse; sed cica electos absolutam & gratuitam: in reprobos vero nonnisi conditionatam, & quam velleitatem vocant, tanquam ita concipi••tur: Ʋellem istos salvare, nisi eos p••imi parentis culpa odi••sos & execrabiles fec••sset. Absolutam vero de iisdem damnandis ob illud originale delictum, voluntatem & sententiam fu sse. Et infra ex multis Augusti∣ni locis hanc consecutionem elicit: Igitur Au∣gustinus arbitratus est non omnes velle salvos esse Deum, sed quosdam nolle salvos esse, non quia ipsi nolunt, sed quia Deus non vult, ut ipse diserte ait, Epist. 107.

Postremo idem Petav••us de Valentini Concilii circa Christi mortem decreto ita Ioquitur: Ca∣none, inquit, 4. Ʋalentini Patres reprehendunt eorum errorem qui dicunt Christum pro omni∣bus imp••is quia mundi exordio usque ad Passionem Domini in sua impietate mortui aterna damnatio∣ne puniti sunt, & statuunt. PRO EIS TAN∣TUM ID FECISSE QUI AE∣TERNAM VITAM CONSE∣QUUNTUR.

Habent Jesuitae propositionem damnatae quintae propositioni plane aequivalentem abuno ex suis pr••latam; Ch••istus pro iis solum sanguinem fudit, qui aeternam vitam censequuntur. Nullam ejusmodi in toto Jansenii libro invenire ita crudam possunt, ut fortasse quisquam suspicari possit librum Petavii pro Jansenii libro Innocentio X. obtrusum fuisse. Nec tamen ita sum inquus, ut Petavium propterea censeam errorem qui in illis verbis includi posset, etiam tradidisse. Hoc solum Jesuitas monitos vo∣lo; si iniquum sit quintam propositionem in Petavi∣um conferri, apud quem saiutem extant illius ver∣ba, quanto iniquius in Jansenium, ubi nec ipsa ejus verba comparent!

ARTICULUS. IX.

Conclusio.

HAEC sunt quae de methodo istius quaestionis ex∣pediendae in utramque partem disputando censuimus. Quod si in Molinistarum rationibus referendis breviores fuimus, credant hoc mihi ve∣lim, non ideo a me factum, quod eas consulto dis∣simularim, sed quia non alias inveni quas asse∣rerem: in quo ipsorum est aliqua culpa, qui cum tantum e re Ecclesiae judicent esse, omnibus per∣suadere quinque propositiones e Jansenio decer∣ptas esse, tantumque in auferendis ea de re decre∣lis diligentiae ponant, contra in astruenda illo∣rum decretorum fide, in erudiendis hominibus indiligentissime se gerant. Haeccine provincia tot minutis scriptoribus relinquenda erat, praeser∣timque Morellio uni omnium ad hanc causam pro dignitate tractandam, ne quid gravius dicam, mi∣nime apto! Quamobrem etsi parum honesta, providentior tamen Corneti ratio vldetur, qui suo suorumque ingenio, & fortasse causae diffi∣sus, quantum potuit semper sequaces suos ab his scripti tandi consiliis de hortatus est. Scilicet sa∣gaciter intellexit ille Molinianus Achitophel quam je junum esset quidquid de hac controversia a suis in lucem promeretur, quamque vix publici juris factum publico omnium contemptu priusquam ad∣versariorum scriptis exploderetur. Ergo ut eos qua valeret aggrederetur, ad clandestinas se moli∣tiones totum contulit; & nobile illud quinque propositionum opus; cujus in Bibliotheca Anti-Janseniana auctor perhibetur, idem primum & postremum esse voluit, laetus ac triumphans quod una pagella plus negotii adversariis suis exhibu∣it quam omnes Jesuitae & tota Molinianorum Scriptorum natio. Ergo hic unus vere sapit Mo∣linisticas utilitates, caeteri illi scripturientes mera somnia.

Ab his tamen, si tanta ipsos scribendo libi∣do teneat, puto hac sexta Disquisitione non me∣diocrem me gratiam iniisse. Certam enim ipsis & unicam ostendi viam, qua expetitas illas pro∣positiones in Jansenio possint invenite, si quidem ibi sint; erraticos excursus in quibus sine fructu expatiantur praecidi, nec ipsos de via errare pas∣sus sum. Alacres igitur eam ineant, si quid suae causae confidant, & mihi gratulentur tam certae methodi demonstratori. Nam quod Jansenii de∣fensorum firmamenta latius paulo exposui, ad ipsorum quoque rationem promovendam per∣tinebit; scilicet haec, quae quoquo modo dis∣solvenda sunt, si ab ipsis ignorentur, nun∣quam ad exitum perduci quaestio posset. Nunc autem nudum quasi Jansenistarum latus ostendi, quod ipsi feriant & confodiant, si quid robore, si quid animo valent. Quod si non praestant, jam sibi non aliis imputent, quod utrum in Janse∣nio sint illae propositiones nec ne, tam multi dubitant. Fidenter hoc assero, quia vere; quam∣libet

multis Episcoporum summique Pontificis de∣cretis definiri curent propositiones esse in Janse∣nio, nunquam ullam ab eruditis hoc pacto fidem impetrabunt, multorumque potius diffidentiam augebunt. Non enim ad has persuadendi vias quisquam confugit, nisi quem rationes defici∣unt. Alia prorsus facti quaestonum, alia fidei ra∣tio; in his auctoritas Ecclesiae valet plurimum, in illis autem ne auctoritatem quidem suam inter∣ponere debet, sed illas ad praestitutos ipsis a Deo & natura judices, sensus nempe rationemque remittere. Vere enim & prudenter Habertus il∣lustrissimus Vabrensis Episcopus in facti quaestio∣ne ab Innocentio III. dissientiens, In hujusmo∣di, inquit, rebus ad verum semper redeundum est. Ergo quantumcunque nunc Theologi novi servitii jugo premantur, quantumcunque omni∣um ora intentaris terroribus obstruantur, erum∣pet tamen aliquando oppressa libertas, intelli∣gentque tandem reipsa horum consiliorum au∣ctores, vim, terrores, minas, parum ido∣neas ad persuadendas facti questiones esse me∣thodos, nec minus rationem cogi non posse, quam voluntatem.

VI. Kal. Decembris. Ann. MDCLVII.

Notes

• * 1.1

  VII PRINCIP. Damnatus in propositionibus sensus ante exortas propositiones scholis Catholicis ignotus, ut in narratione sua testantur Episcopi.
• a 1.2

  VI. PRINCIP. Nullus locus Jansenii reprehendi potest, nisi vel propter verba, vel propter sententiam vocibus subjectam.
• * 4.1

  III. PRINCIP. Ex sola Augustini locutione nemo argui potest ullum haereticum dogma docuisse.
• * 4.2

  IV. PRINC. Scriptoris Catholici ambiguam locutio∣nem orthodoxi sensus & erronei capacem, erroneo interpretari nefas est, si erroneus ille sensus expresse sit amotus.
• * 4.3

  V. PRINC. Ambigua locutio bono sensu interpre∣tanda est, si ab ipso Scriptore ad bonum sensum alligata sit.
• a 5.1

  III. PRINC. Ex sola locutione Augustini vel antiquo∣rum Scholasticorum non potest argui quisquam vel ab Augustino vel ab antiquis Scholasticis dissentire, vel ullum haereticum dogma do∣cuisse.
• b 5.2

  V. PRINC. Ambigua locutio bono sensu interpretanda est, si ab ipso Scriptore ad bonum sensum alligata sit.
• a 5.3

  IV. PRINC. Scriptoris Catholici ambiguam locutionem orthodoxi sensus & erronei capacem, erroneo interpretari nefas est, si erroneus ille sensus expresse sit amotus.
• b 5.4

  VI. PRINC. Nullus locus Jansenii reprehendi potest, nisi vel propter verba, vel propter sententiam.
• a 5.5

  IV. PRINC. Scriptoris Catholici ambiguam locutionem, orthodoxi sensus & erronei capacem, erroneo interpretari nefas est, si erroneus illesensus expresse sit amotus.
• * 5.6

  V. PRINC. Ambigua locutio bono sensu interpretanda est, si ab ipso Scriptore ad bonum sensum alligata sit.
• a 6.1

  VIII,. PRINC. Non mutatur propositionis sensus, cum de∣finitiones vocum pro ipsis vocibus subjiciuntur.
• b 6.2

  VI. PRINC. Nullus locus Jansenii reprehendi potest, nisi vel propter verba, vel propter sententiam vocibus subjectam.
• a 6.3

  I PRINC. Cum Augustino, Patribus & antiquis Scholasti∣cis, ut sentire nefas non est, ita nec loqui.
• b 6.4

  III. PRINC. Ex sola Augustini locutione nemo argui po∣test ullum haereticum dogma docuisse.
• b 6.5

  II. PRINC. Augustini & Patrum locutiones sensum habent a damnato propositionum sensu diversum.
• a 6.6

  III. PRINC. Ex sola Angustini vel S Thomae locu∣tione nemo argui potest ullum haereticum dogma docuisse,
• b 6.7

  IV. PRINC. Scriptoris Catholici ambiguam locutionem, orthodoxi sensus & erronei capacem, erroneo interpretari nefas est, si eroneus ille sensua expresse sit amotus.