The journal of Monsr. de Saint Amour doctor of Sorbonne,: containing a full account of all the transactions both in France and at Rome, concerning the five famous propositions controverted between the Jansenists and the Molinists, from the beginning of that affair till the Popes decision. / Faithfully rendred out of French. ; A like display of the Romish state, court, interests, policies, &c. and the mighty influences of the Jesuites in that church, and many other Christian states, being not hitherto extant.

ARTICULUS V.

Qua pacto Jesuitarum gratia Auoustinianis Doctoribus solennis Congregatio scriptorum∣que communicatio negata sit.

QUam bona fide Augustiniani in hac controver∣sia versarentur, hinc perspici licuit, quod om∣ni studio ac contentione semper egerunt, ut solen∣ni congregatione institura, facta scriptorum com∣municatione, fraudis omnis amoveretur suspicio: Quam vos mala, inde potuit intelligi, quod omni arte semper tenebras & clandestina judicia captastis. Utrique prudenter; sed illi Christiana prudentia; vos seculari atque terrena.

Nimirum si haec solennis, quam postulabant, Congregatio esset instituta, illi vicerant, vos pe∣rieratis. Quid enim fieret putidis illis abstractioni∣bus vestris, si adversarii vultum, si disputationis lu∣cem subiissent? Quid illa gratiae necessitantis larva, ac caeteris vitreis calumniis? Recte igitur ad illam Congregationem arcendam omnes vestrae Societa∣tis artes, gratiam, potentiam contulistis. Hanc propria ductus aequitate summus Pontifex Episco∣porum Doctorumque precibus initio concesserat: sed ad eum ab hac mente deducendum, quae non ad∣motae sunt machinae? Qui non terrores allati?

Quoties longaevo seni per homines familiares ac vobis addictos insusurratum, ne extremam sene∣ctutem superfluis curis oneraret, neve disputatio∣num illarum molestia festinam sibi arcesseret mor∣tem? Id Clementi VIII interitus causam fuisse ci∣tra fructum. Ad Sedis Apostolicae majestatem id quoque pertinere, ut inauditis partibus res fidei di judicare possit. Sic Pii V. sic Gregorii XIII. Bullas in Baium, sic novissimam Urbani in Ianseni∣um nemine audito confectam. Si semel istius Con∣gregationis fama in exteras manaret provincias, ad∣volaturos undique Doctores, & plura fortasse po∣stulaturos Abunde odiosos esse qui jam Romae a∣derant; quid si rursum alii adjungerentur? Audiri jam non nullorum susurros de celebrandi Concilii necessitate. Asserendum omnino jus illud summo Pontifici de dogmatis sine ullis judiciorum dilatio∣nibus, & nullis partibus auditis decernendi; uten∣dumque ad id ea temporum inclinatione qua nulla opportunior contingere poterat. Nunc Aulam Gallicam, nunc longe numerosissimam Episcopo∣rum partem, nunc praecipua Senatus Parisiensis ca∣pita (ficenim de illorum voluntate largiebami∣ni) ad accipiendam Pontificiam Constitutionem parata. Periculum in mora esse, hac confirmari Ian∣senianam factionem, reformationis specie toti Ecclesiae imminentem, novandae Religionis avi∣dam, de summi Pontificis infallibilitate male sen∣tientem, cujus opprimendae tempus idoneum non omittendum, sed quam celerrime occupandum esset.

Sentis, ml Annate, quam nihil mentiar: sed ne me putes divinatione verum assequi, sic habeto, nihil me conjecturis hic indulgere; nec quidquam scribere quod non tibi certis argumentis aliquando probetur. Erat summus Pontifex ob multa ab Ian∣seniana causa alienus, & maxime quod Urbani VIII. Bullam falsi accusaverant Iansenii defensores, in qua conficienda ipse, dum Cardinalis esset, af∣fuerat: nec adhuc abscesserat ex ejus animo bicipi∣tis illius capitis terror, initique olim, ut Romae jactatum erat, ab Iansenianis cum Cardinali Riche∣lio foederis de duplici summo Pontifice constituen∣do: quo rumore praesertim adducta est Inquisito ad librum illum de auctoritate Petri & Pauli suo decre∣to profligandum.

Hoc ergo timore perculsus, & praeterea variis rumoribus undique pulsatus Innocentius, quampri∣mum illa se molestia, illa suspicione exolvere statu∣it. Itaque pro solenni quam promiserat Congre∣gatione, rem totam Inquisitioni, seu potius non∣nullis ex Inquisitione selectis Cardinalibus & Con∣sultoribus excutiendam remisit, ratus id & brevius, & ad auctoritatem Romanae Sedis ampliandum op∣portunius.

Nihil laetius & exoptatius Iesuitis poterat accide∣re: si quidem inter Cardinales Inquisitionis prae∣fectos erat Spada, ipsis pridem conjunctus, durius∣que olim in nescio quibus notis a nonnullis Augusti∣nianis habitus. Erat etiam inter ministros Inquisi∣tionis Albisius ejusdem S. Officii assessor, pro∣fessas cum Augustini Discipulis inimicitias exercens, quae Romae etiam vehementius ob multas ipsius injurias recruduerant. E. Consultoribus multi Iesu∣itis addicti, imo unius etiam Iesuita. Accidit prae∣terea ut Abbas Hilarion & Pater Ubaldinus e Con∣sultorum numero se subducerent. Ille a Cardinali Spada monitus ne adesset, hic nihil super ea re a summo Pontifice decretum iri arbitratus, ideoque inutilem contentionis invidiam fugiens. Quibus a∣motis, quos Iesuitis minime deditos esse certum e∣rat, illico in eorum locum intruduntur Tartaglia Dis∣calceatus Carmelita, & Celestinus Brunus, ambo Molinistis obnoxii.

Non statim tamen Augustinianis Doctoribus inno∣tuit hujus controversiae judicium ad Inquisitionem delatum. Tacitis enim Consultorum nominibus soli demum Cardinales huic negotio praefecti ipsis indi∣cati sunt, quibus deinde tanquam impetrata quam postulabant Congregatione, praeambula quaedam scri∣pta obtulerunt de auctoritate sancti Augustini, & de rebus in Sorbona gestis.

At postquam & Consultorum nomina rescivere, &, quod nunquam credidissent, nom modo cum adversariis collationem, sed & mutuam scriptorum communicationem sibi negari; tum vero desti∣tutos se & illusos graviter apud Cardinales expo∣stulavere; cum fraudulentis adversariis sibi rem esse dixerunt, quorum scripta & sermones innumeris mendaciis scaterent: haec a se nisi communicaren∣tur, refelli non posse: nihil habere aequitatis ut

accusatori liceret pro libito crimina confingere, reo negaretur haec saltem crimina de quibus accusare∣tur, nosse: hanc materiam ambiguis verborum no∣tionibus sic implicatam, ut nihil facilius sit quam ad∣versarii mentem in alienos sensus detorquere, & perversa interpretatione corrumpere; totam hanc concertationem meram 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 fore, nisi par∣tibus coram auditis utriusque sententia ex mutuo illo conflictu liquido pernosceretur.

Haec illi super ipsa judicii forma; mox de perso∣nis quibus illa Congregatio constabat. Omisso ho∣noris causa Cardinali Spada, quanquam hunc sibi manifeste infensum judicis partes obtinere aequum non esset, Albisium violentas cum ipsis & apertas inimicitias gerentem, omnesque adversus ipsos so∣licitantem; item Patrem Modestum Annatini li∣belli approbatorem; Patrem Palavicinum Rei per∣sonam sustinentem e Congregatione removeri pe∣tierunt.

Nihil justius ea postulatione videbatur, nec ullus in Gallia judex qui ob istas recusationis causas non se ipse sponte de judicio subduceret. Alii Romae mores vigent. Ergo extrema haec postulatio statim explosa, aegre id quidem ferentibus Augustinianis, sed injuriam tamen istam ad tempus mussitantibus, ut saltem scriptorum communicatio & mutua colla∣tio non negaretur.

Verum ad hoc eludendum varias causationes at∣tulerunt delecti Cardinales; alienum ab Inquisitio∣nis more id esse, quae ne ad homines quidem morti addicendos, testes coram reis adesse necessarium censet: non privatorum esse Doctorum leges summo Pontifici dicere, tantamque ipsorum con∣tentionem contumaciae vicinam: an dubitarent summum Pontificem de rebus fidei sine ullis dispu∣tationibus, sine ullis collationum ambagibus posse judicare? An vererentur ne si partes inter se con∣tendentes non audisset, S. Spiritus afflatu in judi∣cando privaretur? Longe ipsis modestiores & sub∣missiores esse adversarios suos, qui nihil mallent, quam ut totares sine ulla scriptorum communicati∣one, sine disputatione, pro summi Pontificis arbi∣trio brevissime decideretur: denique non satis de∣coram Theologis illam pugnis cum adversariis suis decertandi cupiditatem.

Opponebant Augustiniani longe majorem huic judicio fidem futuram, si solita majorum, non illa inusitata & clandestina via perageretur; longe ex∣ploratius omnibus fore affuisse summo Pontifici in judicando Spiritum Sanctum, si idoneas veritati aperiendae vias amplecteretur. Id enim jubere Spi∣ritum Sanctum, humanas inquirendi veri rationes non respui, Traditionem consuli, doctos homines adhiberi, calumniae & fraudibus aditum obsepiri. Ad discutiendam illam aequivocationum mendaci∣orumque caliginem, qua totam hanc controversi∣am adversarii sui involvere studerent, mutuam di∣sputationem plane necessariam: nihil esse cur Hal∣lerii, ipsiusque sociorum obsequium Cardinales laudibus ferrent, non illos Romanae Curiae, sed rationibus suis obsequi: videre homines astutos a∣ctum esse de causa sua, si sententiam suam coram adversatiis promere & defendere cogerentur: Ideo quidvis ad hoc amoliendum moliri: unum illis esse praesidium in calumnia: haec vero in tenebris exul∣tat, in luce jacet & evanescit: ita nihil mirum si in declinanda collatione tantopere se morigeros prae∣stent. At stillorum obsequium concessa collatione periclitari velint, fore ut illos tam inobsequentes offendant, quam Augustinianos contra hac in parte ad parendum promptos & expeditos. Haec si Inqui∣sitionis mos non ferret, argumento esse res tantas a∣lio quam Inquisitionis judicio disceptandas: nec se Romam ab Episcopis missos, ut aliquod Inquisitio∣nis decretum otiosi expectarent, sed ut solennem Congregationem efflagitarent, in qua sancti Augu∣stini doctrinam adversus eos omnes tueri possent, qui eam vel palam, vel subdole impugnare aude∣rent. Contumeliosum esse in Episcopos Gallos, si ipsis postulantibus in Augustini causa negaretur, quod olim Jesuitis in Molinae causa tam prolixe conces∣sum erat. Caeterum non pugnis se sed rationibus, sed Patrum auctoritate certare velle, nec pugnis certe coram Clemente VIII. decertatum, nec pug∣nis in Concilio Tridentino pugnatum, quamvis u∣trobique multae Theologorum rationes habitae sint: Nil injuriae fieri summo Pontifici, nec quidquam juris ipsi detrahi, si d ab ipso postuletur, quod a Conciliis Oecumenicis studiose servari solet: sed gravem Theologis Catholicis, gravem Episcopis injuriam fieri, si hoc ipsis negetur, quod haereticis negari nec solet, nec potest.

Dura haec Romanis autibus oratio visa, incen∣dentibus odia Jesuitis & Hallerio, tantoque demissi∣us Tribunal Inquisitionis venerantibus, quanto illi∣us auctoritatem agnoscere constantius Augustiniani detrectabant. Itaque tota res astute in honoris con∣tentionem versa. Ostendere voluerunt Romani Inquisitores, decreta fidei, non auditis contradicto∣rie partibus, tametsi auditi flagitantibus, a summo Pontifice condi posse. Ad extremum doctoribus semper libellis supplicibus solennem Congregatio∣nem urgentibus, & cur nega••etur poscentibus, sim∣pliciter responsum est: Negatur quia postulatis. Hac spe illi dejecti nullum deinceps scriptum Car∣dinalibus obtulerunt; omninoque ex Episcoporum, quorum Legati erant, mandato, & de more Callicae gentis, quae Inquisitionis tribunal non agnoscit, cau∣sam dicere in hoc judicio defugerunt.

Exinde res ad voluntatem Iesuitarum fluere coe∣pit. Semotis adversariis causam Iesuiticam in illa Congregatione egit Hallerius. Augustinianos qui∣bus voluit criminibus & maledictis oneravit. Suas de gratia necessitante, de erepta dissentiendi liberta∣te, de impossibilitate praeceptorum, etiam in sensu diviso, naenias decantavit: patulis judicum auribus quas voluit fabulas instillavit. Sic institutum, sic per∣actum illud judicium Romanum fuit, in quo Hal∣lerius & socii quae voluere nemine refellente, dixe∣runt: nullus pro altera parte locutus est: ita nullam serendis calumniis opportuniorem judicii formam, ne si vellent quidem, Iesuitae optare protuissent.