The journal of Monsr. de Saint Amour doctor of Sorbonne,: containing a full account of all the transactions both in France and at Rome, concerning the five famous propositions controverted between the Jansenists and the Molinists, from the beginning of that affair till the Popes decision. / Faithfully rendred out of French. ; A like display of the Romish state, court, interests, policies, &c. and the mighty influences of the Jesuites in that church, and many other Christian states, being not hitherto extant.

ARTICULUS IV.

Collationis inter Hallerium & Dominicanos bre∣vis historia.

ROmanorum animisita per illas calumnias prae∣paratis, tota deinde vestra contentio fuit, ut collationis consilium disturbaretis. Quam id cau∣sae tuae capitaliter infestum esset, tu quidem ab ipsis initiis solertia tua sensisti: Hallerius autem non modo ratione, sed etiam quodam experimento, cujus narrationem placuit praemittere, ut omnibus pateat tam male compactam fuisse sententiam ve∣stram, ut ne minimum quidem in legitimae colla∣tionis luce posset consistere. Hoc Hallerius, ut dixi, expertus est in brevi colloquio quod cum Do∣minicanis habuit, cujus historiam Romae tunc tem∣poris fidelissime conscriptam, & mox in Galliam missam, nos hic compendio summa cum fide nar∣rabimus.

Die Martis undecima Februarii anni 1653. Ge∣neralem Dominicanorum convenit Hallerius. Dix∣it se cum Thomistis congruere, gratiam efficacem ultro admittere, non hoc sensu impeti a se Janseni∣um, sed alio qui Thomistas nil prorsus attingeret. Respondet Generalis gravius esse negotium quam ut brevi decidi possit, illud prius cum Theologis Ordinis sui communicandum. Res ergo ad feriam sextam rejicitur; interim cum Theologis suis con∣silium habet Generalis, quorum praecipue erant Nolano, Reginaldus, Galassinus, Alvarez, Li∣belli, quibus visum est sequentes propositionis con∣texere, quas Hallerio subscribendas offerent, ad id explorandum num vere & ex animo secum sentiret.

I.

Gratia efficax vere, realiter ac physice praemovens & praedeterminans immutabiliter, infallibiliter, in∣superabiliter, ita est necessaria ad singulos actus, eti∣am initium fidei & ad orationem, ut sine illa homo, etiam justus, non possit adimplere Dei praecepta, eti∣amsi velit & conetur affectu & conatu imperfecto; quia deest illi gratia qua possit, sive qua siant illi pos∣sibilia possibilitate cum effectu, ut loquitur Augusti∣nus de natura & g atia, capite 42.

II.

In natura lapsa nunquam resistitur gratiae interi∣ori, id est efficaci, in sensu explicato in prima propo∣sitione, quae secundum phrasim Augustini vocatur interior.

III.

Admerendum & demerendum iu statu natura la∣psae, non requiritur libertas ab omni necessitate, sed sufficit libertas ab omni coactione, hoc est, a violentia & naturali necessitate.

IV.

Admiserunt Semipelagiani gratiae interioris ad sin∣gulos actus necessitatem; & in hoc erant haerettci, quod vellent eam gratiaus talem esse cui posset humana voluntas resistere vel obtemperare; id est, in hoc e∣rant haeretici, quod vellent gratiam illam non esse effi∣cacem modo explicato in prima propositione.

V.

Error est Semipelagianorum dicere Christum pro omnibus omnino hominibus mortuum esse, aut sangui∣nem fudisse: quia videlicet Christus est quidem mor∣tuus pro omnibus quoad sufficientiam pretii sufficienter, non tamen efficaciter, quia non omnes participant be∣neficium mortis ejus.

Die dicta, scilicet Februarii 14. Valentino Mar∣tyri sacra, Hallerius & socii cum Dominicanis col∣laturi adveniunt, ac post prima illa quae in con∣gressu solent, demonstrare conatus est Hallerius quinque propositiones a controversia quae inter Dominicanos & Jesuitas viget, omnino esse alie∣nas. Hic de Baianis propositionibus agi, quas Jan∣senius renovarat. Nominatim esse cautum in iis Congregationibus quae propositionibus excutiendis jam habitae erant, ut tota de Auxiliis controversia prorsus intacta relinqueretur, nihil omnino cum illa implicatas esse propositiones, nec enim eas a se impugnari, quatenus ad gratiam efficacem revocan∣tur, sed tantum in sensu Jansenii, sicut ex omni∣bus libellis summo Pontifici oblatis planum erat; qui sensus prorsus a Dominicanorum sententia ab∣horreat. Hoc breviter ille in singulis propositio∣nibus probare conatus est, his tantum duobus prin∣cipiis nitens; admissam semper esse a Thomistis gratiam sufficientem, rejectam ab iisdem esse ne∣cessitantem gratiam quae tolleret dissentiendi poten∣tiam; contra a Jansenio necessitantem gratiam ad∣strui, rejici funditus sufficientem, & tanquam monstrum exagitari.

Ubi peroravit, jussu Generalis Pater Reginal∣dus sic exorsus est: Tria in hac quaestione suppo∣nenda; Primo, pro fidei decreto haberi non posse gratiam sufficientem omnibus communem. Secun∣do, ex Thomistis gratiam sufficientem semper esse ad imperfectos actus efficacem, neque hoc sensu à Iansenio negatam, eandemque longe diversam esse à Moliniana quae sit efficax per consensum, utpote quae nunquam in actum prodeat, nisi ef∣ficaci auxilio ad opus applicetur. Tertio, gratiam efficacem, quâ insuperabiliter & indeclinabiliter voluntas ad actum impellitur, ad omnem pietatis actum, adeoque etiam ad fidei & orationis initia esse prorsus necessariam.

His positis, facile est, inquit, probare in sensu gratiae efficacis omnes propositiones veras esse. De possibilitate praeceptorum in Congregationibus de Auxiliis disputatū est. Urgebant Jesuitae in sententia Dominic. praecepta esse impossibilia justis gratia effi∣caci carentibus. Respondebant nostri esse impossibi∣lia, in sensu composito, non in sensu diviso; sive pos∣sibilia esse possibilitate simplici, non autem possibi∣litate, cum effectu: adeoque verum est ex nostra do∣ctrina justis volentibus & conantibus mandata Dei esse impossibilia in sensu composito, licet sint pos∣sibilia in sensu diviso per illam gratiam quae satis indicantur his vocibus volentibus & conantibus, id est, per gratiam sufficientem Thomistico sensu, quae nihil aliud est, quam voluntas & conatus quidam imperfectus. Caeteras eo modo ad gratiam effica∣cem revocavit, quo explicatur in Propositionibus supra memoratis.

Postquam Reginaldus conticuit, excepit Halle∣rius: Gratiae efficacis doctrinam olim à se in scholis traditam dixit, nec se minus ad eandem profiten∣dam paratum esse; & ita se in publica oratione coram Cardinalibus & Consultoribus testificatum. Verum hâc absente nequaquam praecepta esse im∣possibilia, nec hâc praesente potestatem dissenti∣endi eripi, ut Concilium Tridentinum desinierat, nec ipsi ex necessitate consentiri. Porro illam quam attulerat Pater Reginaldus diistnctionem possibilitatis simplicis & possibitatis cum effectu à nemine unquam esse traditam. Respondit Regi∣naldus eam extare apud Augustinum cap. 41. de nat. & grat. Tum Hallerius: Nusquam in Augustino re∣perire est haec verba: possibilitas cum effectu. At∣qui, inquit, Reginaldus, hae ipsae Augustini sunt voces, & eo quo dixi loco. Convictus Hallerius alio sermonem detorsit, iterumque conformavit in sensu efficacis gratiae nullo modo propositiones à se impeti, quod ipsum asseverarunt sodales ejus Lagautius & Iosselius, idque à se expresse in om∣nibus supplicibus libellis suis esse declaratum. Non igitur, inquit Generalis, sine causa doctrinae nostrae timemus, quando vos ipsi illi timuistis. Tum Hal∣lerius: sed nihil est jam quod illi timeatis. Insere∣tur enim in Bulla oratio nostra, quâ illa nomina∣tim e discrimine tollitur.

His dictis, Pater Alvarez Theologiae Professor sententiam dicere jussus: ut video, inquit, facilis inter nos compositio. Conceditis gratiam effi∣cacem à praevisione Dei minime pendentem. Ergo etiam in sensu gratiae efficacis propositiones esse veras concedatis necesse est. Ergo fatendum est vobis, gratiae efficaci carentibus praecepta esse impossibilia impossibilitate consequenti, non an∣tecedenti. Ergo etiam illud dabitis, gratiae efficac nunquam resisti, nec ista necessitate meritum tolli. Hoc igitur tantum facto opus est. Distinguendae sunt propositiones in varios sensus: mox a summo Pontifice communiter petendum, ut illas san∣ciat in sensu gratiae efficacis, damnet in aliis sensibus.

Hic Patrem Alvarem interpellavit Hallerius. Quam tu, inquit, gratiam efficacem postulas, eam libenter concedo. Fateor itidem ea carentibus prae∣cepta esse impossibilia impossibilitate consequen∣ti. Hoc privatim subscribere paratus sum, non tanquam Episcoporum Legatus. Vos vicissim damnationi propositionum in sensu Iansenii sub∣scribite. Hallerio ita loquenti caeteri Doctores palam assensi sunt. Tum Reginaldus: Quid si, in∣quit, nobiscum vel in omnibus propositionibus, vel in quibusdam sentiat Iansenius? An sic quoque a nobis damnabitur? Hoc illud est, inquit Genera∣lis, quod inquirendum est: cur igitur hunc sensum Iansenii explicare detrectatis? Enimvero, inquit Reginaldus, ante omnia explicandus est ille sensus Iansenii, quem si pateat a Thomistis esse diversum, tum ejus damnationem communibus votis a sum∣mo Pontifice postulabimus. Hic Hallerius ac so∣cii uno ore negarunt, hunc se Jansenii sensum ex∣plicare posse, ne a Mandatis Episcoporum disce∣derent. Tum Pater Alvarez: Quando hunc Ian∣senii sensum explicare non potestis, nos vobiscum convenire non possumus. Volumus, inquit Hal∣lerius, damnati Iansenium, quatenus negat gra∣tiam sufficientem. Atqui, inquit Pater Alvarez, in hac ipsa propositione quam impugnatis, eam admit∣tit. Quid est enim volentibus & conantibus, nisi gratiam sufficientem habentibus? Imperfecta e∣nim voluntas & imperfectus conatus est gratia suf∣ficiens Thomistarum.

Illi autem: Si gratiam sufficientem, inquiunt, admittit Iansenius, sibi ipse repugnat. Tum Alva∣rez; Si sib contradicit Iansenius, ob noc ipsum explicandus est ejus sensus: alioqui damnato sen∣su Ianseniano, utra tandem contradictionis pars damnata dicetur? Sed vos q••id tandem admittitis, quod Iansenius non admiserit? Admittitis in justo gratiam habitualem; admittit Iansenius. Admit∣titis virtutes infusas; admittit Iansenius. Admit∣titis inspirationes & illustrationes; admittit Ian∣senius. Admittitis desideria bona; admittit Ianse∣nius in hac prima propositione. Bona enim volun∣tas de qua loquitur, ex hac gratia est, & ista gratia ipsissima est gratia sufficiens Thomistarum. Quid ergo Thomistae, quid vos supra Iansenium? Ut illi nihil respondebant, idem argumentum ter itera∣vit Pater Alvarez. Ad extremum respondit e tri∣bus Doctoribus postremus; praeter haec omnia ad∣mittendam esse gratiam sufficientem, extra quam nihil homini deeft, praeter ipsum actum qui a gratia efficaci confertur. Negarunt Dominicani aliam a Thomistis admitti gratiam sufficientem, ab ea quam supra exposuerant, lateque probarunt ex sancto Thoma, sine efficaci Dei gratia nihil bene fi∣eri posse: itaque damnata prima propositione dam∣nari duos Sancti Thomae articulos. Non aliam igi∣tur compositionis viam inire posse, quam si accu∣rate veri istarum propositionum sensus secerneren∣tur a falsis, ut falsorum damnationem simul prose∣querentur. Tum Doctores: Nobis, inquiunt

Sensus illos distinguere non licet, ne a mandatis E∣piscoporum desciscamus, nec nos, inquit Pater Al∣varez, possumus consentire vobiscum.

Haec ubi dixit; Generalis assurgens, Videtis, in∣quit, quantum e re nostra sit, ne propositiones si∣ne explicatione damnentur. Boni ergo consulite, si, ne hoc fiat, pro viribus elaboremus. Quae cum dixisset, Hallerius & socii non multum alacres dis∣cesserunt.

Postea Generalis totius familiae suae nomine decem & septem vicibus audientiam a summo Pontifice postulavit, nec impetravit tamen: adeo summo Pontifici illud haeserat de gratia efficace & de tota controversia de Auxiliis nullam hic verti questio∣nem; & ideo non audiendos qui gratiae tantum ef∣ficacis defendendae causa audire postularent.