The journal of Monsr. de Saint Amour doctor of Sorbonne,: containing a full account of all the transactions both in France and at Rome, concerning the five famous propositions controverted between the Jansenists and the Molinists, from the beginning of that affair till the Popes decision. / Faithfully rendred out of French. ; A like display of the Romish state, court, interests, policies, &c. and the mighty influences of the Jesuites in that church, and many other Christian states, being not hitherto extant.

PAULI IRENAEI DISQUISITIO PRIMA.

An sint in Ecclesia novae alicujus haeresis Sectatores.

OMnibus retro seculis nihil fortasse ejus∣modi visum aut auditum, quale his no∣stris remporibus cernere est. Sollicitan∣tur omnes & Ecclesiae & seculi potestates, ar∣mantur concionatores, populi concitantur, ad ex∣tinguendum nescio cujus novae latentis, ut aiunt, haeresis incendium. Periclitari dicitur res Christi∣ana, nisi gliscenti malo mature occurratur. Rem totam proprius inspice, nec vanis rumoribus, sed fidelibus oculis crede•• nec haereseos, nec periculi umbram aut somnium reperies.

Id quoniam ostendi mirifice pertinet ad concili∣andam Ecclesiae pacem, hac scriptione breviter, at, ni sallor, invicte demonstrabitur, nullam in Ecclesia haeresim, nullos haereticos esse, ut ex om∣nibus constet non tam hanc schismatis & haereseos flammam este, quam occultae malevolentiae & pri∣vati odii fumum: quem omnibus, ac praesertim Ecclesiae rectoribus, offundere nituntur homines sibi male conscii, nec obscuris de causis exulcerati, ut in hac omnium rerum caligine suis interim cupidi∣tatibus serviant.

Quod proposui, sic efficio. Nulla haeresis sine haeretico dogmate. Nulli haeretici sine pertinacia in damnato dogmate defendendo. Neutrum est in Ec∣clesia. Igitur nec haeresis in Ecclesia, nec haere∣tici.

Singulas partes separatim exequemur, ac pri∣mum de haeretico dogmate.

ARTICULUS. I.

Novam illam haeresim in ipsis quinque propositio∣nibus non residere, quia eas nemo defendit.

OMnes de gratia controversiae ad quinque propo∣sitiones jam redierunt. Nam caetera omnia citra fidei dispendium libere defendi jam ipsi adver∣sarii consentiunt. Ergo aut ibi haeresis sita, aut nusquam. At non ibi esse facile convincitur. Om∣nes enim ad unum Catholici istas propositiones proscribunt, & quidem in proprio verborum sensu: ubinam igitur haeresis? Confectam quaestionem diceres, nisi adversariorum calliditas novas rursum lites serere instituisset. Non satis aiunt esse ad de∣clinandam haeresim, si propositiones damnentur in proprio sensu, nisi etiam damnentur in Janseniano. Ad hunc finem decretum quoddam ab Episcopis Galliae expresserunt Annati sui operâ Jesuitae, quo jubentur omnes Theologi propositiones in Janse∣niano sensu damnare. Hoc qui renuat, quod multi faciunt, illico hoc Annatino argumento feritur: Jansenianus sensus ab Episcopis ut haereticus pro∣scribitur. Defendis sensum Jansenit. Ergo defen∣dis haereticum sensum. Ergo es haereticus. Hoc sophismate, minis & terroribus ar mato, omnes jam Molinismi vires continentur. Ex illo novam Jansenianam illam haeresim eruunt. Hoc igitur accuratius excutiendum, dissolvendum, obteren∣dum est, quo simul fictitiae haereseos terriculum e∣vanescat.

ARTICULUS II.

Sophismatis Moliniani dissolutio.

SI quis Bellarminum & Baronium Cardinales hoc argumento propter desensum Honorii summi Pontificis sensum, Monothelitanae haereseos ageret reos: Sexta Synodus oecumenica, item duae se∣quentes, ac duo summi Pontifices, Honorii Epi∣stolas & sensum utique damnarunt haereseos Mo∣nothelitanae. Vos defenditis sensum Honorii. Ergo Monothelitanae haereseos crimen suscipitis. Quaero quo pacto tanti viri a tam foedo & tam a∣perte falso crimine eximendi sint? Nimirum dete∣gendo argumenti vitio, quod constat quatuor ter∣minis, & sub Honorii sensu aequivocationem & fal∣laciam tegit.

Damnavit sensum Honorii sexta Synodus. Sen∣sum Honorii defendunt Bellarminus & Baronius. Sed non eundem sensum illa damnavit, isti defen∣dunt. Monothelitarum sensum in epistolis Hono∣rii esse credidit sexta Synodus, & ideo damna∣vit. At easdem epistolas Catholico sensu inter∣pretantur illustrissimi Cardinales, & ideo defen∣dunt. Non ergo Synodo adversantur in quaesti∣one juris, sed tantum in facto, id est, literarum Ho∣norii interpretatione.

Omnino duplici ratione hominis etiam ab Eccle∣sia damnati sensus defendi potest. Primo, ut ille

ipse sensus, eademque sententia quam damnavit Ecclesia, defendatur. Hoc qui faciat, haereticus est. Secundo, ut alicujus auctoris sensus ab haeresi ad Catholicam fidem benigna interpretatione flec∣tatur. Hoc qui faciat, sit temerarius, sit prae∣postere benignus, haereticus certe dici non potest: non enim haereticum, sed Catholicum sensum de∣fendit.

Utroque modo defensus Origines, & utrumque defensions modum valde Patres pro sua aequitate secreverunt. Multi enim ipsos Origenis errores defenderunt. Ergo illi a Patribus pro haereticis habiti. Alii contra sic Origeni patrocinati sunt, ut illos errores falso illi ascriptos esse certarent, ejusque verba durius accipi contenderent. Hi non sectatores, sed defensores Originis ab Augusti∣no dicuntur, in quos nemo tam injustus fuit, ut ob hanc rem notam haeresos in illos confer∣ret.

Ex illis manifestum est Jansenii sensum duplici∣ter defendi posse. Primo ita ut quinque proposi∣tiones, & proprium earum sensum Jansenii esse quis fateatur, & eas nihilominus defendere non desistat. Hoc si quis fecerit, in illum insurgant Je∣suitae quantum volent.

Verum alia plane eximendi a noxa Jansenii ratio est: si quis videlicet ejus verba eo sensu interpre∣tetur, quem constat esse Catholicum; idemque pro∣positiones in earum proprio sensu damnet; at ipsas propositiones & proprium earum sensum in Janse∣nio se videre deneget. Qui ita se gerat, quocunque nomine afficiatur, haereticus dici nequit, cum sen∣sus ille, quem vere an falso Jansenii esse putat, ut Catholicus ab omnibus probetur.

Hoc constituto, reliquum est ut demonstrem hac tantum secunda ratione a permultis viris eruditis defendi Jansenium; quia nimirum ejus verba eo sensu accipiunt, quem nemo haereseos accusare au∣deat. Quod postquam confecero, sponte corruet Annatinum sophisma. Damnant enim Jansenii sensum Episcopi; sed illum videlicet, quem Jan∣senii esse crediderunt. Rursum quidam Jansenii sensum non ejurant; sed quia illum aliter quam Episcopi interpretantur, & eam tantum arbitrantur doctrinam in illo contineri, quam ipsis Episcopis, ipsi summo Pontifici, probatam esse certo sciunt. Non ergo illi ab Episcoporum mente & sententia discedunt in aliquo dogmate, sed tantum in intelli∣gentia Jansenii, quem illi durius, hi benignius in∣terpretantur. Vtrum in hoc sit temeritas aliqua, a∣lia est controversia; non esse haeresim, extra con∣troversiam est.

Omnis ergo difficultas ad hoc caput reducitur, u∣trum ille sensus, quem Jansenio tribuunt qui illum condemnare recusant, sit Catholicus, nec ab E∣piscopis damnatus dici possit. Hanc, ni fallor, prorsus eximet subjuncta sensus illius Janseniani explicatio, quem tuemur.

ARTICULUS. III.

Tota Jansenii doctrina circa quinque propositi∣ones ad duo capita haud dubie Catholica redu∣citur.

QVid Episcopi sensus Janseniani nomine intel∣lexerint, haud facile conjici potest: nunquam enim illum explicarunt. Tam varie autem adhuc illum interpretati sunt qui adversus ipsum scripsere, ut vix cuos reperias in eodem sensu congruentes. Prorsus enim quemlibet sensum Jansenio licet af∣fingere, dummodo insulsum aliquem errorem con∣tineat. Itemque quamlibet sententiam licet de∣fendere, dummodo Jansenium verbo renus repu∣dies. Quid ergo, inquam, Episcopi senserint, incertum est; illud certum & indubitatum, nus∣quam illis in mente fuisse damnare eam sententiam, qua contineri sensum Jansenii arbitrantur qui ejus damnationi non consentiunt. Tota res sola expo∣sitione indiget illius doctrinae quam isti esse Ca∣tholicam certo sciunt, & Jansenianam etiam esse putanr. Videant vel infensissimi adversarii quid in ea reprehendere habeant.

Sic igitur existimant illi, totam Jansenii doctri∣nam circa quinque propositiones duobus istis capiti∣bus contineri.

Primo gratiam efficacem, qui voluntas infalli∣biliter, sed sine necessitate ad bene operandum ap∣plicatur & determinatur, ad singulas actiones bo∣nas, & ad ipsam orationem esse necessariam. Ita per orbem Christianum omnis S. Thomae Schola, & celeberrimae Academiae. Nec vero isti gratiae majorem Jansenius attribuit efficaciam, quam Thomistae, ut quidam insulse criminari occipiunt; sed eandem plane qua scilicet voluntas physice prae∣determinetur, sed sine necessitate, nisi isto nomine effectum infallibilem intelligas.

Secundum est, nullam in hoc statu naturae cor∣ruptae dari gratiam sufficientem Moliniano sensu ac∣ceptam, quae scilicet nullum aliud auxilium requi∣rat ad bene operandum: sed pro arbitrii nutu vel consentientis vel dissentientis, modo effectum ha∣beat, modo non habeat. Ita etiam omnes Tho∣mistae, ut ipse Jansenius testatur tom. 3. lib. 3. c. 1.

Si nihil aliud Jansenius circa quinque propositio∣nes doceat nisi haec duo capita, proculdubio Ca∣tholice sentit; proculdubio verum ejus sensum non damnarunt Episcopi, cum nemo dicere audeat, ab Episcopis vel gratiam efficacem esse damnatam, vel Molinianam gratiam pro fidei dogmate sancitam esse.

Si quid aliud ipse sentiat aut doceat, ostendatur modo, & jam ipsius sensum nemo abdicare recusa∣bit. Nam qui recusant, hac una ratione moven∣tur, quod nihil aliud in ipso vident. In quo uti∣que ertare possunt: possunt de illo benignius quam par esset sentire: possunt esse temerarii. At haere∣tici prorsus esse non possunt; nisi haereticum sit ip∣sam Ecclesiae fidem sub Jansenii nomine defen∣dere.

Sed ne tam generali asseveratione fucum facere velle existimentur, operae pretium est sigillatim o∣stendere quid Jansenium circa propositiones senfisse putant: ex quo patebit, nihil aliud astrui, nisi

efficacis gratiae necessitatem ad singulos actus; nihil aliud re•…•…ci, nisi versatilem Molinae grati∣am.

ARTICULUS. IV.

Quid circa primam propositionem senserit Jan∣senius, prout a suis defensoribus explica∣tur.

HAec una est ex quinque propositionibus cujus verba ex Jansenio deprompta sunt; quanquam loco suo avulsa alium plane sensum exhibeant, quam qui ex appositis verbis elicitur. Hunc enim talem esse credimus.

Cum omnibus hominibus, atque adeo justis ne∣cessaria sit gratia praedeterminans ad bene operan∣dum, ad implenda Christiano animo praecepta, ad graves tentationes vincendas: illa tamen gratia non omnibus justis, etiam volentibus, conantibus, & orantibus imperfecte per gratias inefficaces, quas Thomistae sufficientes vocant, semper praesto est. Ergo etiamsi justi in hoc statu constituti veram ha∣beant implendi mandata potestatem per gratiam il∣lam tum habitualem tum actualem; illa tamen po∣testas non complectitur omnia ad agendum necessa∣ria: nec sufficiens est Molinistico sensu; quia deest adhuc illi gratia efficax agendi, quae necessaria prorsus est ut voluntas ad plene consentiendum ap∣plicetur & determinetur. Ita si gratia sufficiens Thomistico sensu usurpetur pro ea quae tribuit posse internum a gratia efficaci applicandum, certum est omnes justos volentes & conantes nunquam carere ejusmodi gratia sin autem Molinistico sensu, sic qui∣buscunque deest gratia efficax, deest etiam gratia suf∣ficiens Moliniana. Sola enim gratia efficax est om∣nibus modis sufficiens, ut vulgo Thomistae omnes agnoscunt. Similiter si vox posse usurpetur pro po∣tentia interna agendi, ut vulgo sumitur a Thomi∣stis, omnes justi semper habent ejusmodi potesta∣tem, qualis est oculi sani in tenebris, ut iidem do∣cent. Sin autem usurpetur Moliniano & vulgari sensu pro ea cui nihil deest necessarium ad operan∣dum, non habent semper omnes justi ejusmodi potentiam; imo quicunque gratia efficaci carent, tali etiam potestate carent; carent enim aliquo ne∣cessario. Id si Moliniani defendi aegre ferent, damnari curent ab Episcopis & a summo Pontifice disertis verbis. Tunc enim sensum Jansenii con∣stabit esse damnatum. Sin autem id se impetrare non posse sat sciunt, quid est cur haereseos accusent eos quorum sensus non ambiguis verbis expressos ne attentare quidem audeant?

ARTICULUS V.

Quid circa secundam propositionem.

DVplex gratiae interioris actualis genus a Janse∣nio admissam existimamus: alia enim efficax apud illum, alia inefficax. Prima illa est, quam Thomistae simpliciter efficacem vocant: huic sem∣per resisti potest, nunquam reipsa resistitur. In∣efficax gratia eadem prorsus est atque ea, quam Thomistae modo sufficientem vocant, modo exci∣tantem. Haec tribuit posse & vires ad alium effe∣ctum quem non habet, non tamen ita validas ut efficaci gratia ad bene operandum nihil egeant. Illi gratiae vere resistitur in eo effectu quem posset habere, si voluntas plene consentiret; imo nun∣quam isti gratiae non resistitur, nisi cum efficax & praedeterminans gratia illi adjungitur.

Sed quamvis ista gratia sit inefficax respectu boni operis ad quod ex natura sua tendit, & ad quod im∣plendum voluntatem excitat & roborat; alio ta∣men sensu est efficax secundum quid; quia semper actus illos imperfectos producit ad quos ex decreto absoluto divinae voluntatis ordinatur. Atque ita generatim omnis Christi gratia efficax dici potest; quia semper id efficit quod Deus absolute fieri de∣crevit.

Quid haec doctrina a vulgari doctrina Thomista∣rum discrepet, omnino ignorare nos fatemur. Quare cum nihil laesam constet ab Episcopis Tho∣mistarum sententiam, certum est etiam hanc, quam Jansenianam esse credimus, nullo modo ab ipsis vio∣latam.

Ergo ex Jansenio, prout a nobis intelligitur, a∣li••ui gratiae interiori verissime resistitur, sed non ita ut Molinistae docent, quasi eidem gratiae nunc resistatur, nunc non resistatur pro solo flexu vo∣luntatis.

ARTICULUS VI.

Quid circa tertiam propositionem.

CUm gratia efficax infallibiliter moveat volunta∣tem, nec ei auferat aut libertatem aut meri∣tum, certum est ad merendum non requiri indiffe∣rentiam illam Molinianam, qua voluntas ita potest bonum & malum agere, ut ad utrum libet actu & effective pro libito sese determiner: contingere enim non potest, ut cum gratia efficaci malum e∣ligat.

Rursus cum sine gratia efficaci nemo bene a∣gat, multi contra peccent & demereantur, cer∣tum est ad demerendum non requiri indifferentiam Molinianam, qua voluntas ita se ad bonum & ma∣lum potest convertere, ut ei nihil desit necessari∣um, quo se in utramlibet partem convertat: caret enim in illo casu gratia efficaci ad bene agendum necessaria.

At hac una indifferentia dempta caeteras omnes, quia gratiae efficaci non adversantur, semper in hoc statu natura lapsae reperiri, nobis videtur sentire Jansenius. Itaque ex illo ad merendum & deme∣rendum in statu naturae lapsae non sufficit libertas a coactione, sed requiritur etiam libertas a necessi∣tate; & cum ipsa gratia efficaci voluntas adhuc re∣manet indifferens ad male agendum in sensu tum di∣viso tum composito, prout explicatur a Thomistis. Vtrum autem hae indifferentiae requirantur ad liber∣tatem in genere, vel ad libertatem abstrahendo a statu naturae integrae & lapsae, a libertate Christi & hominum, alia quaestio est, quae Constitutionem non attingit.

ARTICULUS. VII.

Quid circa quartam propositionem.

NOn propterea Semipelagiani haeretici fuerunt, quia gratiae vel obtemperari vel resisti posse di∣cerent, omnes enim id Catholici docent; sed in eo praecise ab Augustino oppugnati, & postea ab Ec∣clesia damnati sunt, quod fidem inchoatam, & perseverantiam in fide negarent hominibus dari per gratiam efficacem; eam videlicet quae non esset com∣munis bonis & malis, sed discerneret bonos a malis: eam de qua dictum est: Omnis qui audivit a Patre, & didicit, venit ad me: & eam ex qua totum gra∣tuitae praedestinationis mysterium indissolubili se∣rie necteretur. Id unum nobis videtur docere Ian∣senius.

ARTICULUS VIII.

Quid circa quintam propositionem.

MInime Semipelagianum est cum Prospero dicere, Christum pro omnibus hominibus mortuum esse quantum ad sufficientiam pretii, & communem generis humani causam.

Non est item Semipelagianum, Christo tribuere humanam velleitatem pro omnium omnino homi∣num salute moriendi.

Haereticum foret asserere, Christum tantum pro salute praedestinatorum esse mortuum: mortuus est enim pro promerenda gratia omnibus reprobis qui∣bus aliquando collata est.

Cum omnes justi gratiam habeant ad implenda mandata Thomistico sensu sufficientem, sive ha∣bitualem, sive actualem, omnisque gratia ex Christi morte derivetur, consequens est, Christum mortuum esse pro promeranda ista gratia omnibus justis.

Cum absoluta Christi voluntas divinae semper conformis extiterit, proculdubio consensit aeterno praedestinationis decreto, quo Deus certos tantum destinavit ad regnum gratuita misericordia, rejectis ad hoc dono aliis pariter reis, quos in massa perdi∣tionis reliquit. Illudque decretum nec precibus suis, nec mortis oblatione absolute mutare voluit: non igitur reprobis vel perseverantiae donum, vel salutem aeternam, per mortem suam absoluta vo∣luntate promereri voluit, quamvis utrumque antecedente & minus proprie dicta voluntate optare potuerit.

ARTICULUS IX.

Sensus istos nec a summo Pontifice, nec ab E∣piscopis esse damnatos; sed a tota Ecclesia Ca∣tholicos haberi.

HAbent Molinistae, quid sentiant ii quos falsis criminibus apud populum, apud Ecclesiae Principes, in invidiam vocare non cessant. Nihil aliud sensisse Iansenium opinamur. Nos certe ni∣hil aliud tenere, quoniam propriae conscientiae ex∣tra Deum quisque arbiter est, sanctissime confirma∣mus. Ergo aut hunc sensum aggrediantur, aut ma∣ledicere desinant.

Verum quo pacto hunc sensum nisi apud impe ri∣tos lacessere auderent, cum luce clarius pateat, nil in ipso contineri nisi gratiae efficacis assertionem, & Molinianae gratiae rejectionem, quorum a terutrum haereseos accusare, aut a summo Pontifice dam∣natum dicere, nullus alicujus nominis Theologus adhuc ausus est? Quin & ipse Molinistarum signi∣fer Annatus in Cavill. p. 29. aperre confitetur, summum Pont ficem id in quo dissident Thomistae â Jesuitis disputationi reliqu••sse, nec attingere volu∣isse controversiam de gratia per se ipsam efficaci.

Hoc Annatus veritati litavit, volenine an invi∣tus, nihil definio. Aliter certe facere non potuit: noverat enim quam saepe Pontifex vivae vocis ora∣culo de gratia efficaci ulla in re violanda ne quidem cogitasse se declaraverat. Quod ne ulli obscurum esse posset, voci scriptum adjunxit. Nam in illo Brevi ad Episcopos Galliae misso, mentionem facit cujusdam decreti sacrae Inquisitionis, in quo ex∣presse habetur, controversiam de auxiliis codem loco ab Innocentio X. relictam, quo illam Cle∣mens VIII. & Paulus V. reliquerant. Hinc Ro∣manorum Theologorum pars multo maxima non minus post Constitutionem quam ante, eandem doctrinam coram summo Pontifice quotidie tuetur & docet. Caetera vero per orbem Academiae adeo illam non rejiciunt, ut multae non aliam admittant, nullae excludant.

Quid Societates religiosas Dominicanorum, & Carmelitarum Discalceatorum loquar, a quibus ex∣ulat Molinismus, in quibus regnat victrix Dei gratia? Quid Presbyteros Oratorii, & Canonicos Regula∣res sancti Augustini? Quam paucos habet in hoc nu∣mero Molina sectatores!

Atenim quidam ex iis cum gratiam efficacem vel acerrime tueantur, sufficientem Molinianam vel cum execratione repudient, tamen iniquiores sunt Jansenio, fareor; sed quia Jansenii aliam men∣tem fuisse arbitrantur, eumque super hoc maxime Catholico gratiae efficacis dogmate nescio quos er∣rores, imo illos ipsos qui in proprio quinque pro∣positionum significatu continentur, superstruxisse existimant. At nos, quibus hoc errores recens a Jansenio exaedificatos nondum videre contigit, quique nihil in illo legimus super quinque illis pro∣positionibus nisi puram & simplicem gratiae praede∣terminantis doctrinam, Molinae oppositam, sicut cum illis in ipsis dogmatis congruimus, ita in in∣terpretatione Jansenii tamdiu ab illis dissentiemus donec istos errores gratiae efficaci superadjectos ip∣sis lumen praeferentibus deprehenderimus.

Ita prorsus de Episcopis Galliae Lutetiae congre∣gatis sentire pium ducimus, quorum vel maximam partem a S. Thomae partibus stare, a Molina ab∣horrere notum est; nec ullum esse ex illis arbitror, qui Molinae patronus audire vellet. Et tamen illi Jansenii sensum damnari exigunt. Quamobrem? Quia nimirum ita multis sic asserentibus credi∣derunt aliquid sentire Jansenium a gratia ef∣ficaci diversum, a Thomistarum schola alie∣num.

Verum de illorum mente divinare nihil necesse est; iis enim notis affecerunt Jansenianum illum sensum quem damnari volunt, ut non possit quic∣quam a gratiae efficacis doctrina esse disjunctius. Nam primo sensum illum recens a Jansenio indu∣ctum, & omnibus scholis Catholicis ante Baium ignotum esse ponunciant. At hoc minme in gra∣tiam

efficacem cadit. Quid enim in scholis Catho∣licis notius & illustrius quam haec doctrina, quae una ante Molinam, & nescio quosdam Theologos Pighi∣um & Catharinum in scholis Catholicis viguit: post natos vero Jesuitas ac Molinianam factionem, etsi in illis locis in quibus dominantur, minus floru∣erit, tamen in nobilissimis Academiis eandem semper auctoritatem tenuit, & etiamnunc te∣net.

Secundo, talem aiunt istum sensum esse, ut ipse Jansenius fateatur illum a quingentis annis fuisse Scholasticis incognitum. At contra Jansenius non uno loco, sed pluribus divinae gratiae efficientiam infallibilem ex Thomistica schola confirmat; illos∣que doctissimos, ut ipse appellat, Theologos de vi illius praedetermnatrice rectissime sensisse testatur. Non igitur illa doctrina est, quam Jansenius scho∣lis incognitam esse fatetur, cum eam ex schola di∣dicerit, hauserit, expresserit.

Nec minus illud a gratiae efficacis necessitate sen∣sum illum Jansenianum abjungit, quod hunc Au∣gustino adversum esse testantur Episcopi: nisi enim omnium oculi adhuc caligaverunt, nihil ab ullo Scriptore clarius, significantius, crebrius exprimi potest quam illius gratiae tum necessitas, tum vis in∣declinabilis & insuperabilis omnibus locis ab Augu∣stino expressa est. Legantur modo libri de Corre∣ctione & gratia, de Praedestinatione Sanctorum, de Dono perseverantiae, de Gratia Christi; nec ul∣lum arbitror fore, nisi privatis cupiditatibus aut prae∣judiciis occaecatum, qui non Augustinum vel stul∣tum fuisse, aut gratiae efficacis necessitatem ad sin∣gulos pietatis actus docuisse, clarissime & validissi∣me confirmasse fateatur. Quam opinionem tan∣tis nixam testimoniis, tot seculorum vetustate ro∣boratam, ut verbulo obiter & aliud agentes Epis∣copi damnare voluerint, incredibile, indignum, contumeliosum in ipsos est. Verum, ut dixi, ne tam foeda macula aspergi possent, sedulo caverunt, tum illis notis quibus Jansenianum illum sensum de∣signaverunt, tum maxime celeberrima illa Thesi a∣pud Patres Oratorii defensa, ipsisque dedicata, in qua cum gratiae efficacis necessitas ad singulos actus clarissime esset expressa, ne huic doctrinae existima∣rentur iniqui, actum illum frequentia sua & plausu cohonestaverunt.

ARTICULUS. X.

Concluditur nullam in Ecclesia novam haeresim esse, nullos haereticos.

ERgo cum in Jansenio praeter ipsum gratiae effi∣cacis dogma nihil ipsius defensores videant & defendant: nec illum sensum quisquam haereseos accuset, consequens est nullum in Ecclesia haereti∣cum dogma a quoquam defendi. Aut enim tantum gratiam efficacem docet Jansenius, & sic a nemi∣ne jure culpatur; aut aliquid praeterea, & sic a ne∣mine defenditur. Sive autem recte sentiat, sive erret, prorsus tamen errore vacant ipsius de∣fensotes, qui non aliam ob causam ejus sensum damnare refugiunt, nisi quia sic illum intepre∣tantur, ut Catholicus esse a nemine negari pos∣sit.

Consequens est secundo, illos Episcopis in nullo prorsus dogmate refragari. Quamvis enim Episcopi sensum Jansenii damnent, illi damnare renuant, tamen haec omnis dissensio nominis est, non rei. Arbitrantur Episcopi in Jansenio esse doctrinam quandam omnibus scholis Catholicis ig∣notam, a Iansenio velipsomet teste recens inven∣tam, Augustino manifeste repugnantem, toto or∣be damnatam, a summo Pontifice percussam, quae denique proprium propositionum sensum contine∣at; & ideo illum sensum, quisquis est tandem, nul∣lo enim ipsum loco indicant, merito proscripse∣runt. At illi qui in Iansenio monstrosum illum sen∣sum omnino non vident, & nihil aliud in ipso deprehendunt, nisi gratiae efficacis doctrinam om∣nibus scholis Catholicis notissimam, a Iansenio Thomistarum consensione confirmatam, ab Augu∣gustino, vel fatentibus adversariis, aperte tradi∣tam, ipsis Episcopis, ipsi summo Pontifici pro∣batissimam, & a proprio propositionum sensu om∣nino alienam, utique illum sensum, quem unum in Iansenio vident, damnare sua subscriptione non possunt.

Consequens tertio est quicquid Iesuitae ad patien∣dam quandam juris controversiam in Ecclaesia ma∣chinentur, totam tamen disceptationem in facto consistere. Palam est enim, illos Theologos, qui Iansenii defensores dicuntur, non aliter ab Episco∣pis quam in interpretatione Iansenii dissidere, quod qui facti quaestionem esse neget, nescio quid juris aut facti quaestionem appellet. Illa certe quaestio ad fidem pertinere non potest: fides enim Scriptura & Traditione nititur: at sic interpretandum esse Ian∣senium an aliter, quomodo Scriptura aut Traditione probabitur?

Postremo, quod initio proposueram, consequens est, nullos in Ecclesia haereticos esse. Nemo e∣nim haereticus ob ejusmodi quaestionem quae Tra∣ditione probari nequit, & in nuperi Auctoris inter∣pretatione sita est. Nec vero ulli sunt, quibus per∣tinacia in dogmate damnato defendendo jure obje∣ctari possit; nullum enim damnatum dogma a quo∣quam defenditur; aut si defenditur, sine pertinacia certe defenditur: nam quale sit illud, prorsus igno∣ratur. Nemo autem pertinax dici potest in illo dog∣mate tuendo quod ignorat.

Quamobrem ut paucis omnia complectar, & adversariis os occludam, propositiones in proprio sensu a me damnari iterum professus, reliquas con∣troversias sic expedio.

Qui gratiae efficacis necessitatem ab Episcopis, aut a summo Pontifice Ianseniani sensus nomine damnatam dicere ausit, in illos mendacissime contu∣meliosus est, quem satis sit hoc argumento refelle∣re: Si damnarunt Episcopi & summus Pontifex gratiam efficacem, iterum utique libentissime damnabunt. At (fidentissime hoc dicimus) ipsi nec ex summo Pontifice, nec ex Episcopis ullum auferre decretum possunt, quo gratiae efficacis do∣ctrina a Thomistis omnibus defensa damnetur hae∣reseos. Igitur ista doctrina prorsus ab omni cen∣sura libera est.

Secundo, qui Ianseniani sensus defensores a∣liud his verbis quam efficacis gratiae doctrinam, qualis a Thomistis defenditur, intelligere di∣cat, aut delusus ipse est, aut alios deludere vult.

Tertio, qui propterea Catholicos Theologos haereseos accuset, quod Catholici Antistitis verba benignius interpretentur, nescire testatur aut quid aequitas sit, aut quid haeresis.

Ex omnibus autem manifestum esse arbitror, nisi tantos clamores tolleret iniquitas ut vix exauditi veritas possit, controversias illas, quae nunc tanta animorum contentione tanquam gravissimae, & ad summam Religionis pertinentes agitantur, ita leves, ita faciles esse, ut, nisi collationem utriusque partis semper Jesuitarum gratia praepediisset, vel semihora omnes turbaeconsopiri, omnes dissensiones sedari pos∣sent. De verbis enim aequivocis; non de re ipsa nunc disceptatur, cum a solida gratiae efficacis controversi ad potestatis proximae & sufficientis verba, ad actus primos & secundos disputatio abducatur; in quibus si varias vocum acceptiones sustuleris, lites pariter ac contentiones prorsus extinxetis. Id quominus adhuc fieret obstitit potentia Jesuitarum: fieri enim non potest quin continuo sua Ecclesiae tran∣quillitas reddatur, quod ne fiat omnibus modis agunt.

FINIS.